Μεσογειακή Διατροφή και Καρκίνος: πώς η προσκόλληση στην παραδοσιακή μας διατροφή, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο να νοσήσουμε
Η Μεσογειακή Διατροφή είναι το διατροφικό πρότυπο που οι Κρήτες ακολουθούσαν τη δεκαετία του ΄60, και περιγράφτηκε στην μελέτη των 7 χωρών του Ancel Keys. Η Μεσογειακή Διατροφή χαρακτηρίζεται από υψηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, προϊόντων ολικής άλεσης και οσπρίων, μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών, ψαριών και πουλερικών και χαμηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Το ελαιόλαδο χρησιμοποιούνταν για κάθε μαγειρική χρήση, ενώ το κρασί καταναλωνόταν με μέτρο.
Από την ανάδειξη της Μεσογειακής Διατροφής από τη μελέτη των 7 χωρών μέχρι σήμερα, έχουν διεξαχθεί πολλές μελέτες που δείχνουν ότι η προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο για χρόνιες νόσους, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τον καρκίνο.
Ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου ανά τον κόσμο και την Ελλάδα, ενώ παγκοσμίως οι διαγνώσεις πληθαίνουν, και αναμένεται έως το 2035, να έχουμε 24 εκατομμύρια διαγνώσεις καρκίνου, όταν το 2015 είχαμε 14,1 εκατομμύρια διαγνώσεις. Ο τρόπος ζωής μας, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου. Μάλιστα, το 1/3 των διαγνώσεων μπορούν να προληφθούν με μείωση σωματικού βάρους, βελτίωση διατροφής και αύξησης της φυσικής δραστηριότητας! Ένα στα 10 περιστατικά καρκίνου προλαμβάνονται μέσω υγιεινής διατροφής!
Πολλές μελέτες επισημαίνουν ότι η Μεσογειακή Διατροφή είναι ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής, του οποίου η υιοθέτηση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Μάλιστα, οι συστάσεις που δίδονται από μεγάλους οργανισμούς, συνάδουν με το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής.
Η μελέτη EPIC (European Prognostic Investigation into Cancer and nutrition) με δεδομένα 10 χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, έδειξε ότι άτομα με μεγαλύτερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή, σε σχέση με άτομα που δείχνουν χαμηλότερη προσκόλληση σε αυτήν, έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, ενώ μια μετα-ανάλυση με δεδομένα 56 μελετών, έδειξε ότι η υψηλότερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται με 13% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο, και χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου π. εντέρου, μαστού, στομάχου, προστάτη, ήπατος, και κεφαλής και τραχήλου.
Όμως, αν εξετάσουμε ένα-ένα τα τρόφιμα που χαρακτηρίζουν τη Μεσογειακή Διατροφή ξεχωριστά, δεν θα βρούμε την ίδια προστατευτική δράση. Δηλαδή, είναι απαραίτητο να υιοθετήσουμε αυτό το διατροφικό πρότυπο ως σύνολο, και όχι κομμάτια από αυτό. Για παράδειγμα, δεν αρκεί να τρώμε μόνο λιγότερο κρέας, αλλά να τρώμε και περισσότερα προϊόντα ολικής άλεσης, λαχανικά και φρούτα.
Η Μεσογειακή Διατροφή είναι από τα πιο υγιεινά πρότυπα διατροφής που έχουν περιγραφεί. Είμαστε ιδιαίτερα τυχεροί που ζούμε σε μια χώρα (και σε νησί) που είναι εύκολο να την ακολουθήσουμε, ακόμα και μέσα στην οικονομική κρίση! Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία, και στην περίπτωσή μας, η πρόληψη είναι όχι μόνο εύκολη, αλλά και γευστικότατη!
Πώς θα ενυδατωθούμε το χειμώνα;
Καθημερινά το σώμα μας χρειάζεται λίτρα υγρών. Το νερό αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι του οργανισμού μας, απαραίτητο για πληθώρα λειτουργιών, όπως τον μεταβολισμό των κυττάρων, τη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών και του οξυγόνου στους ιστούς, στην αποβολή των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού, στην ενυδάτωση των αρθρώσεων, στην προστασία του εγκεφάλου, της σπονδυλικής στήλης και των εμβρύων (μέσω αμνιακού υγρού) από τους κραδασμούς και στη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.
