6 Μαΐου 2018: Παγκόσμια Μέρα κατά της Δίαιτας
Happy International No Diet Day!
Σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Δίαιτας!
Το φαγητό είναι ανάγκη, αλλά είναι και απόλαυση!
Ακόμη και αν κάποιος χρειάζεται να μειώσει το σωματικό λίπος του, αυτό δεν πρέπει να σημαίνει στέρηση!!!
Η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών είναι απαραίτητη, αλλά δεν επιτυγχάνεται με περιορισμούς και απαγορεύσεις!!!
Ας μάθουμε να τρώμε σωστά, και όχι διαιτητικά!!!
Ας απολαύσουμε το φαγητό, και όχι τον κορεσμό!!!
Πώς διαβάζουμε και αξιολογούμε ένα επιστημονικό άρθρο;
Το σωστό διάβασμα ενός επιστημονικού άρθρου είναι τέχνη λένε, όμως στην πραγματικότητα ειναι κομμάτι της επιστήμης.
Διαβάζουμε επιστημονικές μελέτες για να ενημερώθουμε με εγκυρότητα για τα νέα επιστημονικά δεδομένα. Υπάρχουν και διάφορα είδη επιστημονικών άρθρων! Από πρωτότυπες μελέτες/άρθρα, και μετα-αναλύσεις -ομάδας όμοιων- ερευνών, έως κατευθυντήριες οδηγίες.
Ειναι πολύ σημαντικό να έχουμε βασικές γνώσεις περί του εκάστοτε επιστημονικού τομέα!
Η εισαγωγή (Ιntroduction) μας βοηθά να καταλαβουμε το ερευνητικό ερώτημα καλύτερα, δίνοντάς μας ένα υπόβαθρο, ειδικά όταν δεν είμαστε τόσο εξοικειωμένοι με το συγκεκριμένο θέμα!
Πώς θα διαβασουμε σωστά ένα επιστημονικό άρθρο;
- Ξεκινάμε με τον τίτλο και την περιληψη (Abstract) για να δούμε αν μας ενδιαφέρει, αλλά και για να κατανοήσουμε περιγραμματικώς το άρθρο και να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για την ανάλυσή του. Το άρθρο δεν είναι βιβλίο ή ταινία για να αναγιγνώσκεται γραμμικά από την αρχή έως το τέλος.
- Συνεχίζουμε με τους συγγραφείς, την ημερομηνία δημοσιεύσεως, και το επιστημονικό περιοδικό δημοσιεύσεως. Είναι οι συγγραφείς καταρτισμένοι για τη θεματολογία του άρθρου; Είναι όντως το μέσο δημοσιεύσεως επιστημονικό περιοδικό που ακολουθεί τη διαδικασία αξιολογήσεως από ομοτίμους (peer-reviewed); Ποιός είναι ο επιστημονικός αντίκτυπος ("φήμη") του περιοδικού; Δημοσιεύει αξιόλογα άρθρα; Με εξαίρεση το μέσο δημοσίευσης (μη επιστημονικό περιοδικό) δεν θα πρέπει να αποτραπούμε από το να συνεχίσουμε την αναγνωση του άρθρου, σε περίπτωση που μας ενδιαφέρει. Θεωρητικώς, αξιολογούμε το περιεχόμενο και όχι το περιοδικό. Όμως θα πρέπει να είμαστε ακόμη προσεκτικότεροι στην ανάλυση και στην αξιολόγηση ενός άρθρου από μη σχετικούς συγγραφείς ή με σύγκρουση συμφερόντων ή σε περιοδικά που συνηθίζουν να δημοσιεύουν χαμηλής ποιότητας έρευνες.
- Συνεχίζουμε στα Συμπεράσματα (Conclusions).
- Αφού διαβάσουμε τα συμπεράσματα, πάμε στα αποτελέσματα για να κατανοήσουμε πως προέκυψαν. Αναρωτιόμαστε αν όντως οδηγούν στο αποτέλεσμα και στην εξήγηση των συγγραφέων ή αν υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις.
- Έπειτα διαβάζουμε τη μεθοδολογία για να αξιολογήσουμε αν τα αποτελέσματα συνάδουν με τη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε. Αφού σχηματίσουμε μία άποψη, διαβάζουμε εάν οι περιορισμοί που διαπιστώσαμε αναφέρονται και από τους συγγραφείς στην αντίστοιχη ενότητα.
