Ζάχαρη ή γλυκαντικό; Τι να προτιμήσω;
Η υπερκατανάλωση των ελευθέρων σακχάρων (κρυσταλλική ζάχαρη, μέλι, φρουκτόζη, σιρόπια, χυμοί κ.α.) είναι καταγεγραμμένη σε πληθώρα μελετών, όπως είναι και οι αρνητικές επιδράσεις τους στην υγεία, καθώς σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για μη-μεταδιδόμενες χρόνιες νόσους, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, και η τερηδόνα.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει η κατανάλωση ελευθέρων σακχάρων να μην ξεπερνά το 5% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης, δηλαδή περί τα 6-8 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη την ημέρα. Παγκοσμίως, η κατανάλωση ελευθέρων σακχάρων ποικίλει, από το 7-8% στην Ουγγαρία και τη Νορβηγία, έως το 25% στην Πορτογαλία, ενώ ποσοστιαία τα παιδιά καταναλώνουν περισσότερη ζάχαρη, σε σχέση με τους ενήλικες στην Ευρώπη, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2017!
Τα σάκχαρα δεν είναι μόνο η λευκή κρυσταλλική ζάχαρη, αλλά και η μαύρη/καστανή ζάχαρη, ακατέργαστη ζάχαρη, τα σιρόπια, οι χυμοί, η φρουκτόζη, και όλα τα σάκχαρα που προστίθενται στα τρόφιμα κατά την επεξεργασία τους, ακόμη σε τρόφιμα που δεν έχουν κατεξοχήν γλυκιά γεύση! Επίσης, ενώ το μέλι φημίζεται για τις αντιβακτηριακές του δράσεις, δεν σημαίνει ότι μπορούμε να το χρησιμοποιούμε χωρίς μέτρο, ενώ ανήκει στα ελεύθερα σάκχαρα/ζάχαρη, επομένως, θα πρέπει να χρησιμοποιείται με φειδώ, όπως όλα τα υπόλοιπα σάκχαρα! Επιπροσθέτως, πολλές φορές βλέπουμε προϊόντα με «ακατέργαστα σάκχαρα» ή «unrefined sugar», ή «φυσικά υποκατάστατα ζάχαρης» όπως το σιρόπι αγαύης, το σιρόπι σφενδάμου, το μέλι, η ζάχαρη καρύδας κ.α. Όλα αυτά τα «υποκατάστατα» δεν είναι υποκατάστατα, αλλά ανήκουν στα ελεύθερα σάκχαρα, ενώ τα θρεπτικά συστατικά που διαφημίζεται ότι περιέχουν είναι ίχνη, και δεν παρέχουν κανένα επιπρόσθετο όφελος στην υγεία μας, σε σχέση με την κρυσταλλική ζάχαρη.
Η αντικατάσταση των σακχάρων με μη θερμιδικά γλυκαντικά είναι ένας τρόπος μείωσης της πρόσληψης ελευθέρων σακχάρων, καθώς παρέχουν τη γλυκιά γεύση, χωρίς να είναι ελεύθερα σάκχαρα, και χωρίς να έχουν θερμίδες. Πολλοί αναρωτιούνται εάν τα γλυκαντικά αυτά είναι ασφαλή, και αν θα βοηθήσουν στην προσπάθεια για απώλεια βάρους.
Τα τεχνητά (πχ. ασπαρτάμη) και τα φυσικά (πχ. στέβια) γλυκαντικά, όπως όλα τα πρόσθετα τροφίμων περνούν από ενδελεχείς ελέγχους και κλινικές μελέτες, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλεια κατανάλωσής τους από το κοινό, όπως και η χρησιμότητά τους, επομένως, τα γλυκαντικά είναι ασφαλή προς κατανάλωση! Αν και υπάρχει όριο για την αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ADI) γλυκαντικών, η κατανάλωση των γλυκαντικών είναι πολύ μικρότερη του ADI.
Μελέτες δείχνουν συσχέτιση μεταξύ αυξημένου κινδύνου διαβήτη τύπου ΙΙ και αυξημένης κατανάλωσης αναψυκτικών χωρίς ζάχαρη, εύρημα που χρειάζεται επιπλέον διερεύνηση. Επιπλέον, πιο πρόσφατες μελέτες διερευνούν την επίδραση των μη θερμιδικών γλυκαντικών στο μικροβίωμα του εντέρου με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα, ενώ διερευνάται και η μεταβολική απόκριση του οργανισμού στα γλυκαντικά.
