Πώς διαβάζουμε και αξιολογούμε ένα επιστημονικό άρθρο;
Το σωστό διάβασμα ενός επιστημονικού άρθρου είναι τέχνη λένε, όμως στην πραγματικότητα ειναι κομμάτι της επιστήμης.
Διαβάζουμε επιστημονικές μελέτες για να ενημερώθουμε με εγκυρότητα για τα νέα επιστημονικά δεδομένα. Υπάρχουν και διάφορα είδη επιστημονικών άρθρων! Από πρωτότυπες μελέτες/άρθρα, και μετα-αναλύσεις -ομάδας όμοιων- ερευνών, έως κατευθυντήριες οδηγίες.
Ειναι πολύ σημαντικό να έχουμε βασικές γνώσεις περί του εκάστοτε επιστημονικού τομέα!
Η εισαγωγή (Ιntroduction) μας βοηθά να καταλαβουμε το ερευνητικό ερώτημα καλύτερα, δίνοντάς μας ένα υπόβαθρο, ειδικά όταν δεν είμαστε τόσο εξοικειωμένοι με το συγκεκριμένο θέμα!
Πώς θα διαβασουμε σωστά ένα επιστημονικό άρθρο;
- Ξεκινάμε με τον τίτλο και την περιληψη (Abstract) για να δούμε αν μας ενδιαφέρει, αλλά και για να κατανοήσουμε περιγραμματικώς το άρθρο και να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για την ανάλυσή του. Το άρθρο δεν είναι βιβλίο ή ταινία για να αναγιγνώσκεται γραμμικά από την αρχή έως το τέλος.
- Συνεχίζουμε με τους συγγραφείς, την ημερομηνία δημοσιεύσεως, και το επιστημονικό περιοδικό δημοσιεύσεως. Είναι οι συγγραφείς καταρτισμένοι για τη θεματολογία του άρθρου; Είναι όντως το μέσο δημοσιεύσεως επιστημονικό περιοδικό που ακολουθεί τη διαδικασία αξιολογήσεως από ομοτίμους (peer-reviewed); Ποιός είναι ο επιστημονικός αντίκτυπος ("φήμη") του περιοδικού; Δημοσιεύει αξιόλογα άρθρα; Με εξαίρεση το μέσο δημοσίευσης (μη επιστημονικό περιοδικό) δεν θα πρέπει να αποτραπούμε από το να συνεχίσουμε την αναγνωση του άρθρου, σε περίπτωση που μας ενδιαφέρει. Θεωρητικώς, αξιολογούμε το περιεχόμενο και όχι το περιοδικό. Όμως θα πρέπει να είμαστε ακόμη προσεκτικότεροι στην ανάλυση και στην αξιολόγηση ενός άρθρου από μη σχετικούς συγγραφείς ή με σύγκρουση συμφερόντων ή σε περιοδικά που συνηθίζουν να δημοσιεύουν χαμηλής ποιότητας έρευνες.
- Συνεχίζουμε στα Συμπεράσματα (Conclusions).
- Αφού διαβάσουμε τα συμπεράσματα, πάμε στα αποτελέσματα για να κατανοήσουμε πως προέκυψαν. Αναρωτιόμαστε αν όντως οδηγούν στο αποτέλεσμα και στην εξήγηση των συγγραφέων ή αν υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις.
- Έπειτα διαβάζουμε τη μεθοδολογία για να αξιολογήσουμε αν τα αποτελέσματα συνάδουν με τη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε. Αφού σχηματίσουμε μία άποψη, διαβάζουμε εάν οι περιορισμοί που διαπιστώσαμε αναφέρονται και από τους συγγραφείς στην αντίστοιχη ενότητα.
- Επιστρέφουμε ξανά στα Συμπεράσματα (Conclusions) για να αξιολογήσουμε πλέον καλύτερα εάν συνάδουν με τη μεθοδολογία και τα αποτελέσματα. Μπορεί να χρειαστεί να διαβασουμε και δεύτερη φορά το άρθρο για να το κατανοήσουμε καλύτερα ή να χρειαστεί να ψαξουμε κάποιους όρους.
- Για το τέλος αφήνουμε τη Συζήτηση (Discussion) η οποία συγκρίνει τα αποτελέσματα της μελέτης με άλλες μελέτες, αναφέρει την αξία της μελέτης για την κοινωνία ή και επιστημονική κοινότητα, και προτάσεις για περαιτέρω έρευνα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: σχεδόν ΌΛΕΣ οι μελέτες έχουν περιορισμούς και αδυναμίες.
