Καφές και Υγεία: Ένα αγαπημένο ρόφημα που μας κάνει καλό
O καφές είναι από τα αγαπημένα ροφήματα παγκοσμίως, με κατανάλωση 9.997.680 κιλών (166.628 συσκευασιών 60 κιλών) καφέ παγκοσμίως για το διάστημα 2020-2021, σύμφωνα με το ICO.
Η διατροφική ανάλυση του καφέ
Ο καφές αποτελεί μίγμα πληθώρας βιοενεργών ουσιών, οι οποίες ποικίλουν ανάλογα με την ποικιλία και την επεξεργασία του καφέ, με πιο γνωστή και καλά μελετημένη την καφεΐνη, και τη διεργετική της δράση. Ένα φλυτζάνι καφέ περιέχει 65-120 mg καφεϊνης, με τον Arabica να έχει λιγότερη σε σχέση με τον Robusta. Ο αποκαφεϊνομένος καφές περιέχει 2-15 mg καφεϊνης ανά φλιτζάνι.
Η καφεΐνη απορροφάται πλήρως από τον στόμαχο και το λεπτό έντερο εντός 45 λεπτών, ενώ η μέγιστη συγκέντρωση στο πλάσμα είναι στα 15-20 λεπτά από την κατανάλωσή της. Ο μεταβολισμός της καφεΐνης ποικίλει ανάλογα με το άτομο, την ηλικία, την ηπατική λειτουργία και άλλους παράγοντες. Η καφεΐνη επηρεάζει νευροδιαβιβαστές με αποτέλεσμα τη μείωση της αίσθησης της κόπωσης και την αύξηση των επιπέδων ενέργειας, με επιδράσεις στη διάθεση και τη γνωστική λειτουργία.
Ο καφές είναι πλούσιος και σε πολυφαινόλες και άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες, σε βιταμίνη Β3, Μαγνήσιο και Κάλιο, που σχετίζονται με την ευεργετική επίδραση του καφέ στην υγεία.
Πόσες θερμίδες έχει ο καφές;
Μια κούπα καφέ, σκέτο, χωρίς γάλα και ζάχαρη, έχει σχεδόν μηδενικές θερμίδες.
Διαβάστε στον πίνακα το θερμιδικό περιεχόμενο διαφόρων τύπων καφέ.
Καφές |
Θερμίδες (kcal) |
Καφές σκέτος, χωρίς γάλα, χωρίς ζάχαρη |
5 |
Καφές espresso (ζεστός ή κρύος) με 1 κουταλιά γλυκού ζάχαρη |
20 |
Καφές γαλλικός με 1 κουταλιά γλυκού ζάχαρη |
20 |
Cappuccino 350 ml |
100 |
Flat white 350 ml |
170 |
Latte 350 ml |
150 |
Oι έρευνες επικεντρώνονται σε σκέτο καφέ, ενδεχομένως με λίγη ζάχαρη ή γάλα, και όχι στα ροφήματα που περιέχουν αρκετή ζάχαρη ή σιρόπι και σαντιγί.
Επομένως, απολαύστε τον καφέ σας, είτε με ή χωρίς καφεΐνη, και προτιμείστε τον σκέτο ή προσθέστε λίγη ζάχαρη ή μη θερμιδικά γλυκαντικά ή/και λίγο γάλα ή φυτικό ρόφημα.
Καφές και υγεία
Μέχρι 4-5 κούπες καφέ την ημέρα δεν φαίνεται να έχουν αρνητική επίδραση στην υγεία σύμφωνα με τον FDA, αν και τα οφέλη στην υγεία φαίνονται και σε κατανάλωση της τάξης των 1-2 φλιτζανιών καφέ την ημέρα, ενώ όλο και περισσότερες έρευνες αναγνωρίζουν τα οφέλη του στην υγεία.
