Διατροφή & πρόληψη του καρκίνου του μαστού
Ο Οκτώβρης είναι ο μήνας ενημέρωσης κατά του καρκίνου του μαστού και 25 Οκτώβρη η Παγκόσμια Ημέρα κατά του καρκίνου του Μαστού.
Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τον πιο συχνό τύπο καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας, ενώ το 2012 αποτελούσε τον δεύτερο πιο συχνό τύπο καρκίνο που διαγνώστηκε, αποτελώντας το 11,9% των διαγνώσεων καρκίνου. Ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου διπλασιάζεται κάθε δεκαετία μετά την εμμηνόπαυση, ενώ αναφορικά με την αντιμετώπιση της νόσου, η επιβίωση έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια.
Ο τρόπος ζωής και η διατροφή παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη πληθώρας τύπων καρκίνου. Έτσι, και στον καρκίνο του μαστού η διατροφή μπορεί να γίνει σύμμαχος. Ας δούμε τι δείχνει η έρευνα για την σχέση διατροφής και πρόληψης του καρκίνου του μαστού.
Σάκχαρα: Αν και δεν υπάρχουν σαφή συμπεράσματα για τη σχέση υψηλής κατανάλωσης ελευθέρων σακχάρων και καρκίνου του μαστού φαίνεται ότι η προσκόλληση σε διατροφή πλούσια σε ελεύθερα σάκχαρα αυξάνει τον κίνδυνο νόσου, ενδεχομένως μέσω της αύξησης του σωματικού βάρους. Πηγές ελευθέρων σακχάρων αποτελούν η ζάχαρη, το μέλι, οι χυμοί και τα ροφήματα με ζάχαρη, τα αναψυκτικά, καθώς και τα γλυκά, τα μπισκότα και πολλά δημητριακά πρωινού.
Φυτικές ίνες, λαχανικά και φρούτα: Η υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Αυτό ενδέχεται να οφείλεται και στο γεγονός ότι τα τρόφιμα πηγές φυτικών ινών είναι χαμηλά σε λιπαρά και υψηλά σε αντιοξειδωτικά και καροτενοειδή. Πηγές φυτικών ινών είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί, τα όσπρια και τα προϊόντα ολικής άλεσης.
Λιπαρά: Η αυξημένη κατανάλωση λιπαρών στην εμμηνόπαυση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, όμως φαίνεται ότι η αυξημένη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών είναι που αυξάνει τον κίνδυνο. Κοινές πηγές κορεσμένων λιπαρών αποτελούν το λίπος του κρέατος και των παραγώγων του, το βούτυρο, τα τυριά, η κρέμα γάλακτος, τα γλυκά και τα αρτοσκευάσματα. Αντιθέτως, άτομα που καταναλώνουν συχνά ψάρια, άρα και ω-3 λιπαρά οξέα έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, σε σχέση με άτομα που καταναλώνουν μκρές ποσότητες ψαριού.
Πρωτεΐνες: Μια πρόσφατη έρευνα με δεδομένα από 46 μελέτες έδειξε ότι η υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος (φρέσκο και επεξεργασμένο) σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού, ενώ η υψηλή κατανάλωση προϊόντων σόγιας και γάλακτος με χαμηλά λιπαρά σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο. Πηγές πρωτεΐνών αποτελούν το κρέας, το κοτόπουλο, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά, τα όσπρια και το αυγό.
Γαλακτοκομικά: Ένας μύθος γύρω από τον καρκίνο του μαστού είναι ότι η κατανάλωση γάλακτος ή και γαλακτοκομικών αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου. Κάτι τέτοιο όμως δεν φαίνεται να ισχύει. Μάλιστα, μια μετα-ανάλυση έδειξε ότι γυναίκες που κατανάλωναν περισσότερα γαλακτοκομικά προϊόντα βρισκόντουσαν σε χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε σχέση με τις γυναίκες που κατανάλωναν τα λιγότερα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ η κατανάλωση γάλακτος δεν συσχετιζόταν με τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου. Η υψηλή πρόσληψη ασβεστίου, επίσης, φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
Καφές και αλκοόλ: Ο καφές φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, ενώ η κατανάλωση αλκοόλ (1 ποτό κάθε μέρα) αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Αν και χρειάζονται περαιτέρω έρευνες για πιο σαφή συμπεράσματα, η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή μπορεί να γίνει σύμμαχος στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Μάλιστα, η έρευνα έχει αναδείξει τη Μεσογειακή Διατροφή (ΜΔ) ως πρότυπο διατροφής, στο οποίο η προσκόλληση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης αρκετών τύπων καρκίνων, εκ των οποίων και ο καρκίνος του μαστού! Συγκεκριμένα η υψηλότερη προσκόλληση στη ΜΔ σχετίζεται με μείωση εμφάνισης της νόσου κατά 7%.
