Πώς μπορούν οι γονείς να αποτρέψουν την παιδική παχυσαρκία
Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Ένα στα τρία παιδιά είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο.
Η Ελλάδα κατέχει τα πρωτεία με το 44% των αγοριών και το 39% των κοριτσιών, να έχουν υπερβάλλον σωματικό βάρος, ενώ η περιφέρεια Β. Αιγαίου παίρνει το ασημένιο μετάλλιο στα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας!
Παρόλα αυτά, το 30-40% των γονέων δεν μπορεί να αναγνωρίσει αν το παιδί του έχει υπερβάλλον σωματικό βάρος. Το γεγονός αυτό, όχι μόνο διαιωνίζει το πρόβλημα με επιπτώσεις για την υγεία του παιδιού στο μέλλον, αλλά κάνει και πιο δύσκολη την πρόληψη και την αντιμετώπιση του αυξημένου βάρους.
Οι γονείς, ως υπεύθυνοι για την υγεία των παιδιών τους, αλλά και ως πρότυπα, μπορούν να τα βοηθήσουν ιδιαίτερα, ακόμη και από την εμβρυική ηλικία!
Όταν η μητέρα έχει φυσιολογικό σωματικό βάρος, δεν καπνίζει, δεν παίρνει υπερβάλλον βάρος και έχει φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D κατά την εγκυμοσύνη, τότε το παιδί βρίσκεται σε μικρότερο κίνδυνο για εμφάνιση παχυσαρκίας.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, η διατροφή της μητέρας παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των διατροφικών προτιμήσεων των παιδιών. Το αμνιακό υγρό και το μητρικό γάλα αλλάζουν γεύση ανάλογα με τη διατροφή της μητέρας και το έμβρυο / βρέφος εξοικειώνεται με αυτές τις γέυσεις, τις οποίες προτιμά αργότερα. Επομένως, οι μέλλουσες μητέρες και οι θηλάζουσες πρέπει να ακολουθούν μια ισορροπημένη, πλήρη και ποικίλη διατροφή.
Το μητρικό γάλα είναι η καλύτερη τροφή για τα βρέφη, με τα παιδιά που δεν έχουν θηλάσει να είναι κατά μέσο όρο 6 κιλά βαρύτερα από αυτά που έχουν. Όμως, είτε ένα βρέφος θηλάζει είτε όχι, όταν φαίνεται ότι έχει χορτάσει, είναι καλό να σταματήσει το γεύμα. Η παρακολούθηση του σωματικού βάρους είναι χρήσιμο εργαλείο για να καταλάβετε αν το παιδί σας τρέφεται αρκετά.
Ο απογαλακτισμός στο σωστό χρόνο, στους 4-6 μήνες, είναι σημαντική εποχή για τη διαμόρφωση των διατροφικών προτιμήσεων. Η ποικιλία τροφίμων που προσφέρεται στο παιδί, συμβάλλει στο να συνηθίσει σε όλες τις γεύσεις, ακόμα και το πικρό, ώστε να δέχεται τα νέα τρόφιμα πιο εύκολα.
Ένα συχνό φαινόμενο στα παιδιά είναι η νεοφοβία, δηλαδή η απόρριψη νέων τροφίμων, το οποίο όμως δεν χρειάζεται να αποθαρρύνει τους γονείς. Χρειάζονται πέντε με δέκα εκθέσεις σε ένα νέο τρόφιμο μέχρι το παιδί να συνηθίσει και να το αποδεχτεί! Μπορείτε να «πείσετε» έμμεσα το παιδί να δοκιμάσει το νέο τρόφιμο, δείχνοντας και λέγοντάς του πόσο γευστικό είναι ή μπορείτε να το συνδυάσετε με γνώριμα, αρεστά στο παιδί, φαγητά. Μάλιστα, τα παιδιά που εκτίθενται σε μεγάλη ποικιλία φρούτων και λαχανικών, έχουν αυξημένες πιθανότητες να καταναλώνουν περισσότερα φρούτα και λαχανικά αργότερα.