Αναφορικά με την υποβοήθηση στην απώλεια βάρους, εάν τα γλυκαντικά αντικαταστήσουν τη ζάχαρη, με αποτέλεσμα αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας, τότε ναι η αντικατάσταση αυτή θα οδηγήσει σε απώλεια βάρους. Από την άλλη, υπάρχει μια θεωρία που αναφέρεται στο ότι τα γλυκαντικά δεν βοηθούν την απώλεια βάρους, καθώς αυξάνεται η όρεξη, μέσω της γλυκιάς γεύσης των γλυκαντικών, υπό έλλειψη υδατανθράκων. Φυσικά, αν υπάρχει αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας, τότε υπάρχει και απώλεια βάρους.
Εν κατακλείδι, θα λέγαμε ότι η μείωση της πρόσληψης ελευθέρων σακχάρων είναι απαραίτητη, καθώς ο μέσος άνθρωπος καταναλώνει περισσότερα ελεύθερα σάκχαρα από αυτά που συστήνονται, με αποτέλεσμα να υπάρχει αρνητική επίδραση στην υγεία του. Η αντικατάσταση μέρους των σακχάρων με γλυκαντικά είναι ένας τρόπος για τη μείωση της κατανάλωσής τους, αρκεί να θυμόμαστε ότι εξίσου σημαντικό είναι να ακολουθούμε μια συνολικά υγιεινή διατροφή, όπου κανένα τρόφιμο δεν απαγορεύεται, ενώ η ζάχαρη δεν είναι εχθρός, αλλά η χρόνια υπερκατανάλωσή της μπορεί να επιφέρει προβλήματα υγείας.
Βιβλιογραφία:
Sugars intake for adults and children http://www.who.int/nutrition/publications/guidelines/sugars_intake/en/
A review of total & added sugar intakes and dietary sources in Europe https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5251321/
Sugars and Sweeteners https://ec.europa.eu/jrc/en/health-knowledge-gateway/promotion-preventio...
OPINION of the French Agency for Food, Environmental and Occupational Health & Safety on the assessment of the nutritional benefits and risks related to intense sweeteners https://www.anses.fr/en/system/files/NUT2011sa0161RaEN.pdf
Η σαλάτα ως πλήρες γεύμα
Η σαλάτα αποτελεί σημαντικό μέρος ενός πλήρους γεύματος. Μπορεί, όμως, να αποτελέσει και κύριο γεύμα αν κάνουμε τις κατάλληλες προσθήκες!
Ένα πλήρες γεύμα αποτελείται από λαχανικά, μια πηγή πρωτεϊνης & μια πηγή υδατανθράκων, καθώς και καλά λιπαρά. Συνεπώς, για να κάνουμε τη σαλάτα κύριο γεύμα, θα πρέπει να περιέχει τα προαναφερθέντα συστατικά!
Τι μπορούμε να βάλουμε;
Η βάση
Βάση της σαλάτας θα είναι τα λαχανικά της επιλογής μας, είτε ωμά, είτε βραστά και ψητά (πχ. πράσινη σαλάτα, ντοματίνια & ψητά μανιτάρια)!
Η πηγή πρωτεΐνης
Ως πηγή πρωτεΐνης μπορούμε να βάλουμε κοτόπουλο, ψάρι ή θαλασσινό (πχ. τόνο, σολομό, γαρίδες), κρέας, όσπρια (πχ. φακές beluga, ρεβύθια), τυρί ή/και αυγό
Για καλύτερη απορρόφηση του Σιδήρου είναι καλό να αποφεύγουμε τον συνδυασμό πηγών Σιδηρου με γαλακτοκομικά (πχ. κοτόπουλο & τυρί)! Επίσης, για να έχουμε πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, καλό ειναι να συνδυάσουμε τα όσπρια με ψωμί, παξιμάδι κ.α. πηγές αμύλου!
