Το ενεργειακό ισοζύγιο: Τι είναι και γιατί είναι τόσο σημαντικό στον έλεγχο του βάρους;
Για να μειώσουμε ή να αυξήσουμε το βάρος μας θα πρέπει να βρισκόμαστε σε αρνητικό ή θετικό ενεργειακό ισοζύγιο, αντίστοιχα. Τι σημαίνει ομως αυτό;
Το ενεργειακό ισοζύγιο είναι η ισσοροπία μεταξύ ενέργειας (θερμίδες) που λαμβάνουμε μέσω της τροφής, και ενέργειας που δαπανά, “καίει” , το σώμα μας για τις μεταβολικές του διεργασίες, δηλαδή για α. τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, β. την θερμογένεση λόγω τροφής, και γ. την κίνηση. Ουσιαστικά, αποτελεί την εφαρμογή της Αρχής Διατήρησης της Ενέργειας στο σώμα μας.
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, τον οποίο συχνά αποκαλούμε απλώς “μεταβολσιμό” αποτελεί ποσοστιαία το μεγαλύτερο μέρος της ενεργειακής μας δαπάνης, αποτελώντας το 60-75% των συνολικών ενεργειακών δαπανών του οργανισμού και είναι η ποσότητα ενέργειας που χρειάζεται ο οργανισμός για να κρατήσει ένα αδρανές ξύπνιο σώμα στη ζωή.
Η ενέργεια αυτή είναι απαραίτητη για τη λειτουργία και αντικατάσταση των κυττάρων, τη σύνθεση, έκκριση και μεταβολισμό των ενζύμων, των ορμονών και άλλων ουσιών, τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, τη λειτουργία της καρδιάς και των αναπνευστικών μυών και την την εγκεφαλική λειτουργία.
Ο βασικός μεταβολισμός εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η σύσταση σώματος (λιπώδης μάζα, μυική μάζα, η ηλικία, το φύλο, τα γονίδια, ορισμένες παθολογικές καταστάσεις, το περιβάλλον και το κάπνισμα.
Μετρήστε τον βασικό μεταβολικό σας ρυθμό στο διαιτολογικό μας γραφείο με τον αναλυτή μεταβολισμού Fitmate.
Η θερμογένεση λόγω τροφής
Για την πέψη, την απορρόφηση και το μεταβολισμό των τροφών και των θρεπτικών συστατικών δαπανάται ενέργεια. Αυτή η ενέργεια εκτιμάται οτι είναι γύρω στο 10% της ενεργειακής πρόσληψης.
Οργανωμένη και μη οργανωμένη άσκηση
Η άσκηση και οι καθημερινές μας κινήσεις αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη πηγή κατανάλωσης ενέργειας (θερμίδων) μέσα στην ημέρα.
Η οργανωμένη άσκηση, όπως η άσκηση στο γυμανστήριο ή το περπάτημα με σκοπό την άθληση, παίζει σημαντικό ρόλο στο ενεργειακό ισοζύγιο, αποτελώντας περί το 15-30% της συνολικής ενεργειακής δαπάνης. Η άσκηση αν και δεν οδηγεί σε τόσο μεγάλο αρνητικό ισοζύγιο, όσο ο έλεγχος της διαιτητικής πρόσληψης, έχει βασικό ρόλο στην απώλεια & διατήρηση βάρους/λίπους και δη στην βελτίωση της σύστασης του σώματος, με ευεργετική επίδραση και στην ψυχική υγεία!
Πέρα από την ενεργεια που δαπανά το σώμα για την άσκηση, υπάρχει και η μη οργανωμένη άσκηση, η οποία αφορά όλες τις κινήσεις που κάνουμε στη μέρα μας, όπως το περπατημα από το αυτοκίνητο στη δουλειά, η βόλτα με το σκύλο, η ανάβαση από τις σκάλες και οι δουλειές του σπιτιού. Η μη οργανωμένη άσκηση είναι σύμμαχος στον έλεγχο βάρους, καθώς σιγα-σιγά μέσα στη μέρα, η ενεργεια που δαπαναται μπορει να ειναι πάνω 350 θερμιδες. Μάλιστα, άτομα που έχουν αρκετή μη-οργανωμενη ασκηση διατηρούν πιο εύκολα το βάρος τους.
Η ενεργειακή πρόσληψη
Ο όρος ενεργειακή πρόσληψη αναφέρεται στις θερμίδες που λαμβάνουμε από την τροφή μας, το φαγητό και τα ροφήματα. Πηγές ενέργειας αποτελούν οι πρωτεϊνες, οι υδατάνθρακες και τα λιπαρά, καθώς και η αιθανόλη (αλκοόλ) και ας μην είναι θρεπτικό συστατικό.