Όταν είμαστε αφυδατωμένοι ο οργανισμός μας επιβαρύνεται ιδιαιτέρως. Τα συμπτώματα ποικίλουν από ζαλάδες και αίσθημα αδυναμίας έως ξηροστομία, ταχυκαρδία, μηδενική παραγωγή ούρων και διαταραγμένη νοητική κατάσταση! Αν και το καλοκαίρι έχουμε υψηλότερες ανάγκες σε υγρά, και το χειμώνα υπάρχει κίνδυνος αφυδάτωσης, λόγω χαμηλής πρόσληψης υγρών.
Καθημερινά χρειαζόμαστε λίτρα υγρών, με συνήθη σύσταση την κατανάλωση τουλάχιστον 6-8 ποτήρια υγρών την ημέρα!
Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε καλά επίπεδα ενυδάτωσης το χειμώνα;
1. Το νερό, φυσικά είναι η καλύτερη πηγή ενυδάτωσης! Αν το ξεχνάτε, μπορείτε να πάρετε ένα ωραίο μπουκάλι και να το έχετε πάντα μαζί σας. Επίσης, πλέον υπάρχουν και «έξυπνα» μπουκάλια που ειδοποιούν το χρήστη να πιει νερό και μετρούν την ποσότητα υγρών που πίνετε. Μαζί με φέτες πορτοκαλιού, λεμονιού και μυρωδικά μπορεί να πάρει νέα γεύση και να γίνει πιο ελκυστικό ρόφημα!
2. Το τσάι και ο καφές είναι καλές επιλογές ενυδάτωσης. Μετρούν στα υγρά, ενώ η διουρητική τους δράση είναι ήπια και παροδική, άρα δεν μας αφυδατώνουν! Προτιμήστε τα σκέτα ή με λίγη ζάχαρη ή γάλα. Έτσι, έχουμε πηγές αντιοξειδωτικών και υγρών μαζί!
3. Και το γάλα μετρά στα υγρά και μπορεί να καταναλωθεί στο πρωινό και το βραδινό, μαζί με τοστ ή δημητριακά.
4. Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούνται κατά ένα μεγάλο μέρος από υγρά, επομένως, και αυτά μας παρέχουν νερό! Μάλιστα, το 20% των υγρών της ημέρας μπορούμε να το πάρουμε από τα τρόφιμα και όχι από τα υγρά που πίνουμε!
5. Οι σούπες είναι κατεξοχήν χειμερινό πιάτο, το οποίο συμβάλλει στην πρόσληψη υγρών. Μάλιστα, στην περίπτωση που αντί για βραστά λαχανικά φτιάξετε σούπα λαχανικών προσλαμβάνετε και το νερό και τις επιπλέον βιταμίνες που βρίσκετι στο νερό που έβρασαν τα λαχανικά! Δύο σε ένα, λοιπόν!
Επομένως, και το χειμώνα έχουμε αρκετές πηγές υγρών που μπορούμε να επιλέξουμε. Καλό είναι να αποφεύγουμε τα αναψυκτικά, καθώς είναι πηγή μεγάλης ποσότητας ζάχαρης, ενώ η συχνή κατανάλωσή τους σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, ακόμη και όταν πρόκειται και για αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη!
Ήπιατε αρκετά υγρά σήμερα;
Cookies με ψύλλιο, βρώμη, chia seeds, cranberries & καρύδια
Cookies με ψύλλιο, βρώμη, chia seeds, cranberries & πεκαν
Cookies με 5 γραμμάρια ψυλλίου το καθένα, ιδανικό για άτομα με δυσκοιλιότητα, και άτομα που θέλουν να αυξήσουν την πρόσληψη φυτικών ινών και ω-3 λιπαρών στην ημέρα τους.
Οι σπόροι chia, και τα καρύδια αποτελούν καλές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων, ενώ η βρώμη και το psyllium husk είναι εξαιρετικές πηγές φυτικών ινών.
Μάθετε για την ευεργετική επίδραση του ψυλλίου στην γαστρεντερική και μεταβολική υγεία εδώ!
Τι θα χρειαστείτε για 12 cookies:
- 1/3 φλιτζανιού μέλι (ή σιρόπι σφενδάμου για άτομα που ακολουθούν vegan διατροφή ή τη low FODMAP diet)
- 1/3 φλιτζανιού φυστικοβούτυρο
- 12 κουταλιές γλυκού (70 γρ) ψύλλιο (psyllium husk)
- 2 κουταλιές σούπας σπόρους chia
- 1 φλιτζάνη νιφάδες βρώμης
- 1 βανιλίνη
- 1/2 φλιτζάνι cranberries
- 1/4 φλιτζανιού ψιλοκομμένα πεκάν (ή καρύδια)
Εκτέλεση:
- Σε ένα μικρό μπολ αναμείξτε καλά το μέλι/σιρόπι και το φυστικοβούτυρο (μπορείτε και να τα ζεστάνετε για να αναμειχθούν καλύτερα)
- Σε ένα μπολ αναμείξτε όλα τα υπόλοιπα υλικά καλά
- Αναμείξτε το μίγμα με το μέλι και το φυστικοβούτυρο στο μπολ με τα υπόλοιπα υλικά και ανακατέψτε καλα.
