Διατροφική μαγιά: Τι είναι και πώς χρησιμοποιείται;
Η διατροφική μαγιά έχει κάνει την εμφάνισή της σε χορτοφαγικές συνταγές τα τελευταία χρόνια, και έχει τραβήξει το ενδιαφέρον των καταναλωτών.
Η διατροφική μαγιά προέρχεται από τον ίδιο μύκητα όπως η μαγιά που χρησιμοποιούμε στην αρτοζαχαροπλαστική και στη μπύρα, τον Saccharomyces cerevisiae, έχοντας υποστεί διαφορετική επεξεργασία, και πωλείται σε μορφή σκόνης ή ως μικρές νιφάδες.
Στη διατροφική μαγιά, ο μύκητας απενεργοποιείται («σκοτώνεται») με αποτέλεσμα να λαμβάνουμε τα θρεπτικά συστατικά του, με τυρένια & αλμυρή γεύση.
Η διατροφική μαγιά είναι ένα vegan προϊόν, το οποίο αποτελεί πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β, ιχνοστοιχείων Ψευδαργύρου, Σεληνίου και Μαγγανίου, καθώς και αντιοξειδωτικών. Στην πλειοψηφεία των προιόντων διατροφικής μαγιάς, έχουν προστεθεί επιπλέον βιταμίνες, οι οποίες αναγράφονται στην διατροφική ετικέτα!
Πέρα από τα μικροθρεπτικά συστατικά, η διατροφική μαγιά περιέχει και πρωτεϊνη υψηλής βιολογικής αξίας, περί τα 2 γραμμάρια ανά κουταλιά της σούπας και φυτικές ίνες περί τα 5 γραμμάρια ανά 2 κουταλιές της σούπας. Έτσι, η διατροφική μαγιά αποτελεί μια πολύ καλή επιλογή για άτομα που ακολουθούν χορτοφαγικές και vegan διατροφές.
Πώς χρησιμοποιείται η διατροφική μαγιά;
- Στη θέση του τυριού σε ζυμαρικά
- Για έξτρα γεύση σε αρτοσκευάσματα (πχ. αλμυρα muffins), σαλάτες, σάλτσες και γεύματα όπως σούπες ή πουρέ
- Σε ποπκορν
Νηστεία: πώς υποκαθιστούμε το γάλα;
Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν πηγή πρωτεΐνης και ασβεστίου. Κατά τη νηστεία η κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών απαγορεύεται, λόγω της ζωικής τους προέλευσης.
Το μπρόκολο, το κουνουπίδι, το σπανάκι, το σουσάμι, το ταχίνι και τα αμύγδαλα αποτελούν εναλλακτικές πηγές ασβεστίου, ενώ αυτήν την εποχή έμφαση δίνεται στα μη γαλακτοκομικά προϊόντα και ροφήματα.
Στα ράφια του σούπερ μάρκετ θα έχετε παρατηρήσει τα διαφορετικά νηστίσιμα γάλατα. Η ποικιλία των νηστίσιμων προϊόντων αυξάνεται με τα χρόνια και είναι πιο δύσκολο να κάνουμε την πιο υγιεινή επιλογή! Παρακάτω αναλύονται τα διάφορα νηστίσιμα γαλακτοκομικά προϊόντα και οι διαφορές μεταξύ τους.
Όσον αφορά τα υποκατάστατα γάλακτος, στο εμπόριο υπάρχουν διάφορα ροφήματα, όπως σόγιας, αμυγδάλου, ρυζιού, καρύδας και βρώμης. Τα νηστίσιμα ροφήματα έχουν λιγότερες θερμίδες ανά μερίδα σε σχέση με το κανονικό γάλα καθώς και λιγότερα κορεσμένα λιπαρά.
Τα ροφήματα αυτά περιέχουν ασβέστιο, βιταμίνη D και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όμως, στην πλειοψηφία τους περιέχουν έως και τέσσερα κουταλάκια του γλυκού σάκχαρα. Βέβαια, είναι ελεύθερα λακτόζης και χοληστερόλης. Εκτός από το ρόφημα βρώμης, τα υπόλοιπα είναι ασφαλή προς κατανάλωση από άτομα με κοιλιοκάκη.
