Νηστεία: Κάνει καλό στην υγεία μας;
Η νηστεία στην Ορθόδοξη Εκκλησία διαρκεί 180-200 ημέρες το χρόνο, με κάθε περίοδο νηστείας να διαφέρει σε σχέση με το τι τρόφιμα αποφεύγονται. Βέβαια, όπως έδειξε μια μελέτη, αρκετοί πιστοί ακολουθούν δικούς τους κανόνες αναφορικά με τα τρόφιμα που νηστεύουν και τις περιόδους νηστείας. Μιας που η νηστεία λαμβάνει χώρα ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, έχουν γίνει μελέτες σε μοναχούς και πολίτες που νηστεύουν, σχετικά με την επίδραση της νηστείας στην υγεία.
Η νηστεία στην Ορθόδοξη Εκκλησία θα μπορούσε να συγκριθεί με μια παροδικά vegetarian ή αλλιώς flexitarian διατροφή, ακόμη και με περιόδους βιγκανισμού (vegan διαττροφή), ενώ άλλοι την συγκρίνουν και με το κλασσικό πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής. Δηλαδή, η νηστίσιμη διατροφή είναι συγκρίσιμη με πρότυπα που συνάδουν με μια υγιεινή διατροφή. Και όντως, η έρευνα αναδυκνείει τα οφέλη που έχει η νηστεία στην υγεία μας.
Αναφορικά με τη γλυκόζη, φαίνεται ότι οι μοναχοί οι οποίοι νηστεύουν αυστηρά σύμφωνα με τις οδηγίες της κάθε περιόδου νηστείας, έχουν καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο, και καλύτερη ανοχή στη γλυκόζη, ενώ για το κοινό τα ευρήματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Όσον αφορά τα λιπίδια του αίματος, φαίνεται να υπάρχει βελτίωση στην ολική και την LDL “κακή” χοληστερόλη μετά τη νηστεία.
Πολλοί θεωρούν ότι με τη νηστεία παίρνουμε βάρος. Αυτό ισχύει μόνο στην περίπτωση που προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζεται το σώμα μας. Είναι, βέβαια, πολύ εύκολο να παρασυρθούμε με τρόφιμα πλούσια σε θερμίδες, όπως ο χαλβάς, αλλά τρόφιμα που επιλέγουμε συχνά στη νηστεία, όπως τα όσπρια είναι θρεπτικά και αρκετά χορταστικά!
Η έρευνα δείχνει ότι μετά την περίοδο της νηστείας, άτομα που νηστεύουν έχουν χαμηλότερο βάρος, ενώ οι μοναχοί πέρα από γενικά χαμηλότερο βάρος τους, έχουν και χαμηλότερο ποσοστό λίπους, σε σχέση με πολίτες που νηστεύουν. Ένα ενδιαφέρον έυρημα μιας μελέτης ήταν ότι κατά τη νηστεία, τα άτομα που νηστεύουν προσλαμβάνουν 180 θερμίδες λιγότερες απ’ ότι όταν δεν νηστεύουν, ενώ εκείνοι που δεν νηστεύουν, κατά τη διάρκεια της νηστείας προσλαμβάνουν 137 θερμίδες επιπλέον! Συνεπώς, η νηστεία μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του σωματικού βάρους.
Λόγω των περιορισμών που φέρει η νηστεία, η επαρκής πρόσληψη θρεπτικών συστατικών απασχολεί τους πιστούς που επιλέγουν να νηστέψουν. Η έρευνα δείχνει ότι κατά τη νηστεία καταναλώνουμε περισσότερα φρούτα, λαχανικά και όσπρια, περισσότερες φυτικές ίνες, και λιγότερα λιπαρά γενικά και λιγότερα κορεσμένα και τρανς λιπαρά και πρωτεΐνες. Κατά τη νηστεία μειώνεται η πρόσληψη αλατιού και ασβεστίου, κια αυξάνεται η πρόσληψη Μαγνησίου. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι έρευνες δείχνουν ότι όχι μόνο δεν επιρρεάζονται αρνητικά οι αποθήκες Σιδήρου κατά τη νηστεία, αλλά αντιθέτως όσοι νηστεύουν έχουν καλύτερα επίπεδα Φερριτίνης!
