Επιστημονική τεκμηρίωση vs "επιστημονική τεκμηρίωση"
Οι επιστήμες βασίζονται στην παρατήρηση και τα πειράματα (έρευνα). Αυτά που σήμερα θερούμε κοινή λογική, αποτελούν ουσιαστικά τα συμπεράσματα μελετών και παρατηρήσεων. Χάρη στις επιστήμες ζούμε πολλά χρόνια, αντιμετωπίζουμε νόσους που παλαιότερα δεν ήταν ιάσιμες, και επικοινωννούμε άμεσα από κάθε γωνιά του κόσμου. Κι όμως, σήμερα παραμερίζουμε πολλά σημαντικά επιτεύγματα των επιστημών (πχ. τα εμβόλια, αλλά όχι τα κινητά), πιστεύουμε τις ψεύτικες ειδήσεις, και πρέπει να αναδιατυπώνουμε ακόμη και βασικές αρχές των επιστημών και της έρευνας, ώστε να ενημερωθεί σωστά το κοινό.
Παράλληλα, η έρευνα προχωρά, και γίνονται πολλές μελέτες ανά τον κόσμο, έτσι ώστε να μάθουμε καλύτερα τον κόσμο γύρω και μέσα μας. Η επιστημονική τεκμηρίωση θεωρείται σημαντική, όμως, στην πράξη το κοινό δεν έχει τα εργαλεία να αξιολογήσει την επιστημονική τεκμηρίωση που του παρέχεται. Αυτό είναι απολύτως (φυσιο)λογικό, καθώς δεν ασχολούμαστε όλοι με την έρευνα ή τον εκάστοτε κλάδο/επιστημη. Υπάρχουν χιλιάδες επιστημονικές μελέτες και δημοσιευμένα άρθρα, τα οποία πολλές φορές έχουν αντικρουόμενα αποτελέσματα, ενώ η μεθοδολογία της έρευνας επηρεάζει και την ποιότητά της. Άλλωστε, πολλές φορές διαβάζουμε άρθρα που ανακοινώνουν με βαρύγδουπους τίτλους τα νέα επιστημονικά δεδομένα που “αλλάζουν ο,τι ξέραμε”, χωρίς όμως να ισχύει κάτι τέτοιο, ειδικά στον κλάδο της διατροφής. Μάλιστα, για διάφορα επιστημονικά ερωτήματα μπορούμε να βρούμε και αντίθετες απαντήσεις! Θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν όλη την σχετική βιβλιογραφία και τις αδυναμίες των μελετών, έτσι ώστε να εξάγουμε σαφή, έγκυρα και ισχυρά συμπεράσματα! Άλλες φορές, το επιστημονικό ερώτημα δεν έχει μελετηθεί επαρκώς, και στην πράξη εφαρμόζεται μια κοινή συναίνεση (το λεγόμενο consensus). Άλλωστε, η επάρκεια του συνόλου των στοιχείων αποτελούν την επιστημονική απόδειξη/τεκμηρίωση.
Όλοι οι άνθρωποι έχουμε μέσα μας, λίγο εως πολύ, μια μεροληψία. Δεν είναι όλες οι μελέτες το ίδιο, και δεν μπορούμε πάντα να εξάγουμε συμπεράσματα αίτιου-αιτιατού (δηλαδή ότι το Α οδηγεί στο Β) ή να γενικεύσουμε τα αποτελέσματα. Επίσης, μελέτες σε ζωικά μποντέλα δεν μπορούν να “μεταφραστούν” στον άνθρωπο, αλλά μας δίνουν ένα έναυσμα. Ακόμα και οι μετα-αναλύσεις (οι -θεωρητικά- πιο αξιόπιστες αναλύσεις δεδομένων που λαμβάνουν υπόψιν δεδομένα πολλών μελέτών) μπορεί να έχουν σοβαρά προβλήματα μεθοδολογίας ή οι επιστήμονες να εξάγουν λανθασμένα συμπεράσματα, επηρεασμένοι από τη μεροληψία τους!
