Υδατάνθρακες: Μας παχαίνουν;
Τα τρόφιμα-πηγές υδατανθράκων εδώ και δεκαετίες έχουν δαιμονοποιηθεί από τη «βιομηχανία της δίαιτας». Συνεχώς ακούμε ότι δεν θα πρέπει να συνδυάζουμε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες στα γεύματά μας, ότι το ψωμί και τα μακαρόνια παχαίνουν και άλλους σχετικούς ισχυρισμούς. Παράλληλα, αρκετές ανορθόδοξες, μη επιστημονικά τεκμηριωμένες δίαιτες απώλειας βάρους όπως η κετογονική, η Άτκινς, η Dukan, η Paleo και άλλες είναι πολύ χαμηλές σε υδατάνθρακες, και εκεί φαινομενικά στηρίζουν το αποτέλεσμά τους.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι υδατάνθρακες μας παχαίνουν; Μας κάνουν τόσο κακό;
Όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενα κείμενα, ο μόνος παράγοντας από τον οποίο εξαρτάται η απώλεια βάρους είναι το ενεργειακό έλλειμμα. Δηλαδή, για την απώλεια βάρους αρκεί να τρώμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε, ανεξαρτήτως σύστασης της διατροφής μας. Αντιστρόφως, για την πρόσληψη βάρους αρκεί να τρώμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε. Συνεπώς, πρωτεύουσα σημασία για την απώλεια και πρόσληψη βάρους έχουν οι θερμίδες.
Όμως, δεν τρώμε μόνο ενέργεια, δηλαδή τα μακροθρεπτικά συστατικά λιπαρά, υδατάνθρακες και πρωτεΐνες, αλλά χρειαζόμαστε και τα μικροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία. Επομένως, η διατροφή μας θα πρέπει να είναι πλήρης, και με ποικιλία τροφίμων και ομάδων τροφίμων, έτσι ώστε να λαμβάνουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας για τη βέλτιστη λειτουργία του. Οι πηγές αμύλου/υδατανθράκων (φρούτα, λαχανικά, γάλα και γιαούρτι, όσπρια, ψωμί, ρύζι, πατάτα, παξιμάδι, ζυμαρικά κ.α.) είναι πηγές φυτικών ινών και πληθώρας μικροθρεπτικών συστατικών, με τα φρούτα, τα λαχανικά, και τα όσπρια να είναι τρόφιμα αρκετά χορταστικά και θρεπτικά! Άρα, γιατί να τα βγάλουμε από τη διατροφή μας; Φυσικά, η υπερκατανάλωση ελευθέρων σακχάρων (γλυκά, αναψυκτικά, επιδόρπια, σιρόπια κ.α.) έχει αρνητική επίδραση στην υγεία, και θα πρέπει να περιορίζεται στο 5% των ημερήσιων θερμίδων που λαμβάνουμε.
Αναφορικά με την πρόσληψη βάρους, μια νέα μελέτη σε επίμυες έδειξε ότι υπό αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες και διατροφή, οι επίμυες αύξησαν το σωματικό λίπος τους μόνο όταν ακολουθούσαν διατροφή υψηλή σε λίπος, ενώ παρατηρήθηκαν αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα, που σχετίζονται με την απόλαυση, τις λιγούρες και την εξάρτηση, με δράσεις όπως της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης. Βέβαια, τα αποτελέσματα αυτά δεν μπορούν να μεταφραστούν στον άνθρωπο για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένων της διαφορετικής διατροφής, του γενετικού προφίλ, και λόγω του ότι η έρευνα δεν μεταφράζεται άμεσα από τα ζώα στον άνθρωπο. Αυτό όμως που μας δείχνει η έρευνα αυτή είναι ότι η αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων δεν επέφερε αύξηση του λιπώδους ιστού, όπως θα αναμενόταν από υποστηρικτές των διαιτών χαμηλών σε υδατάνθρακες.
Στον άνθρωπο, μια πολύ καλά σχεδιασμένη μελέτη είχε δείξει ότι είτε ακολουθούμε πρόγραμμα υποθερμιδικής διατροφής στα πρότυπα της κετογονικής δίαιτας, η οποία είναι πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, είτε την τυπική Αμερικάνικη δίαιτα, χάνουμε την ίδια ποσότητα λίπους!
Μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψιν μια πρόσφατη μελέτη σχετικά με τους υδατάνθρακες βλέπουμε ότι η μέτρια-φυσιολογική πρόσληψη υδατανθράκων, όχι μόνο είναι απαραίτητη για το σώμα μας, αλλά σχετίζεται και με τη μακροζωία. Συγκεκριμένα, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι άτομα που ακολουθούν διατροφή με μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων (50-55% των ημερήσιων θερμίδων) εμφανίζουν χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας, σε σχέση με εκείνους που καταναλώνουν πολλούς (>70%) ή λίγους (<40%) υδατάνθρακες.
Συνοψίζοντας, για την απώλεια βάρους σημασία έχει η ενέργεια, δηλαδή οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε. Κανένα τρόφιμο, από μόνο του δεν επιφέρει αύξηση στο σωματικό βάρος/λίπος, συμπεριλαμβανομένων των πηγών αμύλου. Παράλληλα, τα πρόσφατα κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι είναι ευεργετική η μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων, δηλαδή όταν περίπου οι μισές θερμίδες που λαμβάνουμε την ημέρα προέρχονται από υδατάνθρακες! Άλλωστε, και η Μεσογειακή Διατροφή, το πιο καλά μελετημένο πρότυπο διατροφής, το οποίο συστήνεται για την πρόληψη και αντιμετώπιση πληθώρας ασθενειών έχει στη βάση του τις πηγές αμύλου ολικής άλεσης.
Βιβλιογραφία
Dietary Fat, but Not Protein or Carbohydrate, Regulates Energy Intake and Causes Adiposity in Mice.
Dietary carbohydrate intake and mortality: a prospective cohort study and meta-analysis.
Τι θα φάμε την Κυριακή του Πάσχα;
Για όσους νηστεύουν, η Κυριακή του Πάσχα είναι η ημέρα που υπερκαταναλώνουν τα τρόφιμα που στερήθηκαν το προηγούμενο διάστημα, ενώ για τους υπόλοιπους άλλη μια μέρα γιορτής, ευκαιρία με φαγητό και ποτό με οικογένεια και φίλους.
Λόγω του ότι πληθώρα τροφίμων όπως κρέας, γαλακτοκομικά και λίπος δεν ήταν μέρος του διαιτολογίου για τις τελευταίες 40 ημέρες, καλό είναι να υπάρχει σταδιακή επανεισαγωγή λιπαρών τροφίμων και γλυκών. Η μαγειρίτσα το βράδυ της Ανάστασης αποτελεί μέρος της σταδιακής επανεισαγωγής του κρέατος, ενώ την ημέρα του Πάσχα καλό είναι να έχουμε ποικιλία στο πιάτο μας και να μην εστιάσουμε μόνο στο κρέας, προς αποφυγή γαστρεντερικών ενοχλήσεων (γαστρίτιδα, γαστροισοφαγική παλινδρόμηση, διάρροιες κ.α.). Ειδικά για άτομα που δεν κατανάλωναν ελαιόλαδο και είχαν πολύ χαμηλή πρόσληψη λιπαρών το προηγούμενο διάστημα συστήνεται να μην καταναλώσουν μεγάλη ποσότητα λιπαρών προς αποφυγή πιθανής χολοκυστίτιδας ή ακόμη και οξείας παγκρεατίτιδας.
Συγκεκριμένα, γεμίστε το μισό πιάτο με σαλάτα, το 1/4 με μια πηγή υδατανθράκων (πχ. ρύζι, ψωμί, ζυμαρικά) και το 1/4 με πηγή πρωτεΐνης (πχ. κρέας, κοτόπουλο, αυγό). Γεμίζοντας το πιάτο μας με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο λαμβάνουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός μας, αλλά χορταίνουμε περισσότερο. Φυσικά, δεν ξεχνάμε να αφήσουμε και χώρο για γλυκό!
Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού προσέχει τη διατροφή του με σκοπό την απώλεια βάρους. Συνήθως, τα άτομα μένουν νηστικά, για να “κάνουν οικονομία στις θερμίδες”, όμως λόγω της αυξημένης πείνας οδηγούνται, όπως είναι λογικό στην υπερφαγία. Για το λόγο αυτό, καλό είναι η μέρα να ξεκινά με πρωινό. Μάλιστα, επειδή τις μέρες των εορτών ξεχνάμε τα φρούτα, το πρωινό είναι μια ευκαιρία να καταναλώσουμε φρούτα πχ. μαζί με 1 φέτα τσουρέκι ή με γιαούρτι!
Αν και η προσμονή για τα Πασχαλινά εδέσματα είναι μεγάλη, καλό είναι να μην παρασυρθούμε από τα τρόφιμα και να θυμόμαστε ότι το Πασχαλινό τραπέζι είναι ευκαιρία για να βρεθούμε με φίλους και την οικογένειά μας. Άλλωστε, όταν έχουμε ξεπεράσει το στάδιο του κορεσμού, μειώνεται κατά πολύ η απόλαυση του φαγητού!
Προσοχή πρέπει να δοθεί και στην ασφάλεια τροφίμων, η οποία εξίσου σημαντική για μια όμορφη Κυριακή (και Πρωτομαγιά)! Ο επιμελής καθαρισμός χεριών, κουζίνας και σκευών είναι απαραίτητος. Πέρα από το καλό ψήσιμο του κρέατος, σημασία πρέπει να δοθεί στην προετοιμασία της σαλάτας. Δεδομένου ότι η προετοιμασία του κρέατος και της σαλάτας θα γίνει στην ίδια κουζίνα, θα πρέπει να αποφευχθεί ο κίνδυνος επαφής των λαχανικών με επιφάνειες ή σκεύη που ακούμπησε το ωμό κρέας. Μάλιστα, αναφορικά την απόψυξη του κρέατος, δεν θα πρέπει να γίνει εκτός ψυγείου. Τοποθετήστε το κρέας στο χαμηλότερο ράφι του ψυγείου.
Επίσης, προσοχή πρέπει να δοθεί και στα Πασχαλινά αυγά. Τα βρασμένα αυγά δεν πρέπει να μείνουν εκτός ψυγείου για πάνω από 2 ώρες ή για πάνω από 1 ώρα σε περίπτωση που η θερμοκρασία ξεπερνά τους 32 βαθμούς Κελσίου. Επομένως, αν έχετε διακοσμήσει με Πασχαλινά αυγά, θα ήταν προτιμότερο να μην τα καταναλώσετε, προς αποφυγή τροφικής δηλητηρίασης. Ομοίως, το φαγητό μετά το τραπέζι θα πρέπει να αποθηκευτεί το ψυγείο.
Εν κατακλείδι, το πασχαλινό τραπέζι είναι ευκαιρία για να απολαύσουμε αγαπημένα φαγητά, παρέα με φίλους και την οικόγενεια. Ας εστιάσουμε στην καλή παρέα, απολαμβάνοντας το φαγητό και το γλυκό που μας αρέσει, προσέχοντας την ασφάλεια τροφίμων και την μεγάλη κατανάλωση φαγητού και ειδικά λιπαρών!
Η δύναμη της συνέπειας
Πόσες φορές έχετε ξεκινήσει μια προσπαθεια απώλειας βάρους για να την παρατησετε μετά από λίγες μέρες;
Τι θα γινόταν αν δεν τα είχατε παρατησει;
Πολλές φορές οι διαιτωμενοι παρατουν την προσπαθεια τους, λόγω χαμηλότερου -του επιθυμητου- ρυθμου απώλειας βάρους. Έστω λοιπόν ότι ο ρυθμός αυτός είναι μισό κιλό τον μήνα (ευκολα επιτευξιμος στοχος)! Στο τέλος του χρόνου είναι -6 κιλα!
Ο χρόνος θα περασει έτσι κι αλλιώς!
Τι προτιματε; Μια αργή και σταθερή απώλεια ή τη μη απώλεια ή ακόμη και την αυξηση του βάρους;
"Φασουλι το φασουλι γεμίζει το σακουλι"
Η έρευνα μάλιστα έχει αναδείξει ότι η συνέπεια στην τήρηση ενός προγραμματος οδηγεί σε καλυτερα αποτελέσματα.
