Είναι η πλήρως εξατομικευμένη διατροφή εφικτή σήμερα;
Precision nutrition, ή αλλιώς η πλήρως εξατομικευμένη διατροφή ανάλογα με τα γονίδιά μας είναι ένας πολλά υποσχόμενος κλάδος της διατροφής!
Σύμφωνα με τα γονίδιά μας, δηλαδή το DNA μας, βρισκόμαστε και σε διαφορετικό κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων νοσημάτων, παχυσαρκίας, έχουμε διαφορετικό βασικό μεταβολισμό, μεταβολίζουμε και πιο αργά ή γρήγορα το αλκοόλ, μεταξύ άλλων!
Έχουν γίνει αρκετές μελέτες τις τελευταίες δεκαετίες σχετικά με τον ρόλο της διατροφής σε φορείς ορισμένων γονιδίων, και έχουμε προχωρήσει αρκετά. Είμαστε σε θέση να αναλύσουμε όλο το γονίδωμά μας, σε λιγότερο από 1 ώρα με 1000 ευρώ περίπου, δεν είμαστε σε θέση ομως να ανάγουμε τα αποτελέσματα στην πρόληψη νόσων και κατάρτιση εξατομικευμένης διατροφής, ακόμα!
Είναι σημαντικό, όμως, να λάβουμε υπόψιν πέρα από τα γονίδιά μας, και το περιβάλλον, δηλαδή τον τρόπος ζωής μας. Επιπλέον, στο σώμα μας ζουν και άλλοι μικροοργανισμοί, το μικροβίωμα του εντέρου! Παράλληλα, πρέπει να συμπεριλάβουμε και τα νέα δεδομένα της μεταβολομικής! Δηλαδή, απλώς το να γνωρίζουμε γονιδίωμά μας δεν αρκεί!
Πόσο κοντά είμαστε στην εφαρμογή τέτοιων πλάνων διατροφής;
Έχουμε αρκετά χρόνια μπροστά μας, έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να χρησιμοποιούμε με βέλτιστο τρόπο τη διατροφογενετική στην καθημερινή κλινική πρακτική!
Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση των Pavlidis et al. συμπεραίνει ότι η χρήση των εμπορικών τεστ διατροφογεννετικής δεν συστήνεται! Τα εμπορικά τεστ που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή ελέγχουν 38 γονίδια, άρα δεν είναι πλήρη, και δεν συστήνονται, ενώ η πλήρης ανάλυση του γονιδιώματος είναι και πολύ πιο ακριβή!
Μάλιστα, το 2010 στην Αμερική έγινε έρευνα για εταιρείες που είχαν υπηρεσίες διατροφογενετικής, και καταδίκασαν τα παραπλανητικά αποτελέσματα και τις παραπλανητικές πρακτικές μάρκετινγκ.
Παράλληλα, δεν βρήκαν επιστημονική βάση για τους ισχυρισμούς ότι μπορούν να συστήσουν εξατομικευμένα συμπληρώματα διατροφής ανάλογα με το DNA.
Όπως αναφέρει σε άρθρο του στο Times ο βιοχημικός και chef Anthony Warner "But for now even leading geneticists can’t tell what colour your eyes are from your DNA, let alone suggest what food you should be eating. The best advice is to save your money and try to eat well." Δηλαδή, "οι γενετιστές δεν μπορούν να βρουν το χρώμα των ματιών από το DNA, πόσο μάλλον να συστήσουν εξατομικευμένη διατροφή. Η καλύτερη συμβουλή είναι κρατήστε τα λεφτά σας και φάτε υγιεινά"!
Βέβαια, φαίνεται ότι ακόμη και αν γνωρίζουμε τι αλλαγές πρέπει να κάνουμε στη διατροφή μας, σύμφωνα με το γονιδίωμά μας, αυτή η γνώση δεν μας κινητοποιεί για τις απαραίτητες διατροφικές αλλαγές.
