Evaluating Mediterranean diet adherence in university student populations: Does this dietary pattern affect students' academic performance and mental health?
Antonopoulou, M, Mantzorou, M, Serdari, A, et al. Evaluating Mediterranean diet adherence in university student populations: Does this dietary pattern affect students' academic performance and mental health? Int J Health Plann Mgmt. 2019; 1– 17. https://doi.org/10.1002/hpm.2881
Abstract
Adherence to a healthy diet such as Mediterranean Diet (MD) may exert beneficial effects in university students, promoting their academic performance and quality of life, as well as their mental and physical health status. In this aspect, the present study aimed to critically analyze the current epidemiological evidence concerning MD adherence of university students’ populations. PubMed database was comprehensively searched, using relative keywords.
Students’ dietary habits are moving away from MD guidelines towards unhealthy eating patterns, especially for those living away from home and even for students with a Mediterranean country origin. Most of the available studies have documented that poorer students’ health status was associated with lower MD adherence. Higher MD adherence was correlated with lower depression risk, while higher perceived stress score with lower fruit and vegetables intake. The access of students to information and knowledge provided by courses and lectures did not effectively enhance their compliance to MD. Alarmingly enough, the majority of students, even from medical and nutritional university departments, showed inadequate knowledge on healthy eating habits. Due to the influence of diet on the quality of life and the mental and physical health of students, it is crucial to redirect research focus on this important aspect.
"Δεν μπορώ να μπω σε δίαιτα"
Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασχολείται με προγράμματα απώλειας βάρους, άλλα επιστημονικώς τεκμηριωμένα, και άλλα όχι. Πολλές φορές ακούμε τη φράση “δεν μπορώ να μπω σε πρόγραμμα” ή “δεν μπορώ να τηρήσω μια δίαιτα”. Ποιός όμως λέει ότι για την επίτευξη της απώλειας βάρους πρέπει κανείς να ακολουθεί ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα;
Σίγουρα υπάρχουν άτομα που χρειάζονται ιδιαίτερα πρόγραμματα με τα γεύματα και τα σνακ, όπως άτομα με χρόνιες νόσους, οι οποίες χρειάζονται ειδική προσαρμογή στη διατροφή, και σε συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά (πχ. νεφροπαθείς ή διαβητικοί).
Επίσης, πολλοί είναι εκείνοι που βοηθώνται και διευκολύνονται με το να έχουν συγκεκριμένες επιλογές γευμάτων και σνακ να επιλέξουν. Όμως, για την απώλεια βάρους δεν είναι απαραίτητο να “μπει κάποιος σε πρόγραμμα/δίαιτα”! Και αυτό συμαβίνει για πολλούς λόγους!
Στόχος είναι η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών. Πολλές φορές έχουμε στο μυαλό μας τη χρονική περίοδο της δίαιτας ως μια περίοδο στέρησης, με σκοπό να πέσει (γρήγορα) το νούμερο της ζυγαριάς. Αυτό που όμως πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι η περιόδος της δίαιτας είναι μια περίοδος όπου μαθαίνουμε να τρώμε υγιεινά, να έχουμε καλή σχέση με το φαγητό και τις βελτιώσεις στη διατροφή που κάνουμε την περίοδο αυτή θα τις τηρήσουμε και αφού φτάσουμε στο βάρος-στόχο μας, έτσι ώστε να διατηρήσουμε το νέο αυτό σωματικό βάρος. Μάλιστα, οι συστάσεις του National Institute for Health and Care Excellence του Ην. Βασιλείου αναφέρουν ότι η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών είναι σημαντική για την υγεία, ακόμη και αν δεν υπάρχει απώλεια βάρους.
