Υποκατάστατα γευμάτων στην απώλεια βάρους: Βοηθάνε πραγματικά;
Το υπερβάλλον σωματικό βάρος αποτελεί ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας με όλο και περισσότερους ενήλικες και ανηλίκους να κατατάσσονται στις κλίμακες του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας. Ένας μεγάλος αριθμός ατόμων έχει προσπαθήσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του να χάσει βάρος, με διάφορους τρόπους. Ανά πάσα δεδομένη στιγμή έως το 50% των γυναικών ακολουθούν δίαιτα για απώλεια βάρους.
Διάφορα προγράμματα διατροφής έχουν μελετηθεί κατά καιρούς, ενώ ανορθόδοξοι τρόποι απώλειας βάρους κάνουν την εμφάνισή τους κατά καιρούς. Τον τελευταίο καιρό ακούγονται όλο και περισσότερο τα προγράμματα υποκατάστασης γευμάτων.
Τι είναι και πώς λειτουργούν;
Τα υποκατάστατα γευμάτων δεν είναι νέα ανακάλυψη. Στο εμπόριο υπάρχει πληθώρα τέτοιων προϊόντων, από διάφορες εταιρίες, με ποικιλία συστατικών και ισχυρισμών αποτελεσματικότητας.
Τα υποκατάστατα γευμάτων μπορεί να είναι ροφήματα, σούπες ή μπάρες, τα οποία είναι μεριδοποιημένα και συνήθως περιέχουν 200-300 θερμίδες, αρκετές πρωτεΐνες και φυτικές ίνες, ώστε να μεγιστοποιούν το αίσθημα του κορεσμού. Συνήθως αντικαθιστούν 1 με 2 ημερήσια γεύματα, ώστε να μειωθούν οι ημερήσιες θερμίδες του προσλαμβάνει το άτομο στις 1.200-1.600 θερμίδες, για να υπάρξει απώλεια βάρους.
Η έρευνα δείχνει ότι έχουν αποτέλεσμα βραχυπρόθεσμα, και αποτελούν για μερικούς ανθρώπους χρήσιμο βοήθημα στην απώλεια βάρους, όμως δεν έχουμε δεδομένα για χρήση τους εκτός μελετών, στην καθημερινότητα, όπου ο διαιτώμενος θα πρέπει να τα αγοράσει, και να επισκεφτεί διαιτολόγο-διατροφολόγο και ιατρό.
Φυσικά, δεν αποτελούν υποκατάστατο της υγιεινής διατροφής και τακτικής άσκησης, ενώ για μακροπρόθεσμα αποτελέσματα απαραίτητη είναι η αλλαγή διατροφικών συνηθειών! Τα προγράμματα αυτά επιβάλλεται να επιβλέπονται από διαιτολόγο-διατροφολόγο και ιατρό, καθώς τα προϊόντα αυτά δεν είναι πλήρη σε θρεπτικά συστατικά και ενδέχεται πέρα από παρενέργειες να οδηγήσουν σε διατροφικές ελλείψεις, ενώ δεν ενδείκνυνται για όλους!
Η υποκατάσταση των γευμάτων δεν γίνεται να συνεχίζεται επ’ αόριστον. Είναι απαραίτητος ο «απογαλακτισμός» από τα υποκατάστατα γευμάτων, έτσι ώστε το άτομο να μάθει να τρέφεται σωστά, χωρίς χρήση υποκατάστατων. Ο διαιτώμενος θα πρέπει να μάθει να ετοιμάζει και να επιλέγει υγιεινά, θρεπτικά γεύματα και σνακ, και να κινείται τακτικά.
Ποιά είναι τα αρνητικά και τα θετικά των υποκατάστατων γευμάτων;
Από τη μία τα υποκατάστατα μπορούν να βοηθήσουν άτομα που δυσκολεύονται να μετριάσουν τις μερίδες τους και τις θερμίδες που προσλαμβάνουν, ή δεν έχουν το χρόνο να ετοιμάσουν και να φάνε ένα γεύμα, ενώ είναι χορταστικά.