- Επιστρέφουμε ξανά στα Συμπεράσματα (Conclusions) για να αξιολογήσουμε πλέον καλύτερα εάν συνάδουν με τη μεθοδολογία και τα αποτελέσματα. Μπορεί να χρειαστεί να διαβασουμε και δεύτερη φορά το άρθρο για να το κατανοήσουμε καλύτερα ή να χρειαστεί να ψαξουμε κάποιους όρους.
- Για το τέλος αφήνουμε τη Συζήτηση (Discussion) η οποία συγκρίνει τα αποτελέσματα της μελέτης με άλλες μελέτες, αναφέρει την αξία της μελέτης για την κοινωνία ή και επιστημονική κοινότητα, και προτάσεις για περαιτέρω έρευνα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: σχεδόν ΌΛΕΣ οι μελέτες έχουν περιορισμούς και αδυναμίες.
Ας σκεφτούμε επιπλέον:
- Πότε δημοσιευτηκε; Μία αρκετά παλαιά μελέτη δεν εμπεριέχει τα συμπεράσματα τη σύγχρονης βιβλιογραφίας και ενδεχομένως να είναι αναχρονιστική.
- Υπάρχει αρθρογραφία που αναλύει την αξιοπιστία & τα αποτελέσματα του άρθρου (συνήθως σε ανασκοπήσεις, συστηματικές ανασκοπήσεις, και μετα-αναλύσεις); Υπάρχουν σχόλια από ομότιμους επιστήμονες σχετικά με το άρθρο ή κάποια ΄μετεγενέστερη διόρθωση ή σχόλια από τους συγγραφείς; Τα παραπάνω μπορούμε να τα αναζητήσουμε μέσω των αναφορών στο άρθρο από άλλα επιστημονικά άρθρα αναζητώντας τα "citations" στο "Google Scholar”.
Φαγητό εκτός σπιτιού
Δεν είναι λίγες οι φορές που τρώμε εκτός σπιτιού, σε ταβέρνες, εστιατόρια ή από delivery. Γενικά θα λέγαμε ότι είναι δύσκολο να αποφύγουμε τα κορεσμένα και τρανς λιπαρά, το επιπλέον αλάτι, την πρόσθετη ζάχαρη, και τις θερμίδες, όταν δε φτιάχνουμε τα γεύματά μας στο σπίτι, με τα υλικά που επιλέγουμε εμείς στην ποσότητα που θέλουμε, και με τον δικό μας τρόπο μαγειρικής.
Κάνοντας υγιεινές επιλογές, όμως, μπορεί να γίνει η έξοδος για φαγητό λιγότερο επιβαρυντική για την υγεία και το σωματικό βάρος, χωρίς να μειωθεί η απόλαυση!
Πολλοί είναι αυτοί που πριν την έξοδο για βραδινό αποφεύγουν το μεσημεριανό ή δεν τρώνε για ώρες. Αυτό όμως οδηγεί σε υπερφαγία στο εστιατόριο. Είναι προτιμότερο να φάτε κανονικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, χωρίς να παραλείψετε κάποιο γεύμα ή σνακ, αλλά μπορείτε να φάτε ένα ελαφρύ μεσημεριανό, όπως θα τρώγατε το βράδυ, και στο εστιατόριο να φάτε όπως θα τρώγατε το μεσημέρι!
Στο εστιατόριο είναι προτιμότερο αποφύγετε το ψωμί το χρονικό διάστημα που περιμένετε το φαγητό. Απομακρύνετέ το από κοντά σας και μιλήστε με την παρέα σας για να το «ξεχάσετε», και επαναφέρτε το όταν φτάσουν τα πρώτα πιάτα. Μπροείτε να ξεκινήστε με σαλάτα και να ζητήστε να σας τη φέρουν χωρίς αλάτι και λάδι, ώστε να προσθέσετε την ποσότητα που εσείς θέλετε.
Συνήθως μαζί με το φαγητό παραγγέλνουμε πολλά και διάφορα ορεκτικά. Όσο μικρές και αν σας φαίνονται οι μερίδες, στην πλειοψηφία τους τα ορεκτικά είναι τηγανητά και αλμυρά. Είναι προτιμότερο να μείνετε στη σαλάτα και να φάτε κατευθείαν το κυρίως πιάτο, ή να επιλέξετε μικρή ποσότητα από λίγα αγαπημένα σας ορεκτικά, και να τα απολαύσετε!
