Ο WHO συστήνει να μην χρησιμοποιούμε γλυκαντικά με σκοπό την απώλεια βάρους. Είναι επικίνδυνα ή υπάρχει κάποιος άλλος λόγος;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) έχει εκδώσει οδηγίες για τη χρήση γλυκαντικών χωρίς ζάχαρη.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά να μην χρησιμοποιούνται γλυκαντικά ως μέσο επίτευξης ελέγχου του βάρους ή μείωσης του κινδύνου για χρόνιες νόσους.
Οι οδηγίες αυτές αναφέρουν ότι οι προσπάθειες για τη μείωση της κατανάλωσης ελεύθερων σακχάρων πρέπει να γίνονται στο πλαίσιο της επίτευξης και διατήρησης μιας υγιεινής διατροφής. Επειδή τα ελεύθερα σάκχαρα συχνά βρίσκονται σε πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα και ροφήματα με ανεπιθύμητα διατροφικά προφίλ (χαμηλά σε θρεπτικά συστατικά, υψηλά σε κορεσμένα λιπαρά, και αλάτι), η απλή αντικατάσταση των ελεύθερων σακχάρων με γλυκαντικά χωρίς ζάχαρη σημαίνει ότι η συνολική ποιότητα της διατροφής παραμένει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη.
Η αντικατάσταση των ελεύθερων σακχάρων στη διατροφή με πηγές που είναι φυσικά γλυκιές, όπως τα φρούτα, καθώς και τα ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα και ροφήματα χωρίς ζάχαρη, θα βοηθήσουν στη βελτίωση της διατροφικής ποιότητας και πρέπει να είναι οι προτιμώμενες εναλλακτικές λύσεις σε τρόφιμα και ροφήματα.
Οι νέες συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) βασίζονται σε διάφορα είδη μελετών, συμπεριλαμβανομένων των μελετών παρατήρησης και των τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών. Πολλές από τις τυχαιοποιημένες μελέτες σύγκριναν τη χρήση γλυκαντικών χωρίς ζάχαρη, με τη μη χρήση γλυκαντικών χωρίς ζάχαρη, ενώ οι προοπτικές μελέτες παρατήρησης σύγκριναν διάφορα επίπεδα χρήσης γλυκαντικών χωρίς ζάχαρη. Για να διατηρηθεί η συνέπεια στη σύγκριση των αποτελεσμάτων, εξαιτίας διάφορων μεθοδολογιών μελετών, τα αποτελέσματα αναφέρονται γενικά για τις επιπτώσεις της υψηλότερης σε σχέση με τη χαμηλότερη κατανάλωση, σημειώνοντας ότι, στις περισσότερες δοκιμές, η "χαμηλότερη κατανάλωση" μπορεί στην πραγματικότητα να είναι καθόλου κατανάλωση.
Οι μελέτες παρατήρησης πραγματοποιήθηκαν γενικά σε μια δεδομένη πληθυσμιακή ομάδα και θα μπορούσαν να έχουν περιλάβει κάποια άτομα με προϋπάρχουν διαβήτη. Πολλές μελέτες δοκίμασαν στατιστικά μοντέλα για να αξιολογήσουν τη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης γλυκαντικών και της απώλειας βάρους. Οι αποτελέσματα έδειξαν ότι η μείωση της κατανάλωσης γλυκαντικών μπορεί να συμβάλλει στην απώλεια βάρους και στη βελτίωση της ρύθμισης του γλυκόζης στο αίμα σε άτομα με προϋπάρχουν διαβήτη. Ωστόσο, αν και υπάρχουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να επιβεβαιωθούν και να διευκρινιστούν αυτά τα ευρήματα.
Η σύσταση βασίζεται σε στοιχεία χαμηλής βεβαιότητας συνολικά. Αυτό συμβαίνει γιατί η αξιολόγηση των επιπτώσεων της υψηλής έναντι της χαμηλής κατανάλωσης γλυκαντικών βασίστηκε σε μια συστηματική ανασκόπηση, η οποία αξιολόγησε διάφορες μελέτες και δεδομένα.
