Πώς θα ενυδατωθούμε το χειμώνα;
Καθημερινά το σώμα μας χρειάζεται λίτρα υγρών. Το νερό αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι του οργανισμού μας, απαραίτητο για πληθώρα λειτουργιών, όπως τον μεταβολισμό των κυττάρων, τη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών και του οξυγόνου στους ιστούς, στην αποβολή των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού, στην ενυδάτωση των αρθρώσεων, στην προστασία του εγκεφάλου, της σπονδυλικής στήλης και των εμβρύων (μέσω αμνιακού υγρού) από τους κραδασμούς και στη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.
Όταν είμαστε αφυδατωμένοι ο οργανισμός μας επιβαρύνεται ιδιαιτέρως. Τα συμπτώματα ποικίλουν από ζαλάδες και αίσθημα αδυναμίας έως ξηροστομία, ταχυκαρδία, μηδενική παραγωγή ούρων και διαταραγμένη νοητική κατάσταση! Αν και το καλοκαίρι έχουμε υψηλότερες ανάγκες σε υγρά, και το χειμώνα υπάρχει κίνδυνος αφυδάτωσης, λόγω χαμηλής πρόσληψης υγρών.
Καθημερινά χρειαζόμαστε λίτρα υγρών, με συνήθη σύσταση την κατανάλωση τουλάχιστον 6-8 ποτήρια υγρών την ημέρα!
Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε καλά επίπεδα ενυδάτωσης το χειμώνα;
1. Το νερό, φυσικά είναι η καλύτερη πηγή ενυδάτωσης! Αν το ξεχνάτε, μπορείτε να πάρετε ένα ωραίο μπουκάλι και να το έχετε πάντα μαζί σας. Επίσης, πλέον υπάρχουν και «έξυπνα» μπουκάλια που ειδοποιούν το χρήστη να πιει νερό και μετρούν την ποσότητα υγρών που πίνετε. Μαζί με φέτες πορτοκαλιού, λεμονιού και μυρωδικά μπορεί να πάρει νέα γεύση και να γίνει πιο ελκυστικό ρόφημα!
2. Το τσάι και ο καφές είναι καλές επιλογές ενυδάτωσης. Μετρούν στα υγρά, ενώ η διουρητική τους δράση είναι ήπια και παροδική, άρα δεν μας αφυδατώνουν! Προτιμήστε τα σκέτα ή με λίγη ζάχαρη ή γάλα. Έτσι, έχουμε πηγές αντιοξειδωτικών και υγρών μαζί!
3. Και το γάλα μετρά στα υγρά και μπορεί να καταναλωθεί στο πρωινό και το βραδινό, μαζί με τοστ ή δημητριακά.
4. Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούνται κατά ένα μεγάλο μέρος από υγρά, επομένως, και αυτά μας παρέχουν νερό! Μάλιστα, το 20% των υγρών της ημέρας μπορούμε να το πάρουμε από τα τρόφιμα και όχι από τα υγρά που πίνουμε!
5. Οι σούπες είναι κατεξοχήν χειμερινό πιάτο, το οποίο συμβάλλει στην πρόσληψη υγρών. Μάλιστα, στην περίπτωση που αντί για βραστά λαχανικά φτιάξετε σούπα λαχανικών προσλαμβάνετε και το νερό και τις επιπλέον βιταμίνες που βρίσκετι στο νερό που έβρασαν τα λαχανικά! Δύο σε ένα, λοιπόν!
Επομένως, και το χειμώνα έχουμε αρκετές πηγές υγρών που μπορούμε να επιλέξουμε. Καλό είναι να αποφεύγουμε τα αναψυκτικά, καθώς είναι πηγή μεγάλης ποσότητας ζάχαρης, ενώ η συχνή κατανάλωσή τους σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, ακόμη και όταν πρόκειται και για αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη!
