Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Δίαιτας
Πόσες φορές ξεκινήσατε άλλη μια δίαιτα που κατέληξε σε απογοήτευση & επαναπρόσληψη του βάρους;
Πόσες φορές το αποτέλεσμα της δίαιτας ή ετών προσπάθειας απώλειας βάρους κατέληξαν στο να έχετε παραπάνω κιλά από τα αρχικά;
Πόσες φορές θεωρήσατε οτι εσείς έχετε πρόβλημα, και όχι οτι ο τρόπος που προσπαθείτε δεν είναι ο σωστός;
Η εκάστοτε πολυδιαφησμένη, και μη, δίαιτα δεν αποτελεί λύση!
Δίαιτες θα βρείτε παντού, από το διαδίκτυο, από τη φίλη σας, και τον "επαγγελματία" που παριστάνει τον διαιτολόγο!
Ενημερωθείτε για το πώς μπορώ να σας βοηθήσω στον έλεγχο του σωματικού σας βάρους εδώ.
Η σταδιακή βελτίωση του τρόπου ζωής, από τη διατροφή & την άσκηση ως την σκέψη γύρω από τη διατροφή, είναι αυτή που θα φέρει το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα!
Όχι δεν θα χάνετε πολλά κιλά την εβδομάδα, αλλά δεν θα χρειαστεί να τα ξαναχάσετε! Θα μάθετε τι σημαίνει τρώω σωστά, τρώω υγιεινά, ακούω το σώμα μου, και όχι ποια τρόφιμα "παχαίνουν" και ποιά τρόφιμα "αδυνατίζουν".
Για τη διατροφή σας εμπιστευτείτε μόνο τους ειδικούς, τους αδειούχους διαιτολόγους-διατροφολόγους!
"Δεν τρώω ψωμί"
Στο διαιτολογικό γραφείο συχνά ακούμε τη φράση "Δεν τρώω ψωμί, γιατί παχαίνει". Συχνά συνοδεύεται και με τη φράση "τρώω παξιμάδι" ή "τρώω φρυγανιές" ως αντικατάσταση του ψωμιού!
Πολλοί μένουν έκπληκτοι όταν ακούν οτι 1 μικρό παξιμαδάκι αντιστοιχεί με 1 φέτα ψωμί ή οτι το κριτσίνι με τους ηλιόσπορους αντιστοιχεί σε θερμίδες με 3 φέτες ψωμί!
Οι υδατάνθρακες αποτελούν το προτιμητέο και κυριότερο “καύσιμο” του οργανισμού μας, ενώ λόγω του ότι η αποθήκη υδατανθράκων στο σώμα μας είναι μικρή σε σχέση με το αποθηκευμένο λίπος (περί τις 1.800 - 2.000 θερμίδες ενέργειας, ή αρκετό καύσιμο για 90 έως 120 λεπτά συνεχούς, έντονης δραστηριότητας), συστήνεται η επαρκής και τακτική τους κατανάλωση μέσα στη μέρα.
Μάλιστα, οι οδηγίες διατροφής ανά τον κόσμο συστήνουν την πρόσληψη υδατανθράκων σε ποσοστά άνω του 50% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων. Στη Μεσογειακή Διατροφή, το στάνταρ της υγιεινής διατροφής, οι πηγές αμύλου, όπως το ψωμί, τα σιτηρά, το ρύζι, και τα ζυμαρικά, βρίσκονται στη βάση της πυραμίδας. Παράλληλα, συστήνεται το 1/4 του πιάτου μας να αποτελείται από μια πηγή υδατανθράκων, και να συμπληρώνεται κατά το 1/4 από μια πηγή (άπαχης) πρωτεϊνης και το υπόλοιπο 1/2 από λαχανικά.
Το ψωμί, η βάση της Ελληνικής Μεσογειακής Διατροφής, η κύρια πηγή υδατανθράκων στην Ελλάδα, είναι ένα αρκετά παρεξηγημένο τρόφιμο! Πολλοί το θεωρούν "παχυντικό" και "απαγορευμένο", και το αποφεύγουν, αντικαθιστώντας το βέβαια με άλλα τρόφιμα-πηγές υδατανθράκων, όπως τα παξιμάδια, τις φρυγανιές και τις ρυζογκοφρέτες.
Πέρα από το γεγονός ότι το ψωμί αποτελεί μια καλή πηγή ενέργειας και βασικό τρόφιμο στη χώρα μας, το ψωμί, και ειδικά το ψωμί από ολικής άλεσης άλευρα, αποτελεί πηγή θρεπτικών συστατικών (συμπεριλαμβανομένων βιταμινών συμπλέγματος Β, Μαγνήσιο, Ψευδάργυρο, αντιοξειδωτικών) και φυτικών ινών. Το ψωμί υψηλό σε φυτικές ίνες, ή με άλευρα από όσπρια οδηγούν σε μεγαλύτερο κορεσμό.
Σε αυτό το άρθρο θα σταθούμε όμως στο τι άλλο ισοδυναμεί με το ψωμί, καθώς λόγω της παραπληροφόρησης και της κινδυνολογίας γύρω από την κατανάλωση ψωμιού, πολλοί καταλήγουν να υπερκαταναλώνουν άλλες πηγές υδατανθράκων, πέρα από το ψωμί.
Στην παρακάτω λίστα θα βρείτε τι αντιστοιχεί με 1 φέτα ψωμί:
- 1 μικρό παξιμάδι (15-20 γρ)
- 2 φρυγανιές
- 1/3 πίτα για σουβλάκι ή κυπριακή πίτα
- 1/2 μικρή αραβική πίτα ή τορτίγια
- 1/2 φλ. δημητριακά πρωινού
- 1/3 φλ. ρύζι ή ζυμαρικά
- 1/2 φλ. πατάτα
- 1/2 φλ. πλιγούρι
- 1/2 φλ. φασολάκια πράσινα ή αρακά ή καλαμπόκι
- 1/3-1/2 φλ. όσπρια
- 1 μπισκότο
- 1 λεπτό κριτσίνι (ποικίλει ανάλογα με το κριτσίνι, καθώς υπάρχουν κριτσίνια που περιέχουν τις θερμίδες που αναλογούν σε 3 φέτες ψωμί)
Εν κατακλείδι, αν κάποιος θέλει να έχει το ψωμί στη διατροφή του, καλό είναι να επιλέξει ψωμί ολικής άλεσης, ενώ να έχει υπόψιν τις παραπάνω αντιστοιχίες για τα ισοδύναμα τρόφιμα.
Πηγές:
- Bautista-Castaño I, Serra-Majem L. Relationship between bread consumption, body weight, and abdominal fat distribution: evidence from epidemiological studies. Nutr Rev. 2012 Apr;70(4):218-33. doi: 10.1111/j.1753-4887.2012.00454.x.
- Choose Your Foods: Exchange Lists for Diabetes: The 2008 Revision of Exchange Lists for Meal Planning
COVID-19 disease, obesity and micronutrients: An updated narrative review of the literature
Papadopoulou, S.K., Mantzorou, M., Koutridou, D., Tassoulas, E., Sakellaropoulou, S., Biskanaki, F., Xatziapostolou, E. and Papandreou, D. (2020), "COVID-19 disease, obesity and micronutrients: An updated narrative review of the literature", Nutrition & Food Science
COVID-19, παχυσαρκία & μικροθρεπτικά συστατικά: Πώς το αυξημένο σωματικό βάρος & η διατροφή επηρεάζουν τη βαριά νοσο με κορονοϊό
Μια ενδιαφέρουσα ανασκόπιση της βιβλιογραφίας ανέλαβε η επιστημονική μας ομάδα, αναφορικά με τη νόσο COVID-19, που προκαλείται από τον νέο κορονοϊό SARS Cov 2, και συγκεκριμένα το ρόλο του αυξημένου σωματικού βάρους και της παχυσαρκίας στη σοβαρότητα της νόσου, και το ρόλο των μικροθρεπτικών συτστατικών στην αντιμετώπισή της.
