Πόσο σίγουροι είστε οτι δεν καταναλώνετε ζάχαρη;
Κάθε φορά που ξεκινώ τη διατροφική εκπαίδευση για τη ζάχαρη, ακούω τη φράση: "Δεν τρώω ζάχαρη".
Κι όμως, μετά από λίγα λεπτά, ο διαιτώμενος αντιλαμβάνεται οτι καταναλώνει ζάχαρη!
Τι είναι η ζάχαρη;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα ελεύθερα σάκχαρα (ζάχαρη) είναι “Όλοι οι μονοσακχαρίτες και δισακχαρίτες που προστίθενται στα τρόφιμα από τον παρασκευαστή, τον μάγειρα ή τον καταναλωτή, καθώς και τα σάκχαρα που βρίσκονται φυσικά στο μέλι, τα σιρόπια και τους χυμούς φρούτων”. Ο ορισμός αυτός αποκλείει τα φυσικά απαντώμενα σάκχαρα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών και των σακχάρων που βρίσκονται στην κυτταρική δομή των τροφών (πχ. σιτηρά, φρούτα & λαχανικά).
Ομοίως, σύμφωνα με το Public Health England ως ελεύθερα σάκχαρα ορίζονται “όλα τα προστιθέμενα σάκχαρα σε οποιαδήποτε μορφή, όλα τα σάκχαρα που απαντώνται φυσικά σε χυμούς φρούτων και λαχανικών, πολτών/πουρέ και πάστας και παρόμοια προϊόντα στα οποία έχει αλλάξει η δομή, όλα τα σάκχαρα στα ποτά (εκτός από τα ροφήματα με βάση τα γαλακτοκομικά), και η λακτόζη και η γαλακτόζη όταν προστίθενται ως συστατικά. Τα σάκχαρα που απαντώνται φυσιολογικά στο γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, στα νωπά και τα περισσότερα είδη επεξεργασμένων φρούτων και λαχανικών, στα σιτηρά, στους ξηρούς καρπούς και τους σπόρους εξαιρούνται από τον ορισμό".
Άρα, και το μέλι και η καστανη ζάχαρη είναι ζάχαρη!
Το μέλι, τα σιρόπια (αγαύης σφενδάμου, ρυζιού, φρουκτοζης, γλυκόζης κ.α.), η ζάχαρη καρύδας, η λευκή, καστανή και ακατέργαστη ζάχαρη, η φρουκτοζη, η μελασσα, το πετιμέζι οι συμπυκνωμένοι χυμοί, τα σάκχαρα των χυμών (και των χυμών που φτιάχνουμε σπίτι) ανήκουν στα ελεύθερα σάκχαρα, δηλαδή στη ζάχαρη σύμφωνα με τους παραπανω ορισμους!
Θα πρέπει να την αποφύγω;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τονίζει ότι η ημερήσια κατανάλωση ζάχαρης καλό είναι να μην ξεπερνά το 10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης, ενώ συστήνει και την περαιτέρω μείωση στο 5%, όπως το Βρετανικό NICE. Δηλαδή, δεν χρειάζεται να ενοχοποιήσουμε ή να βγάλουμε εντελώς από τη διατροφή μας τη ζάχαρη και τα τρόφιμα που την περιέχουν, αλλά να μετριάσουμε την κατανάλωσή της!
Πόσες φορές μπορώ να φάω ψωμί μεσα στη μέρα;
Οι πηγές υδατανθράκων και δή το ψωμί αποτελούν από τα πλέον παρεξηγημένα και δαιμονοποιημένα τρόφιμα, ειδικά όσον αφορά το σωματικό βάρος. Μάλιστα, δεν είναι λίγα τα διατροφικά σχήματα για απώλεια βάρους που αποκλείουν τους υδατάνθρακες, και τους παρουσιάζουν ως “παχυντικούς”. Συνεπώς, το κοινό, ακούγοντας και διαβάζοντας για χρόνια τις υποτιθέμενες αρνητικές επιδράσεις των υδατανθράκων τους αποφεύγει και προσπαθεί να μειώσει την πρόσληψή τους μεσα στη μέρα.