Η συστηματική ανασκόπηση δεν βρήκε στοιχεία μακροπρόθεσμου οφέλους αναφορικά με τη σύσταση του σώματος σε ενήλικες και ανηλίκους. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν αρκετά αποδεικτικά στοιχεία για να υποστηρίξουν με σιγουριά ότι η μείωση της κατανάλωσης γλυκαντικών έχει μακροπρόθεσμα οφέλη στη μείωση του λίπους του σώματος. Δηλαδή, ναι μεν είναι ασφαλή προς κατανάλωση, όμως η απλή αντικατάσταση της ζάχαρης με γλυκαντικά δεν οφελεί μακροπρόθεσμα την υγεία και την απώλεια βάρους, όπως άλλωστε καμία άλλη μεμονωμένη και βραχυχρόνια αλλαγή!
Τέλος, αναφέρονται πιθανές ανεπιθύμητες επιπτώσεις από μακροπρόθεσμη χρήση γλυκαντικών. Αυτές οι επιπτώσεις περιλάμβαναν αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακές παθήσεις και θνησιμότητα σε ενήλικες. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα ευρήματα είναι προκαταρκτικά και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να διευκρινιστούν και να επιβεβαιωθούν.
Πηγή:
Μπάρες παγωτό γιαούρτι
Μπάρες παγωτό γιαούρτι: το παγωτό που φτιάχνεις όταν δεν έχεις παγωτό!
Θα χρειαστείς:
- 1 κεσεδακι γιαούρτι 2%
- 1 κ.σ. σπόρους chia
- 3 κ.σ. μέλι
- 1 κ.σ. κολοκυθόσπορο
- 1 ροδάκινο
Εκτέλεση:
1. Αναμείξτε το γιαούρτι με το μέλι και τους σπόρους chia
2. Απλώστε το μίγμα σε μια λαδόκολλα
3. Ρίξτε από πανω τον κολοκυθόσπορο και τις φέτες του ροδάκινου
4. Βάλτε στην κατάψυξη μέχρι να παγωσει
5. Κόψτε σε κομμάτια & απολαύστε τις μπάρες παγωτό!
Πεινάω ή διψάω;
Θα έχετε ακούσει τη φράση, “δεν πεινάς, διψάς”.
Στην πραγματικότητα, αυτή η φράση έχει τις ρίζες της στην κουλτούρα της δίαιτας, και όχι στην επιστήμη, καθώς η πείνα και η δίψα είναι δύο διακριτά φυσιολογικά φαινόμενα που ελέγχονται από διάφορους μηχανισμούς στον οργανισμό, και έχουν διαφορετικά σημάδια αναγνώρισης.
Η πείνα προκαλείται από έναν συνδυασμό φυσιολογικών, και νευροενδοκρινολογικών παραγόντων. Κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στην πείνα περιλαμβάνουν την κενότητα του στομάχου, την ινσουλίνη και άλλες ορμόνες όπως η γκρελίνη και η λεπτίνη. Οι νευρώνες στον εγκέφαλο, ειδικότερα στο υποθάλαμο, ανταποκρίνονται σε αυτές τις αλλαγές και παράγουν την αίσθηση της πείνας. Πεινάμε ανά τακτικά χρονικά διαστήματα, ανά 3-4 ώρες, και η πείνα αυξάνεται σταδιακά, ενώ ικανοποιείται με το φαγητό.
Από την άλλη πλευρά, η δίψα είναι η αίσθηση που προκαλείται από την αύξηση της οσμωτικότητα του αίματος, την μείωση του όγκου του αίματος ή την απώλεια νερού από τον οργανισμό, και ρυθμίζεται επίσης από τον υποθάλαμο, μέσω νευρολογικών οδών.