Το υψηλό σωματικό βάρος
Ο υψηλός Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), και ειδικά η παχυσαρκία με ΔΜΣ πάνω από 35 kg/m2, είναι ένας από τους ανεξάρτητους παράγοντες που σχετίζονται με σοβαρή νόσο COVID-19 και δυσμενή κλινικά αποτελέσματα, όπως η διασωλήνωση. Επίσης, έχει παρατηρηθεί καμπύλη σχήματος J μεταξύ ΔΜΣ & θνησιμότητας απο τη νόσο COVID-19, με συσχέτιση να είναι σημαντική, ακόμη και μετά από προσαρμογή για συννοσηρότητες που σχετίζονται με την παχυσαρκία.
Οι Engin et al. ανέλυσαν την αλληλεπίδραση μεταξύ παχυσαρκίας, καπνίσματος και του υποδοχέα ACE2, σχετικά με την παθοφυσιολογία εμφνανισης COVID-19. Ο λιπώδης ιστός εκκρίνει την αγγειοστενσίνη II, μια ορμόνη με φλεγμονώδη ιδιότητες, του μονοπατιού RAS. O Sars-Cov-2 μπλοκάρει τον υποδοχέα ACE2 και οδηγεί σε συσσώρευση αγγειοτενσίνης II, που μπορεί να οδηγήσει σε σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας και φλεγμονώδη μυοκαρδίτιδα.
Έχουν αναλυθεί διάφοροι πιθανοί μηχανισμοί σχετικά με τη σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και παθογένεσης COVID-19. Γενικά, η παχυσαρκία έχει συσχετιστεί με μειωμένη ανοσολογική απόκριση, υψηλότερη θνησιμότητα λόγω μολυσματικών ασθενειών, μειωμένη ανοσοαπόκριση και σοβαρή λοίμωξη με τον ιό της γρίπης και υψηλότερη ευπάθεια σε λοιμώξεις. Επιπλέον, ενώ η παχυσαρκία σχετίζεται με υψηλότερο επιπολασμό πνευμονίας και πνευμονικής υπέρτασης, η απώλεια βάρους μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της συμπτωματολογίας και της σοβαρότητας των αναπνευστικών ασθενειών. Η παχυσαρκία συνοδεύεται από φλεγμονή χαμηλού βαθμού, ανισορροπία ενδοθηλίου και εξασθενημένη λειτουργία των πνευμόνων που μπορούν να παίξουν ρόλο στην καταιγίδα κυτταροκινών και στην παθογένεση COVID-19.
Γενικά, τα επιδημιολογικά στοιχεία ανά τον κόσμο επιβεβαιώνουν οτι τα άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για σοβαρή νόσο, και δη όταν νοσούν και από άλά συνοδά νοσήματα (πχ. διαβήτης, υπέρταση)
Μικροθρεπτικά συστατικά
Η καλή κατάσταση θρέψης και η επάρκεια μικροθρεπτικών συστατικών είναι σημαντικά για την υγεία και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της νόσου. Πληθώρα μικροθρεπτικών συστατικών παίζουν σημαντικούς λειτουργικούς ρόλους στην ανοσο-απόκριση.
Για παράδειγμα, χαμηλά επίπεδα ή χαμηλές προσλήψεις βιταμινών Α, Ε, Β6 και Β12, ψευδάργυρος και σελήνιο έχουν συσχετιστεί με ανεπιθύμητα κλινικά αποτελέσματα στη μόλυνση από ιό ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας. Συμπλήρωμα μικροθρεπτικών συστατικών, σε επάρκεια θρεπτικών συστατικών δεν είναι απαραίτητο. Ωστόσο, στην τρέχουσα κατάσταση, τα άτομα με υψηλό κίνδυνο για ή με χαμηλά επίπεδα μικροθρεπτικών συστατικών μπορεί να επωφεληθούν από εξατομικευμένη συμπλήρωματική αγωγή μικροθρεπτικών συστατικών (πχ. βιταμίνες).
Ακόμη δεν έχουμε μελέτες που να αναδεικνύουν το ρόλο συγκεκριμένων θρεπτικών συστατικών στην πρόσληψη & αντιμετώπιση της νόσου COVID-19.