Το φυσικό είναι και ασφαλές;
Διάφορα προϊόντα που διαφημίζονται χρησιμοποιούν το γεγονός ότι είναι φυσικά ή φυτικά ως μέσον απόδειξης της ασφάλειάς τους ή της λειτουργικότητάς τους. Επίσης, στις πρακτικές της “εναλλακτικής ιατρικής” (που προφανώς δεν αποτελεί εναλλακτική της Ιατρικής επιστήμης) γίνεται χρήση φυσικών ή φυτικών σκευασμάτων, ενώ απορρίπτονται τα φαρμακευτικά σκευάσματα.
Θεωρούμε, λοιπόν, ότι όταν ένα προϊόν είναι φυσικό ή φυτικό είναι αυτομάτως και ασφαλές, ή το ίδιο λειτουργικό με το φαρμακευτικό σκεύασμα. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, γεγονός πολύ σημαντικό για την υγεία μας.
Καταρχάς, βασική αρχή της τοξικολογίας αποτελεί το γεγονός ότι κάθε ουσία είναι τοξική (ακόμη και το νερό), ενώ η δόση κάνει το δηλητήριο! Στις πιο τοξικές ενώσεις άλλωστε συγκαταλέγονται φυσικά & φυτικά προϊόντα, όπως το αρσενικό και η τοξίνη Botulinum που χρησιμοποιείται στο botox.
Παράλληλα, θεωρούμε ότι φυτικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται εδώ και αιώνες είναι ασφαλή, εφόσον η χρήση τους είναι μακροχρόνια. Κι όμως, μερικά ροφήματα και ενώσεις φαίνεται να έχουν τοξική δράση (το comfrey tea έχει ηπατοτοξική δράση) ή να είναι καρκινογόνα (αριστοχολικο οξύ).
Επίσης, υπάρχει κίνδυνος αλληλεπίδρασης των φυτικών σκευασμάτων με τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνουμε, δηλαδή, μπορεί να επηρεαστεί ο μεταβολισμός, η δραστικότητα και τοξικότητα του φαρμάκου. Επιπλέον, το ότι είναι φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν έχουν και παρενέργειες, ακόμα και αν δεν έχουν κλινικό αποτελέσμα! Μάλιστα, σε καταγεγραμένο περιστατικό στη βιβλιογραφία (case study), ασθενής εμφάνισε ακατάσχετη αιμορραγία μετά από γυναικολογική επέμβαση, η οποία αποδόθηκε σε υπερκατανάλωση φρέσκου σκόρδου, το οποίο αλληλεπιδρά με τη βαρφαρίνη (αντιθρομβωτική φαρμακευτική ουσία! Ομοίως, χρόνια ήπια δηλητηρίαση από υδροκυάνιο εμφάνισε ασθενής που έκανε χρήση εκχυλίσματος αμυγδαλίνης απο πυρήνες βερύκοκου!
Τέλος, ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα που πρέπει να έχουμε υπόψιν είναι το γεγονός ότι τα φυσικά/φυτικά σκευάσματα ανήκουν στο νόμο για τα συμπλήρωματα, επομένως δεν έχουν την έγκριση του ΕΟΦ (έχουν αριθμό γνωστοποίησης και όχι κυκλοφορίας), που σημαίνει οτι δεν παιρνούν από τους ενδελεχείς ελέγχους που περνάνε τα φάρμακα, τα οποία μελετώνται για χρόνια πριν και αφού κυκλοφορήσουν, και οι παρενέργειες και αντενδείξεις τους είναι γνωστές και μελετημένες.
Ας μην ξεχνάμε ότι πολλές φαρμακευτικές ουσίες προέρχονται από φυτικές και φυσικές πηγές, ενώ το γεγονός ότι μια ουσία είναι φτιαγμένη στο εργαστήριο δεν σημαίνει ότι είναι επικίνδυνη ή αντίστοιχα ότι η φυσική ουσία είναι ακίνδυνη!
Συνεπώς, η χρήση φυτικών και φυσικών σκευασμάτων δεν είναι ακίνδυνη και θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί με τα διάφορα προϊόντα και σκευάσματα που κυκλοφορούν, και πρέπει να γίνεται αναφορά της χρήσης τους στους θεραποντες ιατρούς!
Χρήσιμες πηγές: