Σπατάλη τροφίμων: Πώς θα τη διαχειριστούμε στο σπίτι;
Όταν ο νέος κορονοϊός μας χτύπησε την πόρτα βιαστήκαμε να πάμε στο σούπερμάρκετ και να αγοράσουμε πληθώρα τροφίμων. Πόσα από αυτά θα καταναλωθούν και πόσα θα καταλήξουν στα σκουπίδια;
Όταν τα βρώσιμα αγαθά δεν καταναλώνονται, αλλά απορρίπτονται κατά τα στάδια της παραγωγής, της επεξεργασίας, του εμπορίου, και στα νοικοκυριά, έχουμε το φαινόμενο της σπατάλης τροφίμων.
Περίπου το 1/3 της παραγόμενης τροφής παγκοσμίως απορρίπτεται, μαζί με το 25% του νερού που χρειάστηκε για την παραγωγή της, και η αξία του φαγητού που απορρίπτεται αγγίζει το 1 τρισεκατομύρρια δολλάρια το χρόνο!
Σχεδόν τα μισά τρόφιμα απορρίπτονται από την παραγωγή μέχρι και την κατανάλωση στις αναπτυγμένες χώρες! Στις χώρες χαμηλού εισοδήματος η μεγαλύτερη σπατάλη γίνεται κατά τα στάδια της παραγωγής, ενώ σε χώρες υψηλού εισοδήματος η απόρριψη γίνεται κατά το στάδιο της κατανάλωσης.
Στην Ευρωπαική Ένωση κάθε άτομο να απορρίπτει 173 κιλά φαγητού το χρόνο, ενώ στην Ελλάδα πετάμε 80 κιλά τροφή, ανά άτομο το χρόνο!
Οι λόγοι για την σπατάλη φαγητού και βρώσιμων προιόντων είναι ποικίλοι, από την καταστροφή της σοδειάς, μέχρι την μη αποδεκτή ποιότητα και εμφάνιση των καρπών και των προϊόντων, τις συνθήκες αποθήκευσης και μεταφοράς που ενδεχομένως να αλλοιώσουν τα τρόφιμα, αλλά και την εμφάνισή τους.
Πολλοί είναι οι οργανισμοί που ασχολούνται με την αποφυγή της σπατάλης τροφίμων, χωρίς να υπάρχει λόγος ανησυχίας για ασφάλεια τροφίμων, όμως η απώλεια βρώσιμης ύλης συνεχίζεται και στα νοικοκυριά! Ειδικά σε εποχή οικονομικής κρίσης είναι σημαντικό να μην γίνονται σπατάλες, και στο σπίτι μας όλοι μπορούμε να λάβουμε μέτρα για μειώσουμε την απώλεια αυτή και να μειώσουμε το κόστος των αγορών μας!
Παρακάτω αναλύονται τρόποι για την μείωση της απόριψης τροφίμων:
- Φτιάξτε πρόγραμμα για το μενού της εβδομάδας και την αντίστοιχη λίστα με τα προιόντα που χρειάζεστε από το σούπερ μάρκετ για την εβδομάδα, αφού ελέγξετε τα ντουλάπια και το ψυγείο σας. Έτσι, θα εφοδιαστείτε με τα τρόφιμα που θα καταναλώστε και όχι επιπλέον τρόφιμα που ενδεχομένως χαλάσουν, όπως τα φρούτα, τα λαχανικά και τα γαλακτοκομικά. Επιπλέον, αποφέυγετε το σούπερ μάρκετ όταν πεινάτε, καθώς θα αγοράσετε τρόφιμα που μάλλον δεν θα καταναλώσετε!
- First in First out! Χρησιμοποιείστε πρώτα τα τρόφιμα που κοντεύουν να λήξουν ή αρχίζουν να χαλάνε, καθώς αν δεν τα καταναλώστε το συντομότερο είναι πολύ πιθανό να καταλήξουν στα σκουπίδια.
- Τα περισευμένα τρόφιμα μπορούν να χρησιμοποιηθούν την επόμενη μέρα! Τα πουλερικά, το κρέας και τα ψάρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σάντουιτς, πίτες και άλλες συνταγές, αντί να πεταχτούν.