Γιατί μας νοιάζει αυτό;
Το κοινό μπορεί να παρασυρθεί πολύ εύκολα από επιτήδειους και ψευδοεπιστήμονες οι οποίοι χρησιμοποιούν συγκεκριμένες μελέτες, συχνά με πολλά μεθοδολογικά λάθη ή σε κύτταρα ή/και ζώα, αλλά όχι στον άθρωπο, έτσι ώστε να προωθήσουν την δική τους πεποίθηση. Δηλαδή, επιλέγουν συγκερκιμένες μελέτες, οι οποίες συμφωνούν με τα πιστεύω τους και ενισχύουν τους ισχυρισμούς τους, παραμερίζοντας την υπόλοιπη βιβλιογραφία, η οποία αναφέρει αντίθετα αποτελέσματα ή καμία συσχέτιση.
Λαμπρό παράδειγμα αποτελεί η αλκαλική διατροφή ως αντικαρκινική διατροφη. Οι υποστηρικτές αυτές της δίαιτας προωθούν ότι τα καρκινικά κύτταρα δεν μπορούν να ζήσουν σε αλκαλικο περιβάλλον, και μέσω αλκαλοποίησης του σώματος ο καρκίνος “πεθαίνει”. Τα καρκινικά κύτταρα (και κανένα άλλο κύτταρο) όντως δεν μπορούν να ζήσουν σε πολύ αλκαλικό περιβάλλον και περιβάλλονται από όξινο (μικρο)περιβάλλον, λόγω του διαφορετικού μεταβολισμού τους σε σχέση με τα υγιή κύτταρα. Σε δοκιμαστικό σωλήνα, τα καρκινικά κύτταρα θα πεθάνουν σε αλκαλικό περιβάλλον. Το σώμα μας όμως δεν είναι δοκιμαστικός σωλήνας, ενώ το αίμα έχει αλκαλικό pH, το οποίο παραμενει σε πολύ καλά ελεγχόμενα όρια 7,35-7,45. Αν αλλάξει έχουμε μεταβολική αλκάλωση ή οξέωση, και περαιτέρω κόμα και θάνατο. Το να καταρρίπτονται οι μύθοι και τέτοιου είδους ισχυρισμοί είναι σημαντικό, καθώς θέτουν σε κίνδυνο την δημόσια υγεία, και την υγεία ευάλωτων ομάδων, όπως οι ασθενείς χρόνιων νόσων! Παραδείγματα αποτελούν και άλλες διατροφές που συστήνονται ως “θεραπείες” ή το αντιεμβολιακό κίνημα. Το κίνημα αυτό ξεκίνησε με την “επιστημονική” δημοσίευση ενός (πρώην) ιατρού, η οποία πέρα από έλλειψη επίσημων διαγνώσεων, δεν είχε στατιστική ανάλυση (η οποία είναι απαραίτητη) καθώς ήταν σειρά από περιστατικά, και όχι μελέτη. Και ενώ από τέτοιου είδους παρατηρήσεις δεν μπορούμε να εξάγουμε ούτε συσχέτιση, ούτε σχέση αίτιου-αιτιατού, ο εν λόγω ιατρός προώθησε και έπεισε ότι το εμβόλιο MMR “προκαλεί” αυτισμό. Καμία μελέτη δεν έχει δείξει συσχέτιση μεταξύ MMR και αυτισμού, και όμως λόγω της αναπαραγωγής των ισχυρισμών αυτών έχουμε καταλήξει σε επικίνδυνη μείωση των εμβολιασμών, επανεμφάνιση της ιλαρά και θανάτων εξαιτίας της νόσου!
Ακόμη, πολλές φορές βλεπουμε και βιβλία να προωθούνται για επιστημονική τεκμηρίωση. Όμως, τα βιβλία δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό αυτό. Καθένας μπορεί να γράψει βιβλίο και να παρουσιάσει τις πεποιθήσεις του, χωρίς να σημαίνει ότι τα λεγόμενα αυτά είναι επιστημονικώς τεκμηριωμένα, ακόμη και αν γίνεται αναφορά σε μελέτες!
Τέλος, πολλές φορές ακούμε και “μαρτυρίες” ατόμων, για τα οποία μια πρακτική ή “θεραπεία” λειτούργησε. Σε αυτή την περίπτωση, έχουμε ανεπίσημο στοιχείο (anecdotal evidence), το οποίο δεν μπορεί να σταθεί ως τεκμηρίωση, και το παρατηρούμενο φαινόμενο (πχ. θεραπεία από σπάνια νόσο) μπορεί να είναι απάτη, όπως έχουμε δει πολλές φορές με δυσάρεστη κατάληξη, ή το φαινόμενο να οφείλεται στην φαρμακευτική αγωγή και όχι στη συμπληρωματική θεραπεία.