Ας σκεφτούμε επιπλέον:
- Πότε δημοσιευτηκε; Μία αρκετά παλαιά μελέτη δεν εμπεριέχει τα συμπεράσματα τη σύγχρονης βιβλιογραφίας και ενδεχομένως να είναι αναχρονιστική.
- Υπάρχει αρθρογραφία που αναλύει την αξιοπιστία & τα αποτελέσματα του άρθρου (συνήθως σε ανασκοπήσεις, συστηματικές ανασκοπήσεις, και μετα-αναλύσεις); Υπάρχουν σχόλια από ομότιμους επιστήμονες σχετικά με το άρθρο ή κάποια ΄μετεγενέστερη διόρθωση ή σχόλια από τους συγγραφείς; Τα παραπάνω μπορούμε να τα αναζητήσουμε μέσω των αναφορών στο άρθρο από άλλα επιστημονικά άρθρα αναζητώντας τα "citations" στο "Google Scholar”.
Στοματική υγεία και διατροφή
H στοματική υγεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διατροφή μας, καθώς ό,τι τρώμε περνάει από τη στοματική κοιλότητα. Κατά την παιδική ηλικία η διατροφή επηρεάζει την ανάπτυξη των δοντιών μας, ενώ στην ενήλικη ζωή επηρεάζει τη διατήρησή τους σε καλή κατάσταση. Μάλιστα, η τερηδόνα είναι η πιο κοινή χρόνια νόσος σε παιδιά.
Υπάρχουν τρόφιμα που διαφυλάσσουν την υγεία των δοντιών μας και άλλα που είναι βλαβερά, όμως αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες μας μπορούν να μειώσουν τον αρνητικό αντίκτυπό τους.
Με τη σίτιση, τα βακτήρια που υπάρχουν στο στόμα μας μετατρέπουν τα σάκχαρα των τροφών σε οξέα, τα οποία φθείρουν το σμάλτο των δοντιών. Κάθε φορά που τρώμε η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται και είναι εντονότερη όταν καταναλώνουμε τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες, κυρίως σάκχαρα, και τρόφιμα που μένουν στα δόντια μας περισσότερη ώρα (πχ. μαλακά αποξηραμένα φρούτα ή πατατάκια και γαριδάκια).
Η παραγωγή οξέων και η φθορά είναι ακόμη εντονότερη με τη συνεχόμενη κατανάλωση ροφημάτων με ζάχαρη, όπως αναψυκτικών και χυμών.
Μάλιστα, είναι προτιμότερη η κατανάλωση σακχάρων μαζί με τα γεύματα παρά ως σνακ ενδιάμεσα των γευμάτων, οπότε και υπάρχει μεγαλύτερη παραγωγή σιέλου, η οποία βοηθάει στη μείωση της δράσης των οξέων.
Είναι καλύτερο να αποφεύγουμε την τακτική κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε σάκχαρα, όπως γλυκισμάτων και σνακ, αναψυκτικών, χυμών και άλλα ροφημάτων με πρόσθετη ζάχαρη.
Αντίθετα, προτιμήστε καφέ ή τσάι και αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη, ενώ καταναλώστε γλυκά μία φορά την εβδομάδα μαζί με ένα γεύμα.
Επίσης, προτιμήστε τσίχλες και καραμέλες χωρίς ζάχαρη. Ακόμη και οι μικρές ποσότητες ζάχαρης μπορούν να φθείρουν τα δόντια μας. Αναφορικά με τα όξινα τρόφιμα, είναι καλό να τα καταναλώνουμε μαζί με τα γεύματά μας για τη μείωση της αρνητικής επίδρασής τους στην υγεία των δοντιών μας.
Κάποια τρόφιμα έχουν ευεργετική δράση στη στοματική υγεία και έτσι αποτελούν προτιμότερες επιλογές. Το γάλα, το τυρί, το κοτόπουλο και άλλα κρέατα, οι ξηροί καρποί, που λόγω του ασβεστίου και του φωσφόρου βοηθούν στην επιμετάλλωση των δοντιών και την προστασία του σμάλτου. Επίσης, τα σκληρά φρούτα, όπως τα μήλα περιέχουν αρκετό νερό και προάγουν την παραγωγή σιέλου για τη μείωση της περιεκτικότητας των σακχάρων στο στόμα μας και μείωση της φθοράς των δοντιών.