Αν και η πείνα και η δίψα είναι αισθήσεις που προκαλούνται από τον οργανισμό ως απάντηση σε βιολογικές ανάγκες, και ρυθμίζονται από τον υποθάλαμο, η πείνα είναι συνήθως συνδεδεμένη με την ανάγκη για ενέργεια και θρεπτικά στοιχεία, ενώ η δίψα είναι συνδεδεμένη με την ανάγκη για νερό, και είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τη διαφορά τους!
Δυστυχώς, λόγω της πανταχού παρούσας κουλτούρας της δίαιτας, έχουμε πειστεί ότι δεν είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τις ανάγκες του σώματος μας. Και ενώ όντως είναι συχνό φαινόμενο να μην ακούμε την πείνα και τον κορεσμό, ο διαχωρισμός της πείνας και της δίψας είναι αρκετά πιο εύκολος!
Πηγές:
- Augustine V, Lee S, Oka Y. Neural Control and Modulation of Thirst, Sodium Appetite, and Hunger. Cell. 2020 Jan 9;180(1):25-32. doi: 10.1016/j.cell.2019.11.040. PMID: 31923398; PMCID: PMC7406138.
- Crooks B, Stamataki NS, McLaughlin JT. Appetite, the enteroendocrine system, gastrointestinal disease and obesity. Proc Nutr Soc. 2021 Feb;80(1):50-58. doi: 10.1017/S0029665120006965. Epub 2020 May 4. PMID: 32364087.
- Sternson SM, Eiselt AK. Three Pillars for the Neural Control of Appetite. Annu Rev Physiol. 2017 Feb 10;79:401-423. doi: 10.1146/annurev-physiol-021115-104948. Epub 2016 Nov 28. PMID: 27912679.
Πώς θα αντιμετωπίσουμε την υπερφαγία;
Η υπερφαγία μπορεί τυπικά ορίζεται ως υπερκατανάλωση τροφής, όμως στην πραγματικότα δεν είναι τόσο απλός ο ορισμός της. Υπερφαγία είναι από την υπερκατανάλωση τροφής σε γεύμα ή το συνεχές τσιμπολόγημα, εως μια αναγνωρισμένη διατροφική διαταραχή, με συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια.
Πότε η υπερφαγία δεν είναι διατροφική διαταραχή; Και πότε είναι;
Η υπερκατανάλωση τροφής είναι ένα ζήτημα που απασχολεί πολλούς διαιτώμενους. Πίσω από την υπερκατανάλωση τροφής κρύβονται διάφοροι παράγοντες.
Η υπερφαγία μπορεί να είναι η υπερβάλουσα κατανάλωση φαγητού λόγω βιολογικής πείνας μετά από πολλές ώρες νηστείας (πχ. όταν το άτομο δεν έχει προλάβει να καταναλώσει φαγητό μέσα στη μέρα λόγω υποχρεώσεων), ή λόγω συνεχούς τσιμπολογήματος, που οδηγεί εν τέλει και σε υψηλά επίπεδα πείνας, ή η ασυναίσθητη (υπερ)κατανάλωση τροφής μπροστά σε οθόνες και η κατανάλωση τροφής λόγω συναισθηματικής πείνας (πχ. βαρεμάρα, άγχος, εκνευρισμός, κόπωση, κ.α.).
Η διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας
Η διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας (binge eating disorder) σύμφωνα με το DSM-5 είναι η κατανάλωση τροφής, σε ορισμένο χρονικό διάστημα (πχ. σε 2 ώρες), σε ποσότητα μεγαλύτερη από εκείνη που οι περισότεροι άνθρωποι θα μπορούσαν να καταναλώσουν στο ίδιο χρονικό διάστημα σε όμοιες συνθήκες.
Κατά το υπερφαγικό επεισόδιο υπάρχει η αίσθηση της απώλειας του ελέγχου της κατανάλωσης της τροφής, δηλαδή το άτομο νιώθει ότι δεν μπορεί να σταματήσει να τρώει.