Ήπιατε αρκετά υγρά σήμερα;
Οικονομική κρίση: η επίπτωση στην υγεία μας και ο ρόλος της διατροφής
H οικονομική κρίση των τελευταίων ετών έχει επιφέρει αρνητικές συνέπειες σε πολλούς τομείς της καθημερινότητάς μας, όπως και στην σωματική και ψυχική υγεία μας. Μια πρόσφατη έρευνα της διαΝΕΟσις σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κοινωνικής Πολιτικής και Προληπτικής Ιατρικής, επιβεβαιώνει με στατιστικά αποτελέσματα αυτό το γεγονός.
Ένας στους 3 Έλληνες αξιολογεί την κατάσταση της υγείας του ως μέτρια και κακή, ενώ ο δείκτης Σωματικής Υγείας της Ποιότητας Ζωής που σχετίζεται με την Υγεία, μειώθηκε σημαντικά την περίοδο 2013-2015. Το ποσοστό των Ελλήνων με χρόνια νοσήματα επίσης αυξήθηκε κατά 24,2% από το 2009 ως το 2014.
Στο χρονικό διάστημα 2006-2011 παρατηρείται μια μείωση στην κατανάλωση δημητριακών, πατάτας, και ζάχαρης, σε αντίθεση με την κατανάλωση κρέατος, ψαριών, αυγών, οσπρίων, τυριού, ελαιολάδου και καφέ, που παραμένουν σταθερά, ενώ παρατηρείται απόκλιση από τη Μεσογειακή Διατροφή.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σταθερότητα στα ποσοστά παχυσαρκίας στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Όμως, επτά στους δέκα ενήλικες στην Ελλάδα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, με τους άνδρες να είναι πιο συχνά υπέρβαροι, και τις γυναίκες πιο συχνά παχύσαρκες, ενώ παράλληλα η φυσική δραστηριότητά τους μειώνεται.
Σχετικά με τα παιδιά, δυστυχώς η χώρα μας έχει την πρωτιά ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης, ενώ μια άλλη μελέτη έδειξε ότι τα νησιά του Β. Αιγαίου βρίσκονται στη δεύτερη θέση των υψηλότερων ποσοστών παιδικού υπέρβαρου και παχυσαρκίας, με το ποσοστό να αγγίζει το 34%, δηλαδή 1 στα 3 παιδιά στην περιφέρεια έχει υπερβάλλον σωματικό βάρος. Αναφορικά με τη φυσική δραστηριότητα των νέων, μόνο 1 στους 3 εφήβους έχει επαρκή φυσική δραστηριότητα, σύμφωνα με τις οδηγίες του Π.Ο.Υ., δηλαδή 1 ώρα άσκηση για 5 ημέρες την εβδομάδα, ενώ τα αγόρια γυμνάζονται περισσότερο από τα κορίτσια.
Η επιδείνωση της υγείας του ελληνικού πληθυσμού πρέπει να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σε όλους μας, ώστε να λάβουμε δράση και να προστατεύσουμε ή και να βελτιώσουμε την υγεία μας, αφενός με έλεγχο των δεικτών υγείας μας και αφετέρου με τη βελτίωση του τρόπου ζωής μας. Έτσι, όχι μόνο ζούμε καλύτερα, αλλά μειώνουμε και τις δαπάνες για την υγεία σε ατομικό και κρατικό επίπεδο.
Όσον αφορά τον τρόπο ζωής, η δραστήρια ζωή και υγιεινή διατροφή κατέχουν βαρυσήμαντο ρόλο!
Η άσκηση είναι καλό να γίνει συνήθεια για όλους μας, ενώ η μείωση των καθιστικών δραστηριοτήτων είναι εξίσου απαραίτητη. Μισή ώρα περπάτημα την ημέρα ή ακόμη και στο σπίτι παρακολουθώντας βίντεο με ασκήσεις, είναι ευεργετικές για την υγεία δραστηριότητες, ενώ η χρήση της σκάλας και όχι του ανελκυστήρα, το παρκάρισμα μακριά από τη δουλειά και οι δουλειές του σπιτιού ή της αυλής μπορούν να μας βοηθήσουν ιδιαίτερα.