Τέλος, όσον αφορά την ψυχική υγεία, η οποία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική υγεία, οι μοναχοί βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση ψυχικής υγείας, ενώ έχουν πιο υγιείς συμπεριφορές, όπως ηρεμία, ικανοποιητική ζωή, υγιεινή διατροφή, προσωπική υγιεινή και σωματική άσκηση.
Συνεπώς, η νηστεία ως πρότυπο και τρόπος διατροφής (και ζωής) μπορεί να αποτελέσει έναν παράγοντα με θετική επίδραση στην σωματική και ψυχική υγεία.
Τα μοντέλα και εμείς
Η επίτευξη του ιδανικού σώματος, δηλαδή του σώματος που προστάζουν τα εκάστοτε κοινωνικά πρότυπα, απασχολεί γυναίκες, αλλά και άνδρες εδώ και δεκαετίες. Τα μοντέλα των περιοδικών και οι διάσημοι επηρεάζουν και επηρεάζονται από τα πρότυπα αυτά. Τα μοντέλα των περιοδικών, όμως, δεν μοιάζουν με τα μοντέλα των περιοδικών, και αυτό είναι κάτι που αναμφίβολα ακούμε και ξέρουμε εδώ και χρόνια.
Το ανθρώπινο σώμα δεν εχει καμία σχέση με το σώμα και το πρόσωπο που βλέπουμε στις διαφημίσεις των περιοδικών και τις διάφορες φωτογραφίες και βίντεο, που χάρη στο photoshop, τα φίλτρα, και φυσικά στις επεμβάσεις, τον κατάλληλο φωτισμό και το makeup, μοιάζει "τέλειο" και σίγουρα ποθητό. Χάρη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυτό έχει επεκταθεί και στις φωτογραφίες που βλέπουμε καθημερινά στην οθόνη του κινητού και του υπολογιστή μας από influencers, αλλά και τους ίδιους τους φίλους μας.
Και όμως, με αυτά τα “πρότυπα” είναι που συγκρινόμαστε. Η πραγματικότητα, όμως, είναι τελείως διαφορετική. Άλλωστε συχνά ακούμε για τις αποτυχημένες προσπάθειες για photoshop των διασήμων, και των καταλόγων ρούχων, ενώ έκπληξη είχε προκαλέσει μια influencer που αποκάλυψε ότι οι φωτογραφίες της στο instagram πέρα από την επεξεργασία, είχαν τραβηχτεί ενώ η ίδια παρέμενε νηστική και χωρίς νερό για ώρες, ώστε να είναι δυνατό να φαίνονται οι κοιλιακοί της.
Το ανθρώπινο σώμα δεν είναι φτιαγμενο έτσι ώστε να φαίνονται οι κοιλιακοί. Μάλιστα, χρειάζεται να φτάσει κανείς σε τοσο χαμηλό σωματικό λίπος για να μπορούν να φαίνεται οι κοιλιακοί, ώστε να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για ορμονικές διαταραχές.
Το δέρμα μας έχει πόρους, ρυτίδες και πτυχές, οι γυναίκες έχουμε κυτταρίτιδα και όλοι μας απαραιτήτως χρειαζόμαστε το λίπος στο σώμα μας. Τα γόνατα, οι αγκώνες και οι μασχάλες δεν είναι λεία, καθώς χρειάζεται περίσσεια δέρματος για να σηκώνουμε και να κινούμε τα χέρια μας, να περπατάμε και να ανεβοκατεβαίνουμε σκάλες. Και όμως, τίποτα από τα παραπάνω δεν φαίνεται στις φωτογραφίες. Επομένως, φτάνουμε στο σημείο να έχουμε ξεχάσει το πώς μοιάζει πραγματικά το ανθρώπινο δέρμα και σώμα, και προσπαθούμε να φτάσουμε μια κατάσταση η οποία είναι αφύσικη! Εν τέλει νιώθουμε ανεπαρκείς και έχουμε κακή εικόνα σώματος. Μάλιστα, μετά από προσκόλληση σε ακραίες δίαιτες και συμβουλές, η επαναπρόσληψη του βάρους ή/και η μη επίτευξη του στόχου θα μας οδηγήσει σε μη υγιή σχέση με το σώμα μας και το φαγητό και χαμηλότερο ηθικό.
