Πόσο γρήγορος είναι ο μεταβολισμός σας;
Ο μεταβολισμός, και το πόσο «γρήγορος» ή «αργός» είναι απασχολεί αρκετά τα άτομα που προσπαθούν να χάσουν βάρος. Τι είναι όμως ο μεταβολισμός, πώς τον μετράμε και τι σχέση έχει με το μεταβολισμό των τροφών;
Η διατήρηση, η απώλεια ή πρόσληψη βάρους ελέγχονται από το ενεργειακό ισοζύγιο, δηλαδή πόση ενέργεια ή θερμίδες προσλαμβάνει μέσω της τροφής και πόσες χρειάζεται ή «καίει» ο οργανισμός μέσα σε μία ημέρα. Όταν το άτομο προσλαμβάνει περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζεται, τότε το βάρος αυξάνεται, ενώ όταν καταναλώνει λιγότερες το βάρος μειώνεται.
Με τον όρο μεταβολισμό ή βασικό μεταβολισμό ή βασικό μεταβολικό ρυθμό εννοούμε τις ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού για τις βασικές του λειτουργίες, όπως την αναπνοή, την κυκλοφορία του αίματος, τη διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας σώματος και τη λειτουργία της καρδιάς, όταν το άτομο βρίσκεται σε ηρεμία, ύστερα από ολονύκτια νηστεία, δηλαδή χωρίς τροφή.
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός επηρεάζεται από ποικίλους παράγοντες, όπως την ηλικία, την επιφάνεια σώματος, το ύψος, το φύλο, τη σύσταση του σώματος, καθώς και από ορμονικούς και γενετικούς παράγοντες.
Καθένας έχει διαφορετικό βασικό μεταβολισμό, ενώ ανάλογα με το πόσο καθιστική ή δραστήρια ζωή διάγει ο βασικός μεταβολισμός μπορεί να αποτελεί το 45-70% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης.
Για να μετρήσουμε το βασικό μεταβολικό ρυθμό μπορούμε α) να χρησιμοποιήσουμε υπάρχουσες εξισώσεις με παράγοντες το βάρος, το ύψος, την ηλικία και το φύλο, β) να μετρήσουμε την απώλεια θερμότητας του σώματος μέσω άμεσης θερμιδομετρίας και γ) να μετρήσουμε την κατανάλωση οξυγόνου και παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα μέσω έμμεσης θερμιδομετρίας.
Η χρήση εξισώσεων και η έμμεση θερμιδομετρία αποτελούν τους πιο κοινούς τρόπους μέτρησης του βασικού μεταβολικού ρυθμού, με την έμμεση θερμιδομετρία να είναι πιο έγκυρη, καθώς δεν εκτιμούμε απλώς, αλλά μετράμε το βασικό μεταβολισμό και έτσι μπορούμε με μεγαλύτερη ακρίβεια να εκτιμήσουμε τη συνολική ημερήσια ενεργειακή δαπάνη και να αναπτύξουμε ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής!
Για τη μέτρηση του βασικού μεταβολισμού το άτομο θα πρέπει να είναι νηστικό για 12 ώρες, να έχει μόλις ξυπνήσει, να μην έχει γυμναστεί την προηγούμενη ημέρα, να είναι υγιές, χωρίς πυρετό, να είναι ξαπλωμένο και σε χώρο σε θερμοκρασία δωματίου. Λόγω του ότι δεν μπορούμε πάντα να έχουμε τις παραπάνω συνθήκες, κατά το πλείστον μετράμε το μεταβολισμό ηρεμίας με το άτομο να είναι νηστικό για 4 ώρες.
Το πόσο γρήγορος ή αργός είναι ο μεταβολισμός προκύπτει από τη σύγκριση του βασικού μεταβολισμού (ή μεταβολισμού ηρεμίας) με τον προβλεπόμενο από τις εξισώσεις μεταβολισμό.
Από την άλλη, με τον όρο μεταβολισμό της τροφής εννοούμε τις βιοχημικές διεργασίες που αποσκοπούν στην αποικοδόμηση των θρεπτικών συστατικών της τροφής, με σκοπό την παραγωγή χημικής ενέργειας για τις φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού και τη βιοσύνθεση δομικά και λειτουργικά σημαντικών μορίων του οργανισμού.