Από την άλλη, δεν προσφέρουν τα οφέλη υγείας που προσφέρουν τα τρόφιμα, ενώ όπως προαναφέρθηκε, τα προϊόντα αυτά δεν είναι διατροφικά πλήρη με κίνδυνο να εμφανιστούν διατροφικές ελλείψεις. Επιπλέον, η χρήση τους δεν βοηθά στην εκμάθηση δεξιοτήτων για προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή. Έτσι, είναι απαραίτητη η συμβουλή διαιτολόγου-διατροφολόγου, όχι μόνο για την ορθή χρήση των υποκατάστατων, αλλά και για την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών. Επίσης, το κόστος τους είναι αρκετά αυξημένο, ενώ η έλλειψη ποικιλίας μπορεί να οδηγήσει τον διαιτώμενο να εγκαταλείψει τη χρήση τους. Επιπροσθέτως, μπορεί να έχουν σοβαρές παρενέργειες σε άτομα με ηπατικές και νεφρικές νόσους, ενώ μπορεί να αλληλεπιδρούν με φαρμακευτική αγωγή και αντενδείκνυνται για άτομα με διατροφικές διαταραχές και θηλάζουσες. Μάλιστα, μερικές φορές τα προϊόντα αυτά πωλούνται από άτομα χωρίς επιστημονικές γνώσεις διατροφής, με τις συμβουλές που δίνονται κατά πάσα πιθανότητα να είναι μέρος του μάρκετινγκ της εταιρείας, και να μην είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία των καταναλωτών.
Τέλος, ένα σημαντικό μειονέκτημα είναι ότι τα προϊόντα αυτά δεν υπόκεινται σε ελέγχους από τον ΕΟΦ. Όπως όλα τα συμπληρώματα διατροφής χρειάζονται απλά αριθμό γνωστοποίησης και όχι αριθμό κυκλοφορίας. Ο αριθμός γνωστοποίησης λαμβάνεται με τη συμπλήρωση μια ηλεκτρονικής φόρμας, χωρίς να χρειάζεται να ελεγχθεί το προϊόν, ούτε να αναγραφούν όλα τα συστατικά του! Μάλιστα, πριν λίγο καιρό σε έλεγχο υποκατάστατων μιας εταιρείας, βρέθηκε να περιέχουν σιβουτραμίνη, μια φαρμακευτική ουσία που βοηθά στην απώλεια βάρους, αλλά έχει απαγορευτεί στην Ευρώπη από το 2011, λόγω σοβαρών παρενεργειών, ενώ και σε άλλο ρόφημα βρέθηκαν δύο ουσίες που δεν είναι εγκεκριμένες για ανθρώπινη χρήση. Παράλληλα, δεν ελέγχονται ούτε και οι ισχυρισμοί που κάνουν ορισμένες εταιρείες για «καύση λίπους», «αποτοξίνωση» και άλλους, οι οποίοι δεν ισχύουν για κανένα τρόφιμο ή υποκατάστατο ή συμπλήρωμα.
Για απώλεια βάρους αρκεί να τρώμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε, ανεξαρτήτως σύνθεσης της διατροφής. Έτσι, λοιπόν, όλα τα προγράμματα διατροφής έχουν αποτέλεσμα βραχυπρόθεσμα, αρκεί να τηρείται το υποθερμιδικό πρόγραμμα. Τι γίνεται όμως μακροπρόθεσμα; Η έρευνα δείχνει ότι το βάρος συνήθως επανακτάται. Και αυτό γιατί οι διαιτώμενοι δεν αλλάζουν τρόπο ζωής και διατροφής!
Οι συστάσεις του National Institute for Health and Care Excellence (NICE) της Αγγλίας, λαμβάνοντας υπόψη τα επιστημονικά δεδομένα, συστήνουν τις δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις (π.χ. απώλεια βάρους προ εγχείρησης) για μικρό χρονικό διάστημα με τα άτομα να βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση.