Παράλληλα, η μείωση του χρόνου μπροστά από την οθόνη, ακόμη και για λίγα λεπτά, κάθε 1 με 2 ώρες στη δουλειά, και η μείωση του χρόνου παρακολούθησης τηλεόρασης, είναι εξίσου σημαντικά βήματα. Μάλιστα, για τα παιδιά προτείνεται 1 ώρα άθλησης την ημέρα και μείωση του χρόνου παρακολούθησης τηλεόρασης σε λιγότερο από 2 ώρες την ημέρα.
Η υγιεινή διατροφή, με ποικιλία τροφίμων, πληθώρα θρεπτικών συστατικών, μέτρο στην κατανάλωση πρόσθετων σακχάρων, αλατιού και κορεσμένων λιπαρών, μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά, βελτιώνοντας την υγεία μας, τονώνοντας το ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων και βελτιώνοντας την ευεξία μας.
Πληθώρα μελετών έχουν αναδείξει τη θετική επίδραση της Μεσογειακής Διατροφής στην υγεία, ενώ η τήρησή της είναι εφικτή ιδιαίτερα από κατοίκους νησιών! Προτιμείστε τα όσπρια, τα φασόλια, τα ψάρια και τα θαλασσινά, καταναλώστε 5 μερίδες εποχικών φρούτων και λαχανικών την ημέρα, χρησιμοποιείστε ελαιόλαδο, περιορίστε το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας, το αλκοόλ σε 1 ποτήρι την ημέρα για τους άνδρες και τις γυναίκες, πιείτε 6-8 ποτήρια υγρών την ημέρα και αποφύγετε τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε λίπος, ζάχαρη και αλάτι.
Η υγεία μας είναι συνιστώσα πολλών παραγόντων, που πολλές φορές δεν μπορούμε να επέμβουμε, όπως οι κρατικές δαπάνες για την υγεία, όμως είναι στο χέρι μας, μέσω του τρόπου ζωής μας, να τη διαφυλάξουμε και να βελτιώσουμε τον τρόπο ζωής μας.
Γνωρίζετε ποιά είναι τα υποκατάστατα της ζάχαρης;
Συχνά βλέπουμε σε καταστήματα και το διαδύκτιο να διαφημίζονται και να παρουσιάζονται διάφορα υποκατάστατα ζάχαρης, καθώς και συνταγές “χωρίς ζάχαρη”. Στην πλειοψηφία τους τα υποκατάστατα ζάχαρης είναι ζάχαρη από διαφορετική πηγή ή σε άλλη μορφή, και οι συνταγές και τα προϊόντα συνεχίζουν να περιέχουν ζάχαρη.
Καταρχάς, πώς ορίζεται η ζάχαρη ή αλλιώς τα ελεύθερα σάκχαρα;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα ελεύθερα σάκχαρα είναι “Όλοι οι μονοσακχαρίτες και δισακχαρίτες που προστίθενται στα τρόφιμα από τον παρασκευαστή, τον μάγειρα ή τον καταναλωτή, καθώς και τα σάκχαρα που βρίσκονται φυσικά στο μέλι, τα σιρόπια και τους χυμούς φρούτων”. Ο ορισμός αυτός αποκλείει τα φυσικά απαντώμενα σάκχαρα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών και των σακχάρων που βρίσκονται στην κυτταρική δομή των τροφών (πχ. φρούτα & λαχανικά).