Μια ερώτηση που συχνά λαμβάνουμε οι διαιτολόγοι-διατροφολόγοι είναι αν κάποιος μπορεί να φάει ψωμί περισσότερες από μια φορές μέσα στη μέρα.
Οι υδατάνθρακες αποτελούν το καλύτερο και κυριότερο “καύσιμο” του οργανισμού μας, ενώ λόγω του ότι η αποθήκη υδατανθράκων στο σώμα μας είναι μικρή σε σχέση με το αποθηκευμένο λίπος (περί τις 1.800 - 2.000 θερμίδες ενέργειας, ή αρκετό καύσιμο για 90 έως 120 λεπτά συνεχούς, έντονης δραστηριότητας), συστήνεται η επαρκής και τακτική τους κατανάλωση μέσα στη μέρα.
Μάλιστα, οι οδηγίες διατροφής ανά τον κόσμο συστήνουν την πρόσληψη υδατανθράκων σε ποσοστά άνω του 50% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων. Στη Μεσογειακή Διατροφή, το στάνταρ της υγιεινής διατροφής, οι πηγές αμύλου, όπως το ψωμί, τα σιτηρά, το ρύζι, και τα ζυμαρικά, βρίσκονται στη βάση της πυραμίδας. Παράλληλα, συστήνεται το 1/4 του πιάτου μας να αποτελείται από μια πηγή υδατανθράκων, και να συμπληρώνεται κατά το 1/4 από μια πηγή (άπαχης) πρωτεϊνης και το υπόλοιπο 1/2 από λαχανικά.
Πέρα από το γεγονός ότι το ψωμί αποτελεί μια καλή πηγή ενέργειας και βασικό τρόφιμο στη χώρα μας, το ψωμί, και ειδικά το ψωμί από ολικής άλεσης άλευρα, αποτελεί πηγή θρεπτικών συστατικών (συμπεριλαμβανομένων βιταμινών συμπλέγματος Β, Μαγνήσιο, Ψευδάργυρο, αντιοξειδωτικών) και φυτικών ινών. Το ψωμί υψηλό σε φυτικές ίνες, ή με άλευρα από όσπρια οδηγούν σε μεγαλύτερο κορεσμό.
Οι μελέτες δείχνουν ότι πρότυπα διατροφής με κατανάλωση ψωμιού ολικής άλεσης δεν σχετίζονται με αύξηση του σωματικού βάρους. Αυτό φυσικά, δεν σημαίνει ότι όσο και να φάμε, δεν θα έχει επίδραση στο σωματικό βάρος, καθώς όπως και όλα τα τρόφιμα εξάλλου, το ισοζύγιο ενέργειας είναι αυτό που παίζει ρόλο στον έλεγχο του βάρους. Επιδημιολογικές μελέτες μάλιστα, δείχνουν ότι η κατανάλωση ψωμιού ολικής άλεσης σχετίζεται με καλύτερες διατροφικές συνήθειες και χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγειακά νοσήματα και θνησιμότητα, και μετα-ανάλυση μελετών δείχνει οτι η κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο και θνησιμότητα, μεταξύ άλλων.
Μέσα στη μέρα, χρειαζόμαστε αρκετή ποσότητα υδατανθράκων, η οποία μπορεί να προέρχεται από πηγές αμύλου, όπως το ψωμί, τα δημητριακά, το ρύζι και τα ζυμαρικά. Είναι προτιμότερο να επιλέγουμε προϊόντα ολικής άλεσης (όχι απλώς με αλεύρι ολικής άλεσης), δηλαδή εκείνα στα οποία θα δουμε στα συστατικά ότι τα άλευρα που χρησιμοποιήθηκαν είναι μόνο ολικής άλεσης.
Συνεπώς, μπορούμε να επιλέξουμε το ψωμί ως πηγή υδατανθράκων για περισσότερα από ένα γεύματα, καθώς δεν τίθεται πρόβλημα για το σωματικό μας βάρος ή πρόβλημα υγείας. Από την άλλη, η ποικιλία τροφίμων στη διατροφή μας είναι σημαντική για την πρόσληψη πληθώρας θρεπτικών συστατικών, και απόλαυση διαφορετικών γεύσεων.