Πηγές:
-Diet and breast cancer: a systematic review. doi: 10.3109/09637486.2014.950207.
-Dietary fiber and breast cancer risk: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. doi: 10.1093/annonc/mdr589
-Fruits, vegetables and breast cancer risk: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. doi: 10.1007/s10549-012-2118-1
-Adherence to Mediterranean diet and risk of cancer: an updated systematic review and meta-analysis of observational studies. doi: 10.1002/cam4.539
-World Cancer Report 2014
Πεινάω ή έχω λιγούρα;
Πολλές φορές θέλουμε να φάμε, ακόμη και ας μην πεινάμε ή λίγο μετά το φαγητό. Άλλες φορές πεινάμε τόσο που και ξερό ψωμί να μας δώσουν θα το φάμε! Η όρεξη για φαγητό και η πείνα είναι δυο διαφορετικές έννοιες γύρω από τη σίτιση, τις οποίες όμως πολλές φορές συγχέουμε.
Η πείνα είναι ο φυσιολογικός μηχανισμός του οργανισμού μας, ο οποίος ειδοποιεί ότι το σώμα μας έχει ανάγκη από ενέργεια, και επηρεάζεται από ορμόνες, το άδειο γαστρεντερικό σύστημα, τον εγκέφαλο και τη γλυκόζη του αίματος. Η όρεξη για φαγητό είναι η επιθυμία για τροφή, και συχνά έρχεται μετά από σκέψη για τροφή, όταν δούμε ή και μυρίσουμε φαγητό, ενώ μπορεί η όρεξη να είναι μειωμένη όταν είμαστε άρρωστοι, και γενικά επηρεάζεται και από τα συναισθήματά μας. Μπορεί να έχουμε όρεξη για φαγητό ακόμη και ενώ έχουμε χορτάσει ή μπορεί να είμαστε ώρες νηστικοί και να μην έχουμε όρεξη για φαγητό!
Ο διαχωρισμός των δυο αυτών αισθημάτων είναι πολύ σημαντικός για τη μείωση και τη διατήρηση του σωματικού μας βάρους, ενώ η καταπολέμηση της όρεξης για τρόφιμα πλούσια σε λίπος, ζάχαρη και αλάτι, αποτελεί μια σημαντική υγιεινή διατροφική συνήθεια - δεξιότητα. Αν και στην περίπτωση που πεινάμε, θα πρέπει να φάμε το αντίστοιχο γεύμα -πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό, σνακ- όταν έχουμε όρεξη για φαγητό είναι σημαντικό να αποσπάσουμε την προσοχή μας από την τροφή. Η όρεξη για φαγητό έρχεται και φεύγει, επομένως, εάν κάνουμε υπομονή και προσπαθήσουμε να «ξεχαστούμε» και δεν ενδώσουμε στη λιγούρα μας, τότε εκείνη θα περάσει.
Πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από την αυξημένη όρεξη για φαγητό;
Η πρωτεΐνη είναι το θρεπτικό συστατικό που μας χορταίνει πιο πολύ. Στα γεύματα σας μην παραλείπετε την πηγή πρωτεΐνης, η οποία μπορεί να είναι το κρέας, το ψάρι, το κοτόπουλο, τα αυγά, το τυρί και τα όσπρια. Οι ξηροί καρποί έχουν πρωτεΐνες, επομένως είναι μια καλή ιδέα για σνακ!
Προτιμήστε τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες που μας κρατούν χορτάτους για περισσότερη ώρα. Προτιμήστε λοιπόν δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης, μαύρο ψωμί και επιλέξτε φρούτα σαν επιδόρπιο ή και σνακ. Τα όσπρια και τα λαχανικά είναι επίσης εξαιρετικές πηγές φυτικών ινών.
Φάτε συνειδητά. Είναι πολύ σημαντικό να απολαμβάνουμε πραγματικά την τροφή μας, και όχι τον κορεσμό. Όταν τρώμε γρήγορα ή αφηρημένοι δεν απολαμβάνουμε τη γεύση του φαγητού, ενώ δεν προλαβαίνουμε να καταλάβουμε εάν έχουμε χορτάσει. Στρώστε λοιπόν το τραπέζι σας, καθίστε με ηρεμία, χωρίς αντιπερισπασμούς και απολαύστε κάθε μπουκιά.