Ομοίως, σύμφωνα με το Public Health England ως ελεύθερα σάκχαρα ορίζονται όλα τα προστιθέμενα σάκχαρα σε οποιαδήποτε μορφή, όλα τα σάκχαρα που απαντώνται φυσικά σε χυμούς φρούτων και λαχανικών, πολτών/πουρέ και πάστας και παρόμοια προϊόντα στα οποία έχει αλλάξει η δομή, όλα τα σάκχαρα στα ποτά (εκτός από τα ποτά με βάση τα γαλακτοκομικά), και η λακτόζη και η γαλακτόζη όταν προστίθενται ως συστατικά. Τα σάκχαρα που απαντώνται φυσιολογικά στο γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, στα νωπά και τα περισσότερα είδη επεξεργασμένων φρούτων και λαχανικών, στα δημητριακά (πχ. βρώμη, καλαμπόκι κ.α.) στους ξηρούς καρπούς και τους σπόρους εξαιρούνται από τον ορισμό.
Άρα, το μέλι και το σιρόπι αγαύης είναι ζάχαρη;
Το μέλι, τα σιρόπια (αγαύης, σφενδάμου, ρυζιού, φρουκτοζης, γλυκόζης κ.α.), η ζάχαρη καρύδας, η λευκή, καστανή και ακατέργαστη ζάχαρη, η φρουκτόζη, η μελάσσα, το πετιμέζι, οι συμπυκνωμένοι χυμοί, τα σάκχαρα των χυμών (και των χυμών που φτιάχνουμε σπίτι) ανήκουν στα ελεύθερα σάκχαρα, δηλαδή στη ζάχαρη, σύμφωνα με τους παραπάνω ορισμούς.
Συνεπώς, ας δούμε ποιά είναι τα υποκατάστατα της ζάχαρης, δηλαδή τα τρόφιμα ή συστατικά που έχουν γλυκιά γεύση και αντικαθιστούν τη ζάχαρη, χωρίς να ανήκουν στα ελεύθερα σάκχαρα. Τα υποκατάστατα της ζάχαρης είναι τα τεχνητά και φυσικά γλυκαντικά όπως η ασπαρτάμη και η στέβια, αντίστοιχα, καθώς και οι πολυόλες, όπως η σορβιτόλη.
Πολλοί φοβούνται τα γλυκαντικά και δη τα τεχνητά γλυκαντικά, όμως έχουν περάσει από ενδελεχείς μελέτες, ώστε να θεωρούνται ασφαλή για ανθρώπινη κατανάλωση και να επιτρέπεται η χρήση τους.
Επομένως, όταν στο μέλλον δείτε μια συνταγή να αναφέρει ότι είναι χωρίς ζάχαρη ή χωρίς επεξεργασμένα σάκχαρα, αλλά στα υλικά αναφέρει το μέλι, ή κάποιο σιρόπι, σημαίνει ότι η συνταγή περιέχει ζάχαρη, απλά όχι λευκή κρυσταλλική! Ομοίως, και με πολλά έτοιμα προιόντα που όταν αναφέρουν ότι είναι χωρίς ζάχαρη, εννοούν χωρίς σουκρόζη! Τέλος, και η φράση refined sugar free ή χωρις κατεργασμένη ζάχαρη δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν σάκχαρα, αλλά είναι παραπλανητική φράση, χωρίς ουσιαστικό νόημα.
Πώς η πανδημία επηρέασε τις διατροφικές μας συνήθειες;
Αναμφίβολα η καραντίνα άλλαξε τον τρόπο ζωής μας για τουλάχιστον 2 μήνες, αναφορικά με τον τρόπο εργασίας, τις μετακινήσεις, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ψωνίζουμε και καταναλώνουμε τρόφιμα. Ερευνητές ανά τον κόσμο διερεύνησαν την επίδραση της καραντίνας στις διατροφικές επιλογές των ατόμων.