Όσον αφορά τα καρδιαγγειακά νοσήματα, οι πιο πρόσφατες μελέτες και μετα-αναλύσεις δείχνουν οτι η μέτρια κατανάλωση καφέ, 3-5 φλυτζάνια την ημέρα σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Σε άτομα με υπέρταση, η κατανάλωση καφεΐνης οδηγεί μεν σε οξεία αύξηση της αρτηριακής πίεσης για 3 ώρες, η συστηματική κατανάλωση καφέ ομως δεν σχετίζεται με αυξημενη αρτηριακή πίεση ή αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων σε άτομα με υπέρταση.
H κατανάλωση καφέ φαίνεται να προστατεύει γυναίκες και άντρες από το διαβήτη τύπου 2. Μάλιστα, η αύξηση της κατανάλωσης καφέ σε πάνω από 1 κούπα καφέ την ημέρα σε χρονική περίοδο 4 ετών, μείωσε τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2 κατά 11%, για τα επόμενα 4 χρόνια. Σε σχέση με την μη κατανάλωση καφέ, 6 φλυτζάνια την ημέρα σχετίστηκαν με 33% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, ενώ τα οφέλη είναι παρόμοια και για την κατανάλωση αποκαφεΐνωμένου καφέ.
Η υψηλή κατανάλωση καφέ και καφεΐνης συνδέεται με μικρότερη επίπτωση της άνοιας και της νόσου Parkinson, ενώ η καφεΐνη μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο της κινητικότητας σε άτομα που ήδη πάσχουν από Parkinson. Επίσης, σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης
Τα οφέλη του καφέ συνεχίζονται και στην υγεία του ήπατος. Η τακτική κατανάλωση καφέ συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης πρωτογενούς σκληρωτικής χολαγγειίτιδας, μια σπάνια αυτοάνοση νόσος, καθώς και με μειωμένο κίνδυνο κίρρωσης του ήπατος. Επιπλέον, η κατανάλωση καφέ φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του ήπατος κατά 40%, ενώ με κατανάλωση πάνω από 3 κούπες καφέ την ημέρα ο κίνδυνος μειώνεται κατά 50%! Η κατανάλωση καφέ μπορεί να μειώσει και τον κίνδυνο εμφάνισης χολολιθίασης.
Επίσης, η κατανάλωση καφέ έχει συσχετιστεί με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διάφορων τύπων καρκίνου, όπως προστάτη, ενδομητρίου, στόματος, λευχαιμίας, μελανώματος και καρκίνου του δέρματος, καθώς και ήπατος.
Τέλος, ο καφές αποτελεί καλή επιλογή ροφήματος 1 ώρα πριν την άσκηση, για καλύτερη αντοχή ειδικά για όσους κάνουν αερόβια άσκηση, σε ποσότητες 3-6 mg καφεινης/kg βάρους (1-2 φλιτζάνια καφέ για ένα άτομο 70 κιλών).
Ποιοί πρέπει να προσέξουν την κατανάλωση του καφέ;
Από την άλλη πλευρά, ορισμένα άτομα θα πρέπει να είναι προσεκτικά με την κατανάλωση καφέ, ειδικά αν έχουν παρατηρήσει ευαισθησία με την κατανάλωσή της. Τοξική επίδραση παρατηρείται σε δόσεις της τάξης 1.200 mg καφεϊνης.
Άτομα με υπέρταση που δυσκολεύονται να την ελέγξουν, είναι καλό να αποφεύγουν την κατανάλωση καφέ, και να τον αντικαταστήσουν με αποκαφεινοποιημενο καφέ.
Η υπερκατανάλωση καφέ, επίσης μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες επιπτώσεις, όπως αίσθημα άγχους (ειδικά σε άτομα με προϋπάρχουσα διαταραχή άγχους), δυσφορία, ταχυκαρδία, ναυτία και πονοκέφαλο. Επιπλέον, η κατανάλωση καφέ αργά το απόγευμα ή το βράδυ μπορεί να επιφέρει διαταραχές ύπνου.