Όταν το παιδί είναι σε ηλικία που αυτοσιτίζεται, έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τον κορεσμό και να σταμάταει όταν χορτάσει και δεν χρειάζεται να πιέζεται να καταναλώσει όλο το φαγητό του. Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 3 ετών, καταναλώνουν όση τροφή χρειάζονται μέχρι να χορτάσουν, ενώ σε μεγαλύτερη ηλικία καταναλώνουν όσο φαγητό τούς προσφερθεί.
Είναι λοιπόν συνετό οι μερίδες των παιδιών να είναι μικρότερες από αυτές των ενηλίκων και να τους τονίζετε ότι δεν χρειάζεται να αδειάσουν το πιάτο τους αν έχουν χορτάσει.
Η τακτική παρακολούθηση του ρυθμού της ανάπτυξης των παιδιών, είναι ιδιαιτέρως σημαντική, ώστε να προληφθεί ή αντιμετωπιστεί εγκαίρως ο υπερβάλλον ρυθμός αύξησης του βάρους. Πολλές φορές τα παιδιά μπορεί να φαίνονται νορμοβαρή, αλλά στις καμπύλες ανάπτυξης να βρίσκονται στην κλίμακα του υπέρβαρου ή της παχυσαρκίας!
Η υιοθέτηση των υγιεινών διατροφικών συνηθειών από μικρή ηλικία ακολουθούν τα παιδιά για χρόνια. Η βελτίωση τους όμως, δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη και χρειάζεται «οικογενειακή προσπάθεια», υπομονή και επιμονή. Η αντικατάσταση των επίμαχων τροφών είναι απαραίτητη. Είναι πιο δύσκολο κάποιος να σταματήσει μια συνήθεια από το να την αντικαταστήσει με κάποια άλλη.
Τα έτοιμα σνακ (κρουασάν, σοκολάτα, πατατάκια κ.ά.) αν και πολλές φορές προορίζονται για παιδιά, είναι τρόφιμα πλούσια σε λίπος, αλάτι και ζάχαρη.
Η αντικατάστασή τους πρέπει να γίνει με ένα «εύκολο» τρόφιμο που να φυλάσσεται σε προσβάσιμο, εμφανές σημείο, όπως το τραπέζι ή ο πάγκος της κουζίνας ή σε εμφανή θέση στο ψυγείο. Αυτά τα σνακ μπορεί να είναι μπάρες δημητριακών χωρίς ζάχαρη, φρούτα και λαχανικά, που τα παιδιά μπορούν να καταναλώσουν χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν μαχαίρι ή που έχετε κόψει νωρίτερα, σπιτικά αρτοσκευάσματα, σπιτικά ποπ-κορν χωρίς αλάτι, και γιαούρτι χωρίς πρόσθετη ζάχαρη.
Μερικές φορές η «διακόσμηση του πιάτου» (το food styling) με φαντασία, μπορεί να εγείρει την περιέργεια των παιδιών και να κάνει το φαγητό πιο ελκυστικό! Πολλές φορές οι αγαπημένες συνταγές μπορούν με μικρές τροποποιήσεις να γίνουν πιο υγιεινές, απλά μειώνοντας το ελαιόλαδο και τη ζάχαρη ή αντικαθιστώντας το βούτυρο με ελαιόλαδο, και προτιμώντας το αλεύρι ολικής άλεσης.
Φυσικά, η σωματική δραστηριότητα είναι εξίσου σημαντική. Εκτός του ότι είναι ευχάριστη ασχολία, η συστηματική άσκηση δυναμώνει τα οστά, μειώνει το άγχος, αυξάνει την αυτοπεποίθηση και βοηθάει στον έλεγχο του βάρους. Τα παιδιά πρέπει να ασκούνται τουλάχιστον 1 ώρα την ημέρα για όσο περισσότερες μέρες την εβδομάδα γίνεται.