Η κακή κατασταση θρέψης συνδέεται με φλεγμονή και οξειδωτικό στρες και μειωμένη ανοσολογική απόκριση. Επιπλέον, υπάρχει περιθώριο βελτίωσης στην ποιότητα της διατροφής και στις διατροφικές συνήθειες τόσο για τον γενικό πληθυσμό όσο και για τους ηλικιωμένους, οι οποίοι αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου.
Η διατήρηση φυσιολογικού βάρους και επάρκειας μικροθρεπτικών ουσιών είναι σημαντική για τη γενική υγεία, ειδικά κατά την παρούσα πανδημία. Αν και η συμπλήρωματική αγωγή δεν συστήνεται σε περίπτωση επαρκών επιπέδων, συνιστάται σε χαμηλά ή ανεπαρκή επίπεδα! Αυτό είναι σημαντικό ειδικά όσον αφορά τη βιταμίνη D, καθώς ένας μεγάλος αριθμός ατόμων εμφανίζει ανεπάρκεια λόγω της ελλειπούς έκθεσης στον ήλιο κατά την καραντίνα, και ειδικά το χειμώνα. Η προσκόλληση σε ένα υγιές διατροφικό πρότυπο, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, μπορεί να έχει θετική επίδραση στη διατροφική κατάσταση και τη γενική υγεία.
Ο κορονοϊός και η πανδημία μας υπενθυμίζει το σημαντικό ρόλο του σωματικού βάρους, και του υγιούς τρόπου ζωής (υγιεινή διατροφή & κίνηση) στην υγεία και στον κίνδυνο να νοσήσουμε σοβαρά από οξείες νόσους, αλλά και χρόνιες!
Το επιστημονικό άρθρο είναι ελεύθερο προς ανάγνωση στη σελίδα του επιστημονικού περιοδικού εδώ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στο επιστημονικό περιοδικό.
Πώς θα κάνουμε τους φίλους & την οικογένειά μας υποστηρικτές στην προσπάθειά μας;
Η οικογένεια και οι φίλοι μας είναι υποστηρικτές μας σε σημαντικά ζητήματα της ζωής μας, στις χαρές και τις λύπες! Η υποστήριξή τους μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα και στην απώλεια βάρους! Mάλιστα, άτομα που έχασαν και διατήρησαν το βάρος τους βοηθήθηκαν και από τα θετικά σχόλια που δέχτηκαν και την ενεργητική βοήθεια στην προσπάθειά τους. Αντιθέτως, η κριτική για την απώλεια βάρους δεν βοηθά!
Στα πλαίσια ενός προγράμματος διατροφής ή μιας προσπάθειας για βελτίωση της ποιότητας της διατροφής, για πολλούς είναι σημαντικό να αναζητήσουν την υποστήριξη των γύρω τους. Μάλιστα, έχω δει στο γραφείο διαιτώμενη να παρατά την προσπάθειά της, παρά τα εξαιρετικά αποτελέσματα, λόγω της συνεχούς κριτικής από τον συντροφο.
Το φαγητό, πέρα από ανάγκη και απόλαυση, έχει και κοινωνικό ρόλο. Δηλαδή, θα βγούμε με την παρέα μας για φαγητό, θα δούμε την οικογένειά μας σε οικογενειακά τραπέζια και θα περάσουμε ωραία, συνοδεία φαγητού. Επίσης, στο σπιτι, οι λιχουδιές αποτελούν πειρασμό, ειδικά όταν βρίσκονται σε ορατό και εύκολα προσβάσιμο σημείο.
Πώς θα κάνουμε τους γύρω μας υποστηρικτές στην προσπάθειά μας;
Αρχικά, να αναφέρω ότι μπορούμε να ζητήσουμε οι οικειοι μας να γινουν υποστηρικτές μας, και αυτό γίνεται με τη συζήτηση. Δηλαδή, ζητάμε από τους γύρω μας να μας υποστηρίξουν με τον τρόπο που βοηθάει εμάς.
Στην/στον σύντροφό μας ή/και σε φίλους μας θα ανακοινώσουμε οτι θα κάνουμε μια προσπάθεια για απώλεια βάρους ή/και βελτίωσης της διατροφής μας, και θα θέλαμε να μας υποστηρίξουν με τον τάδε τρόπο.