Oι εγκυμονούσες και οι θηλάζουσες θα πρέπει να αποφεύγουν την υπερκατανάλωση καφέ, σε πάνω από 200 mg ημερησίως, ή να επιλέξουν decaf, καθώς τα έμβρυα και τα βρέφη είναι ευαίσθητα στην καφεΐνη, την οποία μεταβολίζουν πιο αργά.
Τέλος, η καφεστόλη και η καβεόλη σχετίζονται με μικρή αύξηση της χοληστερόλης όταν ο καφές βράζεται, όπως γίνεται στον ελληνικό καφέ.
Πηγές:
- International Coffee Organisation. World coffee consumption.
- Ruxton, C.H.S. (2008), The impact of caffeine on mood, cognitive function, performance and hydration: a review of benefits and risks. Nutrition Bulletin, 33: 15-25.
- Buckel L, Kremer JI, Stegmüller S, Richling E. Fast, Sensitive and Robust Determination of Nicotinic Acid (Vitamin B3) Contents in Coffee Beverages Depending on the Degree of Roasting and Brewing Technique. Proceedings. 2019; 11(1):13.
- Ding M, Bhupathiraju SN, Satija A, van Dam RM, Hu FB. Long-term coffee consumption and risk of cardiovascular disease: a systematic review and a dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Circulation. 2014 Feb 11;129(6):643-59. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.113.005925.
- Mesas AE, Leon-Muñoz LM, Rodriguez-Artalejo F, Lopez-Garcia E. The effect of coffee on blood pressure and cardiovascular disease in hypertensive individuals: a systematic review and meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2011 Oct;94(4):1113-26. doi: 10.3945/ajcn.111.016667. Epub 2011 Aug 31.
- Ding M, Bhupathiraju SN, Chen M, van Dam RM, Hu FB. Caffeinated and decaffeinated coffee consumption and risk of type 2 diabetes: a systematic review and a dose-response meta-analysis. Diabetes Care 2014; 37: 569–586,
- van Dam RM, Hu FB, Willett WC. Coffee, Caffeine, and Health. N Engl J Med. 2020 Jul 23;383(4):369-378. doi: 10.1056/NEJMra1816604.
- Grosso, G., Micek, A., Castellano, S., Pajak, A. and Galvano, F. (2016), Coffee, tea, caffeine and risk of depression: A systematic review and dose–response meta-analysis of observational studies. Mol. Nutr. Food Res., 60: 223-234. https://doi.org/10.1002/mnfr.201500620
- Guest NS, VanDusseldorp TA, Nelson MT, Grgic J, Schoenfeld BJ, Jenkins NDM, Arent SM, Antonio J, Stout JR, Trexler ET, Smith-Ryan AE, Goldstein ER, Kalman DS, Campbell BI. International society of sports nutrition position stand: caffeine and exercise performance. J Int Soc Sports Nutr. 2021 Jan 2;18(1):1. doi: 10.1186/s12970-020-00383-4.
Φρούτα και λαχανικά πλούσια σε υγρά: ο σύμμαχος μας το καλοκαίρι
Η ενυδάτωση είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία, ειδικά κατά τη διάρκεια των καυτών καλοκαιρινών μηνών. Η ανεπαρκής πρόσληψη υγρών μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση, η οποία επηρεάζει τις βιολογικές λειτουργίες (Popkin et al., 2010).
Το νερό είναι απαραίτητο για τη διατήρηση μας στη ζωή, καθώς έχει βαρυσήμαντο ρόλο στον μεταβολισμό των κυττάρων, τη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών και του οξυγόνου στους ιστούς, στην αποβολή των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού, στην ενυδάτωση των αρθρώσεων, στην προστασία του εγκεφάλου, της σπονδυλικής στήλης και των εμβρύων (μέσω αμνιακού υγρού) από τους κραδασμούς και στη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.