Ανεξάρτητα με το μεταβολισμό του οργανισμού, η ενέργεια που προσδίδει ένα τρόφιμο είναι συγκεκριμένη. Δηλαδή, οποιοσδήποτε καταναλώσει ένα τρόφιμο 100 θερμίδων θα προσλάβει ενέργεια 100 θερμίδων!
Η μέτρηση του βασικού μεταβολισμού είναι σημαντική για την εκπόνηση ενός εξατομικευμένου προγράμματος διατροφής, καθώς από άτομο σε άτομο, ακόμη και με το ίδιο βάρος, ύψος, ηλικία και φύλο ο μεταβολισμός μπορεί να διαφέρει αρκετά! Σε γενικές γραμμές, άτομα με «γρήγορο» μεταβολισμό μπορούν να χάνουν πιο εύκολα βάρος σε σχέση με άτομα με «αργό» μεταβολισμό.
Expectations vs Reality: Συνεδρία με τον διαιτολόγο-διατροφολόγο
Οι συνεδρίες με τον διαιτολόγο δεν περιλαμβάνουν μόνο ζύγιση και διαιτολόγιο.
Πώς περιμένετε να είναι η διαιτολογική συνεδρία;
Η διαιτολογική συνεδρία & ο τρόπος εργασίας των διαιτολόγων-διατροφολόγων έχει αλλάξει άρδην τα τελευταία χρόνια!
Παλαιότερα η διαιτολογική συνεδρία βασιζόταν κυρίως στην ζυγιση ή/και ανάλυση σύστασης σώματος και στην παροχή ενός διαιτολογίου που δεν ήταν πάντα εξατομικευμένο!
Πλέον η διαιτολογική υποστήριξη/παρέμβαση είναι εξατομικευμένη, και περιλαμβάνει πολλά περισσότερα από τις μετρήσεις & το προγραμμα διατροφής.
Ο διαιτολόγος- διατροφολόγοςπρέπει να λάβει υπόψιν το ιατρικό & διατροφικό ιστορικό, τις συνήθειες & τους στόχους του διαιτώμενου.
Η πρόοδος του προγράμματος δεν βασίζεται μόνο στις μετρήσεις, αλλά και στην αλλαγή των διατροφικών συνηθειών & την υγιή σχέση με το φαγητό.
Βασικό στοιχείο των συνεδριών είναι η διατροφική εκπαίδευση & η επίλυση προβλημάτων και αποριών που προκύπτουν.
Εμπιστευτείτε μόνο αδειούχους διαιτολόγους-διατροφολόγους!
Πώς θα επιλέξω υγιεινά και ελαφριά σνακ;
Ενδιάμεσα των γευμάτων πεινάμε, και το σώμα μας χρειάζεται ενέργεια! Τα ενδιάμεσα μικρο-γεύματα πέρα από πηγή ενέργειας και απαραίτητων θρεπτικών συστατικών για τη θρέψη του σώματός μας, μας κρατούν χορτάτους μέχρι το επόμενο γεύμα. Όμως, εύκολα μπορούμε να παρασυρθούμε και να επιλέξουμε γλυκό ή αλμυρό σνακ, τα οποίο είναι θερμιδικά πυκνά, χωρίς να είναι πάντοτε και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.
Πώς μπορούμε να εντάξουμε τα θρεπτικά σνακ στην ημέρα μας, χωρίς να ξεφύγουμε θερμιδικά;
Αρχικά, είναι σημαντικό να τρώμε όταν πεινάμε, και να “ακούμε” το σώμα μας, και τις ανάγκες του. Εαν δεν πεινάμε, δεν χρειάζεται να φάμε το σνακ. Άλλωστε, μπορεί να πεινάσουμε λίγο αργότερα, καθώς το σώμα μας δεν είναι μηχανή-ρομπότ, αλλά η όρεξή μας μπορεί να επιρεαστεί από το περιβάλλον μας!