Αρκετές φορές “ρίχνουμε το φταίξιμο” για το επιπλέον σωματικό μας βάρος στα γονίδιά μας. Και όντως υπάρχουν πάνω από 100 γονίδια που έχουν συσχετιστεί με το βάρος μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να προλάβουμε ή να αντιμετώπισουμε το αυξημένο σωματικό βάρος, ακόμη και αν έχουμε γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο για αυξημένο βάρος! Η έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα με το γονίδιο FTO, ένα από τα γονίδια που σχετίζεται με την εμφάνιση της παχυσαρκίας, μπορούν να χάσουν βάρος, όπως και τα άτομα χωρίς το γονίδιο αυτό. Άρα, ναι μεν τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία, το βάρος μας και στον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο κίνδυνος για εμφάνιση των παραπάνω δεν εξαρτάται και από τον τρόπο ζωής μας, δηλαδή τη διατροφή και την κίνηση!
Συμπερασματικά, αν και εως τώρα έχουμε κάνει πρόοδο όσον αφορά τα γονίδια και τη διατροφή, χρειάζονται επιπλέον μελέτες, που λαμβάνουν υπόψιν και άλλους παράγοντες, γεγονός που θα μας πάρει αρκετά χρόνια. Μέχρι τότε, είναι σημαντική η προσκόλληση σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, με υγιεινή διατροφή και τακτική άσκηση!
- Διαβάστε άρθρο από το blog του Harvard πάνω στη διατροφογενετική εδώ!
- Διαβάστε μια μετα-ανάλυση πάνω στα τεστ διατροφογενετικής εδώ: Meta-Analysis of Genes in Commercially Available Nutrigenomic Tests Denotes Lack of Association with Dietary Intake and Nutrient-Related Pathologies.
"As solid scientific evidence is currently lacking, commercially available nutrigenomics tests cannot be presently recommended. Notwithstanding, the need for a thorough and continuous nutrigenomics research is evident as it is a highly promising tool towards precision medicine."
- Διαβάστε το άρθρο του Anthony Warner (Angry Chef) εδώ.
Διατροφικά tips για τα Χριστούγεννα
Τα Χριστούγεννα αποτελούν μια περίοδο που είναι στενά συνυφασμένη με γλυκά εδέσματα και εορταστικά τραπέζια! Όπως σε όλες τις γιορτές, το φαγητό είναι στο επίκεντρο, με αποτέλεσμα συχνά να καταλήγουμε σε υπερφαγία. ΑΝ και ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού βρίσκεται σε έλεγχο του βάρους του [1], τις γιορτές δεν χρειάζεται να είμαστε αυστηροί με τη διατροφή μας [2], αλλά μπορούμε να διαχειριστούμε ήπια τη διατροφική μας συμεπριφορά αυτή την εποχή.
Ας δούμε μερικά tips για την περίοδο των εορτών!
Στο οικογενειακό τραπέζι:
- Μην παραλείψετε γεύματα για να φάτε στα οικογενειακά τραπέζια! Η εορταστική περίοδος διαφέρει από την υπόλοιπη χρονιά επειδή έχουμε πολλές αργίες και αρκετά οικογενειακά τραπέζια μεσα σε λιγες ημέρες. Το γεγονός ότι θα πάμε σε τραπέζι δεν σημαίνει οτι όλη τη μέρα θα μείνουμε νηστικοί, καθώς έτσι οδηγούμαστε σε υπερφαγία λόγω πείνας! Καταναλώστε όλα τα γεύματα και σνακ σας κανονικά. Αν το οικογενειακό τραπέζι είναι το βράδυ, μπορείτε το μεσημέρι να φάτε ένα ελαφρύ γεύμα, όπως θα τρώγατε το βραδινό σας!
- Γεμίστε το 1/2 πιάτο σας με σαλάτα και προσθέστε στο 1/4 μια πηγή πρωτεϊνης (πχ. κοτόπουλο, γαλοπούλα, κρέας) και ολοκληρώστε το υπόλοιπο πιάτο με πηγή υδατανθράκων (πχ. πατάτες φούρνου, ρύζι). Επιλέξτε αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη και δώστε προσοχή στην κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. Η γενική οδηγία είναι μέχρι 1 ποτό ημερησίως για τις γυναίκες και 2 για τους άνδρες.