Επομένως, σε περίπτωση αφυδάτωσης, λόγω μειωμένης πρόσληψης ή μη κάλυψης των αυξημένων αναγκών σε υγρά ο οργανισμός μας επιβαρύνεται ιδιαιτέρως. Τα συμπτώματα ποικίλουν από ζαλάδες και αίσθημα αδυναμίας εως ξηροστομία, ταχυκαρδία, χαμηλή παραγωγή ούρων και διαταραγμένη φυσική και νοητική κατάσταση!
Η ενυδάτωση σχετίζεται και με χρόνιες νόσους! Η επαρκής ενυδάτωση του οργανισμού σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο ουρολιθίασης, και βρογχοπνευμονικών διαταραχών, καθώς και διαβητικής υπεργλυκαιμίας και κετοξεώσης, μεταξύ άλλων.
Τα φρούτα και τα λαχανικά που είναι πλούσια σε υγρά, όπως το καρπούζι το πεπόνι, η ντομάτα και το αγγούρι, η πιπεριά, το κολοκυθάκι, οι φράουλες, τα πορτοκάλια, περιέχουν υψηλά επίπεδα νερού (91-96%) και μπορούν να συμβάλλουν στην ενυδάτωση (Maughan et al., 2016). Το καρπούζι, το ροδάκινο, η πιπεριά, το μανγκο, και η ντομάτα, επίσης περιέχουν λυκοπένιο, μια ουσία που έχει συνδεθεί με την προστασία του δέρματος από την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου (Story et al., 2010).
Οι ισορροπίες ηλεκτρολυτών, όπως το Νάτριο και το Κάλιο, παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην ενυδάτωση (Sawka et al., 2007). Τα φορύτα και τα λαχανικά περιέχουν αυτούς τους ηλεκτρολύτες και μπορούν να συμβάλλουν στη διατήρηση της ομαλής κυκλοφορίας των υγρών μέσα στο σώμα.
Επιπλέον, η πρόσληψη αυτών των φρούτων παρέχει αντιοξειδωτικές ουσίες που προστατεύουν το σώμα από το οξειδωτικό στρεςς (Liu et al., 2009). Τα αντιοξειδωτικά βοηθούν στην αποτροπή των δωρεάν ριζών που μπορούν να προκαλέσουν "ζημιά" στα κύτταρα.
Συνοψίζοντας, τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν μια εξαιρετική επιλογή για την προώθηση της ενυδάτωσης κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η κατανάλωσή τους μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της ομαλής λειτουργίας του σώματος, την προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία και την προώθηση της γενικής υγείας.
Πηγές:
- Popkin, B.M., D'Anci, K.E., Rosenberg, I.H., 2010. Water, hydration, and health. Nutrition Reviews, 68(8), pp.439-458.
- Maughan, R.J., Watson, P., Cordery, P.A., Walsh, N.P., Oliver, S.J., Dolci, A., Rodriguez-Sanchez, N., Galloway, S.D., 2016. A randomized trial to assess the potential of different beverages to affect hydration status: development of a beverage hydration index. The American Journal of Clinical Nutrition, 103(3), pp.717-723.
- Story, E.N., Kopec, R.E., Schwartz, S.J., Harris, G.K., 2010. An update on the health effects of tomato lycopene. Annual Review of Food Science and Technology, 1, pp.189-210.
- Sawka, M.N., Burke, L.M., Eichner, E.R., Maughan, R.J., Montain, S.J., Stachenfeld, N.S., 2007. American College of Sports Medicine position stand. Exercise and fluid replacement. Medicine and Science in Sports and Exercise, 39(2), pp.377-390.
- Liu, R.H., 2009. Potential synergy of phytochemicals in cancer prevention: mechanism of action. The Journal of Nutrition, 134(12), pp.3479S-3485S.
Ποιόν εμπιστευόμαστε για τη διατροφή μας;
Πολλοί ξεκινουν προγραμματα απώλειας βαρους, με τη βοήθεια διαιτολογου-διατροφολογου.