Ας θυμηθούμε ότι πολλές φορές μπερδεύουμε την πείνα με τη λιγούρα. Για το λόγο αυτό καλό είναι να αναρωτηθούμε πριν φάμε ένα σνακ αν πεινάμε πραγματικά! Για παράδειγμα, εαν φάγαμε μια ικανοποιητική μερίδα φαγητό μια ώρα πριν, δεν είναι πιθανό να πεινάμε!
Η προετοιμασία είναι εξίσου σημαντική. Είναι εύκολο να μπούμε πεινασμένοι στο σούπερ μαρκετ και να αγοράσουμε θερμιδικά πυκνά, και όχι τόσο θρεπτικά τρόφιμα. Μπορούμε να επιλέξουμε από πληθώρα σνακ, τα οποία έχουμε προετοιμάσει και μεριδοποιήσει από πριν. Ακόμη και αν επιλέξουμε ένα θρεπτικό και υγιεινό σνακ, η μερίδα μετράει! Το ίδιο συμβαίνει και με τη συχνότητα κατανάλωσης! Συνήθως συστήνεται η κατανάλωση 2-3 σνακ την ημέρα, ανάλογα με την καθημερινότητα του κάθε ατόμου.
Επιπλέον, για τα παιδιά το Public Health England του Ην. Βασιλείου συστήνει τα σνακ των παιδιών να μην ξεπερνούν τις 100 θερμίδες (100 kcal)[1], ενώ δίνεται έμφαση στη μείωση της πρόσληψης ελευθέρων σακχάρων (ζάχαρη), που συχνά βρίσκουμε σε χυμούς, γιαούρτι με γεύσεις, μπισκότα και σοκολάτες και άλλα σνακ που πολλές φορές διαφημίζονται σε παιδιά.
Τι σνακ με λίγες να προτιμήσουμε;
- Φρούτα. Τα φρούτα είναι απαραίτητο κομμάτι της διατροφή μας, και ιδανικό σνακ. Είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και φυτικές ίνες, χορταστικά και έχουν λίγες θερμίδες (για παράδειγμα 200 γρ καρπούζι ή πεπόνι, ή 17 ρόγες σταφύλι, ή 1 μέτριο μήλο, ή 1 ροδάκινο έχουν περίπου 60 θερμίδες). Ειδικά το καλοκαίρι έχουμε μεγάλη ποικιλία φρούτων!
- Μια μερίδα σπιτικό κέικ με βρώμη, είναι μια γευστική, χορταστική και θρεπτική ιδέα με λιγότερες από 200 θερμίδες!
- Υπάρχουν δεκάδες εύκολες συνταγές για σπιτικές μπάρες δημητριακών [2] και energy balls [3] που γίνονται σε λίγα λεπτά, και περιέχουν 150-200 kcal ανά μερίδα!
- Ρυζογκοφρέτες με σοκολάτα και ξηρούς καρπούς. Απλώστε λιωμένη σοκολάτα σε ρυζογκοφρέτες και πασπαλίστε με ξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα. Αφήστε τις ρυζογκοφρέτες στο ψυγείο να στερεοποιηθεί η σοκολάτα και απολαύστε το γλυκό σνακ σας με λιγότερες από 100 κcal ανά ρυζογκοφρέτα [4].
- Μιξ ξηρών καρπών. Μπορείτε να φτιάξτε και να μεριδοποιήστε μιξ των αγαπημένων σας ξηρών καρπών. Οι ξηροί καρποί είναι χορταστικό σνακ, με καλά λιπαρά και πρωτεΐνη, αλλά εύκολα ξεφεύγουμε στις μερίδες!
- Μίνι ομελέτα σε θήκη για κεικ [5]. Με 1 αυγό, λίγο τυρί και λαχανικά, όπως ντομάτα, πιπεριά, και σπανάκι μπορούμε να φτιάξουμε μινι ομελέτα σαν κεκάκι με 150-200 kcal ανα μερίδα. Πέρα από χορταστικό, το σνακ αυτό είναι και ιδιαίτερα θρεπτικό!