Στο κυρίως πιάτο διαλέξτε μια πηγή πρωτεΐνης, όπως κοτόπουλο, κρέας ή ψάρι και συνοδέψτε το με λαχανικά, ή ρύζι ή ψητές πατάτες. Προσπαθήστε να αποφύγετε τις τηγανητές πατάτες. Παράλληλα, πολλά από τα φαγητά έχουν σάλτσες. Μπορείτε να ζητήστε να σας αντικαταστήσουν τις τηγανητές πατάτες του κυρίως γεύματός σας με ρύζι ή πατάτες ψητές, αν και σπάνια είναι ελαφρά μαγειρεμενα! Εναλλακτικά ζητήστε έξτρα λαχανικά στο πιάτο σας!
Αν τρώτε ένα πιάτο με σάλτσα προτιμήστε σάλτσα από ντομάτα, αντί για λευκή σάλτσα με τυρί ή και κρέμα γάλακτος. Εάν παραγγέλνετε μόνο ορεκτικά παραγγείλτε σαλάτα, και όσπρια που είναι πηγές πρωτεΐνης και φυτικών ινών (όπως φασολάκια και φάβα, αλλά ζητήστε να σας τα φέρουν χωρίς λάδι), καθώς και θαλασσινά ή ψάρια (κατά προτίμηση όχι παστά, γιατί είναι πλούσια σε αλάτι).
Οι σαλάτες με κοτόπουλο είναι επίσης μια καλή επιλογή, αρκεί να μην έχουν περίσσεια σάλτσας. Μπορείτε να ζητήστε να σας φέρουν το dressing στο πλάι και να βάλετε μικρή ποσότητα, ή να ζητήστε μια πιο απλή σάλτσα, όπως vignegrette.
Το αλκοόλ συνοδεύει αν όχι όλες τις εξόδους, την πλειοψηφία αυτών. Εάν καταναλώνετε αλκοόλ, μείνετε στο ένα ποτό για τις γυναίκες και δύο για τους άνδρες, ενώ μην ξεχνάτε το νερό! Εάν θέλετε αναψυκτικό επιλέξτε ένα χωρίς θερμίδες, καθώς τα συμβατικά αναψυκτικά περιέχουν υπερβολική ποσότητα ζάχαρης (ένα κουτάκι coca cola περιέχει 35 γραμμάρια ζάχαρη, δηλαδή γύρω στα 9 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη).
Όσον αφορά το επιδόρπιο, πολλά εστιατόρια προσφέρουν φρούτα μετά το φαγητό. Εάν θέλετε κάποιο γλυκό προτιμήστε γιαούρτι με φρούτα ή γλυκό του κουταλιού. Επιπλέον, μπορείτε να αφήστε το επιδόρπιο για πιο μετά, ώστε να το απολαύσετε πραγματικά, και όχι αμέσως μετά το φαγητό ενώ έχετε χορτάσει! Επίσης μπορείτε να φτιάξετε μόνοι σας ένα ελαφρύ επιδόρπιο στο σπίτι, καθώς στο διαδίκτυο υπάρχουν πολλές ιστοσελίδες με ελαφριές συνταγές, ενώ είναι προτιμότερο να επιλέξετε το αγαπημένο σας γλυκό, από ένα άλλο που δεν σας αρέσει και τόσο.
Οι έξοδοι για φαγητό αποτελούν ευκαιρία για συνεύρεση με την παρέα σας. Τρώτε αργά και μιλήστε. Έτσι, θα καταλάβετε πιο εύκολα το αίσθημα του κορεσμού και δε θα καταναλώστε περισσότερο φαγητό.
Μια υγιεινή διατροφή δεν αποκλείει κανένα τρόφιμο, όμως είναι ευεργετικό να αποφεύγετε την κατανάλωση τροφίμων που είναι πλούσια σε ζάχαρη, αλάτι και λίπος, καθώς δεν βοηθούν στην βελτίωση της διατροφής και της υγείας.
Διατροφή και Προληψη του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου ΙΙ
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου ΙΙ (ΣΔΙΙ) είναι μεταβολική νόσος, ποικίλης αιτιολογίας που χαρακτρίζεται από υπεργλυκαιμία και διαταραχές στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, εξαιτίας διαταραγμένης παραγωγής ινσουλίνης ή δράσης της ή συνδυασμός τους. Ο ΣΔΙΙ είναι ο πιο κοινός τύπος διαβήτη, και αφορά το 90-95% των διαγνώσεων, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι διαγνώσεις ΣΔΙΙ σε ενήλικες, αλλά και σε εφήβους!
Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της νόσου αποτελούν η γενετική προδιάθεση, η ηλικία, το υψηλό σωματικό βάρος, και ο καθιστικός τρόπος ζωής. Είναι πιο συχνός σε γυναίκες που είχαν διαγνωστεί με διαβήτη κύησης και άτομα με δυσλιπιδαιμία ή υπέρταση. Η πρόληψη έγκειται στην τακτική παρακολούθηση των τιμών γλυκόζης και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, καθώς και στην βελτίωση του τρόπου ζωής και την απώλεια βάρους σε άτομα με προ-διαβήτη.
Πώς μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης του ΣΔΙΙ μέσω της διατροφής;
Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη ή/και καθυστέρηση της εμφάνισης ΣΔΙΙ, με την απώλεια βάρους να αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο. Σύμφωνα με τον American Diabetes Association (ADA) άτομα στο στάδιο του προ-διαβήτη θα πρέπει να επισκεφτούν διαιτολόγο-διατροφολόγο, ώστε να λάβουν εξατομικευμένη διαιτολογική παρέμβαση.
Σύμφωνα με τον ADA άτομα με προ-διαβήτη συστήνεται να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής τους με στόχο μια μέτρια απώλεια βάρους της τάξης του 7% του αρχικού σωματικού βάρους, και μέτριας έντασης άσκηση για 150 λεπτά/εβδομάδα. Παρόμοιες οδηγίες έχουν μελετηθεί με θετικά αποτελέσματα σε έρευνες ανά τον κόσμο.
Η Μεσογειακή Διατροφή αποτελεί ένα εξαιρετικό πρότυπο διατροφής για την πρόληψη του διαβήτη, όπως αναδεικνύει πληθώρα μελετών, ενώ και ο ADA συστήνει την προσκόλληση σε ένα υγιεινό μοντέλο διατροφής, όπως τη Μεσογειακή Διατροφή, ή ένα διατροφικό πρότυπο χαμηλό σε λιπαρά. Μάλιστα, η ΜΔ φαίνεται να βοηθά στην πρόληψη του ΣΔΙΙ ακόμα και αν δεν υπάρχει απώλεια βάρους. Περισσότερες μελέτες θα πρέπει να γίνουν σχετικά με την επίδραση μιας διατροφής χαμηλής σε υδατάνθρακες για άτομα με προ-διαβήτη, αν και οι παρούσες δείχνουν ότι είναι το ίδιο αποτελεσματικές με τις δίαιτες χαμηλές σε λιπαρά.
Ενώ η απώλεια βάρους, ανεξαρτήτως τρόπου, φαίνεται να εκείνη που βελτιώνει την πρόληψη του διαβήτη, η ποιότητα της διατροφής φαίνεται να είναι σημαντική για άτομα που δεν έχουν υπερβάλλον σωματικό βάρος, αλλά και για την συνολική υγεία. Σημαντικό στοιχείο για την μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους είναι η εξατομίκευση & η επιλογή του διατροφικού προτύπου που ταιριάζει στο κάθε άτομο.
Συμπερασματικά, η διατροφή ως σύνολο παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην υγεία και την πρόληψη ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου και του ΣΔΙΙ. Η απώλεια βάρους μεσω βελτίωσης του τρόπου ζωής παίζει τον πλέον σημαντικό ρόλο. Έμφαση πρέπει να δοθεί στην εξατομίκευση, ενώ συστήνεται η πρόσκόλληση σε ένα πλάνο υγιεινής διατροφής με έμφαση στην πρόσληψη προϊόντων ολικής άλεσης, στα όσπρια, τους ξηρούς καρπούς, τα φρούτα και τα λαχανικά, ενώ να μειωθεί η πρόσληψη τροφίμων πλούσια σε ελεύθερα σάκχαρα, αλάτι, κορεσμένα λιπαρά.
Πηγές:
1. Standards of Medical Care in Diabetes—2019 Abridged for Primary Care Providers
2. Mediterranean diet and diabetes: prevention and treatment.
3. The role of diet in the prevention of type 2 diabetes.