Πώς θα επιλέξω υγιεινά και ελαφριά σνακ;
Ενδιάμεσα των γευμάτων πεινάμε, και το σώμα μας χρειάζεται ενέργεια! Τα ενδιάμεσα μικρο-γεύματα πέρα από πηγή ενέργειας και απαραίτητων θρεπτικών συστατικών για τη θρέψη του σώματός μας, μας κρατούν χορτάτους μέχρι το επόμενο γεύμα. Όμως, εύκολα μπορούμε να παρασυρθούμε και να επιλέξουμε γλυκό ή αλμυρό σνακ, τα οποίο είναι θερμιδικά πυκνά, χωρίς να είναι πάντοτε και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.
Πώς μπορούμε να εντάξουμε τα θρεπτικά σνακ στην ημέρα μας, χωρίς να ξεφύγουμε θερμιδικά;
Αρχικά, είναι σημαντικό να τρώμε όταν πεινάμε, και να “ακούμε” το σώμα μας, και τις ανάγκες του. Εαν δεν πεινάμε, δεν χρειάζεται να φάμε το σνακ. Άλλωστε, μπορεί να πεινάσουμε λίγο αργότερα, καθώς το σώμα μας δεν είναι μηχανή-ρομπότ, αλλά η όρεξή μας μπορεί να επιρεαστεί από το περιβάλλον μας!
Ας θυμηθούμε ότι πολλές φορές μπερδεύουμε την πείνα με τη λιγούρα. Για το λόγο αυτό καλό είναι να αναρωτηθούμε πριν φάμε ένα σνακ αν πεινάμε πραγματικά! Για παράδειγμα, εαν φάγαμε μια ικανοποιητική μερίδα φαγητό μια ώρα πριν, δεν είναι πιθανό να πεινάμε!
Η προετοιμασία είναι εξίσου σημαντική. Είναι εύκολο να μπούμε πεινασμένοι στο σούπερ μαρκετ και να αγοράσουμε θερμιδικά πυκνά, και όχι τόσο θρεπτικά τρόφιμα. Μπορούμε να επιλέξουμε από πληθώρα σνακ, τα οποία έχουμε προετοιμάσει και μεριδοποιήσει από πριν. Ακόμη και αν επιλέξουμε ένα θρεπτικό και υγιεινό σνακ, η μερίδα μετράει! Το ίδιο συμβαίνει και με τη συχνότητα κατανάλωσης! Συνήθως συστήνεται η κατανάλωση 2-3 σνακ την ημέρα, ανάλογα με την καθημερινότητα του κάθε ατόμου.
Επιπλέον, για τα παιδιά το Public Health England του Ην. Βασιλείου συστήνει τα σνακ των παιδιών να μην ξεπερνούν τις 100 θερμίδες (100 kcal)[1], ενώ δίνεται έμφαση στη μείωση της πρόσληψης ελευθέρων σακχάρων (ζάχαρη), που συχνά βρίσκουμε σε χυμούς, γιαούρτι με γεύσεις, μπισκότα και σοκολάτες και άλλα σνακ που πολλές φορές διαφημίζονται σε παιδιά.
Τι σνακ με λίγες να προτιμήσουμε;
- Φρούτα. Τα φρούτα είναι απαραίτητο κομμάτι της διατροφή μας, και ιδανικό σνακ. Είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και φυτικές ίνες, χορταστικά και έχουν λίγες θερμίδες (για παράδειγμα 200 γρ καρπούζι ή πεπόνι, ή 17 ρόγες σταφύλι, ή 1 μέτριο μήλο, ή 1 ροδάκινο έχουν περίπου 60 θερμίδες). Ειδικά το καλοκαίρι έχουμε μεγάλη ποικιλία φρούτων!
- Μια μερίδα σπιτικό κέικ με βρώμη, είναι μια γευστική, χορταστική και θρεπτική ιδέα με λιγότερες από 200 θερμίδες!
- Υπάρχουν δεκάδες εύκολες συνταγές για σπιτικές μπάρες δημητριακών [2] και energy balls [3] που γίνονται σε λίγα λεπτά, και περιέχουν 150-200 kcal ανά μερίδα!