Την περίσσεια ενέργειας το σώμα την μετατρέπει και την αποθηκεύει ως λίπος.
Ενεργειακό Ισοζύγιο και έλεγχος σωματικού βάρους
Η διατήρηση, η απώλεια ή πρόσληψη βάρους ελέγχονται από το ενεργειακό ισοζύγιο. Όταν το άτομο προσλαμβάνει περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζεται, τότε το βάρος/λίπος αυξάνεται, ενώ όταν καταναλώνει λιγότερες μειώνεται.
Οποιοδήποτε διαιτητικό σχήμα και αν ακολουθήσει κανείς, το λίπος θα μεταβληθεί ανάλογα με το ισοζύγιο ενέργειας. Γι’ αυτό και ακούμε άτομα να έχουν επιτυχει απώλεια βάρους με διαφορετικούς τρόπους, παράδοξους ή μη.
Λόγω της μεγάλης σημασίας της υγιεινής διατροφής στην ψυχική και σωματική μας υγεία, συστήνεται να ακολουθούμε μια ποικίλη, ισσοροπημένη διατροφή, ανεξαρτήτως βάρους, και στόχου (αύξηση ή μείωση βάρους).
Πηγές
- Hill JO, Wyatt HR, Peters JC. Energy balance and obesity. Circulation. 2012 Jul 3;126(1):126-32. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.111.087213.
- Chung N, Park MY, Kim J, Park HY, Hwang H, Lee CH, Han JS, So J, Park J, Lim K. Non-exercise activity thermogenesis (NEAT): a component of total daily energy expenditure. J Exerc Nutrition Biochem. 2018 Jun 30;22(2):23-30. doi: 10.20463/jenb.2018.0013.
- de Jonge L, Bray GA. The thermic effect of food and obesity: a critical review. Obes Res. 1997 Nov;5(6):622-31. doi: 10.1002/j.1550-8528.1997.tb00584.x
- Yannakoulia M, Poulimeneas D, Mamalaki E, Anastasiou CA. Dietary modifications for weight loss and weight loss maintenance. Metabolism. 2019 Mar;92:153-162. doi: 10.1016/j.metabol.2019.01.001
Ασφάλεια τροφίμων στο σπίτι
Πολλές φορές νιώθουμε μεγαλύτερη ασφάλεια για τη διαδικασία προετοιμασίας των γευμάτων στο σπίτι.
Όμως, η ασφάλεια τροφίμων και στην κουζίνα του σπιτιού είναι σημαντική για την αποφυγή μόλυνσης των τροφίμων και συνεπώς την αποφυγή της τροφικής δηλητηρίασης, η οποία μπορεί να είναι ήπια, αλλά μπορεί να είναι και θανάσιμη. Οποιοσδήποτε μπορεί να προσβληθεί από τροφική δηλητηρίαση, αλλά τα άτομα υψηλού κινδύνου πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικά.
Αρκετοί οργανισμοί και υπηρεσίες δημόσιας υγείας έχουν εκδώσει συμβουλές για σωστή διαχείριση των τροφίμων.
1. Όσον αφορά την καθαριότητα:
Α. Να πλένετε τα χέρια σας με ζεστό νερό και σαπούνι για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα πριν και μετά την επαφή σας με τα τρόφιμα.
Β. Να καθαρίζετε τους πάγκους και τα σκεύη μαγειρικής με ζεστό νερό και σαπούνι μετά την επαφή τους με κάθε διαφορετικό τρόφιμο.
Γ. Να πλένετε σχολαστικά τα φρούτα και τα λαχανικά, και δώστε ιδιαίτερη προσοχή στην απομάκρυνση του χώματος.
Δ. Να καθαρίζετε το καπάκι από τις κονσέρβες πριν τις ανοίξετε.
Ε. Αν και θεωρείται γεγονός ότι τρόφιμα που μένουν στο πάτωμα μέχρι 5 δευτερόλεπτα είναι ασφαλή για κατανάλωση (ο «κανόνας των 5 δευτερολέπτων»), κάτι τέτοιο δεν ισχύει και είναι προτιμότερο να πετάξετε το τρόφιμο παρά να το καταναλώστε!
2. Αναφορικά με το διαχωρισμό των τροφίμων:
Α. Κρατείστε το ωμό κρέας, τα πουλερικά, τα θαλασσινά και τα αυγά ξεχωριστά από τα υπόλοιπα τρόφιμα, όχι μόνο στο ψυγείο, αλλά και στο καλάθι και τις τσάντες του σουπερ μάρκετ.
Β. Μην χρησιμοποιείστε ξανά σάλτσες μαριναρίσματος, αν τις έχετε χρησιμοποιήσει σε ωμά τρόφιμα, εκτός και αν τις βράσετε καλά.