- Τα λαχανικά και τα κόκκαλα κρεάτων μπορούν να γίνουν ζωμός, να αποθηκευτούν και να χρησιμοποιηθούν αργότερα, ενώ άλλα λαχανικά εύκολα γίνονται τουρσί. Τα φρούτα μπορούν να γίνουν μαρμελάδες, κομπόστες ή γλυκά του κουταλιού.
- Η σωστή αποθήκευση τροφίμων είναι κλειδί για την διατήρησή τους για περισσότερο καιρό και για την προστασία τους από έντομα και άλλους οργανισμούς. Σιγουρεφτείτε ότι το ψυγείο λειτουργεί κανονικά, και στη σωστή θερμοκρασία, ενώ είναι σημαντικόι να τοποθετείστε τα προιόντα κλεισμένα σε δοχεία και στη θέση που τους αναλογεί.
- Η κατάψυξη είναι σύμμαχος στην μείωση απόρριψης τροφίμων. Τοποθετείστε τρόφιμα που χαλάνε γρήγορα και δεν πρόκειται να τα καταναλώστε σύντομα, όπως ζωικά προϊόντα και φρούτα κομμένα. Υπάρχουν τρόφιμα που καταψύχονται, όπως το γάλα χαμηλών λιπαρών, το βρασμένο μαύρο ρύζι, μυρωδικά (βασιλικός, δυόσμος, κόλιανδρος), το τριμμένο τυρί και το κρασί (σε παγοκυψέλες).
- Ημερομηνία λήξης vs Ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας (Ανάλωση εως vs Ανάλωση κατά προτίμηση πριν από). Ενώ είναι θέμα ασφάλειας τροφίμου η ημερομηνία λήξης ενός τροφίμου και η δεν συνιστάται η βρώση του, όταν στη συσκευασία αναγράφεται η φράση “Ανάλωση κατά προτίμηση πριν από” το τρόφιμο είναι ασφαλές προς κατανάλωση και μετά από αυτή την ημερομηνία, απλώς ορισμένα χαρακτηριστικά θα είναι αλλοιωμένα (πχ. η υφή).
- Η κομποστοποίηση είναι αποτελεσματικός τρόπος για ανακύκλωση χρησιμποιημένου καφέ, τσαγιού, φλούδας φρούτων και λαχανικών, τσόφλια αυγών, και φαγητού που έχει λήξει ή χαλάσει και δεν μπορεί να καταναλώθεί για λόγους ασφάλειας. Έτσι, μειώνεται ο όγκος των απορριμάτων και δημιουργείται χώμα για τα φυτά.
- Οι προσφορές σε τρόφιμα μακράς διαρκείας, όπως γάλα εβαπορέ, μακαρόνια, ρύζι και όσπρια συμφέρει, όμως αγοράζοντας μεγάλη ποσότητα φρούτων και λαχανικών επειδή είναι σε προσφορά δεν συμφέρει, καθώς είναι πιθανό να χαλάσουν πριν καταναλωθούν.
- Εάν δεν θέλετε να χρησιμοποιείστε τα περισευμένα φαγητα ή άλλα τρόφιμα που θα λήξουν σύντομα μπορείτε να τα δωρίσετε σε άτομα που βρίσκονται σε ανάγκη.
Παλαιότερα, τα νοικοκυριά χρησιμοποιούσαν όλα τα τρόφιμα που είχανε στη διάθεσή τους και οι σπατάλη τροφίμων ήταν ελάχιστες ως μηδαμηνές. Δυστυχώς, σήμερα με την αφθονία των προιόντων πετάμε στα σκουπίδια τρόφιμα που μπορούν να καταναλωθούν χωρίς δεύτερη σκέψη. Ας βελτιώσουμε τις συνήθειες μας, έτσι ώστε του χρόνου να μην πετάξουμε 80 κιλά βρώσιμης τροφής!