Συγκεκριμένα μια μελέτη του International Food Information Council [1] με 1000 συμμετέχοντες έδειξε ότι κατα την καραντίνα το 31% των καταναλωτών αγόραζε περισσότερα κατεψυγμένα τρόφιμα, το 22% αγόραζε συσκευασμένα τρόφιμα και το 15% των καταναλωτών αγόραζε λιγότερα φρέσκα προϊόντα. Μόνο το 11% των καταναλωτών αναφέρουν ότι δεν άλλαξαν τις συνήθειες αγορών τους. Ταυτόχρονα, το 28% των καταναλωτών παρήγγελνε λιγότερο και το 16% παρήγγελνε περισσότερο φαγητό απ’ έξω, ενώ το 27% των καταναλωτών αναφέρουν ότι έτρωγαν περισσότερα σνακ, το 18% των καταναλωτών τρώνε περισσότερα έτοιμα γεύματα και το 15% έτρωγε πιο υγιεινά απ ότι συνήθως. Το 19% των καταναλωτών αναφέρουν ότι οι διατροφικές τους συνήθειες δεν άλλαξαν. Παλλάληλα, μια άλλη παγκόσμια μελέτη έδειξε ότι συνολικά οι διατροφικές συνήθειες και τα γεύματα ήταν λιγότερο υγιεινά κατα τη διάρκεια της καραντίνας, εκτός από την επισοδειακή υπερκαταναλώση αλκοόλ [2].
Μπορούμε να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας μέσω της διατροφής;
Σε δυο μελέτες στην Ιταλία, φάνηκε η διαφορετική επίδραση της καραντίνας στις διατροφικές συνήθειες. Και στις δυο μελέτες υπήρχαν συμμετέχοντες που παρατήρησαν αύξηση στο βάρος τους [3, 4]. Μερικοί ανέφεραν υψηλότερη και άλλοι χαμηλότερη κατανάλωση αλκοόλ, φρούτων και λαχανικών, ενω άλλοι κατέφυγαν στο φαγητό για θαλπωρη (comfort food) λόγω άγχους [4]. Σε σχέση με νεαρότερες και γηραιότερες ηλικιακές ομάδες, η ομάδα 18-30 ετών είχε υψηλότερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή [3].
Στην Πολωνία, σχεδον οι μισοί συμμετέχοντες σε μια έρευνα [5] αναφέρουν οτι έτρωγαν περισσότερο και έκαναν περισσότερα σνακ, και το φαινόμενο αυτό ήταν πιο έντονο στα άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος. Αναφορικά με το βάρος, περίπου 1 στους 3 ανέφερε αύξηση και 1 στους 5 μείωση του βάρους. Πιο συγκεκριμένα, άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος και υψηλότερης ηλικίας ανέφεραν πιο συχνά αύξηση βάρους, ενώ άτομα με χαμηλό σωματικό βάρος έτειναν να χάνουν βάρος. Τέλος, το αυξημένο σωματικό βάρος σχετίστηκε με λιγότερο συχνή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, και οσπρίων κατά την καραντίνα, και υψηλότερη κατανάλωση κρέατος, γαλακτοκομικών και γρήγορου φαγητού. Αναφορικά με την κατανάλωση αλκοόλ, αύξηση παρατηρήθηκε στο 14.6% των συμμετεχόντων, ειδικά σε άτομα με εξάρτηση από το αλκοόλ.
Εσάς πώς άλλαξαν οι διατροφικές σας συνήθειες κατά την καραντίνα;
Πηγές
1. International Food Information Council. Consumer Survey: COVID-19's impact on food purchasing, eating behaviors and perceptions of food safety. 12/6/2020]; Available from: https://foodinsight.org/wp-content/uploads/2020/04/COVID-19-Consumer-Res....
2. Ammar, A., et al., Effects of COVID-19 Home Confinement on Eating Behaviour and Physical Activity: Results of the ECLB-COVID19 International Online Survey. Nutrients, 2020. 12(6).
3. Di Renzo, L., et al., Eating habits and lifestyle changes during COVID-19 lockdown: an Italian survey. J Transl Med, 2020. 18(1): p. 229.
4. Scarmozzino, F. and F. Visioli, Covid-19 and the Subsequent Lockdown Modified Dietary Habits of Almost Half the Population in an Italian Sample. Foods, 2020. 9(5).
5. Sidor, A. and P. Rzymski, Dietary Choices and Habits during COVID-19 Lockdown: Experience from Poland. Nutrients, 2020. 12(6).