Μη θερμιδικές γλυκαντικές ουσίες που περιέχονται σε τσίχλες χωρίς ζάχαρη φαίνεται να προστατεύουν τα δόντια μας μέσω της μείωσης των βακτηρίων που υπάρχουν στη στοματική κοιλότητα, καθώς δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παραγωγή ενέργειας από τα βακτήρια και να παράξουν οξέα. Επιπλέον, πολλές τσίχλες περιέχουν το ευεργετικό φθόριο για την προστασία του σμάλτου, προκαλούν έκκριση σιέλου και απομακρύνουν υπολείμματα τροφών από τα δόντια μας.
Συνεπώς, ως σνακ τα φρούτα, τα λαχανικά, το γιαούρτι, το τυρί και οι ξηροί καρποί είναι καλές επιλογές για την υγεία των δοντιών μας.
Πεντακόσια παιδιά την εβδομάδα νοσηλεύονται σε νοσοκομεία του Ηνωμένου Βασιλείου λόγω οδοντικής φθοράς, η οποία όμως μπορεί να προληφθεί.
Όσο μεγαλύτερη είναι η κατανάλωση σακχάρων, τόσο μεγαλύτερη είναι η φθορά των δοντιών. Μία υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη διαφύλαξη της υγείας μας γενικά αλλά και στη στοματική υγεία.
Υπουργική απόφαση περί τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμού
Τα τεστ δυσανεξίας είναι από τις πιο πετυχημένες "διατροφικές απάτες" των τελευταίων ετών. Πλέον και με υπουργική απόφαση τα τεστ δυσανεξίας απομυθοποιούνται!!!
Σύμφωνα με τα εν λόγω τεστ υπάρχουν κάποιες τροφές που μας παχαίνουν και άλλες που μας αδυνατίζουν. Όμως, σύμφωνα με τη βιοχημεία και τη φυσιολογία του οργανισμού μας κάτι τέτοιο δεν ισχύει! Δεν υπάρχει κάποιο τρόφιμο, του οποίου η κατανάλωση θα οδηγήσει σε αυτόματη αύξηση ή μείωση του βάρους μας. Αν προσλαμβάνουμε περισσότερη ενέργεια (θερμίδες) από αυτή που χρειαζόμαστε το βάρος μας θα αυξηθεί, ενώ αν προσλαμβάνουμε λιγότερη το βάρος μας θα μειωθεί.
Δυστυχώς, δεν είναι λίγοι εκείνοι που πίστεψαν ότι πάσχουν από δυσανεξίες σε τρόφιμα και οτι η κατανάλωσή συγκεκριμένων τροφίμων ήταν η αιτία για αυξημένο βάρος ή για πρόσληψη βάρους.
Η απώλεια βάρους, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του τεστ δεν οφείλεται στην αποφυγή των τροφίμων αυτών, αλλά στην υποθερμιδική διατροφή που ακολουθεί το άτομο, ενώ τα τρόφιμα για τα οποία γίνεται το τεστ είναι κοινά και πολλές φορές προτείνεται η πλήρης αποφυγή τους, καθώς και η αποφυγή συστατικών που υπάρχουν σε πληθώρα τροφών!
Όμως, η αποφυγή κατανάλωσης αρκετών τροφών, ιδιαίτερα από μια ομάδα τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ενός ή περισσοτέρων θρεπτικών συστατικών στον οργανισμό με δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία!
Στην πραγματικότητα, όταν μιλάμε για "τροφική δυσανεξία" ή "τροφική υπερευαισθησία" αναφερόμαστε στη διαταραχή της φυσιολογίας του οργανισμού μετά την κατανάλωση κάποιου συστατικού, η οποία οφείλεται σε προβλήματα του μεταβολισμού του συστατικού αυτού, όπως είναι η δυσανεξία στη λακτόζη και η δυσανεξία στη γλουτένη (ή κοιλιοκάκη).
Άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη δεν έχουν το ένζυμο λακτάση, το οποίο μετατρέπει τη λακτόζη σε γλυκόζη και γαλακτόζη, επομένως η λακτόζη μεταβολίζεται από τα βακτήρια του παχέος εντέρου, με αποτέλεσμα φούσκωμα και κοιλιακό άλγος.
Άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη πάσχουν από κοιλιοκάκη, μια αυτοάνοση νόσος, στην οποία το ανοσοποιητικό στρέφεται εναντίον της γλουτένης στον εντερικό αυλό με αποτέλεσμα την καταστροφή των εντερικών λαχνών, και πληθώρα εντερικών και εγω-εντερικών συμπτωμάτων. Η θεραπεία για την κοιλιοκάκη είναι η εφόρου ζωής διατροφή χωρίς γλουτένη, την οποία τα άτομα πρέπει να ακοπλουθήσουν μετά από διάγνωση από τον ιατρό τους.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων:
"Κάποιοι όμως “βαφτίζουν” ως δυσανεξία στις τροφές την “τροφική υπερευαισθησία”, που αναφέρεται σε μια καθυστερημένη αλλεργική αντίδραση προερχόμενη από διατροφικά συστατικά, τα συμπτώματα της οποίας για να εμφανισθούν, μπορεί να περάσουν από μερικές ώρες έως και ημέρες. Στην τροφική υπερευαισθησία εμπλέκεται το ανοσοποιητικό σύστημα και συγκεκριμένα οι ανοσοφαιρίνες τύπου G* (IgG), οι οποίες προσδιορίζονται από τεστ. Οι τροφικές όμως υπερευαισθησίες αποτελούν στην ουσία αλλεργικές αντιδράσεις των τροφών στους ανθρώπους με κλασικότερα συμπτώματα τον κνησμό και τις πεπτικές διαταραχές. Η συμπτωματολογία τους μπορεί να συμπεριλάβει την επιδείνωση χρόνιων φλεγμονών του οργανισμού (π.χ. αρθρίτιδα, χρόνια ρινίτιδα, κλπ) ή να αποτελέσει έδαφος για την ανάπτυξη συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου, δερματοπαθειών κλπ. Σε καμία περίπτωση όμως δεν θα βρούμε επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, που να καταλήγει στο ότι η τροφική υπερευαισθησία, αυτό που κάποιοι εννοούν ως «τροφική δυσανεξία», οδηγεί σε παχυσαρκία και ότι αρκεί να αποβάλλουμε από το διαιτολόγιο τις τροφές που μας υποδεικνύει το τεστ, για να χάσουμε βάρος.
Η θέση του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων είναι ότι κανένα εμπορικό τεστ που κυκλοφορεί στην αγορά (τεστ δυσανεξίας, αλλεργίας, DNA, γενετική ανάλυση τροφιμών ή οποιοδήποτε άλλο) δεν αποτελεί αποτελεσματικό μέσο για την ελάττωση του σωματικού βάρους.”
Διαβάστε τις υπουργικές αποφάσεις για τα τεστ δυσανεξίας και το βιοσυντονισμό:
https://www.ed-de.gr/images/diafora/test_dysanexias/test_dysanexias.pdf
https://www.ed-de.gr/images/diafora/test_dysanexias/biosyntonismos.pdf
Διαβάστε σχετικά με τα τεστ δυσανεξίας:
1. Ανακοίνωση του Π.Σ.Δ.Δ. http://www.hda.gr/anakoinosi-gia-test-poy-yposxontai-to/
2. Με σχετική απόφαση τάξη στη χρήση των τεστ τροφικής δυσανεξίας για αδυνάτισμα βάζει το υπουργείο Υγείας http://health.in.gr/news/healthpolicies/article/?aid=1500097116
3. Επίσημο “χαστούκι” στα τεστ δυσανεξίας http://virus.com.gr/episimo-chastouki-sta-test-disanexias/
4. Ανορθόδοξες δίαιτες: Μέρος Γ http://mantzorou.gr/el/blog/anorthodoxes-diaites-meros-g
* Οι ανοσοσφαιρίνες IgG θα λέγαμε ότι είναι δείκτης "ανοχής" και όχι "δυσανοχής" σε ένα τρόφιμο. Αυξάνονται φυσιολογικά μετά από κατανάλωση τροφής. Αν μετρήσουμε τις ανοσσοφαιρίνες IgG, αυτό που ουσιαστικά θα δούμε είναι τα τρόφιμα που το άτομο έφαγε το τελευταίο χρονικό διάστημα!
