Τι πρέπει να ξέρω για τα ω-3 λιπαρά οξέα;
Ω-3 λιπαρά οξέα: το απαραίτητο λίπος
Τα ω-3 λιπαρά οξέα είναι πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, και είναι απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τον οργανισμό μας, καθώς ο οργανισμός μας δεν μπορεί από μόνος του να τα συνθέσει.
Τρία είναι τα κύρια απαραίτητα ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία ο οργανισμός χρειάζεται.
- Το α-λινολενικό οξύ (ALA) βρίσκεται σε μερικά φυτικά έλαια (πχ, σογιέλαιο, έλαιο λιναρόσπορου, λαδι κανόλα), τους ξηρούς καρπούς (ειδικά στα καρύδια), τους σπόρους (π.χ λιναρόσπορος, σπόροι chia), καθώς και σε φυλλώδη λαχανικά και τα φασόλια (κυριως σόγιας - emadame beans).
- Το εικοσαπεντανοικό (EPA) και το και το δοκοσαεξαενοικό οξύ (DHA) που βρίσκονται στα ψάρια (ειδικά τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, η σαρδέλα, ο τόνος, ο ξιφίας, ο βακαλάος) και τα ιχθυέλαια. Ο οργανισμός έχει τη δυνατότητα να μετατρέπει το ALA σε EPA και DHA, οπότε ακόμη και αν κάποιος είναι χορτοφάγος ή vegan με διατροφή που περιλαμβάνει πηγές ALA, τότε είναι πιθανό να καλύπτει τις ανάγκες του σε ω-3 λιπαρά οξέα.
Τα ω-3 λιπαρά οξέα παίζουν σημαντικό ρόλο σε διάφορες λειτουργίες του σώματος, έχοντας θέση και λειτουργία στις μεμβράνες των κυττάρων, στην αναπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου, στον έλεγχο της πήξης του αίματος, στη φλεγμονή και στην ενδοθηλιακή λειτουργία. Λόγω της δράσης τους σε πολλές λειτουργίες του σώματος, συμπεριλαμβανομένου και του νευρικού συστήματος τα ω-3 λιπαρά φαίνεται να παίζουν ρόλο σε πληθώρα νόσων σε επίπεδο πρόληψης και αντιμετώπισης.
Τα οφέλη των ω-3 λιπαρών είναι πολλαπλά, με πιο γνωστή την προστασία από καρδιαγγειακές παθήσεις, αυξάνοντας την HDL “καλή” χοληστερόλη, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση, ελέγχοντας τον καριακό ρυθμό, και τα επίπεδα τριγλυκεριδίων. Μάλιστα, 2 μερίδες λιπαρό ψάρι την εβδομάδα μειώνουν τον κίνδυνο για νόσο και θάνατο λόγω καρδιαγγειακών ασθενειών, ενώ ασθενείς με καρδιακή νόσο που καταναλώνουν ω-3 λιπαρά οξέα ωφελούνται από μείωση αρρυθμιών και μείωση του κινδύνου θανάτου. Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής σπάνια κρίνεται απαραίτητη σε υγιή άτομα, ενώ θεωρείται ωφέλιμη για ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα.
Συγκεκριμένα, ο American Heart Association συστήνει την πρόσληψη μιας με δυο μεριδες ψαριού την εβδομάδα, ενώ για ασθενείς με εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο συστήνει την πρόσληψη 1 γραμμαρίου ημερησίως EPA & DHA, κυρίως μέσω της διατροφής. Η συμπληρωματική αγωγή δεν συστήνεται για άτομα που δεν βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ για άτομα με υψηλα επίπεδα τριγλυκεριδίων συστήνει αγωγή με 4 γραμμάρια ημερησίως EPA & DHA.