Ένα ποτήρι γάλα/ρόφημα σόγιας περιέχει όση πρωτεΐνη περιέχει και το τυπικό γάλα και είναι το εναλλακτικό ρόφημα με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα πρωτεΐνης. Προτιμήστε γάλα σόγιας, χωρίς πρόσθετη ζάχαρη ή με φυσική γεύση.
Λόγω του ότι η περισσότερη σόγια προέρχεται από γενετικά τροποποιημένη σόγια, είναι καλό να ελέγχετε την ετικέτα του προϊόντος.
Το γάλα αμυγδάλου είναι ένα ρόφημα με ευχάριστη, ελαφριά γεύση και λιγότερες θερμίδες ανά μερίδα από τα άλλα νηστίσιμα ροφήματα, ενώ υπάρχει και προϊόν χωρίς πρόσθετα σάκχαρα. Το θετικό με το ρόφημα αμυγδάλου είναι ότι μπορεί να παρασκευαστεί εύκολα και στο σπίτι! Μουλιάστε ένα φλιτζάνι αμύγδαλα όλο το βράδυ. Το πρωί ξεφλουδίστε τα, ξεβγάλτε και στραγγίστε τα.
Στη συνέχεια, προσθέστε τα στο μπλέντερ με τέσσερα φλιτζάνια νερό (και τέσσερις χουρμάδες ή λίγο μέλι για να γίνει πιο γλυκό) και ανακατέψτε καλά. Τέλος, περάστε το μείγμα μέσα από μουσελίνα και απολαύστε το!
Το γάλα καρύδας είναι ρόφημα με εξωτική, ελαφριά γεύση. Περιέχει φυσικά σάκχαρα, οπότε τις περισσότερες φορές δεν προστίθενται επιπλέον σάκχαρα στο ρόφημα. Βέβαια, σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται το γάλα καρύδας να είναι αναμεμιγμένο με γάλα ρυζιού.
Αναφορικά με το γάλα ρυζιού, προέρχεται κυρίως από καστανό ρύζι, περιέχει περισσότερους υδατάνθρακες ανά μερίδα από το συμβατικό γάλα, εκ των οποίων σχεδόν τα μισά είναι σάκχαρα που προκύπτουν φυσικά. Όμως, λόγω της περιεκτικότητας του ρυζιού σε αρσενικό, είναι αμφίβολη η ασφάλειά του για τα παιδιά.
Το γάλα βρώμης προέρχεται από βρώμη, είναι πιο πλούσιο σε φυτικές ίνες από τα άλλα ροφήματα, με πάνω από 3 γρ. φυτικών ινών σε ένα ποτήρι! Ταιριάζει ιδιαίτερα με δημητριακά και βρώμη στο πρωινό, βοηθώντας ιδιαίτερα στην αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών!
Υπάρχουν διάφορα εναλλακτικά ροφήματα για άτομα που νηστεύουν. Απ’ αυτά το γάλα αμυγδάλου χωρίς προσθήκη σακχάρων έχει τις λιγότερες θερμίδες με ωραία γεύση, ενώ μπορείτε εύκολα να το φτιάξετε μόνοι σας!
Πώς μπορούν οι γονείς να αποτρέψουν την παιδική παχυσαρκία
Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Ένα στα τρία παιδιά είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο.
Η Ελλάδα κατέχει τα πρωτεία με το 44% των αγοριών και το 39% των κοριτσιών, να έχουν υπερβάλλον σωματικό βάρος, ενώ η περιφέρεια Β. Αιγαίου παίρνει το ασημένιο μετάλλιο στα ποσοστά της παιδικής παχυσαρκίας!
Παρόλα αυτά, το 30-40% των γονέων δεν μπορεί να αναγνωρίσει αν το παιδί του έχει υπερβάλλον σωματικό βάρος. Το γεγονός αυτό, όχι μόνο διαιωνίζει το πρόβλημα με επιπτώσεις για την υγεία του παιδιού στο μέλλον, αλλά κάνει και πιο δύσκολη την πρόληψη και την αντιμετώπιση του αυξημένου βάρους.
Οι γονείς, ως υπεύθυνοι για την υγεία των παιδιών τους, αλλά και ως πρότυπα, μπορούν να τα βοηθήσουν ιδιαίτερα, ακόμη και από την εμβρυική ηλικία!