Δυστυχώς, είναι ανησυχητικά συχνό το φαινόμενο να παριστανουν τους ειδικούς άτομα που δεν έχουν διαπιστευμενες γνώσεις της επιστημης της διαιτολογιας-διατροφής, άτομα που δεν είναι διαιτολογοι-διατροφολογοι με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος! Και αυτό αποτελεί θέμα δημόσιας και ατομικής υγείας, καθώς η διατροφή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την υγεία μας, ενώ στην προσπαθεια για απώλεια βάρους, πολλοι πεφτουν θυματα απατεώνων και θετουν την σωματική & ψυχική υγεία τους σε κινδυνο.
Και αν σας φαίνεται παραξενο αυτό, θα αναφέρω δύο παραδειγματα:
1. Σκευάσματα που πωλουνται για απώλεια βάρους από άτομα που παριστάνουν τους ειδικους, ενώ έχουμε πληθώρα βιβλιογραφίας για ηπατικες βλάβες από τη χρήση τους.
2. Όλες οι διατροφικες διαταραχες ξεκινουν με μια δίαιτα. Γι αυτό ο διαιτολόγος οφείλει να λάβει υπόψη και την σχέση του διαιτωμενου με το φαγητό και να παρατηρεί τις διατροφικες συμπεριφορές, και δεν δίνει απλώς ένα χαρτί.
Η ζυγισηκαι η λιπομετρηση αποτελούν εργαλεία, ενώ ούτε το χαρτί της δίαιτας, ουτε η προσωπική εμπειρία κάποιου με τη διατροφή και την άσκηση δεν είναι αυτά που κάνουν τον ειδικό, αλλά οι διαπιστευμενες γνώσεις!
Μην παρασύρεστε από τις ακραίες, ουτοπικές δηλώσεις που θα θέλατε να είναι αληθινές (μακάρι να έχανε κανείς πανεύκολα, χωρίς ακρωτηριασμό 10 κιλά την εβδομάδα).
Η τροφή είναι πρώτα απ' ολα ανάγκη, και το σώμα χρειάζεται θρεπτικά συστατικά για λειτουργεί σωστα. Ο διαιτολόγος λαμβάνει υπόψιν του πληθωρα παραμετρων για το προγραμμα, τους στόχους, την εκπαίδευση, και την συμβουλευτική για το εκάστοτε άτομο!
Εμπιστευτείτε τη διατροφή σας στους ειδικους, όπως κάνετε με άλλους τομείς της ζωής σας (πχ. υδραυλικό για τη βρυση).
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 4-10 Ιουνίου 2018
1. Αν αναρωτιέστε ποιό λάδι να χρησιμοποιείστε, το άρθρο που θα βρείτε εδώ με επιστημονική τεκμηρίωση, θα σας βοηθήσει πολύ!
Φυσικά, το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο είναι ο μεγάλος νικητής!
Αν αναρωτιέστε για το λάδι καρύδας, θα απογοητευτείτε καθώς πέρα από το γεγονός ότι είναι πλούσιο σε κορεσμένα λιπαρά, δεν έχει καθόλου αντιοξειδωτικά, σε αντίθεση με το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο που είναι πλούσιο σε ακόρεστα "καλά" λιπαρά και σε αντιοξειδωτικά!!!
2. Ποιές είναι οι πιο κοινές παρανοήσεις σχετικά με το αντικείμενο του διαιτολόγου;
Προσωπικά θα έλεγα ότι είναι εξής:
1. Απευθυνόμαστε στο διαιτολόγο μόνο για απώλεια βάρους
2. Ο διαιτολόγος είναι για να ελέγχει αν χάσαμε βάρος (αστυνομλια φαγητού/βάρους)
3. Ο διαιτολόγος θα μας πει τι δεν πρέπει να τρώμε, και τι μας παχαίνει
Αντιθέτως, είναι ευρύ το φάσμα της διαιτολογίας. Ένας διαιτολόγος μπορεί να εργάζεται στη βιομηχανία τροφίμων, στην δημόσια υγεία, ή σε κλινικό περιβάλλον και σε ιδιωτικό γραφείο.