Έρευνες αποδίδουν στα ω-3 λιπαρά πιθανά οφέλη σε πληθώρα ασθενειών, από την οστεοπόρωση εως στον καρκίνο, την άνοια, την κατάθλιψη και την αγχώδη διαταραχή, την διαταραχή ελλειματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ), τις ημικρανίες, τη ρευματοειδής αρθρίτιδα και άλλες φλεγμονώδεις νόσους, όπως η νόσος Chron και η Ελκώδη Κολίτιδα, και άλλες αυτοάνοσες νόσους. Επίσης, οι ασθενείς με διαβήτη μπορούν να ωφεληθούν από την προστατευτική τους δράση κατά των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Επίσης, η πρόσληψη επαρκούς ποσότητας ω-3 λιπαρών οξέων είναι απαραίτητη και βαρυσήμαντη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ειδικά στο τρίτο τρίμηνο κύησης, οπόταν συσσωρεύονται τα ω-3 λιπαρά στον εγκέφαλο του εμβρύου, καθώς και κατά το θηλασμό και τους πρώτους 10 μήνες ζωής του βρέφους, για την ομαλή ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου. Η ποσότητα κατανάλωσης ψαριού που συστήνεται είναι 250-350 γρ εβδομαδιαίως για έγκυες και θηλάζουσες, ενώ συστήνεται η προσληψη 200–300 mg DHA ημερησίως για τις θηλάζουσες.
Πώς θα αύξήσουμε την πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων;
- Πέρα από συνταγές όπου το ψάρι αποτελεί το κύριο γεύμα, μπορεί να προστεθεί σε πίτες (ψαρόπιτα), σάντουιτς και σαλάτες (τονοσαλάτα, σαλάτα με σολομό κ.α.), ή να γίνει μπιφτέκι ή σπιτική (ψητή) ψαροκροκέτα. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο γεγονός ότι τα μεγάλα ψάρια έχουν υψηλά επίπεδα Υδραργύρου, επομένως, γυναίκες που σκοπεύουν να μείνουν έγκυες, εγκυμονούσες και θηλάσουζες, όπως και μικρά παιδιά πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση ξιφία και σκουμπρί, και να μην ξεπερνούν την κατανάλωση 170 γραμμαρίων τόνου την εβδομάδα.
- Οι ξηροί καρποί και οι σπόροι, πχ. καρύδια, chia seeds και αλεσμένο λιναρόσπορο αποτελούν ιδανική πηγή καλών λιπαρών, ω-3 λιπαρών και πρωτεϊνης και μπορούν να προστεθούν σε πολλές συνταγές. Μπορούν να καταναλωθούν μαζί με δημητριακά στο πρωινό, στη σαλάτα ή σε σνακ, ενώ ακόμη μπορούν να προστεθούν σε συνταγές για κέικ, και ψωμί ή στο χυλό βρώμης και σε σπιτικές μπάρες, καθώς και σε σπιτική granola ή μούσλι.
- Ο αλεσμένος λιναρόσπορος και τα chia μπορεί να αντικαταστήσoυν το αυγό σε vegan συνταγές, όταν αναμειχθούν με ζεστό νερό (1 κ.σ. λιναρόπορο & 3 κ.σ. ζεστό νερό ή 1 κ.σ. chia seeds & 2 1/2 κ.σ. ζεστό νερό, το οποίο αφήνουμε για 10-15 λεπτά να “δέσει”).
- Άλλες μη-ζωικές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων αποτελούν τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι σταυρανθη και τα φασόλια. Επιλέξτε το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το σπανάκι και το κουνουπίδι ως σαλάτα, ενώ και τα φασόλια μπορούν εκτός από κυρίως γεύμα να αναμειχθούν και σε σαλάτες.
Τα οφέλη των ω-3 λιπαρών οξέων είναι ποικίλα, και εύκολα μπορούμε να βρούμε και να εντάξουμε στη διατροφή μας τρόφιμα-πηγές τους.
Πηγές
- Marine omega-3 supplementation and cardiovascular disease: an updated meta-analysis of 13 randomized controlled trials involving 127 477 participants.
- Seafood long-chain n-3 polyunsaturated fatty acids and cardiovascular disease: a science advisory from the American Heart Association.
- Omega-3 polyunsaturated fatty acid (fish oil) supplementation and the prevention of clinical cardiovascular disease: a science advisory from the American Heart Association.