Όταν η μητέρα έχει φυσιολογικό σωματικό βάρος, δεν καπνίζει, δεν παίρνει υπερβάλλον βάρος και έχει φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D κατά την εγκυμοσύνη, τότε το παιδί βρίσκεται σε μικρότερο κίνδυνο για εμφάνιση παχυσαρκίας.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, η διατροφή της μητέρας παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των διατροφικών προτιμήσεων των παιδιών. Το αμνιακό υγρό και το μητρικό γάλα αλλάζουν γεύση ανάλογα με τη διατροφή της μητέρας και το έμβρυο / βρέφος εξοικειώνεται με αυτές τις γέυσεις, τις οποίες προτιμά αργότερα. Επομένως, οι μέλλουσες μητέρες και οι θηλάζουσες πρέπει να ακολουθούν μια ισορροπημένη, πλήρη και ποικίλη διατροφή.
Το μητρικό γάλα είναι η καλύτερη τροφή για τα βρέφη, με τα παιδιά που δεν έχουν θηλάσει να είναι κατά μέσο όρο 6 κιλά βαρύτερα από αυτά που έχουν. Όμως, είτε ένα βρέφος θηλάζει είτε όχι, όταν φαίνεται ότι έχει χορτάσει, είναι καλό να σταματήσει το γεύμα. Η παρακολούθηση του σωματικού βάρους είναι χρήσιμο εργαλείο για να καταλάβετε αν το παιδί σας τρέφεται αρκετά.
Ο απογαλακτισμός στο σωστό χρόνο, στους 4-6 μήνες, είναι σημαντική εποχή για τη διαμόρφωση των διατροφικών προτιμήσεων. Η ποικιλία τροφίμων που προσφέρεται στο παιδί, συμβάλλει στο να συνηθίσει σε όλες τις γεύσεις, ακόμα και το πικρό, ώστε να δέχεται τα νέα τρόφιμα πιο εύκολα.
Ένα συχνό φαινόμενο στα παιδιά είναι η νεοφοβία, δηλαδή η απόρριψη νέων τροφίμων, το οποίο όμως δεν χρειάζεται να αποθαρρύνει τους γονείς. Χρειάζονται πέντε με δέκα εκθέσεις σε ένα νέο τρόφιμο μέχρι το παιδί να συνηθίσει και να το αποδεχτεί! Μπορείτε να «πείσετε» έμμεσα το παιδί να δοκιμάσει το νέο τρόφιμο, δείχνοντας και λέγοντάς του πόσο γευστικό είναι ή μπορείτε να το συνδυάσετε με γνώριμα, αρεστά στο παιδί, φαγητά. Μάλιστα, τα παιδιά που εκτίθενται σε μεγάλη ποικιλία φρούτων και λαχανικών, έχουν αυξημένες πιθανότητες να καταναλώνουν περισσότερα φρούτα και λαχανικά αργότερα.
Όταν το παιδί είναι σε ηλικία που αυτοσιτίζεται, έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τον κορεσμό και να σταμάταει όταν χορτάσει και δεν χρειάζεται να πιέζεται να καταναλώσει όλο το φαγητό του. Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 3 ετών, καταναλώνουν όση τροφή χρειάζονται μέχρι να χορτάσουν, ενώ σε μεγαλύτερη ηλικία καταναλώνουν όσο φαγητό τούς προσφερθεί.
Είναι λοιπόν συνετό οι μερίδες των παιδιών να είναι μικρότερες από αυτές των ενηλίκων και να τους τονίζετε ότι δεν χρειάζεται να αδειάσουν το πιάτο τους αν έχουν χορτάσει.
Η τακτική παρακολούθηση του ρυθμού της ανάπτυξης των παιδιών, είναι ιδιαιτέρως σημαντική, ώστε να προληφθεί ή αντιμετωπιστεί εγκαίρως ο υπερβάλλον ρυθμός αύξησης του βάρους. Πολλές φορές τα παιδιά μπορεί να φαίνονται νορμοβαρή, αλλά στις καμπύλες ανάπτυξης να βρίσκονται στην κλίμακα του υπέρβαρου ή της παχυσαρκίας!
Η υιοθέτηση των υγιεινών διατροφικών συνηθειών από μικρή ηλικία ακολουθούν τα παιδιά για χρόνια. Η βελτίωση τους όμως, δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη και χρειάζεται «οικογενειακή προσπάθεια», υπομονή και επιμονή. Η αντικατάσταση των επίμαχων τροφών είναι απαραίτητη. Είναι πιο δύσκολο κάποιος να σταματήσει μια συνήθεια από το να την αντικαταστήσει με κάποια άλλη.