Για μακροχρόνια απώλεια βάρους το NICE συστήνει εξατομικευμένες, διατροφικές αλλαγές, που οδηγούν σε απώλεια βάρους, με ευελιξία, χωρίς να χρησιμοποιούνται περιοριστικά και μη ισορροπημένα προγράμματα διατροφής, καθώς δεν έχουν μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα, και μπορεί να είναι επιβλαβή. Εξάλλου, η βελτίωση της διατροφής, ακόμη και αν δεν υπάρξει απώλεια σωματικού βάρους, είναι ευεργετική, καθώς επιφέρει οφέλη για την υγεία! Μάλιστα, προτείνεται η απώλεια βάρους με ρυθμό 600 γραμμάρια την εβδομάδα!
Αν επιλέξετε ένα τέτοιο πρόγραμμα μην ξεχνάτε ότι είναι απαραίτητο να συμβουλευτείτε τον ιατρό αν ενδείκνυται να το ξεκινήσετε, και να ζητήστε τη βοήθεια του διαιτολόγου-διατροφολόγου, ώστε να σας κατευθύνει στην κατάρτιση ενός εξατομικευμένου πλήρους προγράμματος διατροφής και να σας βοηθήσει στην σταδιακή αλλαγή διατροφικών συνηθειών!
Πώς θα ξεχωρίστε μια παράδοξη δίαιτα; Διαβάστε εδώ!
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 12-16 Φεβρουαρίου 2018
1. Ποιές είναι οι νέες τάσεις της βρεφικής διατροφής; Πόσο καλές είναι;
2. Συχνά ακούγεται ότι σε γυναίκες με καρκίνο του μαστου απαγορεύεται η κατανάλωση γάλακτος και κόκκινου κρέατος. Υπάρχουν όμως ενδείξεις για αυτή την απαγόρευση στην πρόληψη και κατά την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού;
3. H pancake day απαιτεί pancakes. Ακολουθείστε αυτή την πανεύκολη και γευστική συνταγή και απολαύστε ελαφριά pancakes με γάλα καρύδας, βρώμη και λιανρόσπορο!
4. Ένα συνεχιζόμενο debate αφορά τον καφέ και τα οφέλη του για την υγεία. Είναι ευεργετικός ο καφές ή όχι;
Μια νέα ανασκόπιση 207 μετα-αναλύσεων εξέτασε τα οφέλη του καφέ στη υγεία μας.
Κατανάλωση 3-4 φλιτζανιών καφέ την ημέρα σχετίζονται με οφέλη για την υγεία μας, όπως χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου, χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά, χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά και καρκίνο, καθώς και άλλων νευρολογικών, μεταβολικών και ηπατικών νόσων.
Αναφορικά με αρνητική επίδραση καφέ, μόνο η υψηλή κατανάλωση καφέ στην εγκυμοσύνη σχετίζεται με χαμηλότερο βάρος γέννησης, πρόωρο τοκετό και αποβολή, ενώ συσχέτιση εμφανίστηκε και για αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων σε γυναίκες.
Επομένως, μπορείτε να συνεχίσετε να απολαμβάνεται τον καφέ σας, άφοβα μεν, αλλά προσοχή χρειάζεται από γυναίκες σε εγκυμοσύνη ή σε υψηλό κίνδυνο καταγμάτων (με οστεοπόρωση).
Σημαντικό να αναφερθεί ότι οι μελέτες συνήθως εξετάζουν καφέ σκέτο ή με λίγο γάλα/ζάχαρη, και όχι ροφήματα καφέ.
Διαβάστε όλο το επιστημονικό άρθρο εδώ.
Διαβάστε το άρθρο μου πάνω στον καφέ εδώ.
5. 15 Φεβρουαρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Παιδικού Καρκίνου! Διαβάστε εδώ για την πρόληψη του καρκίνου.
6."Ultra processed foods linked to cancer" (Υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα σχετίζονται με καρκίνο) έγραφαν οι εφημερίδες, προκαλώντας πανικό.
Μια νέα μελέτη έδειξε μια μικρή συσχέτιση μεταξύ κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και αυξημένου κινδύνου εμφάνισης καρκίνου.
Τι σημαίνει αυτό, όμως; Ποιά είναι τα ultra-processed foods;
Είναι μια κατηγορία τροφίμων, σύμφωνα με το σύστημα κατηγοριοποίησης (NOVA classification) και στην κατηγορία αυτή ανήκει πληθώρα τροφίμων από το μαζικώς παραγόμενο ψωμί, μέχρι έτοιμα κέικ, σοκολάτες, έτοιμα γεύματα και μαργαρίνες.
Η κατηγοριοποίηση αυτή λοιπόν περιέχει μεγάλο εύρος τροφίμων, με κάποια πιο υγιεινά από άλλα! Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμη και το ζέσταμα του γάλακτος που θα πιούμε αποτελεί επεξεργασία, άλλωστε!
Η έρευνα τι έδειξε;
Στην έρευνα πήραν μέρος 104.980 άτομα, οι οποίοι κατέγραψαν τη διατροφή τους, και συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια για τον τρόπο ζωής τους, τα κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά τους και τη χρήση φαρμακευτικής αγωγής.
Τα τρόφιμα που κατέγραψαν ότι κατανάλωναν χωρίστηκαν σε ομάδες, σύφμωνα με το σύστημα NOVA και έγινε η στατιστική ανάλυση.
- Μια αύξηση της κατανάλωσης ultra-processed τροφίμων κατά 10% σχετίστηκε με αύξηση 12% στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
- Αυτό όμως δεν δείχνει ότι η κατανάλωση τους προκαλεί καρκίνο!
Παρ' όλα αυτά γνωρίζουμε ότι η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου! Παράλληλα, η διατήρηση φυσιολογικού βάρους, η τακτική φυσική δραστηριότητα και η αποφυγή του καπνίσματος επίσης μειώνουν τον κίνδυνο νόσου.
Χρειάζονται επιπρόσθετες μελέτες για την καλύτερη διερεύνηση της ευρεθείσας συσχέτισης, αλλά η παρούσα έρευνα αποτελεί έναυσμα συζήτησης για την διατροφή και την υγεία, ειδικά ατόμων χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου που καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες των τροφίμων αυτών.
Διαβάστε το άρθρο εδώ.
Fudge με σοκολάτα και φυστικοβούτυρο
Fudge με σοκολάτα και φυστικοβούτυρο!
Πιο μαλακό από σοκολάτα, με γεύση φυστικοβούτυρου! Είναι απόστευτο πώς λίγα υλικά, σωστά συνδυασμένα φτιάχνουν αυτό το υπέροχο γλύκισμα, που μπορεί να μας βγάλει ασπροπρόσωπους ακόμη και όταν έχουμε καλεσμένους!
Το fudge αυτό είναι σοκολατένιος παράδεισος και είναι έτοιμο σε λιγότερο από μια ώρα, με λίγα μόλις υλικά!
Για 10-12 κομμάτια χρειάζονται:
- 125γρ σοκολάτα κουβερτούρα
- 125 γρ φυστικοβύτυρο (ή ταχίνι ή άλλο βούτυρο ξηρών καρπών)
- 2 κ.σ. μέλι ή σιρόπι
Εκτέλεση:
- Λιώστε τη σοκολάτα σιγά σιγά στον φούρνο μικροκυμμάτων
- Προσθέστε τα υπόλοιπα υλικά
- Τοποθετήστε σε μακρόστενη φόρμα για κέικ που έχετε βάλει λαδόκολλα
- Αφήστε μια ώρα στην κατάψυξη
- Αφού έρθει σε θερμοκρασία δωματίου, κόψτε σε κομμάτια
- Διατηρείστε το fudge στο ψυγείο
Πώς η πανδημία επηρέασε τις διατροφικές μας συνήθειες;
Αναμφίβολα η καραντίνα άλλαξε τον τρόπο ζωής μας για τουλάχιστον 2 μήνες, αναφορικά με τον τρόπο εργασίας, τις μετακινήσεις, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ψωνίζουμε και καταναλώνουμε τρόφιμα. Ερευνητές ανά τον κόσμο διερεύνησαν την επίδραση της καραντίνας στις διατροφικές επιλογές των ατόμων.
Συγκεκριμένα μια μελέτη του International Food Information Council [1] με 1000 συμμετέχοντες έδειξε ότι κατα την καραντίνα το 31% των καταναλωτών αγόραζε περισσότερα κατεψυγμένα τρόφιμα, το 22% αγόραζε συσκευασμένα τρόφιμα και το 15% των καταναλωτών αγόραζε λιγότερα φρέσκα προϊόντα. Μόνο το 11% των καταναλωτών αναφέρουν ότι δεν άλλαξαν τις συνήθειες αγορών τους. Ταυτόχρονα, το 28% των καταναλωτών παρήγγελνε λιγότερο και το 16% παρήγγελνε περισσότερο φαγητό απ’ έξω, ενώ το 27% των καταναλωτών αναφέρουν ότι έτρωγαν περισσότερα σνακ, το 18% των καταναλωτών τρώνε περισσότερα έτοιμα γεύματα και το 15% έτρωγε πιο υγιεινά απ ότι συνήθως. Το 19% των καταναλωτών αναφέρουν ότι οι διατροφικές τους συνήθειες δεν άλλαξαν. Παλλάληλα, μια άλλη παγκόσμια μελέτη έδειξε ότι συνολικά οι διατροφικές συνήθειες και τα γεύματα ήταν λιγότερο υγιεινά κατα τη διάρκεια της καραντίνας, εκτός από την επισοδειακή υπερκαταναλώση αλκοόλ [2].
Μπορούμε να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας μέσω της διατροφής;
Σε δυο μελέτες στην Ιταλία, φάνηκε η διαφορετική επίδραση της καραντίνας στις διατροφικές συνήθειες. Και στις δυο μελέτες υπήρχαν συμμετέχοντες που παρατήρησαν αύξηση στο βάρος τους [3, 4]. Μερικοί ανέφεραν υψηλότερη και άλλοι χαμηλότερη κατανάλωση αλκοόλ, φρούτων και λαχανικών, ενω άλλοι κατέφυγαν στο φαγητό για θαλπωρη (comfort food) λόγω άγχους [4]. Σε σχέση με νεαρότερες και γηραιότερες ηλικιακές ομάδες, η ομάδα 18-30 ετών είχε υψηλότερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή [3].
Στην Πολωνία, σχεδον οι μισοί συμμετέχοντες σε μια έρευνα [5] αναφέρουν οτι έτρωγαν περισσότερο και έκαναν περισσότερα σνακ, και το φαινόμενο αυτό ήταν πιο έντονο στα άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος. Αναφορικά με το βάρος, περίπου 1 στους 3 ανέφερε αύξηση και 1 στους 5 μείωση του βάρους. Πιο συγκεκριμένα, άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος και υψηλότερης ηλικίας ανέφεραν πιο συχνά αύξηση βάρους, ενώ άτομα με χαμηλό σωματικό βάρος έτειναν να χάνουν βάρος. Τέλος, το αυξημένο σωματικό βάρος σχετίστηκε με λιγότερο συχνή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, και οσπρίων κατά την καραντίνα, και υψηλότερη κατανάλωση κρέατος, γαλακτοκομικών και γρήγορου φαγητού. Αναφορικά με την κατανάλωση αλκοόλ, αύξηση παρατηρήθηκε στο 14.6% των συμμετεχόντων, ειδικά σε άτομα με εξάρτηση από το αλκοόλ.
Εσάς πώς άλλαξαν οι διατροφικές σας συνήθειες κατά την καραντίνα;
Πηγές
1. International Food Information Council. Consumer Survey: COVID-19's impact on food purchasing, eating behaviors and perceptions of food safety. 12/6/2020]; Available from: https://foodinsight.org/wp-content/uploads/2020/04/COVID-19-Consumer-Res....
2. Ammar, A., et al., Effects of COVID-19 Home Confinement on Eating Behaviour and Physical Activity: Results of the ECLB-COVID19 International Online Survey. Nutrients, 2020. 12(6).
3. Di Renzo, L., et al., Eating habits and lifestyle changes during COVID-19 lockdown: an Italian survey. J Transl Med, 2020. 18(1): p. 229.
4. Scarmozzino, F. and F. Visioli, Covid-19 and the Subsequent Lockdown Modified Dietary Habits of Almost Half the Population in an Italian Sample. Foods, 2020. 9(5).
5. Sidor, A. and P. Rzymski, Dietary Choices and Habits during COVID-19 Lockdown: Experience from Poland. Nutrients, 2020. 12(6).