- Omega-3 fatty acids for the management of hypertriglyceridemia: a science advisory from the American Heart Association
- U.S. Department of Health and Human Services, U.S. Department of Agriculture. 2015–2020 dietary guidelines for Americans
- Section on Breastfeeding. Breastfeeding and the use of human milk
- Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids and Their Health Benefits
Διπλή μπάρα με φυστικοβούτυρο & κακάο
Γιατί να επιλέξετε μεταξύ μπάρας με σοκολάτα και χωρίς, ενώ μπορείτε να τις συνδυάσετε;
Αυτή η διπλή μπάρα φτιάχνεται με λίγα υλικά, είναι νοστιμότατη, ενω η συνταγή μπορεί να χωρίστεί στα 2 και να φτιάξετε 2 διαφορετικών ειδών μπάρες!
Τι θα χρειαστείτε για 10 μπάρες:
Στρώση σοκολάτας
- 1/2 φλ. αμύγδαλα (60 γρ)
- 1/4 φλ. φυστίκια (40 γρ)
- 1/2 φλ. χουρμάδες (100 γρ)
- 30 γρ κομματάκια σοκολάτας (προεραιτικά)
- 2 κ.σ. κακάο
Στρώση φυστικοβούτυρου
- 1/4 φλ. χουρμάδες (50 γρ)
- 1/4 φλ. αμύγδαλα (30 γρ)
- 1/4 φλ. φυστίκια (40 γρ)
- 1/4 φλ. φυστικοβούτυρο (60-70 γρ)
- 2 κ.σ. βρώμη
Ενημερωθείτε για τις υπηρεσίες του διαιτολoγικού γραφείου εδώ.
Εκτέλεση:
- Βάλτε στο μπλεντερ τους χουρμάδες της 1ης στρώσης μεχρι να γίνουν παστα & αφήστε τους στην άκρη.
- Βάλτε τα υπόλοιπα υλικά στο μπλέντερ και αναμίξτε μεχρι να μεινουν πολύ μικρά κομμάτια.
- Προσθέστε τους χουρμάδες και αναμείξτε.
- Τοποθετείστε το μίγμα σε ένα ταψάκι και βάλτε το στην κατάψυξη.
- Επαναλάβετε την διαδικασία για την άλλη στρώση.
- Τοποθετείτε το μίγμα πάνω από την 1η στρώση.
- Αφήστε τις μπάρες στην κατάψυξη για μιση ώρα & μετά κόψτε σε κομμάτια!
Καλή απόλαυση!
Άνθρακας το φαγητό
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μόδα η αποτοξίνωση, και τα διάφορα προϊόντα που υπόσχονται αποτοξίνωση και απώλεια βάρους. Ένα από αυτά που έχουν έρθει πρόσφατα στο φως της δημοσιότητας είναι ο ενεργός άνθρακας. Ο ενεργός άνθρακας (activated charcoal) χρησιμοποιείται τυπικά στην περίπτωση δηλητηρίασης ή υπερβολικής δόσης φαρμάκων, καθώς προσδένει σε διάφορες ουσίες και δεν επιτρέπει την απορρόφησή τους από τον εντερικό αυλό στην κυκλοφορία του αίματος. Η χρήση του ενεργού άνθρακα για «αποτοξίνωση» του οργανισμού μας όπως διαφημίζεται δεν υποστηρίζεται.
Στο εμπόριο πλέον πέρα από τα σκευάσματα θα βρούμε και πολλά τρόφιμα και ροφήματα με ενεργό άνθρακα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να μην τα προτιμήσουμε. Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο του The Conversation (1) αναλύονται τέσσερις λόγοι για αποφύγουμε τα προϊόντα και τα σκευάσματα αυτά.
- Ο ενεργός άνθρακας θα προσδεθεί όχι μόνο στις τοξικές ουσίες, αλλά και σε θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά, και δεν θα επιτρέψει την απορρόφησή τους στην κυκλοφορία του αίματος. Έτσι, απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την βέλτιστη λειτουργία του οργανισμού μας δεν θα απορροφηθούν, αλλά θα αποβληθούν στα κόπρανα.