Πηγές
Πώς μπορούμε να μειώσουμε την πρόσληψη θερμίδων κάνοντας μικρές αλλαγές;
Το ισοζύγιο ενέργειας είναι οδηγός στην πρόσληψη, απώλεια και διατήρηση του σωματικού βάρους. Η ισορροπία στην πρόσληψη και την κατανάλωση ενέργειας είναι το κλειδί στη διατήρηση του σωματικού βάρους, ενώ με αλλαγή στην ισορροπία αυτή έρχεται η μείωση ή η αύξηση του βάρους.
Η ενέργεια μετριέται σε θερμίδες και οι θερμίδες «μεταφράζονται» σε ποσότητα τροφίμων, επομένως εάν τρώμε περισσότερο απ’ ότι χρειάζεται ο οργανισμός μας για τις λειτουργίες του και τις καθημερινές δραστηριότητες το σωματικό βάρος αυξάνεται, ενώ αντίθετα όταν τρώμε λιγότερες θερμίδες το βάρος μειώνεται.
Μικρές αλλαγές στην ισορροπία αυτή μακροπρόθεσμα έχουν αντίκτυπο στο σωματικό βάρος. Ο τρόπος μαγειρέματος και τα συστατικά, το σερβίρισμα και τα συνοδευτικά μπορούν να διαμορφωθούν έτσι ώστε να «φύγουν» θερμίδες από το πιάτο, χωρίς να το καταλάβει κανείς.
- Οι τηγανητές πατάτες είναι η αδυναμία αρκετών ανθρώπων. Μετά το τηγάνισμα προσπαθήστε να αφαιρέσετε όσο πιο πολύ λάδι μπορείτε πριν τις βάλετε σε πιατέλα με απορροφητικό χαρτί. Επίσης, το σερβίρισμα σε ένα μικρότερο μπολ ξεγελάει το μάτι!
- Πολλές φορές η ποσότητα λαδιού που προστίθεται στο φαγητό και στις σαλάτες είναι υπερβολική, με αποτέλεσμα το θερμιδικό περιεχόμενο να αυξάνεται κατακόρυφα. Προσθέστε μια κουταλιά της σούπας για κάθε άτομο που θα καταναλώσει το φαγητό ή τη σαλάτα ή φτιάξτε dressing με λεμόνι ή ξύδι.
- Η πρωτεΐνη είναι το πιο χορταστικό θρεπτικό συστατικό. Πηγές πρωτεΐνης είναι τα αυγά, τα ψάρια, το κρέας και τα πουλερικά, τα όσπρια και τα γαλακτοκομικά. Προσθέστε μια πηγή πρωτεΐνης σε κάθε γεύμα σας.
- Αφαιρέστε την πέτσα και το εμφανές λίπος από το κρέας και τα πουλερικά, και προτιμήστε γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά. Τα γιαούρτια με γεύσεις περιέχουν αρκετή ζάχαρη, οπότε είναι προτιμότερο να διαλέξετε απλό γιαούρτι και να προσθέσετε εσείς τα φρούτα.
- Εάν η σούπα είναι στο μενού, προσθέστε στις μερίδες περισσότερο ζωμό, απ’ ότι συνήθως για να ξεγελάσετε το μάτι και να χορτάσετε πιο γρήγορα.
- Στο εμπόριο κυκλοφορούν πλέον σάλτσες, όπως κέτσαπ, μουστάρδα, μαγιονέζα και άλλες με λιγότερη ζάχαρη, αλάτι και λιπαρά, χωρίς μεγάλη διαφορά στη γεύση.
- Οι φυτικές ίνες θα σας βοηθήσουν να χορτάσετε πιο γρήγορα και να μείνετε χορτάτοι για περισσότερη ώρα. Συνοδεύστε τα γεύματά σας με σαλάτα (ωμή ή βραστή) και να προτιμάτε τα προϊόντα ολικής άλεσης, όπως μαύρο ψωμί, μακαρόνια ολικής άλεσης και μαύρο ρύζι. Η αντικατάσταση των δημητριακών πρωινού που περιέχουν ζάχαρη με βρώμη ή δημητριακά ολικής άλεσης χωρίς πρόσθετη ζάχαρη θα σας κρατήσουν χορτάτους για περισσότερη ώρα.