Ως διαιτολόγος-διατροφολόγος βλέπω συχνά πόσο λάθος αντίληψη έχουμε για τη λειτουργία και την όψη του ανθρώπινου σώματος! Έχουμε απαιτήσεις απο το σώμα μας που είναι, πραγματικά, φύσιν αδύνατες! Καθένας μας είναι διαφορετικός, έχει διαφορετικά γονίδια και τρόπο ζωής, και εν τέλει διαφορετικό σώμα.
Μπορούμε να “βελτιώσουμε” το σώμα μας;
Φυσικα και μπορούμε μέσω βελτίωσης του τρόπου ζωής μας! Να ακολουθούμε ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής και να βάλουμε την άσκηση στην καθημερινότητά μας. Χωρίς να είναι πρωταρχικός και μοναδικός στόχος η απώλεια βάρους, φεύγει το “άγχος της τελειότητας” και της επίτευξης συγκεκριμένου στόχου, και απολαμβάνουμε την διαδικασία. Βλέπουμε πόσο ωραία νιώθουμε όταν θρέφουμε το σώμα μας, και το βλέπουμε να δυναμώνει και αλλάζει χάρη στην άσκηση.
Ας μην πιστεύουμε ό,τι βλέπουμε στα περιοδικά και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι φωτογραφίες μπορούν να βελτιωθούν με το πάτημα ενός κουμπιού, και είναι σημαντικό να το θυμόμαστε και μας το υπενθυμίζουμε συχνά!
Διατροφή στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους Εντέρου Μέρος Α΄
Οι Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι Εντέρου ή συνοπτικά ΙΦΝΕ είναι οι χρόνιες αυτοάνοσοι νόσοι Εκλώδης Κολίτιδα και Νόσος Crohn. Δεν πρέπει να συγχέονται με το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου ή τη σπαστική κολίτιδα.
Οι ΙΦΝΕ χαρακτηρίζονται από υφέσεις και εξάρσεις. Η εκλώδης κολίτιδα προσβάλλει μόνο το παχύ έντερο, ενώ η νόσος Crohn μπορεί να προσβάλει το λεπτό ή το παχύ έντερο ή και τα δύο. Στην ελκώδη κολίτιδα προσβάλλεται ο βλεννογόνος του εντέρου, με συνεχή φλεγμονή, ενώ στη νόσο Crohn η φλεγμονή είναι ανομοιόμορφη, και προσβάλει όλο το πάχος του εντέρου. Αναφορικά με τα συμπτώματα, διάρροια με αίμα παρατηρείται στην ελκώδη κολίτιδα, ενώ η νόσος Crohn εμφανίζεται με πόνο, διάρροια, πυρετό, απώλεια βάρους και υποθρεψία.
Η αιτιολογία και η παθογένεια των ΙΦΝΕ δεν είναι καλά αναπτυγμένες στη βιβλιογραφία. Γενετικοί παράγοντες και το περιβάλλον παίζουν ρόλο στην εμφάνιση των νόσων. Περί τα 100 γονίδια έχουν αναγνωριστεί ότι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ΙΦΝΕ, ενώ τα αυξανόμενα ποσοστά που παρατηρούνται σε πρόσφατα αναπτυγμένες και ανεπτυγμένες χώρες, υποδεικνύει και επίδραση από τον τρόπο ζωής. Το κάπνισμα, η κατάχρηση αντιβιοτικών, και η διατροφή ενδέχεται να είναι αντιστρέψιμοι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της Νόσου Crohn και της Ελκώδους Κολίτιδας.
