Μπλοκαρισμένος μεταβολισμός: Πως μπορούμε να τον ενεργοποιήσουμε
Έχει μπλοκάρει ο μεταβολισμός σας; Νιώθετε ότι δεν μπορείτε να χάσετε βάρος, όση προσπάθεια και να κάνετε; Ψάχνετε να βρείτε τον τρόπο που θα ξεμπλοκάρει ο μεταβολισμός σας;
Είστε στο σωστό μέρος για να βρείτε την απάντηση!
Πολλοί διαιτώμενοι θεωρούν ότι ο μεταβολισμός τους είναι πολύ αργός ή έχει «μπλοκάρει». Ας πάμε πρώτα να δούμε τι είναι ο μεταβολισμός, και από ποιους παράγοντες επηρεάζεται.
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, όπως ονομάζεται, είναι η ενέργεια (θερμίδες) που χρειάζεται το σώμα για να μπορεί να εκτελέσει τις βασικές του ανάγκες, όπως την αναπνοή, τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, την εγκεφαλική λειτουργία, τις κυτταρικές λειτουργίες και την μεταφορά του αίματος στους ιστούς.
Ο μεταβολισμός λοιπόν, δεν μπορεί να σταματήσει ή να μπλοκάρει!
Ο βασικός μεταβολισμός αποτελεί περί το 60-70% της ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης και εξαρτάται από παράγοντες όπως, το φύλο, την ηλικία, το βάρος, το ύψος, τη σύσταση του σώματος (λίπος και μυϊκή μάζα), και τα γονίδια.
Η ημερήσια ενεργειακή δαπάνη περιλαμβάνει τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, την ενεργειακή δαπάνη για την άσκηση & τις καθημερινές κινήσεις, και την ενεργειακή δαπάνη για την πέψη της τροφής.
Δηλαδή, άτομα με υψηλότερο βάρος έχουν υψηλότερο μεταβολισμό, σε σχέση με άτομα με χαμηλότερο βάρος, ενώ άτομα με υψηλότερη μυϊκή μάζα έχουν υψηλότερο μεταβολισμό, σε σχέση με άτομα με χαμηλότερη μυϊκή μάζα.
Νομίζω ότι έχω αργό μεταβολισμό και γι’ αυτό παχαίνω ή δεν μπορώ να χάσω βάρος!
Αν και πολλές φορές ρίχνουμε το φταίξιμο στον μεταβολισμό, φαίνεται ότι οι άνθρωποι δεν είμαστε καλοί στο να εκτιμούμε πόσες θερμίδες προσλαμβάνουμε μέσω της τροφής και των ποτών και ροφημάτων.
Ακόμη και σε άτομα με υποθυρεοειδισμό, όπου οι θυρεοειδικές ορμόνες είναι ρυθμισμένες, η απώλεια βάρους δεν επηρεάζεται.
Πώς μετράται ο μεταβολισμός;
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός στην καθημερινή πρακτική μπορεί να εκτιμηθεί μέσω εξισώσεων που λαμβάνουν υπόψιν το βάρος, το ύψος, την ηλικία και το φύλο του ατόμου, καθώς και να μετρηθεί μέσω της έμμεσης θερμιδομετρίας, με την μέτρηση της χρήσης του οξυγόνου από τον οργανισμό, με τον αναλυτή βασικού μεταβολικού ρυθμού.
Μετρήστε τον βασικό μεταβολισμό σας στο διαιτολογικό μας γραφείο!
Έχοντας μετρήσει τον μεταβολισμό, μπορούμε να αξιολογήσουμε αν είναι φυσιολογικός, ή είναι «αργός» ή «γρήγορος», σε σχέση με τον εκτιμώμενο από τις εξισώσεις εκτίμησης βασικού μεταβολισμού.
Πώς μπορούμε να αυξήσουμε τον μεταβολισμό, αν ο μεταβολισμός είναι «αργός»;
Αν και κατά καιρούς ακούμε για τρόφιμα, σκευάσματα και ροφήματα που αυξάνουν τον μεταβολισμό, στην πραγματικότητα η άσκηση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αύξηση του βασικού μεταβολικού ρυθμού. Συγκεκριμένα η αερόβια άσκηση χρησιμοποιεί αρκετή ενέργεια (καίει θερμίδες) ενώ οι ασκήσεις ενδυνάμωσης αυξάνουν τον βασικό μεταβολισμό, μέσω της αύξησης της μυϊκής μάζας.