- Ρυζογκοφρέτες με σοκολάτα και ξηρούς καρπούς. Απλώστε λιωμένη σοκολάτα σε ρυζογκοφρέτες και πασπαλίστε με ξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα. Αφήστε τις ρυζογκοφρέτες στο ψυγείο να στερεοποιηθεί η σοκολάτα και απολαύστε το γλυκό σνακ σας με λιγότερες από 100 κcal ανά ρυζογκοφρέτα [4].
- Μιξ ξηρών καρπών. Μπορείτε να φτιάξτε και να μεριδοποιήστε μιξ των αγαπημένων σας ξηρών καρπών. Οι ξηροί καρποί είναι χορταστικό σνακ, με καλά λιπαρά και πρωτεΐνη, αλλά εύκολα ξεφεύγουμε στις μερίδες!
- Μίνι ομελέτα σε θήκη για κεικ [5]. Με 1 αυγό, λίγο τυρί και λαχανικά, όπως ντομάτα, πιπεριά, και σπανάκι μπορούμε να φτιάξουμε μινι ομελέτα σαν κεκάκι με 150-200 kcal ανα μερίδα. Πέρα από χορταστικό, το σνακ αυτό είναι και ιδιαίτερα θρεπτικό!
- Γιαούρτι με μυρωδικά και αγγούρι, πιπεριά και καρότο. Ανακατέψτε στο γιαούρτι μυρωδικά της επιλογής σας (πχ. άνηθο, σκόρδο, ρίγανη κ.α.) και βουτήξτε μέσα λαχανικά, όπως αγγούρι, πιπεριά και καρότο.
Καλή απόλαυση!
[1] PHE launches Change4Life campaign around children’s snacking
[2] Μπάρες δημητριακών με βρώμη και αμύγδαλα
[3] Energy balls με ξηρούς καρπούς και φυστικοβούτυρο
[4] Ρυζογκοφρέτες με σοκολάτα και ξηρούς καρπούς
[5] Mini ομελέτες με ντομάτα και τυρί φέτα
“Χωριάτικη” μακαρονοσαλάτα
Τώρα που φτιάχνει ο καιρός γιατί να μην φτιάξουμε μια “xωριάτικη” μακαρονοσαλάτα; Ιδανική για ένα εύκολο, γρήγορο και δροσερό μεσημεριανό ή βραδινό!
Για 4-6 μερίδες θα χρειαστείτε:
- 250 γρ ζυμαρικά (πχ. πέννες)
- 150 γρ τυρί φέτα ή μυζήθρα
- 2 μεγάλες ντοματες
- 1 κρεμμύδι κομμένο σε φέτες
- 1 μεγάλη πιπεριά
- 1 αγγούρι
- 10 μεγάλες ελιές
- Κάπαρη
- 4 κ. σούπας ελαιόλαδο
Εκτέλεση:
- Βράστε τα ζυμαρικά.
- Κόψτε τα λαχανικά και αναμείξτε τα. Ρίξτε το ελαιόλαδο.
- Σουρώξτε τα ζυμαρικά και αφήστε τα να κρυώσουν λίγο.
- Αναμείξτε τα ζυμαρικά σιγά σιγά με τα λαχανικά, και απολαύστε την μακαρονοσαλάτα σας.
Να πάρω Ozempic;
Το Ozempic, το νέο φάρμακο για την απώλεια βάρους έχει γίνει πρωτοσέλιδο το τελευταίο διάστημα.
Τα σκευάσματα GLP-1 αναλόγων και αγωνιστών υποδοχέων, όπως το Ozempic, Saxenda, Trulicity κ.α. αποτελούν τη νέα γενιά φαρμάκων για την αντιμετώπιση του διαβήτη και του αυξημένου σωματικού βάρους.
Τα σκευάσματα αυτά δρουν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, επιδρούν στους νευρώνες POMC/CART και βελτιώνουν τον κορεσμό, και μειώνουν την όρεξη. Η λιραγλουτίδη μειώνει και τον ρυθμό γαστρικής κένωσης και η σεμαγλουτίδη μειώνει τις λιγούρες. Παράλληλα, και οι δύο φαρμακευτικές ουσίες έχουν θετική επίδραση στην πρόληψη του σακχαρώδη διαβήτη σε άτομα με προδιαβήτη και στην αντιμετώπιση του διαβήτη, αυξάνοντας την έκκριση της ινσουλίνης και μειώνοντας τα επίπεδα γλυκαγόνης. Επίσης, η χρήση τους οδηγεί στην μείωση της αρτηριακής πίεσης, και τον έλεχγο των λιπιδίων του αίματος, και της λιπώδους διήθησης του ήπατος.
Όμως, ποιος είναι υποψήφιος να λάβει τα σκευάσματα αυτά, και ποιός όχι; Ποιες οι πιθανές παρενέργειες και ποιός είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος χρήσης τους;
Ποιός είναι υποψήφιος για την αγωγή;
Τα φάρμακα για την απώλεια βάρους δεν είναι για όλους, υπάρχει συγκεκριμένο πρωτόκολλο που πρέπει να χρησιμοποιείται.
Αρχικά, για τη σεμαγλουτίδη (Wegovy, Novo Nordisk) έχει εγκριθεί η παρακάτω δήλωση: “πρέπει να χρησιμοποιείται ως συμπληρωματική αγωγή σε μια διατροφή μειωμένων θερμίδων και αυξημένης φυσικής δραστηριότητας για τη διαχείριση του βάρους, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας και διατήρησης του βάρους, σε ενήλικες με αρχικό Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) ≥30 kg/m2 (παχυσαρκία), ή ≥27 kg/m2 έως <30 mg/kg2 (υπέρβαρο) με την παρουσία τουλάχιστον ενός συνοδού παράγοντα σχετικού με το βάρος”. Η παραπάνω δήλωση ορίζει την προβλεπόμενη χρήση του φαρμάκου με βάση τα δεδομένα ασφάλειας, αποτελεσματικότητας και ποιότητας που υποβάλλονται από τον κατασκευαστή του φαρμάκου κατά τη διαδικασία έγκρισης.
Αντιστοίχως, για τη λιραγλουτίδη (Saxenda, Novo Nordisk) έχει εγκριθεί η παρακάτω δήλωση: “πρέπει να χρησιμοποιείται ως συμπληρωματική αγωγή σε μια διατροφή μειωμένων θερμίδων και αυξημένης φυσικής δραστηριότητας για τη διαχείριση του βάρους,σε ενήλικες με αρχικό Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) ≥30 kg/m2 (παχυσαρκία), ή ≥27 kg/m2 έως <30 mg/kg2 (υπέρβαρο) με την παρουσία τουλάχιστον ενός συνοδού παράγοντα σχετικού με το βάρος, όπως δυσλγυκαιμία (προδιαβήτης ή διαβήτης τύπου ΙΙ), υπέρταση, δυσλιπιδαιμία ή αποφρακτική υπνική άπνοια”.
Σύμφωνα με τις πλέον πρωτοποριακές και νομικά δεσμευτικές συστάσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο, η σεμαγλουτίδη χορηγείται σε άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος 35 kg/m2 ή σε άτομα με ΔΜΣ μεγαλύτερο των 30 kg/m2 και χρειάζεται να παραπεμφθούν σε πιο εξειδικευμένη αντιμετώπιση του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους. Επίσης, έως τώρα η σύσταση είναι η χορήγηση των σκευασμάτων να διαρκεί ως 2 έτη, και να διακόπτεται εάν δεν έχει επιτευχθεί απώλεια βάρους μεγαλύτερη από 5% του αρχικού βάρους σε ένα εξάμηνο.
Για τη λιραγλουτίδη η σύσταση του NICE είναι να συνταγογραφείται σε άτομα που έχουν ΔΜΣ > 35 kg/m2 και
- έχουν μη διαβητική υπεργλυκαιμία, και
- έχουν υψηλό κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου με βάση παράγοντες κινδύνου όπως η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία και
- συνταγογραφείται στη δευτεροβάθμια περίθαλψη από εξειδικευμένη πολυεπιστημονική υπηρεσία διαχείρισης βάρους 3ης βαθμίδας
Πώς χρησιμοποιούνται τα φάρμακα "κατά της παχυσαρκίας";
Η χρήση της σεμαγλουτίδης και της λιραγλουτίδης γίνεται στα πλαίσια της βελτίωσης του τρόπου ζωής, όπου συνδυάζονται η διατροφή (υποθερμιδική διατροφή & διατροφική συμβουλευτική) και η άσκηση, καθώς η χρήση των φαρμακευτικών σκευασμάτων δεν είναι και δεν θεωρείται αυτόνομη θεραπεία! Η σημασία του τρόπου ζωής στην μείωση και διατήρηση της απώλειας βάρους άλλωστε είναι αδιαμφισβήτητη!
Τα σκευάσματα GLP-1 αναλόγων και αγωνιστών υποδοχέων (σεμαγλουτίδη, λιραγλουτίδη) αποτελούν εξαιρετικά εργαλεία (η σεμαγλουτίδη (Ozempic) μάλιστα, φαίνεται και να υπερέχει και της λιραγλουτίδης στην απώλεια βάρους, ενώ και τα φώτα της δημοσιότητας έχουν στραφεί πάνω της), και όπως κάθε εργαλείο θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σωστά, με στόχο τα μακροπρόθεσμα οφέλη για τα άτομα. Δηλαδή, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται στον σωστό πληθυσμό, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και με τον τρόπο που έχουμε δει ότι λειτουργεί το σκεύασμα. Ειδάλλως, στην περίπτωση που το σκεύασμα χορηγηθεί χωρίς να υπάρχει παράλληλα διατροφική υποστήριξη και εκπαίδευση, τότε τα αποτελέσματα του θα διαρκέσουν όσο και η χρήση του.
Ποιές είναι οι αντενδείξεις και οι παρενέργειες;
Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στο γεγονός ότι υπάρχουν αντενδείξεις στη χρήση των GLP-1 αναλόγων και αγωνιστών υποδοχέων, όπως η χρήση τους σε άτομα που δεν πληρούν τα ανθρωπομετρικά κριτήρια, οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που θέλουν να μείνουν έγκυες, οι έγκυες και θηλάζουσες, άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς αδένα και με σύνδρομο ΜΕΝ2.
Οι κοινές παρενέργειες της σεμαγλουτίδης και της λιραγλουτίδης είναι η ναυτία, η δυσκοιλιότητα ή η διάρροια και ο έμετος, ενώ πιο σπάνιες παρενέργειες είναι η χολολιθίαση και η παγκρεατίτιδα.
Τι γίνεται εφόσον σταματήσω να παίρνω την αγωγή;
Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί πως η αποτελεσματικότητα της χρήσης των σκευασμάτων GLP-1 αναλόγων και αγωνιστών υποδοχέων έχει ημερομηνία λήξης, με την παύση της αγωγής. Αυτό σημαίνει ότι μετά την παύση της χρησης των σκευασμάτων, η μείωση στην όρεξη σταματά. Μάλιστα, τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν επανάκτηση των 2/3 της απώλειας βάρους μετά το πέρας των παρεμβάσεων με διατροφή και σεμαγλουτίδη. Βέβαια, το αποτέλεσμα αυτό δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη, καθώς η μόνιμη αλλαγή στο βάρος προϋποθέτει μονιμες αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση), στον τρόπο σκέψης γύρω από το φαγητό και στη σχέση μας με το φαγητό.
Συνεπώς, σε συννενόηση με τον θεράποντα ιατρό για την αξιολόγηση αναγκών και συνταγογράφηση, και με τη βοήθεια διαιτολόγου-διατροφολόγου (διατροφή, και διατροφική εκπαίδευση) και με την ένταξη της άσκησης στην καθημερινότητα, η απώλεια λίπους και η διατήρηση των αποτελεσμάτων γίνεται ακόμη πιο εφικτή!
Πηγές:
- NATIONAL INSTITUTE FOR HEALTH AND CARE EXCELLENCE. Appraisal consultation document. Semaglutide for managing overweight and obesity. https://www.nice.org.uk/guidance/ta875/documents/129
- NATIONAL INSTITUTE FOR HEALTH AND CARE EXCELLENCE guidance. Liraglutide for managing overweight and obesity.https://www.nice.org.uk/guidance/ta664/chapter/1-Recommendations
- Pedersen SD, Manjoo P, Wharton S. Canadian Adult Obesity Clinical Practice Guidelines: Pharmacotherapy for Obesity Management. Available from: https://obesitycanada.ca/guidelines/pharmacotherapy
- Chao AM, Tronieri JS, Amaro A, Wadden TA. Clinical Insight on Semaglutide for Chronic Weight Management in Adults: Patient Selection and Special Considerations. Drug Des Devel Ther. 2022 Dec 29;16:4449-4461. doi: 10.2147/DDDT.S365416. PMID: 36601368; PMCID: PMC9807016.
- Wilding, JPH, Batterham, RL, Davies, M, et al. Weight regain and cardiometabolic effects after withdrawal of semaglutide: The STEP 1 trial extension. Diabetes Obes Metab. 2022; 24( 8): 1553- 1564. doi:10.1111/dom.14725
φωτογραφία: https://utswmed.org/medblog/obesity-medication-weight-program/
Οι επιστημονικές δημοσιεύσεις της επιστημονικής μας ομάδας για το 2019
Ήταν τιμή μου, μαζί με τους επιστημονικούς συνεργάτες μου από Πανεπιστήμια της χώρας να εκπονίσουμε έξι μελέτες που δημοσιεύτηκαν σε διεθνώς αναγνωρισμένα επιστημονικά περιοδικά αυτή τη χρονιά, με αποτέλεσμα να βάλουμε και εμείς το λιθαράκι μας στην εξέλιξη της επιστήμης της διατροφής & διαιτολογίας.
Συγκεκριμένα, έχει δημοσιευτεί μια μελέτη για την δράση των cranberry στον καρκίνο, και μια μελέτη για την δράση των συμπληρωμάτων διατροφής σε ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση.
Ακόμη μια μελέτη δημοσιεύτηκε σχετικά με μια σοβαρή κατάσταση που πλήττει αθλητές, συνήθως αγωνισμάτων αντοχής, την υπονατριαιμία λόγω άσκησης.
Επίσης, δημοσιεύτηκε μια μελέτη για την σχέση των διατροφικών συνηθειών των παιδιών με τον Δείκτη Μάζας Σώματος και τη στοματική υγεία, ενώ στα πλαίσια της ίδιας διατριβής δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά μελέτη που αφορά την χρησιμότητα παραγόντων αποκάλυψης της οδοντικής πλάκας σε προγράμματα πρόληψης της στοματικής υγείας.
Τέλος, μια σημαντική μελέτη έχει δημοσιευτεί σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες των φοιτητών και τη σχέση τους με την ψυχική υγεία και την ακαδημαϊκή πρόοδο.
Οι μελέτες παρατίθενται παρακάτω:
-Mantzorou M, Zarros A, Theocharis S, Pavlidou E, Giaginis C Cranberry as a Promising Natural Source of Potential Nutraceuticals with Anticancer Activity. Anticancer Agents Med Chem. 2019 Jul 4.
-Antonopoulou, M, Mantzorou, M, Serdari, A, Bonotis K, Vasios G, Pavlidou E, Trifonos C, Vadikolias K, Petridis D, Giaginis C. Evaluating Mediterranean diet adherence in university student populations: Does this dietary pattern affect students' academic performance and mental health? Int J Health Plann Mgmt. 2019; 1– 17. https://doi.org/10.1002/hpm.2881
-Tryfonos, C.; Mantzorou, M.; Fotiou, D.; Vrizas, M.; Vadikolias, K.; Pavlidou, E.; Giaginis, C. Dietary Supplements on Controlling Multiple Sclerosis Symptoms and Relapses: Current Clinical Evidence and Future Perspectives. Medicines 2019, 6, 95.
-Fasoulas A, Pavlidou E, Petridis D, Mantzorou M, Seroglou K and Giaginis C. Detection of dental plaque with disclosing agents in the context of preventive oral hygiene training programs Heliyon 5 (2019) e02064
-Fasoulas A, Pavlidou E, Petridis D, Mantzorou M, Seroglou K and Giaginis C. Eating Habits as a Common Risk Factor for Obesity and Oral Health Disorders in School Children. Austin J Nutri Food Sci. 2019; 7(7): 1129.
- Knechtle B, Chlíbková D, Papadopoulou S, Mantzorou M, Rosemann T, Nikolaidis PT. Exercise-Associated Hyponatremia in Endurance and Ultra-Endurance Performance-Aspects of Sex, Race Location, Ambient Temperature, Sports Discipline, and Length of Performance: A Narrative Review. Medicina (Kaunas). 2019 Aug 26;55(9). pii: E537. doi: 10.3390/medicina55090537.