Η πηγή υδατανθράκων
Ως πηγή υδατανθράκων μπορούμε να βάλουμε ψωμί, παξιμάδια, σπιτικά κρουτόν από ψωμί ή κουλούρι, κινόα ή πλιγούρι, καλαμπόκι, ακόμη και όσπρια τα οποία αποτελούν πηγή πρωτεΐνης & υδατανθράκων
Η πηγή καλών λιπαρών
Συνήθως στη σαλάτα προσθέτουμε εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, όμως, μπορούμε να φτιάξουμε και dressing με ελαιόλαδο, ξύδι, μουστάρδα & μέλι.
Επίσης, μπορούμε να έχουμε ως πηγή καλών λιπαρών το αβοκάντο ή/και ξηρούς καρπούς!
Οι συνδυασμοί που μπορούμε να κάνουμε είναι πολλοί! Καλή απόλαυση & να θυμάστε ότι δεν απαγορεύεται κανένα τρόφιμο!
Hungry traveller: Πώς θα προετοιμαστούμε για ταξίδι στο εξωτερικό;
Οι γιορτές αποτελούν ιδανική περίοδο για ταξίδι στο εξωτερικό, και ειδικά τα Χριστούγεννα, όπου πόλεις ανά τον κόσμο είναι γνωστές για τους υπέρλαμπρους στολισμούς τους.
Και ενώ έχουμε ετοιμαστεί από καιρό για το ταξίδι μας, έχουμε πακετάρει όλα τα πράγματά μας, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού πεινάμε, και δεν βρίσκουμε πουθενά να αγοράσουμε σνακ ή γεύμα, ή στην πτήση μας δεν προσφέρεται γεύμα, παρά μόνον πανάκριβα και άνοστα σάντουιτς!
Τι μπορούμε να κάνουμε έτσι ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι για τις διακοπές μας;
Πριν το ταξίδι αγοράζουμε αρκετά σνακ για όλο ή τις πρώτες μέρες του ταξιδίου μας, καθώς ενδέχεται να μην προλάβουμε ή να μην βρούμε σούπερ/μίνι μάρκετ στον προορισμό μας. Είναι προτιμότερο να πάρουμε έτοιμα συσκευασμένα προϊόντα, όπως ξηροί καρποί, και μπάρες δημητριακών, αλλά όχι φρέσκα φρούτα, καθώς υπάρχουν αυστηροί περιορισμοί σε ορισμένες χώρες του εξωτερικού (ειδικά εκτός Ευρώπης). Ειδικά σε περίπτωση αλλεργίας ή κοιλιοκάκης θα ήταν καλύτερο όλα τα σνακ να είναι πακεταρισμένα από το σπίτι, καθώς δεν είναι εγγυημένο ότι θα βρούμε τα κατάλληλα τρόφιμα στον προορισμό μας. Μάλιστα, στο εξωτερικό (ειδικά σε μέρη που δεν μιλούν Αγγλικά) οι ετικέτες τροφίμων θα είναι στην τοπική γλώσσα!
Πολλά ιστολόγια ταξιδιών (travel blogs) συστήνουν να έχουμε μαζί μας χυλό βρώμης (porridge) σε φακελάκι. Το μόνο που χρειάζεται είναι να το αναμείξουμε με ζεστό (βρασμένο) νερό και είναι έτοιμο. Όπως αναφέρουν είναι ιδανικό αν πεινάσουμε στο αεροπλάνο ή δεν μας αρέσει το φαγητό που προσφέρουν!
Ενώ απαγορεύεται να έχουμε μπουκάλι νερό μαζί μας για τον έλεγχο χειραποσκευών, επιτρέπονται τα άδεια μπουκάλια! Απλά τα γεμίζουμε μετά τον έλεγχο χειραποσκευών! Μπορούμε να προμηθευτούμε μπουκάλια για νερό με φίλτρο, ώστε να πίνουμε το νερό βρύσης, αλλά μόνο σε μέρη με ασφαλές, πόσιμο νερό! Έτσι, συνεχίζουμε να ενυδατωνόμαστε.
Όταν φτάσουμε στον προορισμό σας καλό είναι να βρούμε ένα σούπερ-μάρκετ και αγοράσουμε τρόφιμα που θα χρειαστούμε για το ταξίδι μας. Πολλές φορές ξεχνάμε τα φρούτα όταν είμαστε σε ταξίδι, αλλά αν τα αγοράσουμε στον προορισμό μας, θα έχουμε το χορταστικό μας σνακ, ενώ είναι μια ευκαιρία να δοκιμάσουμε φρούτα και τρόφιμα που δεν έχουμε ή δεν βρίσκουμε συχνά στη χώρα μας.