Το φαγητό είναι απόλαυση, όμως η υπερφαγία είναι ένας από τους παράγοντες που οδηγούν στην πρόσληψη βάρους. Η μείωση του υπερβάλλοντος λίπους και των πρόσθετων σακχάρων στα τρόφιμα είναι από τα πιο επίκαιρα θέματα στην βελτίωση της διατροφής και στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Από τι τεστ θα περάσω πριν την απώλεια βάρους;
Τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμού, τεστ DNA, τεστ ομάδας αίματος και άλλα τεστ καλούνται να περάσουν επίδοξοι διαιτώμενοι. Άραγε η απώλεια βάρους είναι τόσο δύσκολη και περίπλοκη; Πριν από αυτά τα τεστ δεν μπορούσαμε να χάσουμε βάρος, δεν μπορούσαμε να είμαστε υγιείς;
Κατά καιρούς ακούμε για τα παραπάνω τεστ, αλλά και άλλες δοκιμασίες, όπως η αποτοξίνωση, ότι είναι απαραίτητα πρι την έναρξη της απώλειας βάρους. Όμως, κανένα από αυτά τα τεστ δεν είναι απαραίτητα, ούτε συστήνονται για την απώλεια βάρους. Μάλιστα, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διαιτολόγων-Διατροφολόγων αναφέρει ότι “κανένα εμπορικό τεστ που κυκλοφορεί στην αγορά (τεστ δυσανεξίας, αλλεργίας, DNA, γενετική ανάλυση τροφιμών ή οποιοδήποτε άλλο) δεν αποτελεί αποτελεσματικό μέσο για την ελάττωση του σωματικού βάρους”.
Συγκεκριμένα, τα τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμού δεν είναι επιστημονικώς τεκμηριωμένα, ενώ δεν συμβαδίζουν με τη φυσιολογία του σώματός μας. Δεν υπάρχουν τρόφιμα των οποίων η κατανάλωση θα μας οδηγήσει αυτόματα σε απώλεια βάρους, ενώ οι τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίας ουδεμία σχέση έχουν με την απώλεια και την πρόσληψη βάρους. Η χρήση των τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμού απαγορεύεται μέσω δύο σχετικών ΦΕΚ του Υπουργείου Υγείας, από το 2016.
Η ανάλυση του γενετικού υλικού, δηλαδή του DNA έχει κάνει μεγάλα άλματα τα τελευταία χρόνια. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι είμαστε σε θέση να δίνουμε συμβουλές διατροφής, ανάλογα με το DNA του κάθε ανθρώπου. Υπολογίζεται ότι μάλλον σε 15 χρόνια μπορεί να είμαστε στη θέση αυτή. Μάλιστα, τα εμπορικά τεστ DNA που γίνονται σήμερα αναλύουν μερικά από τα γονίδιά μας, και ερευνητές δεν συστήνουν τη χρήση τους. Επιπλέον, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν πέρα από τα γονίδιά μας, και το περιβάλλον, δηλαδή τον τρόπος ζωής μας. Επιπλέον, στο σώμα μας ζουν και άλλοι μικροοργανισμοί, το μικροβίωμα του εντέρου! Παράλληλα, πρέπει να συμπεριλάβουμε και τα νέα δεδομένα της μεταβολομικής! Δηλαδή, το να γνωρίζουμε γονιδίωμά μας δεν αρκεί!
Υπάρχει κάποιο τεστ που πρέπει να περάσουμε πριν την έναρξη της προσπάθειας απώλειας βάρους;
Είναι πολύ σημαντικό πριν την επίσκεψη στον αδειούχο διαιτολόγο-διατροφολόγο να έχουμε κάνει αιματολογικές και άλλες σχετικές εξετάσεις, έτσι ώστε να διαγνωστεί τυχόν έλλειψη θρεπτικού συστατικού (πχ. έλλειψη Σιδήρου, βιταμινής D, βιταμίνης Β12 ) ή ασθένεια που σχετίζεται ή όχι με τη διατροφή (πχ. υποθυρεοειδισμός, προ-διαβήτης ή διαβήτης, δυσλιπιδαιμία ή καρδιαγγειακά νοσήματα).