Κόκκινο κρασί: το χαρακτηριστικό ποτό της Μεσογειακής Διατροφής έρχεται με οφέλη για την υγεία μας
Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ έχει συσχετιστεί με μικρότερη θνησιμότητα, σε σχέση με την αποχή από το αλκοόλ, και την κατάχρηση αλκοόλ. Ανά τον κόσμο οι συστάσεις διαφέρουν ως προς την κατανάλωση αλκοόλ, με τις περισσότερες να συστήνουν την κατανάλωση που δεν ξεπερνά το 1 ποτό για τις γυναίκες και τα 2 ποτά για τους άνδρες την ημέρα. Η μέτρια κατανάλωση κρασιού είναι χαρακτηριστικό της Μεσογειακής Διατροφής, ενώ παράγεται εξαιρετικό κρασί σε διάφορα μέρη της χώρας μας.
Τι μας δείχνουν οι πρόσφατες μελέτες σχετικά με την ευεργετική επίδραση του κόκκινου κρασιού στην υγεία μας;
Οι κλινικές μελέτες πάνω στην ευεργετική δράση του κόκκινου κρασιού, ερευνούν τη χαμηλή προς μέτρια κατανάλωση κρασιού, δηλαδή περίπου 1 με 2 ποτά την ημέρα, όπου 1 ποτό αντιστοιχεί στα 125 ml κρασιού.
Οι μελέτες των τελευταίων ετών επικεντρώνονται στις κοινές χρόνιες μη-μεταδιδόμενες νόσους, δηλαδή στα καρδιαγγειακά νοσήματα και την υπέρταση, στον καρκίνο, το διαβήτη και το μεταβολικό σύνδρομο, και τον καρκίνο, ενώ μελετάται και η επίδραση του κόκκινου κρασιού στην μικροχλωρίδα του εντέρου.
Αναφορικά με τα καρδιαγγειακά νοσήματα, φαίνεται ότι η μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού βοηθά στον λιπιδαιμικό έλεγχο, με βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ, όχι μόνο σε άτομα με υπερχοληστερολαιμία (αυξημένη χοληστερόλη), αλλά και σε ασθενείς υψηλού κινδύνου για καρδιαγγειακά, σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, καθώς και σε υγιείς (που δεν έχουν αυξημένη χοληστερόλη).
Σε άτομα με Μεταβολικό Σύνδρομο, η κατανάλωση κρασιού φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης του συνδρόμου, σε υγιείς και σε ηλικιωμένους με υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο, ενώ σε άτομα με Μεταβολικό Σύνδρομο φαίνεται να βοηθά στην βελτίωση του ελέγχου της γλυκόζης και των λιπιδίων αίματος, καθώς και της αρτηριακής πίεσης, βελτιώνοντας έτσι την κλινική εικόνα.
Αναφορικά με την αρτηριακή πίεση, όμως, τα δεδομένα δεν είναι σαφή. Αν και φαίνεται η μέτρια κατανάλωση να αυξάνει την αρτηριακή πίεση και τους παλμούς της καρδιάς, αρχικά έχει αντίθετη δράση, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση. Βέβαια, σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 χρόνια μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού δεν φαίνεται να επιδρά στην αρτηριακή πίεση!
Αναφορικά με τη μικροχλωρίδα του εντέρου, η τακτική κατανάλωση κόκκινου κρασιού φαίνεται να επιδρά θετικά, έχοντας πρεβιοτική δράση. Δηλαδή, τα μη-αλκοολούχα μέρη του κόκκινου κρασιού (πχ. πολυφαινόλες, φλαβονοειδή) θρέφουν τα βακτήρια του εντέρου μας που σχετίζονται με ευεργετική δράση στην υγεία μας.
Συνεπώς, η μέτρια κατανάλωση οίνου, σε ποσότητα της τάξης 1 - 2 ποτήρια ημερησίως, ως αναπόσπαστο μέρος της Μεσογειακής Διατροφής και στα πλαίσια της κοινωνικότητας, συσχετίζεται θετικά με την προαγωγή της υγείας του ανθρώπου. Ωστόσο, ποικίλοι, ετερόκλητοι παράγοντες, σχετικοί με τα χαρακτηριστικά του κρασιού, αλλά και του ανθρώπου ενδέχεται να επηρεάσουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του και την τελική ευεργετική του δράση.