Τα έτοιμα σνακ (κρουασάν, σοκολάτα, πατατάκια κ.ά.) αν και πολλές φορές προορίζονται για παιδιά, είναι τρόφιμα πλούσια σε λίπος, αλάτι και ζάχαρη.
Η αντικατάστασή τους πρέπει να γίνει με ένα «εύκολο» τρόφιμο που να φυλάσσεται σε προσβάσιμο, εμφανές σημείο, όπως το τραπέζι ή ο πάγκος της κουζίνας ή σε εμφανή θέση στο ψυγείο. Αυτά τα σνακ μπορεί να είναι μπάρες δημητριακών χωρίς ζάχαρη, φρούτα και λαχανικά, που τα παιδιά μπορούν να καταναλώσουν χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν μαχαίρι ή που έχετε κόψει νωρίτερα, σπιτικά αρτοσκευάσματα, σπιτικά ποπ-κορν χωρίς αλάτι, και γιαούρτι χωρίς πρόσθετη ζάχαρη.
Μερικές φορές η «διακόσμηση του πιάτου» (το food styling) με φαντασία, μπορεί να εγείρει την περιέργεια των παιδιών και να κάνει το φαγητό πιο ελκυστικό! Πολλές φορές οι αγαπημένες συνταγές μπορούν με μικρές τροποποιήσεις να γίνουν πιο υγιεινές, απλά μειώνοντας το ελαιόλαδο και τη ζάχαρη ή αντικαθιστώντας το βούτυρο με ελαιόλαδο, και προτιμώντας το αλεύρι ολικής άλεσης.
Φυσικά, η σωματική δραστηριότητα είναι εξίσου σημαντική. Εκτός του ότι είναι ευχάριστη ασχολία, η συστηματική άσκηση δυναμώνει τα οστά, μειώνει το άγχος, αυξάνει την αυτοπεποίθηση και βοηθάει στον έλεγχο του βάρους. Τα παιδιά πρέπει να ασκούνται τουλάχιστον 1 ώρα την ημέρα για όσο περισσότερες μέρες την εβδομάδα γίνεται.
Ομαδικά παιχνίδια, βόλτες, χορός και μπάνιο στη θάλασσα είναι μερικοί από τους τρόπους εκγύμνασης και διασκέδασης! Εξίσου σημαντική είναι και η μείωση των καθιστικών δραστηριοτήτων! Συστήνεται τα παιδιά κάτω των 2 ετών, να μην παρακολουθούν τηλεόραση, ενώ τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας είναι καλό να την περιορίσουν σε λιγότερο από 2 ώρες την ημέρα.
Η παιδική παχυσαρκία δεν έχει μόνο μια αιτία, αλλά είναι απόρροια πολλών παραγόντων. Η πρόσληψη ενέργειας και η φυσική δραστηριότητα είναι παράγοντες που στοχεύουμε!
Ενεργοποιώντας όλη την οικογένεια να βελτιώσει τον τρόπο ζωής της, μπορεί να προληφθεί ή και να αντιμετωπιστεί το αυξημένο σωματικό βάρος στα παιδιά!
Νηστεία: τι πρέπει να προσέξουμε;
Διανύουμε τη νηστεία της Σαρακοστής. Άλλοι την ακολουθούν κατά γράμμα, και άλλοι νηστεύουν μόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα, ενώ βρίσκουμε νηστίσιμες συνταγές στο διαδίκτυο και την τηλεόραση.
Σε περιόδους νηστείας, η κατανάλωση ζωικών τροφίμων αποκλείεται. Έτσι, από τη διατροφή λείπουν το κρέας, το κοτόπουλο, το ψάρι, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Επομένως, η νηστίσιμη διατροφή είναι δυνητικά χαμηλή σε ασβέστιο, σίδηρο, βιταμίνη Β12 και ω-3 λιπαρά οξέα, ενώ ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δώσουμε και στην πρόσληψη επαρκούς πρωτεΐνης.