Έτσι, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος θα μπορέσει να βοηθήσει το άτομο να βελτιώσει μέσω της διατροφής, και ενδεχομένως με συμπληρώματα διατροφής (πχ. συμπλήρωμα Σιδήρου) τα επίπεδα των θρεπτικών συστατικών. Σε περίπτωση ασθένειας, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος θα συστήσει τις απαραίτητες αλλαγές στη διατροφή, σύμφωνα με την έρευνα και τις οδηγίες που συστήνουν οργανισμοί υγείας, ανάλογα με την κάθε νόσο ή παράγοντα/ες κινδύνου για νοσήματα.
Συνεπώς, τα διάφορα τεστ που ακούμε πολλές φορές, ως μαγικές ή μοναδικές λύσεις για ανώδυνο και πληρως εξατομικευμένο αδυνάτισμα δεν συνάδουν με την πραγματικότητα. Τα χρήματα που θα δίνατε σε τέτοια τεστ μπορείτε να τα διαθέσετε σε φρούτα και λαχανικά, ή σε ένα όργανο γυμανστικής ή ακόμη και σε ένα ταξίδι για να εξερευνήσετε (περπατώντας) ένα νέο μέρος!
Πόσο έγκυρα είναι τα ντοκυμαντέρ του Netflix;
Το 2014, και ενώ έκανα το μεταπτυχιακό μου στο King’s College London ανακάλυψα το Netflix (είχε μείνει σε σύνδεση από κάποιον στο cinema room της εστίας που έμενα) και δυστυχώς και τα ντοκυμαντέρ διατροφής του. Είχα δει ένα #ντοκυμαντέρ που ακόμα και σήμερα θεωρείται πολύ πετυχημένο, όμως είναι μη επιστημονικώς τεκμηριωμένο και έχει συνετεύξεις από πολλούς γνωστούς απατεώνες διατροφής.
Τότε, είχα άγνοια του γεγονότος οτι στον κόσμο υπάρχουν ψευδο-επιστήμονες (=απατεώνες) που έχουν “κλινικές” και εκμεταλλεύονται απελπισμένους ασθενείς, ή που κάνουν εντελώς αβάσιμους ισχυρισμούς, ενώ δεν πίστευα οτι θα είχαν και το θράσος να ανακοινώνουν δημοσίως αυτούς τους επικίνδυνους και παραπλανητικούς ισχυρισμούς.
Στο “ντοκυμαντερ” αυτό ( shockumentary ), μια κυρία είπε οτι θεράπευσε ασθενή με καρκίνο χρησιμοποιώντας μεγαδόση βιταμίνης C. Επειδή μου φάνηκε περίεργο ρώτησα τον πιο αυστηρό καθηγητή της σχολής, ο οποίος ήταν και επιβλέπων στην διπλωματική μου, η οποία αφορούσε τον καρκίνο. Έγινα προφανέστατα ρεζίλι, καθώς πίστεψα ως ενα βαθμό ότι τα ντοκυμαντερ αυτά έχουν εγλκυρότητα, τη στιγμή που από το παν/πιο έμαθα ότι πρέπει να είμαι σκεπτική και να (ανα)ζητώ βιβλιογραφικές αναφορές, και πραγματική επιστημονική τεκμηρίωση για κάθε ισχυρισμό!
Αυτό το shockumentary, λοιπόν, ήταν ένα από τα μεγαλύτερά μου παθήματα & μαθήματα. Όπως, πολλά (αν όχι όλα) τα ντοκυμαντέρ διατροφής υπάρχει πολύ μεγάλη μεροληψία, παραπληροφόρηση και ο τηλεθεατής οδηγείται σε άκυρα συμπεράσματα!
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μεγάλη ενασχόληση με τη διατροφή, ενώ πολλοί ασχολούνται με το να αναδείξουν τη διατροφή που θεωρούν οι ίδιοι ότι είναι η καλύτερη, αγνοώντας το σύνολο της επιστημονικής βιβλιογραφίας, την μοναδικότητα και τις ανάγκες του κάθε άνθρωπου, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που τα άτομα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με την επιστήμη της διατροφής.