- Σχηματίστε 12 μπαλάκια και πατήστε τα να γίνουν μπισκότα.
- Αφήστε τα μπισκότα για 45 λεπτά στην κατάψυξη να δέσουν, και μεταφέρετέ τα ύστερα σε αεροστεγές δοχείο στο ψυγείο.
Καλή απόλαυση!
Σημειώσεις:
- Θυμηθείτε να πιείτε και 1 ποτήρι υγρών (πχ. νερό, τσάι, καφέ) με κάθε μπισκότο.
- Η συνταγή είναι καλή και για άτομα που ακολουθούν τη low FODMAP diet λόγω Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου. Τα cranberries είναι low FODMAP μέχρι την ποσότητα των 9 γραμμαρίων.
Πόσο κοντά είμαστε στη διατροφή ανάλογα με τα γονίδιά μας;
Οι εξελίξεις πάνω στη γενετική έχουν φέρει επανάσταση τα τελευταία χρόνια και στη διατροφή μας.
Η αλήθεια είναι ότι μπορούμε ανάλογα με τα γονίδιά μας να ακολουθήσουμε μια απόλυτα εξατομικευμένη διατροφή, έτσι ώστε να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης αρκετών ασθενειών. Στην πράξη όμως τι γίνεται; Πόσο κοντά είμαστε στην εφαρμογή τέτοιων πλάνων διατροφής;
Αν και έχουν γίνει αρκετές μελέτες τις τελευταίες δεκαετίες σχετικά με τον ρόλο της διατροφής σε φορείς ορισμένων γονιδίων, και έχουμε προχωρήσει αρκετά, δεν έχουμε σαφή αποτελέσματα, ώστε να σχηματίσουμε την πλήρη εικόνα και να είμαστε σε θέση να εξατομικεύσουμε την διατροφή μας, σύμφωνα με το DNA μας. Μάλιστα, αν και υπάρχουν κάποιες εταιρείες που υπόσχονται διατροφή σύμφωνα με τα γονίδια, εξετάζουν μόνο μερικά γονίδια, και ουσιαστικά προτείνουν μια διατροφή που λίγες διαφορές έχει από ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής.
Βέβαια, φαίνεται ότι ακόμη και αν γνωρίζουμε τι αλλαγές πρέπει να κάνουμε στη διατροφή μας, σύμφωνα με το γονιδίωμά μας, αυτή η γνώση δεν μας κινητοποιεί για τις απαραίτητες διατροφικές αλλαγές.
Επιπλέον, δεν είναι μόνο τα γονίδια μας, αλλά και το περιβάλλον μας, και ο τρόπος ζωής μας που επηρεάζει τον κίνδυνο στον οποίο βρισκόμαστε για εμφάνιση χρόνιων ασθενειών, ενώ δεν πρέπει να απομονώνουμε και την συμβολή της εντερικής μας μιρκοχλωρίδας, η οποία φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία μας.
Αρκετές φορές “ρίχνουμε το φταίξιμο” για το επιπλέον σωματικό μας βάρος στα γονίδιά μας. Και όντως υπάρχουν πάνω από 100 γονίδια που έχουν συσχετιστεί με το βάρος μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να προλάβουμε ή να αντιμετώπισουμε το αυξημένο σωματικό βάρος, ακόμη και αν έχουμε γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο για αυξημένο βάρος! Η έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα με το γονίδιο FTO, ένα από τα γονίδια που σχετίζεται με την εμφάνιση της παχυσαρκίας, μπορούν να χάσουν βάρος, όπως και τα άτομα χωρίς το γονίδιο αυτό. Άρα, ναι μεν τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία, το βάρος μας και στον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείεται ο παράγοντας περιβάλλον και τρόπος ζωής!
Συνεπώς, αν και εως τώρα έχουμε κάνει πρόοδο όσον αφορά τα γονίδια και τη διατροφή, χρειάζονται επιπλέον μελέτες, που λαμβάνουν υπόψιν και άλλους παράγοντες, όπως τη μικροχλωρίδα του εντέρου και τον τρόπο ζωής μας, γεγονός που θα μας πάρει αρκετά χρόνια. Μέχρι τότε, είναι σημαντική η προσκόλληση σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, με υγιεινή διατροφή και τακτική άσκηση!