Τα επεισόδεια σχετίζονται με τουλάχιστον τρία από τα παρακάτω:
- Γρηγορότερη κατανάλωση τροφής
- Κατανάλωση τροφής μέχρι το άτομο να νιώσει άβολα χορτάτο
- Κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής, χωρίς να υπάρχει το αίσθημα της βιολογικής πείνας
- Κατανάλωση φαγητού μόνο το άτομο, λόγω ντροπής από τη μεγάλη ποσότητα τροφής που καταναλώνει
- Αίσθημα αηδίας, θλίψης, και ενοχών μετά το υπερφαγικό επισόδειο
Υπάρχει αίσθημα δυσφορίας σε σχέση με την υπερφαγία, ενώ τα επεισόδεια συμβαίνουν τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα, για 3 μήνες. Στη διαταραχή επεισοδειακής υπερφαγίας δεν υπάρχουν αντιρροπιστικές συμπεριφορές και περιορισμός λήψης τροφής που παρατηρούνται σε άλλες διατροφικές διαταραχές, ενώ σημαντικό είναι να τονιστεί ότι τα υπερφαγικά και τα βουλιμικά επεισόδια διαφέρουν, δεν είναι το ίδιο!
Το σωματικό βάρος δεν αποτελεί διαγνωστικό κριτήριο για τη διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας, και παρατηρείται και σε γυναίκες και σε άντρες, ενώ συνήθως ξεκινά προς το τέλος της εφηβείας και στην αρχή της δεκαετίας των 20. Τα επεισόδια προκαλούνται από άβολα συναισθήματα, από χαρά, από την “ευκαιρία” όταν το άτομο είναι μόνο του, και μπορεί να είναι και προγραμματισμένα.
Η αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών είναι σημαντική, και συμπεριλαμβάνουν διεπιστημονική ομάδα από ιατρό, ψυχολόγο ή/και ψυχίατρο, και διαιτολόγο-διατροφολόγο. Ο ρόλος του διαιτολόγου-διατροφολόγου είναι σημαντικός για τη διατροφική συμβουλευτική και την διατροφική εκπαίδευση.
Πώς θα αντιμετωπίσουμε την υπερφαγία;
1. Βρίσκουμε τι την προκαλεί
Για να αντιμετωπίσουμε την υπερφαγία είναι σημαντικό να εστιάσουμε στο τι την προκαλεί. Η καταγραφή των γευμάτων/σνακ και των συναισθημάτων πριν και μετά την κατανάλωση τροφής είναι ένα απλό μεν, ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο που βοηθάει στο να κατανοήσουμε τις αφορμές που οδηγούν στην υπερφαγία, είτε πρόκειται για διατροφική διαταραχή ή όχι.
2. Σπάμε τον φαύλο κύκλο της υπερφαγίας
Ο φαύλος κύκλος της υπερφαγίας αναδεικνύει την επίδραση του αυστηρού περιορισμού λήψης τροφής στην υπερφαγία. Αν και η αυστηρή δίαιτα δεν είναι μοναδική αιτία για την υπερφαγία, είναι κοινή για πολλά άτομα.
Αν και οι δίαιτες express φαίνονται ελκυστικές, και περιμένουμε επιτέλους οτι αυτή η δίαιτα θα μας λύσει όλα τα προβλήματα, κάτι τέτοιο δεν θα γίνει, με καμία δίαιτα, πόσο μάλλον μια δίαιτα-αστραπή, που το μόνο που θα καταφέρει θα είναι η επαναπρόσληψη βάρους, και η μείωση της αυτο-πεποίθησής μας.
Αντιθέτως, μέσω της διατροφικής συμβουλευτικής και εκπαίδευσης, μαθαίνουμε να ακούμε και να φροντίζουμε το σώμα μας, με ήπια διατροφή!