- Ο ενεργός άνθρακας θα προσδεθεί και σε φάρμακα, επομένως δεν θα μπορούν να δράσουν. Η χρήση του ενεργού άνθρακα στην ιατρική είναι η παρεμπόδιση της απορρόφησης φαρμάκων και δηλητηρίων. Στην περίπτωση που κάποιος βρίσκεται υπό φαρμακευτική αγωγή και λάβει και ενεργό άνθρακα θα μειώσει ή θα εξαλείψει τη δράση του φαρμάκου που λαμβάνει, με συνέπειες για την υγεία του.
- Ο ενεργός άνθρακας θα προσδεθεί σε ό,τι ουσία υπάρχει στον εντερικό αυλό τη στιγμή που τον καταναλώνουμε. Δεν θα μας αποτοξινώσει από το «τοξικό» φαγητό ή το αλκοόλ που φάγαμε ή ήπιαμε χτες, καθώς έχει ήδη απορροφηθεί στην κυκλοφορία του αίματος.
- Ο ενεργός άνθρακας μπορεί να προκαλέσει ναυτία, δυσκοιλιότητα και μέλαινες κενώσεις (μαύρα κόπρανα).
Δεν υπάρχει κανένας λόγος να προτιμήσουμε προϊόντα ή χάπια ενεργού άνθρακα, εκτός και αν συνταγογραφηθούν από ιατρό μετά από δηλητηρίαση ή υπερδοσολογία φαρμάκων.
Το σώμα μας αποτοξινώνεται μόνο του, χάρη στο ήπαρ και τους νεφρούς. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος αποτοξίνωσης του σώματός μας, όσα προϊόντα και ας το υπόσχονται. Για να μπορεί το σώμα μας να συνεχίσει να λειτουργεί με το βέλτιστο τρόπο, δηλαδή αναφορικά με την αποτοξίνωση, το ήπαρ και οι νεφροί μας να λειτουργούν σωστά, θα πρέπει να δώσουμε έμφαση στην υγιεινή διατροφή, χωρίς υπερβολές και καταχρήσεις. Εξάλλου, ακόμη και σε περίπτωση που ο οργανισμός μας δεν μπορεί να αποτοξινωθεί μόνος του (π.χ. νεφροπάθεια), θα πρέπει να πάμε στο νοσοκομείο και δεν θα μας δώσουν χυμό ή ενεργό άνθρακα για αποτοξίνωση!
(1) Activated charcoal doesn’t detox the body – four reasons you should avoid it
Εξ' αποστάσεως διαιτολογικές συνεδρίες
Έχετε σκεφτεί τις εξ’ αποστάσεως (online) συνεδρίες με διαιτολόγο-διατροφολόγο;
Οι εξ’ αποστάσεως διαιτολογικές συνεδρίες αποτελούν μια λύση για όσους δεν έχουν χρόνο ή δυσκολεύουνται να παρευρεθούν στις δια ζώσης διαιτολογικές συνεδρίες.
Ειδικά στην εποχή της πανδημίας του COVID-19 όπου η μείωση των μετακινήσεων αποτελεί μέτρο πρόληψης και μείωσης της εξάπλωσης της ίωσης, οι εξ’ αποστάσεως συνεδρίες είναι μια καλή λύση, ώστε ούτε να χάνετε τα ραντεβού σας, ούτε να μένετε πίσω στους στόχους σας.
Οι εξ’ αποστάσεως συνεδρίες έχουν το ίδιο αποτέλεσμα με τις δια ζώσης συνεδρίες, ενώ παρέχονται για την Ελλάδα και το εξωτερικό!
Είναι κατάλληλες για όλους και μπορούν να γίνουν τηλεφωνικά ή μέσω Skype, ακόμη και μέσω των εφαρμογών των social media.
Ενημερωθείτε στο 2251103358, στα social media (facebook & instagram) και μέσω email στο info@mantzorou.gr