Ομαδικά παιχνίδια, βόλτες, χορός και μπάνιο στη θάλασσα είναι μερικοί από τους τρόπους εκγύμνασης και διασκέδασης! Εξίσου σημαντική είναι και η μείωση των καθιστικών δραστηριοτήτων! Συστήνεται τα παιδιά κάτω των 2 ετών, να μην παρακολουθούν τηλεόραση, ενώ τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας είναι καλό να την περιορίσουν σε λιγότερο από 2 ώρες την ημέρα.
Η παιδική παχυσαρκία δεν έχει μόνο μια αιτία, αλλά είναι απόρροια πολλών παραγόντων. Η πρόσληψη ενέργειας και η φυσική δραστηριότητα είναι παράγοντες που στοχεύουμε!
Ενεργοποιώντας όλη την οικογένεια να βελτιώσει τον τρόπο ζωής της, μπορεί να προληφθεί ή και να αντιμετωπιστεί το αυξημένο σωματικό βάρος στα παιδιά!
Eating Habits as a Common Risk Factor for Obesity and Oral Health Disorders in School Children
Fasoulas A, Pavlidou E, Petridis D, Mantzorou M, Seroglou K and Giaginis C. Eating Habits as a Common Risk Factor for Obesity and Oral Health Disorders in School Children. Austin J Nutri Food Sci. 2019; 7(7): 1129.
Abstract
Healthy body weight and oral health are fundamental components of the healthy psychosomatic development and well-being of children and adolescents. Hence, identifying the factors that affect them constitutes an essential issue. The purpose of this study was to investigate the risk factors related to Body Mass Index (BMI) and oral health to develop preventive programs for children and adolescents and to adopt best practices. The study was conducted in three consecutive school years among 536 schoolchildren (4–18 y). Eating habits were assessed using a weighted eating behavior questionnaire, also anthropometric measurements, intraoral and extra oral examinations were performed. This study indicates the following: Increased prevalence of Orthodontic Disorders (OD) (>50%) and overweight (preobesity and obesity) (40%) was recorded. The rates of overweight classes were higher in boys than in girls. The increased number of Chewing Cycles (CC) and choice of hard instead of soft foods were associated with a lower risk of OD. “Obese” boys are more at risk of OD than “obese” girls. Significant relationships among BMI, meal duration, sweets and breakfast consumption, chewing habits and distracted eating were confirmed. The caries risk was significantly affected by the structure of food (hard, soft) and consumption of sweets. Periodontal disease also appeared to be strongly influenced by age and number of CC. Prevention programs for schoolchildren have had a positive impact on BMI. Conclusion, this research suggests the strong relationship between eating habits, BMI and oral health and supports the necessity for health education and health promotion programs for schoolchildren.
Find the paper here.
Μεσογειακή Διατροφή και Καρκίνος: πώς η προσκόλληση στην παραδοσιακή μας διατροφή, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο να νοσήσουμε
Η Μεσογειακή Διατροφή είναι το διατροφικό πρότυπο που οι Κρήτες ακολουθούσαν τη δεκαετία του ΄60, και περιγράφτηκε στην μελέτη των 7 χωρών του Ancel Keys. Η Μεσογειακή Διατροφή χαρακτηρίζεται από υψηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, προϊόντων ολικής άλεσης και οσπρίων, μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών, ψαριών και πουλερικών και χαμηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Το ελαιόλαδο χρησιμοποιούνταν για κάθε μαγειρική χρήση, ενώ το κρασί καταναλωνόταν με μέτρο.
Από την ανάδειξη της Μεσογειακής Διατροφής από τη μελέτη των 7 χωρών μέχρι σήμερα, έχουν διεξαχθεί πολλές μελέτες που δείχνουν ότι η προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο για χρόνιες νόσους, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τον καρκίνο.
Ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου ανά τον κόσμο και την Ελλάδα, ενώ παγκοσμίως οι διαγνώσεις πληθαίνουν, και αναμένεται έως το 2035, να έχουμε 24 εκατομμύρια διαγνώσεις καρκίνου, όταν το 2015 είχαμε 14,1 εκατομμύρια διαγνώσεις. Ο τρόπος ζωής μας, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου. Μάλιστα, το 1/3 των διαγνώσεων μπορούν να προληφθούν με μείωση σωματικού βάρους, βελτίωση διατροφής και αύξησης της φυσικής δραστηριότητας! Ένα στα 10 περιστατικά καρκίνου προλαμβάνονται μέσω υγιεινής διατροφής!
Πολλές μελέτες επισημαίνουν ότι η Μεσογειακή Διατροφή είναι ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής, του οποίου η υιοθέτηση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Μάλιστα, οι συστάσεις που δίδονται από μεγάλους οργανισμούς, συνάδουν με το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής.
Η μελέτη EPIC (European Prognostic Investigation into Cancer and nutrition) με δεδομένα 10 χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, έδειξε ότι άτομα με μεγαλύτερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή, σε σχέση με άτομα που δείχνουν χαμηλότερη προσκόλληση σε αυτήν, έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, ενώ μια μετα-ανάλυση με δεδομένα 56 μελετών, έδειξε ότι η υψηλότερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται με 13% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο, και χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου π. εντέρου, μαστού, στομάχου, προστάτη, ήπατος, και κεφαλής και τραχήλου.
Όμως, αν εξετάσουμε ένα-ένα τα τρόφιμα που χαρακτηρίζουν τη Μεσογειακή Διατροφή ξεχωριστά, δεν θα βρούμε την ίδια προστατευτική δράση. Δηλαδή, είναι απαραίτητο να υιοθετήσουμε αυτό το διατροφικό πρότυπο ως σύνολο, και όχι κομμάτια από αυτό. Για παράδειγμα, δεν αρκεί να τρώμε μόνο λιγότερο κρέας, αλλά να τρώμε και περισσότερα προϊόντα ολικής άλεσης, λαχανικά και φρούτα.
Η Μεσογειακή Διατροφή είναι από τα πιο υγιεινά πρότυπα διατροφής που έχουν περιγραφεί. Είμαστε ιδιαίτερα τυχεροί που ζούμε σε μια χώρα (και σε νησί) που είναι εύκολο να την ακολουθήσουμε, ακόμα και μέσα στην οικονομική κρίση! Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία, και στην περίπτωσή μας, η πρόληψη είναι όχι μόνο εύκολη, αλλά και γευστικότατη!
Ανορθόδοξες δίαιτες: Μέρος Ζ΄
Πολλοί άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να δοκιμάσουν οτιδήποτε τους υπόσχεται μείωση του βάρους και βελτίωση της υγείας τους, καθώς θέλουν να νιώσουν και να είναι καλύτερα. Αυτήν την ανάγκη για βελτίωση της εικόνας και της υγείας των ανθρώπων εκμεταλλεύονται άτομα και εταιρείες που προωθούν προϊόντα και προγράμματα αδυνατίσματος.
Τι θα λέγατε, όμως, για ένα πρόγραμμα που θα σας βοηθήσει να χάσετε 3 κιλά την εβδομάδα, τρώγοντας σοκολάτα και πίνοντας κρασί;
Μια νέα δίαιτα, η Sirtfood Diet, όπως είναι γνωστή και από το ομώνυμο βιβλίο, δημιουργήθηκε με σκοπό να αυξήσει τα επίπεδα και τη δράση των σιρτουινών, ενζύμων που παίρνουν μέρος σε διάφορες λειτουργίες στο σώμα μας, συμπεριλαμβανομένου και του μεταβολισμού. Ο περιορισμός της ενεργειακής πρόσληψης σε συνδυασμό με άσκηση φαίνεται να βοηθάει στην παραγωγή τους, ενώ οι πολυφαινόλες φαίνεται να αυξάνουν τη δράση τους.