- Γιαούρτι με μυρωδικά και αγγούρι, πιπεριά και καρότο. Ανακατέψτε στο γιαούρτι μυρωδικά της επιλογής σας (πχ. άνηθο, σκόρδο, ρίγανη κ.α.) και βουτήξτε μέσα λαχανικά, όπως αγγούρι, πιπεριά και καρότο.
Καλή απόλαυση!
[1] PHE launches Change4Life campaign around children’s snacking
[2] Μπάρες δημητριακών με βρώμη και αμύγδαλα
[3] Energy balls με ξηρούς καρπούς και φυστικοβούτυρο
[4] Ρυζογκοφρέτες με σοκολάτα και ξηρούς καρπούς
[5] Mini ομελέτες με ντομάτα και τυρί φέτα
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 19-23 Φεβρουαρίου 2018
1. Τι πρωινό θα επιλέξουμε τη Σαρακοστή;
2. Οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων βρίσκονται στο προσκήνιο στο χώρο της δίαιτας για χρόνια. Έχουν διαφορά όμως από τις δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων;
Μια πρόσφατη έρευνα (DIETFITS) μελέτησε τη διαφορά στην απώλεια βάρους και άλλους δείκτες υγείας, μετά από προσκόλληση σε ένα πρόγραμμα διατροφής χαμηλό σε υδατάνθρακες, και ένα πρόγραμμα διατροφής χαμηλό σε λιπαρά.
Οι συμμετέχοντες έλαβαν οδηγίες από διαιτολόγους για αλλαγή διατροφικών συνηθειών και για προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή χαμηλών λιπαρών (48% υδατάνθρακες και 29% λιαπρά) και υγιεινή διατροφή χαμηλών υδατανθράκων (30% υδατάνθρακες και 45% λιπαρά).
Μετά από 1 έτος, και οι 2 ομάδες έχασαν βάρος και λίπος, μείωσαν την περιφέρεια μέσης, την αρτηριακή πίεση, την ινσουλίνη νηστείας και γλκόζη νηστείας, χωρίς όμως η μείωση στο βάρος και τους δείκτες να είναι διαφορετική, μεταξύ των ομάδων.
Επιπλέον, τα γονίδια δεν επιρρέασαν την απώλεια βάρους, ενώ ούτε και η έκκριση ινσουλίνης φάνηκε να επιρρέαζει την απώλεια.
Όμως, η ομάδα που ακολουθούσε τη διατροφή χαμηλών λιπαρών μείωσε την LDL "κακή" χοληστερόλη, ενώ στην ομάδα με τη διατροφή χαμηλών υδατανθράκων η LDL χοληστερόλη αυξήθηκε, αλλά παρατηρήθηκε μεγαλύτερη αύξηση της HDL "καλής" χοληστερόλης και μείωση των τριγλυκεριδίων.
Συνεπώς, η μελέτη αυτή δείχνει ότι αναφορικά με την απώλεια βάρους και άλλους δείκτες υγείας δεν έχει σημασία αν ακολουθούμε ένα πρόγραμμα διατροφής χαμηλό σε υδατάνθρακες ή λιπαρά!!!
Το σημαντικό είναι να ακολουθούμε μια υγιεινή διατροφή μεν, αλλά να ταιριάζει στις προτιμήσεις μας και στον τρόπο ζωής μας, ώστε να μπορέσουμε να το ακολουθήσουμε μακροπρόθεσμα!
Δημοσιεύτηκε το 2ο επιστημονικό μου άρθρο, μια ανασκόπιση των νέων κλινικών δεδομένων για το ρόλο της συμπληρωματικής αγωγής με κουρκουμίνη (τη δραστική ουσία του κουρκουμά) σε χρόνιες νόσους.
Η ανασκόπιση δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Phytotherapy Research
4. Ξηροί καρποί: ένα ιδανικό σνακ πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά! Το γνωρίζατε ότι οι ξηροί καρποί περιέχουν ω-3 λιπαρά οξέα;
Διαβάστε στο άρθρο για τα οφέλη των ξηρών καρπών, ποιοί περιέχουν τη μεγαλύτερη ποσότητα ω-3 λιπαρών οξέων, και πώς θα τους βάλουμε στη διατροφή μας!