Τι πρέπει, λοιπόν, να προσέξουμε στη διατροφή μας κατά τη διάρκεια της νηστείας;
1. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν πηγή πρωτεΐνης και ασβεστίου. Κατά τη νηστεία, η κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών απαγορεύεται, λόγω της ζωικής τους προέλευσης. Το μπρόκολο, το κουνουπίδι, το σπανάκι, το σουσάμι, το ταχίνι, και τα αμύγδαλα αποτελούν εναλλακτικές πηγές ασβεστίου, ενώ μπορείτε να επιλέξετε και νηστίσιμα γάλατα, όπως σόγιας, αμυγδάλου, ρυζιού, καρύδας και βρώμης. Τα ροφήματα αυτά είναι εμπλουτισμένα με ασβέστιο, βιταμίνη D και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Αν και στην πλειοψηφία τους περιέχουν έως και τέσσερα κουταλάκια του γλυκού σάκχαρα, υπάρχουν και επιλογές χωρίς προσθήκη ζάχαρης.
2. Η έλλειψη σιδήρου είναι η πιο κοινή διατροφική έλλειψη. Ο αιμικός σίδηρος που βρίσκεται στα ζωικά προϊόντα, όπως το κρέας και το κοτόπουλο, είναι πιο βιοδιαθέσιμος σε σχέση με τον μη-αιμικό σίδηρο, που βρίσκουμε στα όσπρια και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να αυξήσουμε τη βιοδιαθεσιμότητά του μη-αιμικού σιδήρου είναι να συνδυάσουμε τα όσπρια με πηγή βιταμίνης C, όπως λεμόνι, και μια πλούσια σαλάτα με ντομάτα, πιπεριές, λάχανο ή μπρόκολο! Επίσης, καλό είναι να αποφύγουμε την κατανάλωση τσαγιού ή καφέ κοντά στα γεύματά μας.
3. Τη βιταμίνη Β12 τη βρίσκουμε σε ζωικά και γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά κατά τη διάρκεια της νηστείας, καλές πηγές είναι κυρίως τα οστρακοειδή, και τα εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού. Επίσης, το Μarmite, το οποίο είναι εκχύλισμα μαγιάς που αλείφεται στο ψωμί και το βρίσκουμε και σε ελληνικά σούπερ-μάρκετ είναι καλή πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β.
4. Τα ω-3 λιπαρά είναι απαραίτητα για τη διατροφή μας και η καλύτερη πηγή είναι το ψάρι. Στη νηστεία μπορούμε να πάρουμε ω-3 λιπαρά οξέα από ξηρούς καρπούς και σπόρους, πχ. καρύδια, σπόρους chia και αλεσμένο λιναρόσπορο. Άλλες μη-ζωικές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων, αποτελούν τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι σταυρανθή και τα φασόλια. Πριν και μετά τη νηστεία είναι καλό να καταναλώνουμε τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα ψάρι για να αυξήσουμε την πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων.
5. Η επαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών είναι απαραίτητη, ειδικά σε περίοδο νηστείας. Τα όσπρια και τα θαλασσινά αποτελούν πολύ καλές πηγές πρωτεϊνών και είναι καλό να τα καταναλώνουμε συχνά κατά τη διάρκεια της νηστείας. Μαζί με τα όσπρια είναι απαραίτητο να καταναλώνουμε και δημητριακά, όπως ψωμί ή ρύζι, και πατάτα (πχ. φακόρυζο, ή ρεβίθια με πλιγούρι), καθώς τα όσπρια δεν περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα που χρειαζόμαστε, και έτσι με την προσθήκη δημητριακών ή πατάτας βελτιώνουμε το προφίλ αμινοξέων του πιάτου μας. Μπορείτε επίσης να προσθέστε όσπρια στις σαλάτες σας, και να επιλέξτε συνταγές με θαλασσινά. Τα μανιτάρια αν και θεωρούνται πηγές πρωτεΐνης, στην πραγματικότητα περιέχουν όση πρωτεΐνη έχουν και τα λαχανικά, οπότε δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το κρέας!
Μπορούμε να νηστέψουμε χωρίς να επηρεάσουμε αρνητικά την ποιότητα της διατροφής μας, αρκεί να προσέξουμε τα παραπάνω. Η ποικιλία στη διατροφή μας είναι απαραίτητη, αλλά και η οργάνωση είναι πολύ σημαντική, έτσι ώστε να έχουμε καθημερινά πηγές πρωτεΐνης, ασβεστίου και σιδήρου στο πιάτο μας.