Στον διαιτολόγο απευθύνονται άτομα όλων των ηλικιών όχι μόνο για έλεγχο του βάρους, αλλά και για την πρόληψη και αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών που σχετίζονται με τη διατροφή (νεφροπάθειες, καρδιαγγειακά, σακχαρώδης διαβήτης).
Ο ρόλος του διαιτολόγου σε άτομα που θέλουν/χρειάζεται να χάσουν βάρος, δεν είναι μόνο ο έλεγχος της προόδου της απώλειας βάρους, αλλά στόχο αποτελούν η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών και συμεπριφορών, η προαγωγής της υγείας του ατόμου, και τέλος η απώλεια λίπους!
Ο διαιτολόγος βοηθά τα άτομα να κάνουν πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές, χωρίς απαγορεύσεις και αυστηρούς κανόνες, καθώς δεν υπάρχει τρόφιμο που να μας παχαίνει, ούτε να μας αδυνατίζει, ούτε να μας αποτοξινώνει!
Εμπιστευτείτε ΜΟΝΟ διαιτολόγους-διατροφολόγους με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος!!! Είναι θέμα υγείας!
3. Η Δρ. Ειρήνη Δημίδη μας ενημερώνει ποιά η δουλειά του Διαιτολόγου, με αφορμή την Εβδομάδα των Διαιτολόγων!
Αναφέρει:
"ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΥ;
...
Οι διαιτολόγοι είναι εξειδικευμένοι επαγγελματίες υγείας που
- αξιολογούν,
- εντοπίζουν,
- διαγιγνώσκουν
- και αντιμετωπίζουν
προβλήματα και παθήσεις που έχουν να κάνουν με τη διατροφή είτε σε ατομικό, είτε σε επίπεδο δημόσιας υγείας.
- Οι διαιτολόγοι ΟΦΕΙΛΟΥΝ να χρησιμοποιούν πρακτικές βασισμένες στις πιο πρόσφατες επιστημονικές μελέτες και να ακολουθούν τις κατευθυντήριες γραμμές του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
- Παραδείγματα παθήσεων στις οποίες ο διαιτολόγος είναι υπεύθυνος για τη διατροφή είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, οι διατροφικές διαταραχές, η νεφρική ανεπάρκεια, ο υποσιτισμός, οι διαταραχές του εντέρου κ.λπ."
Διαβάστε όλο το άρθρο εδώ.
4. Ο έλεγχος της αύξησης του βάρους στις έγκυες γυναίκες είναι πολύ σημαντικός, και ειδικά σε γυναίκες με υπερβάλλον σωματικό βάρος.
Η μεγάλη αύξηση του βάρους κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να επιρρεάσει αρνητικά την υγεία της εγκύου, αλλά και του εμβρύου.
Μια νέα συστηματική ανασκόπιση και μετα-ανάλυση ερευνών μελέτησε τις στρατηγικές που βοηθούν στον έλεγχο της αύξησης του βάρους σε έγκυες γυναίκες με υπερβάλλον σωματικό βάρος.
Η υγιεινή διατροφή, και ο συνδυασμός της με άκσηση μπορούν να βοηθήσουν στη μικρότερη αύξηση του βάρους. Παράλληλα, σημαντικός αρωγός είναι και ο έλεγχος των θερμίδων και των μακροθρεπτικών συστατικών (υδατάνθρακες, λιπαρά, πρωτεΐνες), στα πλαίσια της υγιεινής διατροφής, φυσικά.
5. Η κόπωση επινεφριδίων είναι μια νόσος-μύθος. Υπαρκτά συμπτώματα, ανύπαρκτη νόσος. Διαβάστε περισσότερα εδώ.
6. Φτιάξτε σε 5 λεπτά σπιτικό παγωτό σορμπέ με κόκκινα βατόμουρα και μπανάνα!