Το βιβλίο με τις οδηγίες γι’ αυτό το πρόγραμμα διατροφής βασίζεται σε μια πιλοτική έρευνα με 40 άτομα που γυμνάζονταν σε γυμναστήριο μιας πολύ ακριβής περιοχής του Λονδίνου, οι οποίοι για 7 ημέρες ακολούθησαν μια διατροφή χαμηλή σε θερμίδες, ενώ συνέχιζαν το πρόγραμμα γυμναστικής τους. Το διατροφικό τους πρόγραμμα περιλάμβανε τρόφιμα -«sirt foods»- που θεωρητικά αυξάνουν τα ένζυμα και τη δράση των σιρτουινών, όπως κρασί, σοκολάτα, λαχανίδα, εσπεριδοειδή, πράσινο τσάι, μήλα και άλλα. Τις 3 πρώτες ημέρες προσελάμβαναν 1.000 θερμίδες από 3 χυμούς και ένα γεύμα και 1.500 θερμίδες για τις υπόλοιπες 4 ημέρες από 2 χυμούς και 2 γεύματα.
Τα άτομα όντως έχασαν κατά μέσο όρο 3 κιλά λίπους την εβδομάδα. Όμως, ο σχεδιασμός της έρευνας έχει αρκετούς περιορισμούς, ενώ δεν υπάρχουν αρκετά επιστημονικά δεδομένα, ώστε να αποδοθεί η απώλεια του βάρους σε αύξηση των σιρτουινών.
Αναλυτικά, η πλειοψηφία των ατόμων θα χάσει βάρος ακολουθώντας μια διατροφή χαμηλή σε θερμίδες και εντατική άσκηση, επομένως η απώλεια βάρους είναι από τα πιο αναμενόμενα αποτελέσματα και δεν προκαλεί εντύπωση! Μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψη ότι από τα 40 άτομα που πήραν μέρος, οι 2 ήτανε παχύσαρκοι και οι 15 υπέρβαροι, περιμένουμε τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα να έχουν χάσει το περισσότερο βάρος, εφόσον οι ενεργειακές τους ανάγκες θα είναι ιδιαίτερα υψηλές.
Έτσι, αυξάνεται ο μέσος όρος απώλειας βάρους για όλα τα άτομα που λαμβάνουν μέρος στο πείραμα! Να σημειωθεί πως ο υγιεινός ρυθμός απώλειας βάρους είναι 0,5 με 1 κιλό την εβδομάδα! Επιπλέον, στη μελέτη δεν μετρήθηκαν τα επίπεδα σιρτουινών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το πείραμα, ενώ δεν γνωρίζουμε ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα στην περίπτωση που τα άτομα προσελάμβαναν τις ίδιες θερμίδες από μη «sirt foods».
Παράλληλα, οι μελέτες πάνω στη δράση των σιρτουινών έχουν γίνει είτε σε κύτταρα, είτε σε πειραματόζωα, τα οποία λάμβαναν πάρα πολύ υψηλές δόσεις πολυφαινολών, ενώ δεν είναι γνωστή η ποσότητα πολυφαινολών που χρειάζεται ένας άνθρωπος ώστε να έχει σημαντική αύξηση σιρτουινών στο σώμα του.
Το πείραμα, αν και είχε επιθυμητά αποτελέσματα, αυτά δεν μπορούν να βασιστούν στη δράση των σιρτουινών, ενώ η πληθώρα των περιορισμών της μελέτης αναδεικνύει τον κακό σχεδιασμό και τη χαμηλή ποιότητα της έρευνας, της οποίας τα συμπεράσματα είναι απολύτως υποθετικά. Χρειάζονται επιπλέον μελέτες, ειδικά σε ανθρώπους, για να διαλευκανθεί η δράση των ενζύμων αυτών και ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε με ασφάλεια για απώλεια βάρους.