Γ. Χρησιμοποιείστε ξεχωριστό τεφλόν ή πιάτο για τα ωμά τρόφιμα.
Δ. Στο ψυγείο, τοποθετείστε στο κάτω μέρος τα ωμά ζωικά προϊόντα και κρατείστε καλυμμένα τα μαγειρεμένα φαγητά. Καταναλώστε πρώτα τα προϊόντα που λήγουν πιο πρόσφατα.
3. Πριν το μαγείρεμα:
Α. Τοποθετείστε τα τρόφιμα στο ψυγείο άμεσα μετά την αγορά τους, ώστε να σταματήστε την ανάπτυξη μικροοργανισμών.
Β. Μην αποψύχεται τα τρόφιμα απλά βγάζοντάς τα από την κατάψυξη. Αφήστε τα στο ψυγείο, ή σε κρύο νερό ή χρησιμοποιείστε το φούρνο μικροκυμάτων.
Γ. Μαρινάρετε το φαγητό στο ψυγείο.
Δ. Μην πλένεται το κοτόπουλο πριν το μαγείρεμα, καθώς τα μικρόβια απλώνονται στις επιφάνειες, το ρουχισμό, τα χέρια και τα σκεύη, κάνοντας πιο πιθανή τη μόλυνση.
4. Κατά το μαγείρεμα, μαγειρέψτε τα τρόφιμα στην σωστή θερμοκρασία, μέχρι να ετοιμαστούν πλήρως, ώστε να εξουδετερωθούν τα μικρόβια. Μπορείτε να χρησιμοποιείστε θερμόμετρο, για να είστε σίγουροι.
5. Μετά το μαγείρεμα τοποθετείστε τα τρόφιμα στο ψυγείο ή την κατάψυξη μέσα σε 2 ώρες. Ειδικά το καλοκαίρι τοποθετείστε τα στο ψυγείο το πολύ μέσα σε μια ώρα, ώστε να περιορίσετε την ανάπτυξη μιρκοοργανισμών.
Σε σχέση με παλαιότερες εποχές είναι λιγότερο πιθανή η τροφική δηλητηρίαση, αλλά ο κίνδυνος δεν παύει να ελλοχεύει.
Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στην καθαριότητα της κουζίνας και στην τήρηση των κανόνων υγιεινής για μεγαλύτερη ασφάλεια, και απολαύστε τα γεύματά σας ήσυχοι!
Energy balls με φυστικι Αιγίνης & cranberries
Τα energy balls είναι από τα πιο εύκολα & γρήγορα σνακ! Ώρα για μια νεα συνταγή με φυστικι Αιγίνης & cranberries.
Τι θα χρειαστείτε για 10 energy balls:
-1/2 φλ. χουρμάδες
-1/2 φλ. cranberries
-3/4 φλ. φυστικια Αιγίνης
- 2 κ.γ. βρώμη
-Λευκή κουβερτούρα για επικάλυψη (προεραιτικά)
Δοκιμάστε και energy balls με ταχίνι-κακάο!
Εκτέλεση:
1. Στο blender προσθέστε τη βρώμη, τους χουρμάδες, τα cranberries & τα φυστικια Αιγίνης, και αναμείξτε καλά μεχρι το μίγμα να γίνει σαν παστα.
2. Χωρίστε σε 10 energy balls και αφήστε τα στο ψυγείο για 10-20 λεπτά να σφίξουν.
3. Μπορείτε να τα καλύψτε με λευκή σοκολάτα. Διατηρούνται στο ψυγείο!
Καλή απόλαυση!
Τι να επιλέξω ως πρωινό στις διακοπές;
Το πρωινό γεύμα μας δίνει ενέργεια και θρεπτικα συστατικά για να ξεκινήσουμε την ημέρα μας!
Ειδικά όταν βρισκόμαστε σε διακοπές, ένα χορταστικό, πληρες πρωινό μας κράτα χορτατους και γεμάτους ενέργεια για τις δραστηριότητες που θέλουμε να κάνουμε, όπως περπατημα, ή κολύμπι.
Ένα πληρες γευμα περιέχει φρούτα ή λαχανικά, πηγή υδατάνθρακα και πηγή πρωτεΐνης καθώς και πηγή καλών λιπαρών.
Ιδέες για πλήρη πρωινά είναι:
- Γιαούρτι με φρουτα & δημητριακά & ξηρους καρπούς
- Ομελέτα με λαχανικα & τυρί και ψωμί
- Αυγά σε φρυγανισμενο ψωμί με σολομό & λαχανικα
- Σάντουιτς με αραβική πιτα τυρί κρέμα & σολομό ή τόνο και λαχανικα
- Porridge με φρουτα, φυστικοβούτυρο & chia seeds