Κάλιο αργά, παρά ποτέ. Η γρήγορη απώλεια βάρους μπορεί να διαφημίζεται από τα περιοδικά και διάφορους διασήμους, αλλά οδηγεί και σε γρήγορη επαναπρόσληψη βάρους! Επιπλέον, καθένας χάνει βάρος με διαφορετικό ρυθμό, ανάλογα με το αρχικό βάρος, τον μεταβολισμό, και την καθημερινή κίνηση που κάνει. Είναι προτιμότερο να χάνει κάποιος και 100 γραμμάρια την εβδομάδα, παρά να χάσει 1 κιλό τη μια εβδομάδα και να πάρει 2 κιλά την επόμενη!
Θέλετε να βελτιώστε τη διατροφή & το σώμα σας; Κλείστε το εξ΄αποστάσεως ή δια ζώσης ραντεβού σας εδώ!
Η ζωή δεν πάει ανάλογα με το πρόγραμμα. Γιορτές, καλέσματα, ταξίδια, και ασθένειες είναι σίγουρο ότι θα μας βγάλουν από το διατροφικό πρόγραμμα. Ε και; Τα παραπάνω είναι στο πρόγραμμα! Η ζωή μας δεν κυλάει σαν ταινία όπου όλα πάνε σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχουμε θέσει και τίποτα δεν πάει στραβά! Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς αντιμετωπίζουμε τις περιπτώσεις που ξεφεύγουμε λίγο παραπάνω στο φαγητό ή και το ποτό, και πώς θα επανέλθουμε μετά από κραιπάλες. Και η επαναφορά φυσικά δεν περιλαμβάνει “αποτοξίνωση” ή νηστεία!
Η υγιεινή διατροφή, και οι αρχές υγιεινής διατροφής μπορούν και επιβάλλεται να προσαρμοστούν στο κάθε άτομο ξεχωριστά. Καθένας μας έχει διαφορετικές διατροφικές αρέσκειες. Μια υγιεινή διατροφή έχει μεν κάποιες βασικές αρχές, αλλά μπορεί και επιβάλλεται να προσαρμόζεται στο κάθε άτομο. Έτσι, δυο άτομα μπορεί να έχουν εντελώς διαφορετική διατροφή, που είναι όμως υγιεινη! Κατά την προσπάθεια απώλειας βάρους φυσικά θέλουμε να ακολουθούμε μια πλήρη υγιεινή διατροφή, με φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά, όσπρια και λαδερά (όχι δεν παχαίνουν!), ψάρι, πουλερικά, και κρέας, και καλά λιπαρά! Δηλαδή, στην υγιεινή διατροφή τίποτα δεν απαγόρευεται (εκτός και αν υπάρχει ιατρικός λόγος)!
Συνεπώς, το περιβόητο “πρόγραμμα” στο οποίο φαίνεται να δυσκολεύονται κάποιοι “να μπούνε” δεν θα πρέπει να τους φοβίζει ή να τους αποθαρρύνει, καθώς είναι εξατομικευμένο, δεν είναι περιοριστικό, και δεν είναι καν απαραίτητο να είναι γραμμένο σε μια κόλλα χαρτί! Η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών και συμπεριφορών μας είναι που επιφέρει απώλεια βάρους και βοηθά στη διατήρηση του νέου σωματικού βάρους!
Διατροφή και ψωρίαση
Η ψωρίαση είναι μια χρόνια, μη μεταδοτική φλεγμονώδης δερματοπάθεια, που εμφανίζει εξάρσεις και υφέσεις. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ αυτή η δερματοπάθεια επηρεάζει το 0.09–11.43% του παγκόσμιου πληθυσμού, και στις ανεπτυγμένες χώρες το ποσοστό των ασθενών είναι 1.5% με 5%. Η κλινική εικόνα των ασθενών διαφέρει ανάλογα με τη μορφή της. Η πλειονότητα των ασθενών εμφανίζει δερματικές πλάκες, συμμετρικά, κυρίως στους αγκώνες, τα γόνατα, στη μέση και το κεφάλι, που προκαλούν φαγούρα, πόνο και κάψιμο στο δέρμα. Οι δερματικές πλάκες δημιουργούνται από την υπερπλασία κυττάρων του δέρματος (κερατινοκυττάρων).