Επιλέξτε τα μικρότερα πιάτα και τα μεγαλύτερα πιρούνια. Όταν τρώμε σε μεγαλύτερα σκεύη, τότε βάζουμε περισσότερη τροφή. Επομένως, επιλέξτε ένα μικρότερο πιάτο! Αντιθέτως, όταν επιλέγουμε μεγαλύτερο πιρούνι, τρώμε 10% λιγότερο, σε σχέση με τη χρήση μικρότερου πιρουνιού! Δεν ισχύει όμως το ίδιο με τα κουτάλια, καθώς τρώμε περισσότερο, όταν τρώμε με μεγαλύτερα κουτάλια.
Μειώστε το στρες. Συνδέουμε το φαγητό με τα συναισθήματά μας, ενώ το στρες επιφέρει αύξηση της κορτιζόλης, που αυξάνει την όρεξη! Έτσι, σε περιόδους άγχους συνήθως τρώμε περισσότερο!
Σε περίπτωση λιγούρας είναι σημαντικό να μην ενδώσουμε. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να «ξεχαστούμε». Εάν φύγουμε από την κουζίνα, αν κάνουμε κάποια δουλειά στο σπίτι, ή αν πάμε για μια βόλτα ή μιλήσουμε με κάποιον στο τηλέφωνο, μπορούμε να αποσπάσουμε την προσοχή μας από το φαγητό και να μας περάσει η αυξημένη όρεξη.
Είναι σημαντικό να απολαμβάνουμε πραγματικά όλες τις τροφές. Η πείνα είναι ένας φυσιολογικός μηχανισμός ο οποίος δεν πρέπει να παραβλέπεται. Βάζοντας, όμως, φρένο στη λιγούρα μας, μπορούμε πιο εύκολα να ελέγξουμε το βάρος μας και να ακολουθήσουμε μια ισορροπημένη διατροφή.
Διατροφικοί μύθοι: Τελικά τι ισχύει; (Μέρος Δ΄)
Με διάφορες παράδοξες δίαιτες να έχουν κάνει την εμφάνισή τους, και συμβουλές από άτομα που δεν γνωρίζουν από διατροφή (πχ. food bloggers) να έρχονται σε αντίθεση με τις συστάσεις από οργανισμούς υγείας, μας κάνουν να αναρωτιόμαστε: τι ισχύει τελικά;
1. Οι σπιτικοί χυμοί είναι πολύ καλύτεροι από τους έτοιμους χυμούς, και είναι καλύτερο να φάω τα φρούτα μου μαζεμένα!
Αδιαμφισβήτητα, οι σπιτικοί χυμοί είναι ανώτεροι ποιοτικά των έτοιμων χυμών! Πέρα από την εκτενή τους επεξεργασία, πολλές φορές οι έτοιμοι χυμοί περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη, βελτιωτικά γεύσης και χρώματος. Ο οργανισμός μας δεν μπορεί να καταλάβει από πού προέρχονται τα διαφορετικά θρεπτικά συστατικά, έτσι και με τους χυμούς, είτε είναι σπιτικοί, είτε έτοιμοι, τα σάκχαρα και τα υπόλοιπα συστατικά θα έχουν την ίδια επεξεργασία από τον οργανισμό μας. Τα σάκχαρα των χυμών περνούν άμεσα στην κυκλοφορία του αίματος μας, ενώ σε αντίθεση τα σάκχαρα των φρούτων περνάνε πιο αργά, λόγω των φυτικών ινών των φρούτων. Ως ένα ποσοστό οι φυτικές ίνες των χυμών αλλοιώνονται, ενώ πολλές φορές είτε τις αφαιρούμε στο σπίτι, είτε μένουν πάνω στον αποχυμωτή! Επιπλέον, για τους παραπάνω λόγους, τα φρούτα μάς χορταίνουν περισσότερο, σε σχέση με τους χυμούς, και είναι προτιμότερο να τα επιλέξουμε, αντί των χυμών, και ας είναι και σπιτικοί! Βέβαια, οι χυμοί μπορούν να είναι μέρος μιας υγιεινής διατροφής, αρκεί να καταναλώνονται με μέτρο, και να έχουμε υπόψη ότι μπορεί για ένα χυμό να χρειαστεί να στύψουμε 3-4 πορτοκάλια, αλλά ο χυμός δεν μετράει σαν 3-4 μερίδες φρούτων και λαχανικών!