Συμπερασματικά, η επιστημονική τεκμηρίωση που προωθούν ορισμένοι, δεν είναι επιστημοπνική τεκμηρίωση, αλλά επιλογή μελετών που συμβαδιζουν με τις απόψεις τους, γεγονός επικίνδυνο για την υγεία μας. Η επιστήμη δεν βασίζεται, άλλωστε, σε απόψεις, αλλά σε δεδομένα.
Τα διατροφικά νέα των εβδομάδων 15-26 Οκτωβρίου 2018
1. To EUFIC (European Food Information Council) με ένα επιστημονικώς εμπεριστατωμένο άρθρο μας ενημερώνει για τη διατροφή των ατόμων που αθλούνται τακτικά (σύμφωνα με τις γενικές οδηγίες).
Συνοπτικά συστήνει:
-Να λαμβάνουμε επαρκείς ποσότητες υδατανθράκων, λιαπρών και πρωτεϊνών, από πληθώρα τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων διαφορετικών φρούτων και λαχανικών
-Να τρώμε ένα γεύμα ή σνακ 1 με 4 ώρες πριν την προπόνηση
-Αθλητές που προπονούνται για πάνω από 90 λεπτά ενδέχεται να βοηθηθούν από υπερφόρτωση υδατανθράκων (carb loading) τις ημέρες πριν τον αγώνα
-Μετά την άθληση να τρώμε ένα γεύμα με υδατάνθρακες και πρωτεϊνες για την αναπλήρωση του μυϊκού γλυκογόνου και την ανάπλαση των μυών
-Να ενυδατωνόμαστε πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση
2. 16 Οκτωβρίου 2018: Παγκόσμια Ημέρα Επισιτισμού
3. Παγκόσμια ημέρα διατροφής σήμερα και θα ήθελα να εστιάσω στη σημασία της υγιεινής διατροφής!
Τι σημαίνει “υγιεινή διατροφή”;
Μια απλή ερώτηση, με μια απλή σχετικά απάντηση, την οποία πλέον δύσκολα θα βρούμε. Η παραπληροφόρηση γύρω από τη διατροφή, δυστυχώς, είναι εκτενής, με διάφορους ψευδο-επιστήμονες να υποστηρίζουν ό,τι για να είμαστε υγιείς πρέπει να αφαιρέσουμε από τη διατροφή μας ολόκληρες ομάδες τροφίμων, όπως τα γαλακτοκομικά, ή συγκεκριμένα τρόφιμα και συστατικά, όπως τη γλουτένη. Στην πραγματικότητα, σε μια υγιεινή διατροφή δεν απαγορεύεται κανένα τρόφιμο, εκτός και αν υπάρχει ιατρικός λόγος. Για εμάς στην Ελλάδα, η Μεσογειακή Διατροφή είναι το κλασσικό μας πρότυπο υγιεινής διατροφής, ενώ είναι και το πρότυπο που συστήνεται παγκοσμίως. Έχουμε εύκολη πρόσβαση σε πληθώρα τοπικών, φρέσκων φρούτων και λαχανικών, οσπρίων, και ψαριού, ενώ παράγουμε τοπικό εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο.
Ας μην δαιμονοποιούμε τρόφιμα και ομάδες τροφίμων, καθώς δεν υπάρχουν υγιεινά και ανθυγιεινά τρόφιμα, αλλά βλέπουμε τη διατροφή ως σύνολο! Η υγιεινή διατροφή, και πάλι θα πρέπει να είναι στα μέτρα μας. Μπορεί δυο άτομα να ακολουθούν τη Μεσογειακή Διατροφή, τρώγοντας όμως διαφορετικά τρόφιμα, και έχοντας διαφορετικές συνήθειες!