- Επιλέξτε τα φαγητά που σας αρέσουν πιο πολύ και απολαύστε τα! Εαν δοκιμάσουμε κάποιο τρόφιμο που δεν μας αρέσει πολύ, τότε αφήνουμε το στην άκρη! Επίσης, σε μοπουφέ, προτιμήστε να καθήσετε πιο μακριά, χωρίς να έχετε οπτική επαφή!
- Αφήστε χώρο για γλυκό και απολαύστε το γλυκό που αρέσει πραγματικά! Αυτή την εποχή έχουμε ποικιλία, άλλωστε!
- Απολαύστε την παρέα όσο και το φαγητό! Στα εορταστικά τραπέζια το φαγητό είναι στο επίκεντρο, αλλά το σημαντικό κομμάτι της σύναξης είναι η οικογένεια και οι φίλοι.
- Αν σας άρεσε πολύ το φαγητό και παρατηρείται οτι συνεχίζετε να τρώτε εφόσον έχετε χορτάσει, σταματήστε! Δεν απολαμβάνουμε επιπλέον το φαγητό, αλλά το τρώμε για να το φάμε! Ζητήστε (εγκαίρως) μια μερίδα για το σπίτι & τη συνταγή από την οικοδέσποινα.
Στο σπίτι:
- Εξοπλίστε το σπίτι με φρούτα, γιαούρτι και ελαφριά σνακ, για πιο θρεπτικές και χορταστικές επιλογές.
- Την περίοδο αυτή, μπορεί να αυξηθεί η συναισθηματική πείνα. Αντί να τσιμπολογήστε, δώστε σημασία στο συναίσθημα. Τι νιώθετε; Τι χρειάζεστε πραγματικά; Πολλές φορές, τρώμε λόγω ανίας. Γεμίστε το πρόγραμμά σας με δραστηριότητες που δεν έχετε την εχαίρια να κάνετε την υπόλοιπη χρονιά!
- Όταν τοποθετούμε λιχουδιές σε ορατό σημείο, τότε αυξάνεται η πιθανότητα να τις καταναλώσουμε, και μάλιστα σε μεγάλη ποσότητα. Ενδείκνυται να τοποθετούμε τα γλυκά σε ντουλάπι που δεν ανοίγουμε συχνά, έτσι ώστε να μειώνουμε την πιθανότητα της υπερ-κατανάλωσής τους.
Στο σούπερμάρκετ & την αγορά:
- Τα ψώνια την περίοδο αυτή είναι αναπόφευκτα! Αποφύγετε τα ψώνια στο σουπερμάρκετ εάν πεινάτε, και φτιάξτε από πριν λίστα με τα τρόφιμα που θα χρειαστείτε, καθώς θα είναι πιο δύσκολο να αντισταθείτε στα διάφορα εποχιακά γλυκίσματα. Αν θεωρείτε οτι θα δυσκολευτείτε, μη ξεχνάτε οτι πλέον μπορούμε να κάνουμε τα ψώνια μας και online!
- Τα δώρα των Χριστουγέννων είναι μια καλή ευκαιρία για άσκηση. Αφήστε το αυτοκίνητο πιο μακριά και περπατήστε!
Αμέσως μετά τις γιορτές:
Λίγο πριν τις γιορτές και μετά, τα περιοδικά και η τηλεόραση παρουσιάζουν δίαιτες αποτοξίνωσης για γρήγορη απώλεια βάρους μετά τις γιορτές. Αυτές οι δίαιτες είναι εξαντλητικές, δεν έχουν μακροχρόνιο αποτέλεσμα και αυξάνουν τον κίνδυνο για έλλειψη θρεπτικών συστατικών. Θυμηθείτε ότι το σώμα μας δεν χρειάζεται δίαιτες αποτοξίνωσης, ενώ το βάρος μας αυξομειώνεται καθημερινά, ειδικά μετά από μεγάλα γεύματα!