Για παράδειγμα, στον σύντροφό μας μπορούμε να ζητήσουμε να μη φέρνειγλυκίσματα στο σπιτι, ή να τα τοποθετεί σε μη ορατό/μη προσβασιμο/κρυφό σημείο, ή να ζητήσουμε τους να παραγγέλνουμε απ’ έξω μια φορά την εβδομάδα. Στους φίλους και τους συναδέλφους μας, αναλόγως μπορούμε να τους ζητήσουμε να μην μας προσφέρουν γλυκίσματα ή να προτείνουμε την κατανάλωση πιο θρεπτικών και χορταστικών τροφίμων.
Επίσης, πολλοί διαιτώμενοι βοηθώνται με το να μην τους ρωτάνε πόσα κιλά έχασαν αυτή την εβδομάδα, καθώς τους επιφέρει μεγαλύτερο άγχος, επομένως, μπορούμε να ζητήσουμε να μην μας κάνουν ανάλογες ερωτήσεις. Ακόμη, δεν χρειάζεται καν να αναφέρουμε οτι κάνουμε προσπάθεια απώλειας βάρους, και απλως να πούμε οτι εστιάζουμε αυτό το διάστημα περισσότερο στην ποιότητα της διατροφής μας. Δεν χρειάζεται καν να αιτιολογήσουμε την προσπάθειά μας! Ακόμη, δεν χρειάζεται να αιτιολογήσουμε ή να απολογηθούμε για την άρνησή μας να καταναλώσουμε ένα τρόφιμο που δεν θέλουμε!
Αν δούμε οτι οι οικείοι μας δεν είναι διατεθιμένοι να μας βοηθησουν, τότε μπορούμε να βρούμε τη μέση λύση με άλλο τρόπο, όπως να βλέπουμε τους φίλους μας για καφέ αντί για φαγητό, να ετοιμάζουμε τις δικές μας λιχουδιές και αγαπημένα γεύματα ενώ οι φίλοι ή ο/η σύντροφος καταναλώνουν τα δικά τους. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, όμως μπορεί να βρεθεί η χρυσή τομή, και αυτό δεν επηρεάζει αρνητικά τους γύρω μας, ενώ μας βοηθά να πετύχουμε το στόχο μας και να νιώσουμε καλύτερα μακροπρόθεσμα! Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε την επιλογή να καταναλώσουμε και να απολαύσουμε το τρόφιμο/λιχουδιά που καταναλώνουν οι γύρω μας, όταν αυτό θέλουμε πραγματικά!
Θέλετε να ελέγξετε το σωματικό σας βάρος, χωρίς στερήσεις και αυστηρούς κανόνες; Κλείστε το ραντεβού σας εδώ!
Η επίτευξη του στόχου μας είναι μεν δική μας υπόθεση και δέσμευση, όμως δεν παύει η στήριξη να έχει βοηθητικό ρόλο στην ψυχολογία και στην καθημερινότητά μας. Ως διαιτώμενοι έχουμε τη δυνατότητα να ζητήσουμε από τους οικείους μας τη στήριξη που χρειαζόμαστε, και ως σύμαχοι των αγαπημένων μας συντρόφων και φίλων οφείλουμε να στηρίξουμε τους στόχους τους, εφόσον μπορούμε, ή τουλάχιστον να αποφύγουμε να γίνουμε σαμποτέρ.
Ευχαριστώ πολύ την Ιωάννα Γρηγοράκη, Ψυχολόγο-Ψυχοθεραπεύτρια για την πολύτιμη βοήθειά της στη συγγραφή του παρόντος άρθρου.
Πηγές
Karfopoulou E, Anastasiou CA, Avgeraki E, Kosmidis MH, Yannakoulia M. The role of social support in weight loss maintenance: results from the MedWeight study. J Behav Med. 2016 Jun;39(3):511-8. doi: 10.1007/s10865-016-9717-y.
Wang ML, Pbert L, Lemon SC. Influence of family, friend and coworker social support and social undermining on weight gain prevention among adults. Obesity (Silver Spring). 2014 Sep;22(9):1973-80. doi: 10.1002/oby.20814.
Η ψυχολογία της δίαιτας, Judith Beck