Τέλος, αν και δεν αφορά την προετοιμασία των σνακ, μεγάλη προσοχή πρέπει να δώσουμε σε τρόφιμα που είναι κοινά αλλεργιογόνα, όπως τα θαλασσινά ή οι ξηροί καρποί, αλλά και στην ασφάλεια τροφίμων, όπως ο κιμάς, και ημι-ψημένα κρέατα, ψάρια και θαλασσινά, σούσι, ή και το μη πόσιμο και μη ασφαλές νερό, γιατί τι πιο δυσάρεστο από μια νοσηλεία σε ξένο μέρος; Καμιά φορά πεινάμε, διψάμε ή βλέπουμε κάτι διαφορετικό, και κάνουμε επιλογές οι οποίες δεν είναι ιδανικές, οι οποίες μπορεί να προβούν μοιραίες, ειδικά σε ορισμένες χώρες.
Στο ταξίδι μας χρειάζεται να έχουμε ενέργεια για να δούμε όσα περισσότερα αξιοθέατα μπορούμε. Ας προετοιμαστούμε, λοιπόν, για νέες εμπειρίες και ας απολαύσουμε την εκδρομή μας χωρίς πείνα, δίψα και δηλητηριάσεις!
Φοιτητική ζωή και υγιεινή διατροφή: Πώς θα το πετύχουμε;
Η μετάβαση από το πατρικό σπίτι με την οικογένεια να φροντίζει για τις δουλειές του σπιτιού και το φαγητό στην φοιτητική ζωή είναι σίγουρα μια περίοδος αναπροσαρμογής, με πολλές αλλαγές, και νέες εμπειρίες, αλλά και ευθύνες. Από την οργάνωση του σπιτιού, έως την πληρωμή λογαριασμών και το μαγείρεμα οι υποχρεώσεις αυξάνονται ξαφνικά.
Η προσκόλληση στην υγιεινή διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, είναι απαραίτητη για τη βέλτιστη λειτουργία του οργανισμού μας, αλλά και την ακαδημαϊκή μας απόδοση. Παράλληλα, η έρευνα δείχνει πως οι φοιτητές απομακρύνονται από την Μεσογειακή Διατροφή, γεγονός που επιρεάζει αρνητικά και την σωματική και ψυχική υγεία των φοιτητών. Μάλιστα, υψηλότερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή έχει συσχετιστεί με χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης, καθώς και υψηλότερα σκορ σε ερωτηματολόγια αξιολόγησης άγχους έχουν συσχετιστεί με χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών!
Στην πράξη, πώς θα φάμε σωστά ως φοιτητές;
1. Η κατάψυξη είναι φίλη μας.
Προμηθευτείτε κατεψυγμένα λαχανικά, όπως το μπρόκολο, το κουνουπίδι, ο αρακάς και τα πράσινα φασολάκια, τα οποία σε λίγη ώρα είναι έτοιμα βρασμένα, και έτσι εύκολα έχουμε βραστή σαλάτα και λαδερά φαγητά. Κατά καιρούς στα σούπερμαρκετ θα βρούμε και ποικιλία κατεψυγμένων φρούτων, τα οποία μπορουμε να τα φάμε μαζί με γάλα, γιαούρτι, ή σκέτα, ή ακόμη και ως σορμπέ παγωτό ή smoothies. Μάλιστα, τα κατεψυγμένα λαχανικά και φρούτα είναι πιο φρέσκα από τα νωπά, καθώς καταψύχονται άμεσα μετά τη συγκομιδή. Επιπλέον, αν τα νωπά φρούτα που αγοράσατε είναι αρκετά ώριμα μπορείτε να τα κόψετε και να τα αποθηκεύσετε στην κατάψυξη.
Επίσης, μπορούμε να προετοιμάσουμε να διατηρήσουμε στην κατάψυξη διάφορα τρόφιμα, όπως τα μπιφτέκια, ή μεριδοποιημένα κομμάτια κρέατος και ψαριού. Όταν θέλουμε να τα μαγειρέψουμε τα αφήνουμε από το προηγούμενο βράδυ ή το πρωί στο ψυγείο να αποψυχθούν και τα μεαγειρεύουμε το μεσημέρι!