Συχνά χρησιμοποιούμε τις γιορτές ως μια ευκαιρία για φαγητό, καθώς πριν και μετά θέτουμε διατροφικούς περιορισμούς, και έτσι βρίσκουμε τη δικαιολογία να υπερκαταναλώσουμε αγαπημένα φαγητά κατά τη διάρκεια των εορτών! Απολαύστε τις γιορτές ως μαι περιόδο χαλάρωσης, ξεκούρασης, συνεύρεσης με αγαπημένους φίλους και συγγενείς, και όχι ως μια περίοδο υπερφαγίας!
Πηγές:
Prevalence of personal weight control attempts in adults: a systematic review and meta-analysis.
Οδοντική Υγεία & Διατροφή
Η στοματική υγεία είναι άρρηκτα και αμφίδρομα συνδεδεμένη με τη διατρoφή μας, καθώς ό,τι τρώμε περνάει από τη στοματική κοιλότητα. Κατά την παιδική ηλικία η διατροφή επηρεάζει την ανάπτυξη των δοντιών μας, ενώ στην ενήλικο ζωή επηρεάζει τη διατήρηση τους σε καλή κατάσταση. Μάλιστα, η τεριδόνα είναι η πιο κοινή χρόνια νόσος. Υπάρχουν τρόφιμα που βοηθούν στη διαφύλαξη της υγείας των δοντιών μας, και άλλα τα οποία φαίνεται να έχουν αρνητική επίδραση στη στοματική υγεία.
Με τη σίτιση, τα βακτήρια που υπάρχουν στο στόμα μας μετατρέπουν τα σάκχαρα των τροφών σε οξέα, τα οποία φθείρουν το σμάλτο των δοντιών. Κάθε φορά που τρώμε η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται και είναι εντονότερη όταν καταναλώνουμε τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες, ιδιαίτερα σάκχαρα και ελεύθερα σάκχαρα, και τρόφιμα που μένουν στα δόντια μας περισσότερη ώρα (πχ. μαλακά αποξηραμένα φρούτα, πατατάκια), καθώς και με τη χρήση μπιμπερό στα μικρά παιδιά και τη συνεχή κατανάλωση ροφημάτων με ζάχαρη (αναψυκτικά & χυμούς).
Ποια βήματα να ακολουθήσουμε για καλύτερη στοματική υγεία;
Η συχνότητα κατανάλωσης όξινων και πλούσιων σε σάκχαρα τροφίμων επηρεάζουν τη στοματική υγεία.
✓ Είναι προτιμότερη η κατανάλωση σακχάρων μαζί με τα γεύματα, παρά ως σνακ ανάμεσα στα γεύματα, οπότε και υπάρχει μεγάλυτερη παραγωγή σιέλου, η οποία βοηθάει στην μείωση της δράσης των οξέων.
✓Είναι καλύτερο να αποφεύγουμε τη τακτική κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε σάκχαρα, όπως γλυκίσματα και σνακ, αναψυτκικά, χυμούς και άλλα ροφήματα με πρόσθετη ζάχαρη. Αντιθέτως, μπορουμε να επιλέξουμε ροφήματα, τσίχλες και καραμέλες χωρίς ζάχαρη.
✓Αναφορικά με τα όξινα τρόφιμα, είναι καλό να τα καταναλώνουμε μαζί με τα γεύματά μας, για την μείωση της αρνητικής επίδρασής τους στην υγεία των δοντιών μας.
Κάποια τρόφιμα έχουν ευεργετική δράση στην στοματική υγεία και είναι αποτελούν προτιμότερες επιλογές.
Το Ασβέστιο, ο Φώσφορος και οι βιταμίνες C & D αποτελούν βασικά θρεπτικά συστατικά για την υγεία των δοντιών και των ούλων.