Αναφορικά με την αύξηση της ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης, η οποία περιλαμβάνει τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, την ενεργειακή δαπάνη για την άσκηση και την ενεργειακή δαπάνη για την πέψη της τροφής, και πάλι η άσκηση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Η άσκηση μπορεί να είναι οργανωμένη (πχ. περπάτημα, γυμναστήριο, χορός), ή μη οργανωμένη (πχ. χρήση σκάλας, δουλειές του σπιτιού, κηπουρική).
Δεν υπάρχει τρόπος μέσω της διατροφής να επηρεάσουμε το μεταβολισμό;
Η επίδραση της -πέψης της- τροφής στην ενεργειακή δαπάνη είναι σχετικά μικρή, με την πρωτεΐνη να οδηγεί σε υψηλότερη ενεργειακή δαπάνη για την πέψη σε σχέση με τα λιπαρά και τους υδατάνθρακες, ενώ και τα καυτερά τρόφιμα οδηγούν σε πολύ μικρή και παροδική αύξηση του μεταβολισμού.
Εν κατακλείδι, εάν πιστεύετε ότι ο μεταβολισμός σας έχει μπλοκάρει, εστιάστε στην ποιότητα & ποσότητα των γευμάτων, σνακ και ροφημάτων που καταναλώνετε, και στην άσκηση, ενώ μπορείτε να μετρήσετε τον μεταβολισμό σας σε ένα διαιτολογικό γραφείο!
Πηγές:
- Westerterp KR. Control of energy expenditure in humans. Eur J Clin Nutr. 2017 Mar;71(3):340-344. doi: 10.1038/ejcn.2016.237. Epub 2016 Nov 30. PMID: 27901037.
- Carneiro IP, Elliott SA, Siervo M, Padwal R, Bertoli S, Battezzati A, Prado CM. Is Obesity Associated with Altered Energy Expenditure? Adv Nutr. 2016 May 16;7(3):476-87. doi: 10.3945/an.115.008755. PMID: 27184275; PMCID: PMC4863259.
- Calcagno M, Kahleova H, Alwarith J, Burgess NN, Flores RA, Busta ML, Barnard ND. The Thermic Effect of Food: A Review. J Am Coll Nutr. 2019 Aug;38(6):547-551. doi: 10.1080/07315724.2018.1552544. Epub 2019 Apr 25. PMID: 31021710.
- Speakman JR, Selman C. Physical activity and resting metabolic rate. Proc Nutr Soc. 2003 Aug;62(3):621-34. doi: 10.1079/PNS2003282. PMID: 14692598.
Η δύναμη της συνέπειας
Πόσες φορές έχετε ξεκινήσει μια προσπαθεια απώλειας βάρους για να την παρατησετε μετά από λίγες μέρες;
Τι θα γινόταν αν δεν τα είχατε παρατησει;
Πολλές φορές οι διαιτωμενοι παρατουν την προσπαθεια τους, λόγω χαμηλότερου -του επιθυμητου- ρυθμου απώλειας βάρους. Έστω λοιπόν ότι ο ρυθμός αυτός είναι μισό κιλό τον μήνα (ευκολα επιτευξιμος στοχος)! Στο τέλος του χρόνου είναι -6 κιλα!
Ο χρόνος θα περασει έτσι κι αλλιώς!
Τι προτιματε; Μια αργή και σταθερή απώλεια ή τη μη απώλεια ή ακόμη και την αυξηση του βάρους;
"Φασουλι το φασουλι γεμίζει το σακουλι"
Η έρευνα μάλιστα έχει αναδείξει ότι η συνέπεια στην τήρηση ενός προγραμματος οδηγεί σε καλυτερα αποτελέσματα.
Χοληστερόλη και διατροφή
Σχεδόν όλοι μας είμαστε οικείοι με τη χοληστερόλη ή χοληστερίνη, όπως συνηθίζεται να λέγεται. Η τελευταία πρόκειται για μία λιπαρή ουσία που έχει καίριο ρόλο στα κύτταρά μας, στο νευρικό σύστημα καθώς και στις ορμόνες του φύλου (γυναικείου και ανδρικού). Οι πηγές χοληστερόλης είναι τα ζωικά προϊόντα που καταναλώνουμε, ενώ και ο οργανισμός μας παράγει. Το 75% της χοληστερόλης παράγεται από τον οργανισμό μας.
Σε αιματολογικές εξετάσεις θα έχετε δει ότι μετράμε την «καλή» (HDL) και την «κακή» (LDL) χοληστερόλη. Η «καλή» χοληστερόλη είναι ο μεταφορέας της χοληστερόλης που την απομακρύνει από το αίμα και τις αρτηρίες και τη μεταφέρει στο ήπαρ, προστατεύοντάς μας από καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ η «κακή» είναι ο μεταφορέας που έχει την αντίθετη δράση, δηλαδή μεταφέρει χοληστερόλη από το ήπαρ στα κύτταρα.