2. Οι συνταγές έχουν γίνει πιο εύκολες τα τελευταία χρόνια
Ποιός έχει χρόνο και διάθεση για πολύπλοκες συνταγές πλέον; Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες πανεύκολες συνταγές έχουν φτιαχτεί, ακόμη και από γνωστούς σεφ. Ο Jamie Oliver έχει βγάλει ολόκληρο βιβλίο συνταγών με 5 υλικά ανά συνταγή, ενώ στο διαδύκτιο θα βρούμε πληθώρα εύκολων και γρήγορων συνταγών!
3. Μεριδοποίηση
Το μαγείρεμα καμιά φορά παίρνει αρκετή ώρα, ανάλογα με το φαγητό που μαγειρεύουμε. Μαγειρέψτε μεγάλη ποσότητα περίπλοκων ή/και χρονοβόρων φαγητών και σαλτσών, μεριδοποιείστε τα και αποθηκεύστε τα στην κατάψυξη! Αλλιώς μπορούμε να ανταλλάξουμε με φίλους τα φαγητά που μαγειρέψαμε και έτσι να έχουμε και μεγαλύτερη ποικιλία φαγητών!
4. Πρόγραμμα
Είναι πολύ εύκολο να ξεχάσουμε να πάμε στο σούπερμαρκετ και την Κυριακή να μην έχουμε να φάμε ούτε φρυγανιά! Μπορούμε να προγραμματίσουμε τα ψώνια του σούπερμαρκετ μια συγκεκριμένη μέρα (πχ. κάθε Σάββατο), και ακόμα καλύτερα να πάμε με παρέα. Έτσι, τα ψώνια γίνονται πιο ευχάριστα! Σημαντικό είναι να κάνουμε λίστα με το τι χρειαζόμαστε, καθώς μπορούμε εύκολα να παρασυρθούμε και είτε να πάρουμε παραπανίσια τρόφιμα και άλλα προϊόντα, ή τα μισά από αυτά που χρειαζόμαστε! Ένα tip για να μην παρασυρόμαστε και αγοράζουμε περιττά και όχι τοσο θρεπτικά σνακ είναι να πηγαίνουμε στο σουπερμαρκετ χορτάτοι και όχι πεινασμένοι!
5. Να θυμόμαστε τους κανόνες ασφάλειας τροφίμων
Οι τροφικές δηλητηριάσεις δεν είναι και τόσο σπάνιες! Χρειάζεται προσοχή στην μεταχείρηση και αποθήκευση τροφίμων! Για παράδειγμα, μην αφήνεται τρόφιμα που χρειάζονται ψυγείο εκτός ψυγείου για αρκετή ώρα, και να μην πλένετε το κοτόπουλο, καθώς σταγονίδια νερού που κατά πάσα πιθανότητα μεταφέρουν Σαλμονέλλα θα διασκορπιστούν σε επιφάνειες στην κουζίνα!
6. Ας πούμε όχι στην σπατάλη τροφίμων
Όταν μένουμε μόνοι μας κάποια τρόφιμα ενδέχεται να μην καταναλωθούν εγκαίρως. Η σπατάλη τροφίμων είναι ένα σοβαρό, παγκόσμιο πρόβλημα, με αντίκτυπο και στο περιβάλλον. Κάθε άτομο απορρίπτει 100 κιλά φαγητού το χρόνο, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση απορρίπτονται 90 τόννοι φαγητό το χρόνο!
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να μειώσουμε την σπατάλη τροφίμων.
α) Αγοράζουμε μικρές ποσότητες φαγητού, με λίστα για το σούπερμάρκετ!
β) Χρησιμοποιούμε πρώτα τα τρόφιμα που κοντεύουν να λήξουν, καθώς είναι πολύ πιθανό να καταλήξουν στα σκουπίδια.
γ) Τα τρόφιμα που περίσεψαν μπορούν να χρησιμοποιηθούν την επόμενη μέρα, σε σάντουιτς ή και πίτσα!
δ) Η σωστή αποθήκευση τροφίμων είναι κλειδί για την διατήρησή τους για περισσότερο καιρό και για την προστασία τους από έντομα και άλλους οργανισμούς.
ε) Μπορούμε να μοιραστούμε το φαγητό μας με φίλους μας.