3. Ακούμε το σώμα μας και το θρέφουμε
Πεινάμε ανά 3 με 4 ώρες περίπου. Η πείνα είναι φυσιολογική και είναι ο τρόπος με τον οποίο το σώμα μας μας ειδοποιεί ότι ήρθε η ώρα να του προσφέρουμε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά. Είναι σημαντικό να τρώμε όταν πεινάμε μέτρια έτσι ώστε να μπορέσουμε να απολαύσουμε με ηρεμία το φαγητό μας, και να νιώσουμε τον κορεσμό. Όταν ενω πεινάμε, δεν τρώμε, η πείνα μας περνάει παροδικά και γιγαντώνεται όταν δούμε φαγητό, γεγονός φυσιολογικό, καθώς η τροφή είναι ανάγκη, και το σώμα μας είναι φτιαγμένο να επιβιώνει!
Ο προγραμματισμός των γευμάτων και σνακ για τη μέρα είναι ιδιαίτερα βοηθητικός. Έτσι, έχουμε ικανοποιητικά, χορταστικά και θρεπτικά γεύματα και σνακ! Από το προηγούμενο βράδυ, μπορούμε να προετοιμάσουμε τα γεύματα και τα σνακ μας και να είμαστε έτοιμοι το πρωί!
4. Απολαμβάνουμε το φαγητό
Το φαγητό είναι ανάγκη, αλλά είναι και απόλαυση. Αν δεν απολαύσουμε το φαγητό, τότε καταφεύγουμε στην κατανάλωση επιπλέον φαγητού ή/και αναζητούμε την απόλαυση σε κάποιο γλύκισμα.
Συνεπώς, είναι σημαντικό να αφιερώσουμε χρόνο και τις αισθήσεις μας στην απόλαυση του φαγητού.
5. Αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματά μας
Καταφεύγουμε στο φαγητό όχι μόνο λόγω βιολογικής, αλλά και λόγω συναισθηματικής πείνας.
Όταν δεν νιώθουμε καλά ή άνετα, είτε λόγω άγχους ή κόπωσης ή ανίας, το φαγητό μπορεί να φανεί ως μια καλή λύση, καθώς μας κάνει να νιώθουμε καλά. Όμως, η αίσθηση που μας δίνει το φαγητό είναι στιγμιαία, και μετά θα πρέπει και πάλι να έρθουμε αντιμέτωποι με τα συναισθήματά μας.
Όλοι μας τρώμε λίγο ως πολύ συναισθηματικά, όμως το πρόβλημα εντείνεται όταν καταφεύγουμε στο φαγητό συνεχώς, αντί να αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματά μας.
Για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματά μας, χωρίς να καταφύγουμε στο φαγητό είναι σημαντικό να τα κατανοήσουμε. Οι Resch & Tribole, πρωτοπόρες της “Διαισθητκής Διατροφής” συστήνουν να αναρωτηθούμε α. τι νιώθουμε και β. τι χρειαζόμαστε, και να ζητήσουμε βοήθεια από τους γύρω μας, εαν μπορούν να μας βοηθήσουν. Άλλωστε, αν κάτι μας απασχολεί είναι πιο πιθανό να μας βοηθήσει μια φίλη, παρά ένα πιάτο φαγητό!
Εν κατακλείδι, η υπερφαγία έχει πολλές πλευρές. Αναλόγως την περίπτωση, αντιμετωπίζεται διαφορετικά, και είναι σημαντικό όχι μόνο να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε την υπερφαγία είτε είναι διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας, είτε όχι, για να νιώσουμε καλά ψυχικα και σωματικά, και για να αποκτήσουμε μια υγιή σχέση με το φαγητό.
Πηγές:
Διαγνωστικά Κριτήρια DSM-5
INTUITIVE EATING A Revolutionary Anti-Diet Approach, Tribole & Resch
Βουλιμία- Ξανακερδίστε τον έλεγχο, Fairburn C.