Η ψωρίαση διαγιγνώσκεται κυρίως μέσω φυσικής εξέτασης από δερματολόγο. Ενδέχεται να πραγματοποιηθεί βιοψία για την επιβεβαίωση της διάγνωσης. Η θεραπεία στοχεύει συχνά στη μείωση των συμπτωμάτων και στην πρόληψη των εξάρσεων. Κοινές θεραπείες περιλαμβάνουν τοπικά κορτικοστεροειδή, ανάλογα της βιταμίνης D, φωτοθεραπεία, στοματικά ή ενέσιμα φάρμακα και βιολογικούς παράγοντες που στοχεύουν σε συγκεκριμένα μέρη του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η διατροφή μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της ψωρίασης, αν και δεν την προκαλεί. Οι διατροφικές συστάσεις έχουν εστιάσει ιδιαίτερα γύρω από την ποιότητα της διατροφής.
- Διαχείριση Βάρους Το αυξημένο σωματικό βάρος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ψωρίασης. Επομένως, η απώλεια βάρους μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, και την καλύτερη αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής. Μάλιστα, ακόμη και μικρή απώλεια βάρους, της τάξης του 5% του αρχικού βάρους έχει θετικά αποτελέσματα!
- Μεσογειακή Διατροφή Η Μεσογειακή Διατροφή είναι ένα πρότυπο διατροφής πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, με την έμφαση στα φρέσκα φρούτα, τα λαχανικά, τα σιτηρά ολικής άλεσης, το ψάρι, τα όσπρια και το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο. Μάλιστα, συστήνεται η τακτική εβδομαδιαία κατανάλωση ψαριού και οσπρίων, όπως και κόκκινης σάλτσας στο φαγητό, η καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, και η καθημερινή χρήση ελαιολάδου. Αυτό το διατροφικό πρότυπο μπορεί να έχει ευεργετική δράση για τα άτομα με ψωρίαση λόγω των συστατικών των τροφίμων που τη χαρακτηρίζουν.
- Ωμέγα-3 Λιπαρά Οξέα Η πρόσληψη ωμέγα-3 λιπαρών οξέων μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή που σχετίζεται με τη ψωρίαση. Καλές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων είναι τα λιπαρά ψάρια, οι σπόροι και ξηροί καρποί.
- Συμπληρωματική αγωγή με βιταμίνη D σε περίπτωση χαμηλών επιπέδων Ορισμένες μελέτες δείχνουν βελτίωση στα συμπτώματα με συμπληρωματική αγωγή σε άτομα που έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D.
- Δίαιτα Χωρίς Γλουτένη Μόνο σε άτομα με ψωρίαση και κοιλιάκη ή ευαισθησία στη γλουτένη, μια διατροφή χωρίς γλουτένη μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της ψωρίασης. Εαν δεν υπάρχει κοιλιάκη ή ευαισθησία στη γλουτένη, δεν υπάρχει λόγος αποφυγής της γλουτένης.
Τι πρέπει να προσέξει το άτομο με ψωρίαση στη διατροφή του;
Ελεγχόμενη Κατανάλωση Αλκοόλ Η κατανάλωση αλκοόλ ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά τα συμπτώματα της ψωρίασης, επομένως η μείωση ή η αποφυγή του αλκοόλ μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση της ασθένειας (Qureshi et al., 2009, Archives of Dermatology).
Χαμηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών Μελέτες σε ποντίκια έχουν δείξει αρνητική επίδραση των κορεσμένων λιπαρών στην δερματοπάθεια. Συνεπώς, συστήνεται η αποφυγή της υψηλής κατανάλωσης τους. Κοινές πηγές κορεσμένων λιπαρών είναι το βούτυρο, το κόκκινο κρέας, τα τροπικά έλαια (πχ. φοινικέλαιο, λάδι καρύδας) και τα ολόπαχα γαλακτοκομικά (κυρίως τυριά).