Πηγές:
Bautista-Castaño I, Serra-Majem L. Relationship between bread consumption, body weight, and abdominal fat distribution: evidence from epidemiological studies. Nutr Rev. 2012 Apr;70(4):218-33. doi: 10.1111/j.1753-4887.2012.00454.x.
Aune D, Keum N, Giovannucci E, Fadnes LT, Boffetta P, Greenwood DC, Tonstad S, Vatten LJ, Riboli E, Norat T. Whole grain consumption and risk of cardiovascular disease, cancer, and all cause and cause specific mortality: systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies. BMJ. 2016 Jun 14;353:i2716. doi: 10.1136/bmj.i2716.
Το άρθρο μου δημοσιεύτηκε αρχικά στο Fitness Motivation Hellas
Christian Orthodox Fasting as a Traditional Diet with Low Content of Refined Carbohydrates That Promotes Human Health: A Review of the Current Clinical Evidence
Giaginis, Constantinos, Maria Mantzorou, Sousana K. Papadopoulou, Maria Gialeli, Andreas Y. Troumbis, and Georgios K. Vasios. 2023. "Christian Orthodox Fasting as a Traditional Diet with Low Content of Refined Carbohydrates That Promotes Human Health: A Review of the Current Clinical Evidence" Nutrients 15, no. 5: 1225. https://doi.org/10.3390/nu15051225
Introduction: Christian Orthodox fasting is a pattern high in complex carbohydrates and low in refined carbohydrates. It has been explored in association with its potential health benefits. The present review aims to comprehensively explore the existing available clinical data concerning the potential favorable impact of the dietary pattern of Christian Orthodox fasting on human health. Methods: PubMed database, Web of Science and Google Scholar were extensively searched in order to identify the more appropriate clinical studies that explore the effect of Christian Orthodox fasting on health-related outcomes in humans utilizing relative keywords. We initially retrieved 121 records through database searching. After applying several exclusion criteria, 17 clinical studies were finally included in this review study. Discussion: Christian Orthodox fasting showed beneficial effects concerning glucose and lipid control, whereas the data for blood pressure remain inconclusive. Concerning weight control, fasters were characterized by lower body mass and lower caloric intake in the course of the fasting periods. During fasting, this pattern is higher in fruits and vegetables, showing the absence of dietary deficiencies for iron and folate. Nevertheless, dietary deficiencies were recorded for calcium and vitamin B2, and also hypovitaminosis D has been noticed in monks. Interestingly, the vast majority of monks do present with both good quality of life and mental health. Conclusions: Overall, Christian Orthodox fasting is a dietary pattern low in refined carbohydrates and high in complex carbohydrates and fiber that may be beneficial for human health promotion and chronic disease prevention. However, further studies are strongly recommended on the impact of long-term religious fasting on HDL cholesterol levels and blood pressure.
Η Χριστιανική Ορθόδοξη νηστεία ως παραδοσιακή διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες που προάγει την ανθρώπινη υγεία: Μια ανασκόπηση των τρεχουσών κλινικών μελετών
Η χριστιανική ορθόδοξη νηστεία είναι ένα πρότυπο με υψηλή περιεκτικότητα σε σύνθετους υδατάνθρακες και χαμηλή σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες. Έχει διερευνηθεί σε συνδυασμό με τα πιθανά οφέλη για την υγεία. Η παρούσα ανασκόπηση στοχεύει να διερευνήσει διεξοδικά τα υπάρχοντα διαθέσιμα κλινικά δεδομένα σχετικά με την πιθανή ευνοϊκή επίδραση του διατροφικού προτύπου της Χριστιανικής Ορθόδοξης νηστείας στην ανθρώπινη υγεία.
Η βάση δεδομένων PubMed, το Web of Science και το Google Scholar αναζητήθηκαν εκτενώς προκειμένου να εντοπιστούν οι καταλληλότερες κλινικές μελέτες που διερευνούν την επίδραση της χριστιανικής ορθόδοξης νηστείας σε αποτελέσματα που σχετίζονται με την υγεία σε ανθρώπους χρησιμοποιώντας σχετικές λέξεις-κλειδιά. Αρχικά ανακτήσαμε 121 εγγραφές μέσω αναζήτησης στη βάση δεδομένων. Μετά την εφαρμογή πολλών κριτηρίων αποκλεισμού, 17 κλινικές μελέτες συμπεριλήφθηκαν τελικά σε αυτή τη μελέτη ανασκόπησης.