Οι “αδύνατοι χρειάζεται να προσέχουν τη διατροφή τους;
Η υγιεινή διατροφή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την υγεία μας, και η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή απαραίτητη για όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και βάρους! Η παχυσαρκία παιδιών και ενηλίκων αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα δημόσιας υγείας της εποχής μας, με μεγάλο κόστος στην ψυχική και σωματική υγεία, και όχι μόνο. Παράλληλα, η ενασχόληση με την εικόνα του σώματός μας μας απασχολεί, ανεξαρτήτου Δείκτη Μάζας Σώματος. Πολλές φορές ακούμε άτομα με φυσιολογικό βάρος να προσέχουν τη διατροφή τους, ή αντίθετα ακούμε για άτομα με χαμηλό ή φυσιολογικό σωματικό βάρος να “τρώνε ό,τι θέλουν, χωρίς να παχαίνουν”. Τι γίνεται λοιπόν με τα άτομα με φυσιολογικό βάρος; Πρέπει να προσέχουν τη διατροφή τους;
Το σωματικό βάρος και ο Δείκτης Μάζας Σώματος είναι δύο από τις μετρήσεις που μας ενδιαφέρουν στην ανθρωπομετρία, όμως δεν είναι οι μοναδικές ή πιο σημαντικές. Το ποσοστό του λίπους στο σώμα είναι επίσης πολύ σημαντικό! Δηλαδή, μπορεί να έχουμε ένα άτομο με επιθυμητό σωματικό βάρος, που έχει αυξημένο σωματικό λίπος, και έτσι το άτομο εκίνο να βρίσκεται σε υψηλότερο κίνδυνο για παθήσεις όπως καρδιαγγειακά και διαβήτη, όπως ένα άτομο με Δείκτη Μάζας Σώματος που αντιστοιχεί στην κλίμακα της παχυσαρκίας!Μάλιστα, επιδημιολογικές μελέτες βρίσκουν ότι νορμοβαρείς ενήλικες εμφανίζουν αντίσταση στην ινσουλίνη, ενώ ακόμα και άτομα με οριακά φυσιολογικό Δείκτη Μάζας Σώματος και υπέρβαρα άτομα βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για μεταβολικό σύνδρομο.
Η διατροφή, λοιπόν, παίζει ρόλο στη σιλουέτα μας, αλλά κυρίως στην υγεία μας. Επομένως, είναι απαραίτητο για όλους μας, ανεξαρτήτως σωματικού βάρους να ακολουθούμε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, με σωστή διατροφή και τακτική άσκηση.
Η σωστή διατροφή είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της υγείας μας. Ανεξαρτήτου σωματικού βάρους είναι απαραίτητο να προσέχουμε τη διατροφή μας και να επιλέγουμε συνετά τι θα βάλουμε στην κουζίνα μας, επομένως και στο πιάτο μας!
Αν έχετε απορίες ή χρειάζεστε βοήθεια σχετικά με τη διατροφή σας, εμπιατευτείτε μόνο αδειούχους διαιτολόγους-διατροφολόγους!
4. Διάφορες παράδοξες δίαιτες διαφημίζονται ως αντι-φλεγμονώδεις δίαιτες τον τελευταίο καιρό.
Πολλές από αυτές απαγορεύουν ολόκληρες ομάδες τροφίμων, ή τρόφιμα όπως τα όσπρια και αρκετά φρούτα και λαχανικά, ή και τη σοκολάτα (το κακάο περιέχει πολλά αντιοξειδωτικά).
Μια μελέτη του 2014* ανέλυσε τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά και βρήκε ότι τα θρεπτικά συστατικά με το μεγαλύτερο αντιοξειδωτικό σκορ είναι:
- Φλαβόνες (κόκκινα-μωβ λαχανικά, όπως μελιτζάνα και ντομάτα)
- Ισοφλαβόνες (σόγια)
- Β-καροτένιο (πορτοκαλί λαχανικά, όπως καρότο, κολοκύθα)
- Φλαβονόλες (μπρόκολο, κρεμμύδι, μήλα, μούρα)
- Ω-3 λιπαρά οξέα (λιπαρά ψαρια, λιναρόπορος, chia seeds, καρύδια)
- Βιταμίνη C (πορτοκάλι, ακτινίδιο, πιπεριά, φράουλα, ντομάτα)
Εκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι αυτά τα θρετπικά συστατικά τα βρίσκουμε στη λίστα των απαγορευμένων τροφίμων των παράδοξων διαιτών που διαφημίζουν ότι μειώνουν τη φλεγμονή στο σώμα (κετογονική, Paleo κ.α.)!!!
Αντιθέτως, η Μεσογειακή Διατροφή, το πιο καλα μελετημένο πρότυπο διατροφής, περιέχει πληθώρα θρεπτικών τροφίμων και τροφίμων με υψηλό αντιφλεγμονώδες σκορ, ενώ η προσκόλληση σε αυτό το διατροφικό πρότυπο σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων!