2. Παίρνω συμπληρώματα βιταμινών, ακόμη και αν δεν έχω ελλείψεις, γιατί μας κάνουν καλό.
Τα συμπληρώματα βιταμινών και άλλων θρεπτικών συστατικών δεν θα μας βοηθήσουν εάν δεν έχουμε έλλειψη ή χαμηλά επίπεδα βιταμινών, ή σιδήρου ή άλλων μικροθρεπτικών συστατικών, ειδικά αν ακολουθούμε μια ποικίλη διατροφή. Μάλιστα, μεγάλες έρευνες με συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών (Α και Ε), σταμάτησαν πρόωρα, καθώς οι ερευνητές παρατήρησαν αύξηση στη θνησιμότητα, και στον καρκίνο του πνεύμονα σε καπνιστές. Επιπλέον, μελέτη έδειξε πρόσφατα ότι η συμπληρωματική αγωγή με βιταμίνη Ε και σελήνιο για πέντε χρόνια, δεν προλαμβάνει την άνοια. Επίσης, το σελήνιο φάνηκε να αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2. Η βιταμίνη Ε μάλιστα φάνηκε να αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη. Πριν λίγες ημέρες από άλλη μελέτη φάνηκε πως η συμπληρωματική αγωγή με βιταμίνη D και ασβέστιο δεν οδηγεί σε μειωμένο κίνδυνο για καρκίνο. Έτσι, είναι προτιμότερο να μην παίρνουμε χωρίς ιατρική συνταγή και χωρίς ιατρικό λόγο, συμπληρώματα βιταμινών και αντιοξειδωτικών, αλλά να ακολουθούμε μια υγιεινή διατροφή, από την οποία θα λάβουμε τις απαραίτητες βιταμίνες και τα άλλα μικροθρεπτικά συστατικά.
3. Θα φτιάξω/αγοράσω υγιεινό γλυκό χωρίς ζάχαρη, με λάδι καρύδας και σιρόπι αγαύης!
Πολλές συνταγές, αλλά και κάποια συσκευασμένα τρόφιμα τον τελευταίο καιρό, διαφημίζονται ως «υγιεινά», ενώ συχνά γράφουν ότι είναι χωρίς ζάχαρη και άλλα «δαιμονοποιημένα συστατικά». Όμως, βλέπουμε πολύ συχνά η ζάχαρη να αντικαθίσταται από άλλα σάκχαρα, όπως σιρόπια ή μέλι, χωρίς να βελτιώνεται το τελικό προϊόν από άποψη θερμίδων και σακχάρων. Επιπλέον, το λάδι καρύδας που έχει κατακλύσει την αγορά, είναι έλαιο με κορεσμένα λιπαρά, τα οποία καλό είναι τα έχουμε περιορισμένα στη διατροφή μας. Με μία κουταλιά της σούπας λάδι καρύδας, παίρνουμε όλη την ποσότητα κορεσμένων λιπαρών που μας αναλογεί σε μια ημέρα! Μάλιστα, το βούτυρο είναι καλύτερη επιλογή από το λάδι καρύδας! Φυσικά, το ελαιόλαδο που είναι πηγή ακόρεστων λιπαρών, είναι η κάλλιστη επιλογή για τις συνταγές μας και την υγεία μας. Εάν λοιπόν θέλετε να φτιάξετε ένα πιο υγιεινό γλυκό, μειώστε τη ζάχαρη της συνταγής, και χρησιμοποιήστε ελαιόλαδο!
Brownies με 2 υλικά
Τα πιο εύκολα και λαχταριστά, και συνάμα ελαφριά brownies είναι εδώ!
Μόνο με δύο υλικά, έτοιμα σε λιγότερο από μισή ώρα!
Θα χρειαστείτε:
- 4 αυγά
- 240 γρ κουβερτούρα
Εκτέλεση:
- Λιώστε την κουβερτούρα στον φούρνο μικροκυμμάτων
- Σπάστε και ανακατέψτε καλά τα αυγά
- Αναμείξτε την λιωμένη σοκολάτα με τα αυγά
- Ρίξτε το μίγμα σε ένα πυρέξ, στο οποίο έχετε βάλει λαδόκολλα
- Ψήστε για 20 λεπτά σε προθερμασμένο φούρνο στους 180 βαθμούς
- Αφού κρυώσουν τα brownies, κόψτε σε 9 κομμάτια
- Καλή απόλαυση!