Η διατροφή φαίνεται να παίζει ρόλο στην εμφάνιση της νόσου και έχει μελετηθεί εκτενώς.
Άτομα με διατροφή «Δυτικού τύπου», δηλαδή με αυξημένη κατανάλωση γρήγορου φαγητού, υψηλότερη κατανάλωση ελευθέρων σακχάρων, και χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών φαίνεται να έχουν υψηλότερη εμφάνιση ΙΦΝΕ. Η χλωρίδα του εντέρου επίσης φαίνεται να παίζει ρόλο στην παθογένεια, ενώ η Δυτικού τύπου διατροφή φαίνεται να αλλάζει τη σύσταση του μικροβιώματος του εντέρου, με αρνητική επίδραση στη λειτουργία του εντέρου.
Μάλιστα, η υψηλότερη κατανάλωση κορεσμένων, πολυακόρεστων, και ω-6 λιπαρών και αυξημένη κατανάλωση κρέατος σχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο για Νόσο Crohn, ενώ η αυξημένη κατανάλωση λίπους και πολυακόρεστων, και ω-6 λιπαρών σχετίστηκε με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης Ελκώδους Κολίτιδας. Χαμηλή πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων και υψηλή κατανάλωση ω-6 λιπαρών οξέων επίσης σχετίστηκε με γενικώς αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΙΦΝΕ. Ενδέχεται τα λιπαρά να διέπουν την ανοσολογική απόκριση και να αλλάζουν το μικροβίωμα του εντέρου.
Υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών, και ειδικά διαλυτών φυτικών ινών, όπως φρούτα και λαχανικά σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ΙΦΝΕ. Γενικά, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έχει ευεργετική επίδραση στην πρόληψη των Ιδιοπαθών Φλεγμονοδών Νόσων Εντέρου.
Η βιταμίνη D επίσης φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο. Η διάγνωση έλλειψης βιταμίνης D είναι συχνή σε νεο-διαγνωσμένους ασθενείς, σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, ενώ αυξημένη πρόσληψη βιταμίνης D φαίνεται να προστατεύει από τη Νόσο Crohn. Η υψηλή πρόσληψη ψευδαργύρου επίσης έχει συσχετιστεί με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης Νόσου Crohn.
Συνοπτικά, θα λέγαμε ότι μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, πλούσια σε ω-3 λιπαρά, και χαμηλή σε ω-6 λιπαρά έχει προστατευτική δράση ενάντια στην εμφάνιση των ΙΦΝΕ. Εφόσον, η διατροφή είναι ένας αναστρέψιμος παράγοντας κινδύνου, και βοηθά στην πρόληψη των επίπονων αυτών νόσων είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπ’ όψιν, ειδικά από άτομα με γενετική προδιάθεση και οικογενειακό ιστορικό.
“Χωριάτικη” μακαρονοσαλάτα
Τώρα που φτιάχνει ο καιρός γιατί να μην φτιάξουμε μια “xωριάτικη” μακαρονοσαλάτα; Ιδανική για ένα εύκολο, γρήγορο και δροσερό μεσημεριανό ή βραδινό!
Για 4-6 μερίδες θα χρειαστείτε:
- 250 γρ ζυμαρικά (πχ. πέννες)
- 150 γρ τυρί φέτα ή μυζήθρα
- 2 μεγάλες ντοματες
- 1 κρεμμύδι κομμένο σε φέτες
- 1 μεγάλη πιπεριά
- 1 αγγούρι
- 10 μεγάλες ελιές
- Κάπαρη
- 4 κ. σούπας ελαιόλαδο
Εκτέλεση:
- Βράστε τα ζυμαρικά.
- Κόψτε τα λαχανικά και αναμείξτε τα. Ρίξτε το ελαιόλαδο.
- Σουρώξτε τα ζυμαρικά και αφήστε τα να κρυώσουν λίγο.
- Αναμείξτε τα ζυμαρικά σιγά σιγά με τα λαχανικά, και απολαύστε την μακαρονοσαλάτα σας.