Η χριστιανική ορθόδοξη νηστεία έδειξε ευεργετικά αποτελέσματα όσον αφορά τον έλεγχο της γλυκόζης και των λιπιδίων, ενώ τα δεδομένα για την αρτηριακή πίεση παραμένουν ασαφή. Όσον αφορά τον έλεγχο του βάρους, οι νηστευτές χαρακτηρίζονταν από χαμηλότερη μάζα σώματος και χαμηλότερη θερμιδική πρόσληψη κατά τη διάρκεια των περιόδων νηστείας. Κατά τη διάρκεια της νηστείας, αυτό το πρότυπο είναι υψηλότερο στα φρούτα και τα λαχανικά, δείχνοντας την απουσία διατροφικών ελλείψεων σε σίδηρο και φυλλικό οξύ. Ωστόσο, καταγράφηκαν διατροφικές ελλείψεις για το ασβέστιο και τη βιταμίνη Β2, ενώ παρατηρήθηκε και υποβιταμίνωση D σε μοναχούς. Είναι ενδιαφέρον ότι η συντριπτική πλειονότητα των μοναχών παρουσιάζει τόσο καλή ποιότητα ζωής όσο και ψυχική υγεία.
Συνολικά, η χριστιανική ορθόδοξη νηστεία είναι ένα διατροφικό πρότυπο χαμηλής περιεκτικότητας σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες και υψηλής περιεκτικότητας σε σύνθετους υδατάνθρακες και φυτικές ίνες που μπορεί να είναι ευεργετικό για την προαγωγή της ανθρώπινης υγείας και την πρόληψη χρόνιων ασθενειών. Ωστόσο, συνιστώνται περαιτέρω μελέτες σχετικά με τον αντίκτυπο της μακροχρόνιας θρησκευτικής νηστείας στα επίπεδα της HDL χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης.
Το άρθρο είναι ελεύθερο προς ανάγνωση στη σελίδα του επιστημονικού περιοδικού εδώ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους συγγραφείς.
Ψητά φαλάφελ (ρεβυθοκεφτέδες)
Μια Μεσογειακή συνταγή, που είναι γεμάτη θρέψη, χάρη στα ρεβίθια, αλλά και εύκολη στην προετοιμασία και το ψήσιμο!
Θα χρειαστείτε για περιπου 12 φαλάφελ:
- 1 φλιτζάνι (200 γρ) ρεβίθια μουλιασμένα για 12 ώρες σε νερό με 1 κ.γ. σοδα
- 2 μικρά κρεμμύδια
- 1 ματσάκι μαϊντανό ψιλοκομμένο
- 3 σκελίδες σκόρδο ή 1 κ.γ. σκόνη σκόρδου
- 1 κ.γ. κύμινο
- 1/2 κ.γ. αλάτι
- πιπέρι
- 2 κσ αλεύρι ή βρώμη
- 1/2 κ.γ. σόδα
- εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο για να αλείψετε τα φαλάφελ πριν τα ψήσετε
Εκτέλεση:
1. Απο το προηγούμενο βράδυ μουλιάστε τα ρεβίθια σε νερό και σόδα
2. Την επόμενη μέρα, στραγγίστε το νερό και ξεπλύνετε τα ρεβίθια
3. Στο πολυμίξερ αναμείξτε όλα τα υλικά, εκτός από το ελαιόλαδο, μέχρι να γίνουν μια πάστα
4. Αφήστε το μίγμα στο ψυγείο για 30 λεπτά, μέχρι να προθερμανθεί ο φούρνος στους 220 βαθμούς.
5. Φτιάξτε τα μπιφτεκάκια-φαλάφελ και τοποθετήστε τα σε ένα ταψί με αντικολλητικό χαρτί. Αλειψτε τα φαλάφελ με λίγο ελαιόλαδο.
6. Ψηστε για 30 λεπτά, αναποδογυρόζοντάς τα στο ενδιάμεσο για να ψηθούν καλά και από τις δυο πλευρές.
Καλη απόλαυση!