*Διαβάστε όλη τη μελέτη εδώ:
Designing and developing a literature-derived, population-based dietary inflammatory index.
5. 25 Οκτώβρη 2018: Παγκόσμια ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού
Πώς η διατροφή θα μας προστατέψει;
6. Με μεγάλη επιτυχία στέφθηκε η ομιλία με τίτλο “Καρκίνος και Διατροφή: Πρόληψη και αντιμετώπιση από το παιδί στον ενήλικα!”, η οποία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 24 Οκτώβρη στο Επιμελητήριο Λέσβου.
Μαζί με τις συναδέλφους Χαρά Κουτρολού και Σταυρούλα Τσατραφίλη, παρουσίασαμε τη σημαντικότητα της διατροφής και της καλής κατάστασης θρέψης στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του καρκίνου, καθώς αναφερθήκαμε και στην σημαντικότητα των υγιεινών διατροφικών συνηθειών από την παιδική ηλικία!
Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Δίαιτας
Πόσες φορές ξεκινήσατε άλλη μια δίαιτα που κατέληξε σε απογοήτευση & επαναπρόσληψη του βάρους;
Πόσες φορές το αποτέλεσμα της δίαιτας ή ετών προσπάθειας απώλειας βάρους κατέληξαν στο να έχετε παραπάνω κιλά από τα αρχικά;
Πόσες φορές θεωρήσατε οτι εσείς έχετε πρόβλημα, και όχι οτι ο τρόπος που προσπαθείτε δεν είναι ο σωστός;
Η εκάστοτε πολυδιαφησμένη, και μη, δίαιτα δεν αποτελεί λύση!
Δίαιτες θα βρείτε παντού, από το διαδίκτυο, από τη φίλη σας, και τον "επαγγελματία" που παριστάνει τον διαιτολόγο!
Ενημερωθείτε για το πώς μπορώ να σας βοηθήσω στον έλεγχο του σωματικού σας βάρους εδώ.
Η σταδιακή βελτίωση του τρόπου ζωής, από τη διατροφή & την άσκηση ως την σκέψη γύρω από τη διατροφή, είναι αυτή που θα φέρει το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα!
Όχι δεν θα χάνετε πολλά κιλά την εβδομάδα, αλλά δεν θα χρειαστεί να τα ξαναχάσετε! Θα μάθετε τι σημαίνει τρώω σωστά, τρώω υγιεινά, ακούω το σώμα μου, και όχι ποια τρόφιμα "παχαίνουν" και ποιά τρόφιμα "αδυνατίζουν".
Για τη διατροφή σας εμπιστευτείτε μόνο τους ειδικούς, τους αδειούχους διαιτολόγους-διατροφολόγους!
“Αυγά” scrambled χωρις αυγά
H έρευνα αναδεικνύει την κατανάλωση σόγιας και των προϊόντων της ως ωφέλιμη στην υγεία γυναικών και ανδρών, όλων των ηλικιών! H σόγια και τα προϊόντα της έχουν πολλές χρήσεις στη μαγειρική, και είναι ιδανική για τους χορτοφάγους και για όσους νηστεύουν!
“Αυγά” scrambled χωρις αυγά: άλλος ένας τρόπος να χρησιμοποιήοσυμε το τόφου!
Υλικά για 1 χορταστική μερίδα:
- 1 συσκευασία τόφου (firm tofu)
- 1 κ.σ. εξαιρετικά παρθενο ελαιόλαδο
- 1 κ.γ. μιξ για κάρυ
- 1 μικρό κρεμμύδi
- Ντοματίνια
- Κόκκινη πιπεριά
- Μανιτάρια
- 1 φέτα ψωμί
Εκτέλεση:
- Σε ένα μπολ μαδίστε το τόφου σε μικρα κομμάτια
- Προσθέστε το μιγμα κάρυ
- Κοψτε στα 2 τα ντοματίνια και σε μικρά κομμάτια την πιπεριά και το κρεμμύδι
- Σωτάρετε τα ντοματίνια, το κρεμμύδι και την πιπεριά στο τηγάνι με 1 κ.σ. εξαιρετικά παρθενο ελαιόλαδο
- Προσθέστε το τοφου και μαγειρέψτε το για 3 λεπτά περίπου
- Σερβίρετε πάνω σε φρυγανισμένο ψωμί