Θρεπτικό συστατικό |
Πηγή |
Βιταμίνη C |
Φρούτα & Λαχανικά |
Βιταμίνη D |
Έκθεση στον ήλιο, μουρουνέλαιο, γάλα, σολομός, σαρδέλες, αυγό, εμπλουτισμένα τρόφιμα |
Ασβέστιο |
Γαλα, γιαούρτι, τυρί, αμύγδαλα, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μικρά ψάρια που τρώγονται με το κόκκαλο |
Φωσφορος |
Γαλα, γιαούρτι, τυρί, όσπρια, σολομος, κοτόπουλο, ξηροί καρποί |
Τα σκληρά φρούτα, όπως τα μήλα περιέχουν αρκετό νερό και προάγουν την παραγωγή σιέλου για τη μείωση της περιεκτικότητας των σακχάρων στο στόμα μας και μείωση της φθοράς των δοντιών. Επίσης, η κατανάλωση τυριού και άλλων γαλακτοκομικών μαζί με τα γεύματα βοηθά στην διατήρηση υψηλότερου pH στο στόμα, εμποδίζοντας ως ενα βαθμό την τερηδόνα και την διάβρωση των δοντιών.
Μη θερμιδικές γλυκαντικές ουσίες που περιέχονται σε τσίχλες χωρίς ζάχαρη φαίνεται να προστατεύουν τα δόντια μας, μέσω της μείωσης των βακτηρίων που υπάρχουν στην στοματική κοιλότητα, καθώς δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παραγωγή ενέργειας από τα βακτήρια και να παράξουν οξέα. Επιπλέον, πολλές τσίχλες περιέχουν το ευεργετικό φθόριο για την προστασία του σμάλτου, προκαλούν έκκριση σιέλου και απομακρύνουν υπολοίματα τροφών από τα δόντια μας.
Συνεπώς, ως σνακ τα φρούτα, τα λαχανικά, το γιαούρτι, το τυρί και οι ξηροί καρποί είναι καλές επιλογές για την υγεία των δοντιών μας, ενώ όταν καταναλώνουμε όξινα & σακχαρούχα ροφήματα μπορουμε να χρησιμοποιούμε καλαμάκι και να πίνουμε μαζί νερό.
Μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, η οποία προσφέρει επάρκεια θρεπτικών συστατικών, με χαμηλή κατανάλωση ελευθέρων σακχάρων και όξινων ροφημάτων παίζει σημαντικό ρόλο στην διαφύλαξη της στοματικής υγείας.
Πηγές
American Dental Association Nutrition and Oral Health
Ημερίδα για την αξία της διάγνωσης και της παρέμβασης στο παιδί με ΔΕΠ-Υ
Δείτε εδώ τη ημερίδα για την αξία της διάγνωσης και της παρέμβασης στο παιδί με ΔΕΠ-Υ.
Ποιός ο ρόλος της διατροφής στην μείωση και την έξαρση των συμπτωμάτων της διάπσασης προσοχής και την υπερκινητικότητα; https://www.facebook.com/i.paidi.gr/videos/1135072823274258/
Διαβάστε τα άρθρα που γράφτηκαν για την ημερίδα εδώ:
Επιτυχημένη ημερίδα της Περιφέρειας Β. Αιγαίου σε συνεργασία με την i-paidi.gr «Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα» http://www.emprosnet.gr/article/89201-diatarahi-elleimmatikis-prosohis-k...
Ημερίδα για την ελλειμματική προσοχή στα παιδιά http://www.emprosnet.gr/article/88865-imerida-gia-tin-elleimmatiki-proso...
Ημερίδα για τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και την Υπερκινητικότητα Παιδιού Για εκπαιδευτικούς, γονείς και ειδικούς http://www.emprosnet.gr/article/89167-gia-ekpaideytikoys-goneis-kai-eidi...
Μυτιλήνη: Ημερίδα για τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ http://we24.gr/2016/12/mitilini-imerida-gia-ta-pedia-me-dep-i-pics/