Χαμηλή πρόσληψη ελευθέρων και πρόσθετων σακχάρων Σε ποντίκια, διατροφή πλούσια σε σάκχαρα, και διατροφή πλούσια σε σάκχαρα και λιπαρά, είχε αρνητική επίδραση στην ψωρίαση. Συνεπώς, συστήνεται η χαμηλή πρόσληψη ελευθέρων σακχάρων, όπως συστήνει και ο ΠΟΥ, μέχρι 5% των προσλαμβανόμενων θερμίδων. Το μέτρο αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω επιλογής τροφίμων με λιγότερη ή καθόλου πρόσθετη ζάχαρη, παρασκευή ροφημάτων και γλυκισμάτων χωρίς ή με λιγότερη ζάχαρη, και χρήση φρούτων για γλυκιά γεύση σε γλυκές παρασκευές (μπάρες, κέικ, μπισκότα).
Ημερήσιο Διατροφικό Πλάνο
Πρωινό: 1 κεσεδάκι γιαούρτι 2% με 1 φρούτο, μούσλι, κανέλα και σπόρους (πχ. κολοκυθόσπορο)
Δεκατιανό: Σπιτική μπάρα με βρώμη, σπόρους και φυστικοβούτυρο
Μεσημεριανό: Σαλάτα εποχής με εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, 1 μερίδα ψάρι ψητό ή πλακί, και ψωμί ολικής άλεσης
Απογευματινό: 2 φρούτα και ξηρούς καρπούς
Βραδινό: Σαλάτα ντάκος με παξιμάδι ολικής άλεσης, ανθότυρο, ντομάτα, κρεμμύδι και ελιές, και εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο
Χρήσιμες πηγές:
- Kanda N, Hoashi T, Saeki H. Nutrition and Psoriasis. Int J Mol Sci. 2020 Jul 29;21(15):5405. doi: 10.3390/ijms21155405.
- Garbicz J, Całyniuk B, Górski M, Buczkowska M, Piecuch M, Kulik A, Rozentryt P. Nutritional Therapy in Persons Suffering from Psoriasis. Nutrients. 2021 Dec 28;14(1):119. doi: 10.3390/nu14010119.
- Honda T, Kabashima K. Current understanding of the role of dietary lipids in the pathophysiology of psoriasis. J Dermatol Sci. 2019 Jun;94(3):314-320. doi: 10.1016/j.jdermsci.2019.05.003. Epub 2019 May 21. PMID: 31133503.
- Ford AR, Siegel M, Bagel J, Cordoro KM, Garg A, Gottlieb A, Green LJ, Gudjonsson JE, Koo J, Lebwohl M, Liao W, Mandelin AM 2nd, Markenson JA, Mehta N, Merola JF, Prussick R, Ryan C, Schwartzman S, Siegel EL, Van Voorhees AS, Wu JJ, Armstrong AW. Dietary Recommendations for Adults With Psoriasis or Psoriatic Arthritis From the Medical Board of the National Psoriasis Foundation: A Systematic Review. JAMA Dermatol. 2018 Aug 1;154(8):934-950. doi: 10.1001/jamadermatol.2018.1412.
Οι χυμοί προκαλούν καρκίνο;
Πριν λίγες ημέρες δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα μιας επιστημονικής μελέτης, αναφορικά με την επίδραση της κατανάλωσης ροφημάτων με ζάχαρη (ροδήματα με άνω του 5% ελεύθερα σάκχαρα) και χυμούς στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Σε εφημερίδες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν άργησαν να εμφανιστούν τίτλοι που ανέφεραν ότι οι χυμοί και τα αναψυκτικά προκαλούν καρκίνο!
