Ποιά τρόφιμα είναι υπερτροφές;

Σε όλους μας αρέσουν τα γλυκά. Είμαστε γενετικά προδιαθετημένοι να μας αρέσει η γλυκιά γεύση. Όμως, η υπερκατανάλωση γλυκών (πχ. σοκολάτα, κρουασάν, μπισκότα) δεν συνάδει με ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο, ενώ συνδέεται με αύξηση του σωματικού βάρους στα παιδιά, τη χαμηλή ποιότητα διατροφής και την τερηδόνα. 

Πολλές φορές ακούμε τη φράση “παιδί είναι, να μην φάει το γλυκό του;” ή “να φάει το παιδί γλυκό τώρα που μπορεί, γιατί μετα…”, προωθώντας έτσι την υπερκατανάλωση γλυκισμάτων και την δικαιολόγησή της, λόγω ηλικίας. Όμως, η στάση αυτή επηρεάζει την επιθυμητή  διαμόρφωση υγιεινών διατροφικών συνηθειών, ενώ μπορεί να οδηγήσει σε ταχύτερη αύξηση του βάρους. 

Σε ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής δεν υπάρχουν τρόφιμα που απαγορεύονται, εκτός και αν υπάρχει ιατρικός λόγος, όπως διαγνωσμένη αλλεργία ή κοιλιοκάκη. Έτσι, τα γλυκά και τα σνακ που είναι πλούσια σε σάκχαρα, λιπαρά και αλάτι δεν απαγορεύονται, αλλά καταναλώνονται λιγότερο συχνά σε μικρές ποσότητες, όπως για παράδειγμα 1 μερίδα  γλυκό, 1 φορά την εβδομάδα. Η κατανάλωσή τους δεν πρέπει να επιφέρει ενοχές στο παιδί, ούτε να δαιμονοποιείται η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων.

Η πρόσβαση σε γλυκά και σνακ είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα. Όταν το παιδί γνωρίζει ότι υπάρχει γλυκό στο σπίτι θα το αναζητήσει, ενώ συνιθισμένο στο να του παρέχονται γλυκά και σνακ όποτε θελήσει, δυσχαιρένουν την προσπάθεια της οικογένειας για μείωση κατανάλωσης των τροφίμων αυτών. Είναι σημαντικό να μην υπάρχει πληθώρα γλυκών στο σπίτι, ειδικά σε έυκολα προσβάσιμο σημείο, ενώ αντιθέτως συστήνεται να υπάρχει ποικιλία φρούτων, λαχανικών και γαλακτοκομικών προϊόντων σε εμφανές, προσβάσιμο σημείο, έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να βρει εύκολα μη επεξεργασμένα προϊόντα για σνακ.

Απαιτεί υπομονή και επιμονή να μην ενδώσει ο γονέας και να δώσει στο παιδί το γλυκό που αναζητά. Έχοντας συνηθίσει στο να παίρνει ό,τι ζητήσει το παιδί θα επιμείνει αρκετά, αλλά είναι προτιμότερο αντί για γλυκό να προταθεί η επιλογή του φρούτου ή του γιαουρτιού ή ενός άλλου υγιεινού σνακ. Η ξαφνική μείωση της κατανάλωσης γλυκών δεν είναι εφικτή, αλλά αν σταδιακά μειωθεί μπορεί να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί η νέα συνήθεια της κατανάλωσης γλυκού μια φορά την εβδομάδα. 

Πολλές φορές, συνδυάζουμε τα συναισθήματά μας με την κατανάλωση φαγητού, και τα γλυκά ως επιβράβευση είναι μέρος αυτής της πρακτικής. Όταν το παιδί βελτιώνει τις διατροφικές του συνήθειες ή τα πηγαίνει πολύ καλά στο σχολείο είναι καλό να επιβραβευθεί, αλλά όχι με τρόφιμα. Ούτε η επιβράβευση, ούτε η τιμωρία πρέπει να εμπεριέχει τρόφιμα. Αντί για χρήματα για σνακ ή σοκολάτα, η επιβράβευση μπορεί να είναι περισσότερη ώρα παιχνίδι ή μια βόλτα ή ένα βιβλίο!

Ενώ η υγεία είναι ο λόγος για πιο υγιεινή διατροφή, στα παιδιά δεν αποτελεί κίνητρο! Επομένως, η φράση “είναι καλό για σένα” ή “είναι για την υγεία σου” δεν έχουν μεγάλο νόημα στα παιδιά. Αντίθετα, τα παιδιά νοιάζονται για το παιχνίδι, να μπορούν να τρέχουν εύκολα, να παίζουν καλύτερα στα παιχνίδια, και να μεγαλώσουν γρήγορα. Αυτές οι επιθυμίες τους συνδέονται με τη διατροφή. Στην περίπτωση που δεν ακολουθούν ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής, με θρεπτικό φαγητό πώς θα έχουν δύναμη και αντοχή για τα παιχνίδια και τα αθλήματα; Πώς θα ενδυναμώσουν το σώμα και τα οστά τους; Εάν μάθουν πώς η υγιεινή διατροφή θα επηρεάσει θετικά την καθημερινότητά τους, θα έχουν ένα κίνητρο να την ακολουθήσουν!

Τέλος, οι γονείς ακι η οικογένεια είναι πρότυπο για τα παιδιά. Εαν ο γονέας ή τα αδέρφια δεν καταναλώνουν ψάρι ή φρούτα και λαχανικά, γιατί να καταναλώσει το παιδί; Όταν στόχος είναι η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών του παιδιού είναι δυνατόν να υπάρχουν στο περιβάλλον άτομα που πράττουν τα αντίθετα; Η βελτίωση των συνηθειών, λοιπόν, πρέπει να περιλαμβάνει και το φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον!

Ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, περιλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφίμων, ακόμη και τα γλυκά και τα αλμυρά σνακ, αλλά καταναλώνονται σπάνια. Τα φρούτα, τα λαχανικά, το γιαούρτι, και τα κράκερ με τυρί αποτελούν μερικές ιδέες για υγιεινά σνακ, ενώ με τη μείωση της κατανάλωσης γλυκών και έτοιμων σνακ επανεκπαιδευόμαστε στο να γευόμαστε και να απολαμβάνουμε την γλυκιά γεύση που έχουν τα φρούτα και άλλα μη επεξεργασμένα τρόφιμα. Θέλει υπομονή, και επιμονή για τη σταδιακή μείωση της κατανάλωσης γλυκών, αλλά είναι εφικτή!