Τα αυξημένα επίπεδα LDL χοληστερόλης έχουν ως αποτέλεσμα αυτή να εναποτίθεται στα τοιχώματα των αγγείων, όπου και οξειδώνεται, οδηγώντας το ανοσοποιητικό μας σύστημα να βλέπει την οξειδωμένη χοληστερόλη ως ξένη ουσία και να επιτίθεται, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν αθηρωματικές πλάκες, οι οποίες θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται σε περίπτωση που δεν λάβουμε τα μέτρα μας για μείωση της LDL χοληστερόλης στο αίμα μας.
Σε προχωρημένο στάδιο, οι πλάκες αυτές μπορούν να αποκολληθούν και να φράξουν αρτηρίες, όπως τις στεφανιαίες αρτηρίες που αιματώνουν την καρδιά, προκαλώντας καρδιακό επεισόδιο ή τις αρτηρίες του αιματώνουν τον εγκέφαλο και να έχουμε εγκεφαλικό επεισόδιο. Έτσι, η αυξημένη LDL χοληστερόλη συνδέεται με καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ η μείωσή της κατά 1% οδηγεί σε 1% μείωση κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών και αύξηση της HDL κατά 1% οδηγεί σε μείωση του κινδύνου κατά 2-3%! Μάλιστα, μείωση κατά 10% της ολικής χοληστερόλης μπορεί να μειώσει την εμφάνιση καρδιαγγειακών κατά 30%!
Η διατροφή, μαζί με την επίτευξη και διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους και δραστήρια ζωή, είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που βοηθούν στη διαχείριση των επιπέδων της χοληστερόλης.
Η χοληστερόλη είναι μία συγκεκριμένη ουσία, έτσι δεν υπάρχουν πηγές καλής και κακής χοληστερόλης. Όμως, ακολουθώντας μια δίαιτα πλούσια σε κορεσμένα (κυρίως από επεξεργασμένα τρόφιμα και ζωικό λίπος) και τρανς λιπαρά (κυρίως από επεξεργασμένα τρόφιμα) και χοληστερόλη οδηγούν σε αύξηση της κακής χοληστερόλης στο αίμα.
Όμως, τα κορεσμένα λιπαρά οξέα οδηγούν όχι μόνο σε αύξηση της κακής, αλλά και της καλής χοληστερόλης, ενώ τα τρανς λιπαρά αυξάνουν την κακή χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια και μειώνουν την καλή χοληστερόλη.
Ορισμένα άτομα είναι ευαίσθητα στη χοληστερόλη, με αποτέλεσμα μία αύξηση στην ημερήσια πρόσληψη χοληστερόλης να επιφέρει αύξηση στα επίπεδα της LDL χοληστερόλης. Γι’ αυτό το λόγο προτείνεται η χαμηλή κατανάλωση χοληστερόλης, γύρω στα 300 mg ημερησίως για υγιή άτομα, ενώ για άτομα με καρδιαγγειακά νοσήματα προτείνεται περαιτέρω μείωση στα 200 mg.
Η Μεσογειακή Διατροφή είναι ιδιαίτερα ευεργετική για τη μείωση της χοληστερόλης. Προτιμήστε τα όσπρια, τα φασόλια, ως φυτικές πηγές πρωτεΐνης και φυτικών ινών, καταναλώστε 1-2 φορές την εβδομάδα ψάρια, και πέντε μερίδες εποχικών φρούτων και λαχανικών την ημέρα, ενώ χρησιμοποιήστε ελαιόλαδο για τη μαγειρική και τις σαλάτες, ενώ είναι καλό να περιορίστε το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας σε μία φορά την εβδομάδα και το αλκοόλ σε ένα ποτήρι την ημέρα για τους άνδρες και τις γυναίκες. Παράλληλα, προτιμήστε γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά, προϊόντα ολικής άλεσης και δημητριακά με βρώμη, άπαχο κρέας και πουλερικά χωρίς το δέρμα.
Είναι καλό να αποφεύγετε τα τηγανητά και το τσιγάρισμα, ενώ μπορείτε να αντικαταστήσετε το βούτυρο με μαργαρίνη με φυτοστερόλες. Τέλος, φτιάξτε στο σπίτι γλυκά και εδέσματα με ελαιόλαδο και προτιμήστε πιο ελαφριές συνταγές, με λιγότερη ζάχαρη.
Τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα επηρεάζουν όλους μας. Ένας υγιεινός τρόπος ζωής με υγιεινή διατροφή, άσκηση, αποφυγή καπνίσματος και διατήρηση φυσιολογικού βάρους μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην αποφυγή αυξημένων ή και βελτίωση των επιπέδων χοληστερόλης και στο μειωμένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά, τη νούμερο ένα αιτία θανάτων στην Ελλάδα και τον κόσμο!
Το αλάτι στη διατροφή μας
Το νάτριο είναι απαραίτητο στην διατροφή μας και βρίσκεται σχεδόν σε όλα τα τρόφιμα που καταναλώνουμε, στο αλάτι. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το αλάτι που καταναλώνουμε δε θα πρέπει να ξεπερνά τα 5 γραμμάρια την ημέρα, με τα παιδιά να καταναλώνουν λιγότερη ποσότητα.
Όμως, οι έρευνες δείχνουν ότι καταναλώνουμε διπλάσια ποσότητα απ’ ότι συνιστούν οι παγκόσμιοι οργανισμοί. Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού συνδέεται με την οστεοπόρωση, τον καρκίνο του στομάχου, τις νεφροπάθειες και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ιδιαιτέρως με την υπέρταση και τα εγκεφαλικά επεισόδια.
Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο ευαίσθητοι στο νάτριο, όσον αφορά την επίδραση που έχει στην αρτηριακή πίεση. Παρόλα αυτά, η έρευνα έχει δείξει ότι αύξηση της ποσότητας του αλατιού στη διατροφή οδηγεί σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης, ενώ μείωσή της ποσότητας βοηθάει στη μείωσή της.
Λαμβάνοντας υπόψη την παρούσα υπερβολή στην κατανάλωση αλατιού και τις ασθένειες με τις οποίες συνδέεται, η μείωση της ποσότητας του αλατιού που συστήνεται από διάφορους οργανισμούς, ιατρούς και διαιτολόγους είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της υγείας. Μάλιστα, η μείωση του αλατιού αποτελεί μία από τις πρωταρχικές διατροφικές οδηγίες για τη βελτίωση της υπέρτασης και την αποφυγή επιδείνωσης των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Το 75% του αλατιού της δίαιτάς μας προέρχεται από τα προϊόντα του εμπορίου και όχι από το αλάτι που προσθέτουμε εμείς στο φαγητό. Το αλάτι βρίσκεται σε πληθώρα τροφίμων, με κύριες πηγές τα προϊόντα εμπορίου, όπως πίτσα, πίτες, ψωμί, σάλτσες, έτοιμες σούπες, αλλαντικά, τυριά, κονσερβοποιημένα τρόφιμα και αλμυρά σνακ. Επιπλέον, προσθέτουμε αλάτι στο φαγητό κατά το μαγείρεμα, αλλά και μετά, στο τραπέζι.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να μειώσετε την ποσότητα αλατιού που καταναλώνετε.
1. Βγάλτε την αλατιέρα από το τραπέζι.
2. Μειώστε την ποσότητα αλατιού που βάζετε στο φαγητό κατά το μαγείρεμα.
3. Αντικαταστήστε το αλάτι με υποκατάστατα αλατιού που περιέχουν λιγότερο νάτριο.
4. Προσθέστε στο φαγητό βότανα, μπαχαρικά ή λεμόνι αντί για αλάτι.
5. Προτιμήστε τρόφιμα, που δεν περιέχουν πρόσθετο αλάτι, όπως φρυγανιές και δημητριακά.
6. Προτιμήστε τα τρόφιμα με το λιγότερο αλάτι. Ελέγξτε την ετικέτα των τροφίμων στο σουπερμάρκετ και επιλέξτε αυτό με το λιγότερο αλάτι.
7. Φτιάξτε μόνοι σας πίτες, πίτσες και σάλτσες χωρίς περίσσεια αλατιού.
8. Εάν παραγγείλετε φαγητό, ζητήστε το χωρίς αλάτι.
9. Μειώστε τη συχνότητα κατανάλωσης τροφίμων που είναι πλούσια σε αλάτι.
Την αρέσκεια στην αλμυρή γεύση την έχουμε από τη γέννησή μας, αλλά με τα χρόνια συνηθίζουμε σε μια ποσότητα αλατιού στη διατροφή μας.
Η μείωση του αλατιού μπορεί να ακούγεται δύσκολη, όμως συνηθίζεται με τον καιρό. Η σταδιακή μείωση του αλατιού είναι ο καλύτερος τρόπος για να μειώσετε την ποσότητα που καταναλώνετε χωρίς να το καταλάβετε. Θα σας πάρει μόνο 3 εβδομάδες να συνηθίσετε στη νέα ποσότητα αλατιού!