Τι έδειξε, όμως, η μελέτη;
Καταρχάς θα πρέπει να επισημανθεί ότι η μελέτη ήταν μια προοπτική μελέτη παρατήρησης. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα τύπου αίτιο-αιτιατό, δηλαδή δεν μπορούμε να πούμε ότι το Χ προκαλεί ή δεν προκαλεί το Ψ, αλλά μόνο να δούμε αν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ τους.
Τα αποτελέσματα της μελέτης ήταν ότι η κατανάλωση ροφημάτων με ζάχαρη σχετίζεται με 18% υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο, και 22% υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Η κατανάλωση ροφημάτων με γλυκαντικά δεν σχετίστηκε με τον κίνδυνο για καρκίνο, ενώ η κατανάλωση 100% φυσικών χυμών σχετίστηκε με 12% υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο. Αν και ακούγεται μεγάλη η αύξηση του κινδύνου, πρόκειται για σχετικό κίνδυνο. Δηλαδή, αν έχει κάποιος 1% πιθανότητα για ανάπτυξη καρκίνου, άτομα που καταναλώνουν 100% φυσικών χυμών έχουν 1,12% πιθανότητα.
Επειδή, όμως, όπως προαναφέρθηκε η συσχέτιση δεν σημαίνει και αιτία, θα πρέπει να εξετάσουμε το γιατί βρέθηκε αυτή η συσχέτιση. Το σύνολο της βιβλιογραφίας μέχρι τώρα δεν έχει υποδείξει αιτιώδη συσχέτιση μεταξύ ροφημάτων με ζάχαρη και καρκίνου. Η αυξημένη κατανάλωση ροφημάτων με ζάχαρη σχετίζεται με το αυξημένο σωματικό βάρος, το οποίο σχετίζεται με τον υψηλότερο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου.
Επίσης, αναλυση των αποτελεσμάτων της μελέτης υπέδειξε ότι σε σχέση με τα άτομα που είχαν χαμηλή πρόσληψη ροφημάτων με ζάχαρη, τα άτομα που κατανάλωναν υψηλές ποσότητες, ροφημάτων με ζάχαρη προσλάμβαναν υψηλότερες θερμίδες, υδατάνθρακες, λιπαρά και αλάτι, ενώ κάπνιζαν και περισσότερο. Οι πληροφορίες αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές, καθώς οι διατροφικές συνήθειες αποτελούν σύμπλεγμα συμπεριφορών και συνηθειών, και η μεμονωμένη ανάλυσή τους δεν οδηγεί σε σαφή συμπεράσματα. Ειδικά το κάπνισμα αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για καρκίνο, ενώ η χαμηλότερη ποιότητα διατροφής σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, όπως υποδεικνύουν και άλλες μελέτες παρατήρησης.
Οι άνθρωποι υπερκαταναλώνουμε τα ελεύθερα σάκχαρα (μέλι, ζαχαρη, σιρόπια, περιμέζι κ.α.) μέσω της κατανάλωσης ροφημάτων, γλυκισμάτων, δημητριακών πρωινού και σνακ. Ο Π.Ο.Υ. συστήνει τη μείωση της κατανάλωσης των ελευθέρων σακχάρων στο 5% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης, δηλαδή περί τα 25-30 γραμμάρια ελευθέρων σακχάρων ημερησίως.
Συνεπώς, σαφώς η υπερκατανάλωση ροφημάτων με ζάχαρη μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην υγεία μακροπρόθεσμα, και σχετίζεται με χαμηλή ποιότητα διατροφής, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η χαμηλή κατανάλωσή τους, στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής θα είναι επιβαρυντική για την υγεία!
Για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου συστήνεται μια ισορροπημένη διατροφή στα πλαίσια της Μεσογειακής διατροφής και τακτική άσκηση, ενώ φυσικά σημαντική είναι και η πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη, για πρόληψη και εγκαιρη διάγνωση!
Πηγή: Sugary drink consumption and risk of cancer: results from NutriNet-Santé prospective cohort