Έτσι, φτάνουμε στο να έχουμε από ομάδες στα social media μέχρι και “ντοκυμαντέρ” από μεγάλους παραγωγούς που επιλέγουν να βάλουν παρωπίδες στους ίδιους & το κοινό με σκοπό την “ισχυροποίηση” των πεποιθήσεών τους.
Το νέο ντοκυμαντέρ του Netflix δεν αποτελεί εξαίρεση.
Παρουσιάζει vegan αθλητές να ισχυρίζονται οτι η vegan διατροφή τους βοήθησε να φτάσουν σε υψηλό επίπεδο, ξεχνώντας το γεγονός ότι οι αθλητές δεν ήταν εξ’αρχής #vegan και κατά πάσα βρίσκονται υπό ιατρική και διαιτολογική παρακολούθηση, ενώ δεν γνωρίζουμε εαν έχουν και έξτρα “βοήθεια” από νόμιμα και μη σκευάσματα.
Με αυτή τη λογική, θα μπορούσαμε να πάρουμε αθλητές που υπερκαταναλώνουν κρέας και να δούμε τις καλές επιδόσεις τους και να βγάλουμε το συμπέρασμα οτι πρέπει να τρώμε πολύ κρέας!
Επίσης, γίνονται αναφορές σε συγκεκριμένα αποτελέσματα μελετών που βολεύουν την εξαγωγή συγκεκριμένων συμπερασμάτων, ξεχνώντας τα μειονεκτήματα/ σημεία προσοχής σε μια τέτοια διατροφή ειδικά για αθλητές, καθώς και το τι αναφέρει το σύνολο της βιβλιογραφίας.
Παράλληλα, γίνεται αναφορά στους μονομάχους (gladiators) της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όπως ανέφερε ο @thenutritional_advocate στο instagram, οι μονομάχοι τότε δεν έχουν καμία σχέση με εκείνους που βλεπουμε στις ταινίες!
Τέλος, όπως αναφέρει ο συνάδελφος κ. Ξένος στην κριτική του, ο παραγωγός James Cameron έχει conflict of interest εφόσον έχει επενδύσει σε vegan πρωτεϊνες.
Έχουμε την τάση να στρεφόμαστε προς το τι κάνουν οι διάσημοι ηθοποιοί & αθλητές για να έχουν τη φόρμα που έχουν. Ποιός μας λέει όμως οτι αυτά που λένε είναι αλήθεια, ή ολόκληρη η αλήθεια; Γιατί νομίζουμε ότι ο εκάστοτε διάσημος έχει περισσότερες γνώσεις ή καλύτερη κριτική σκέψη από το κοινό σε θέματα πάνω στα οποία δεν έχουν καμία επιστημονική γνώση; Είναι άνθρωποι και έχουν μια άποψη, η οποία όμως δεν σημαίνει ότι είναι σωστή, απλά και μόνο επειδή είναι διάσημοι ή γυμνασμένοι ή αδύνατοι ή όμορφοι!
Η επιστήμες δεν έχουν να κάνουν με απόψεις, αλλά με ερευνητικά δεδομένα, τα οποία θα πρέπει να εξεσταστούν αμερόληπτα, από άτομα που έχουν τις γνώσεις & τις δεξιότητες να τα εξετάσουν σωστά! Συνεπώς, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί όταν βλέπουμε ντοκυμαντέρ διατροφής, καθώς είναι πολύ εύκολο να παρασυρθούμε στα λανθασμένα συμπεράσματα που θέλουν να μας οδηγήσουν οι δημιουργοί τους.
Διαβάστε αξιόλογες κριτικές της ταινίας:
-Game changers: Το ντοκιμαντέρ για τη διατροφή που συζητήθηκε εντόνως. Τι «κράτησα» - τι «πέταξα»…
Στο instagram:
-@thealanaragon το post από 23/10
-@thenutritional_advocate τα stories με τίτλο Historical BS
- @greek_spartan το post με την εικονα του poster της ταινίας