Mediterranean Diet Adherence Is Associated with Favorable Health-Related Quality of Life, Physical Activity, and Sleep Quality in a Community-Dwelling Greek Older Population
Mantzorou Maria, Maria Mentzelou, Georgios K. Vasios, Christos Kontogiorgis, Georgios Antasouras, Konstantinos Vadikolias, Evmorfia Psara, Theofanis Vorvolakos, Efthymios Poulios, Aspasia Serdari, Sousana K. Papadopoulou, and Constantinos Giaginis. 2023. "Mediterranean Diet Adherence Is Associated with Favorable Health-Related Quality of Life, Physical Activity, and Sleep Quality in a Community-Dwelling Greek Older Population" Antioxidants 12, no. 5: 983. https://doi.org/10.3390/antiox12050983
Background: The Mediterranean diet (MD) is a beneficial dietary pattern with strong antioxidant and anti-inflammatory properties that can promote mental and physical human health. This study aims to assess the impact of MD adherence on health-related quality of life, physical activity levels, and sleep quality in a representative Greek elderly population. Methods: This is a cross-sectional study. A total of 3254 persons ≥65 years from 14 different Greek regions, urban, rural and islands participated in this study, of which 48.4% were female and 51.6% were male. Health-Related Quality of Life (HRQOL) was evaluated utilizing a short form healthy survey, physical activity was determined by the International Physical Activity Questionnaire (IPAQ), sleep quality was assessed utilizing the Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) and MD adherence was assessed via the Mediterranean Diet Score (MedDietScore). Results: Moderate adherence to the MD and an increased prevalence of poor quality of life, low physical activity levels and inadequate sleep quality among the elderly population were recorded. High MD adherence was independently associated with better quality of life (OR: 2.31, 95% CI: 2.06–2.68, p = 0.0008), higher physical activity (OR: 1.89, 95% CI: 1.47–2.35, p= 0.0141) and adequate sleep quality (OR: 2.11, 95%: 1.79–2.44, p = 0.0018), female sex (OR: 1.36, 95% CI: 1.02–1.68, p = 0.0032) and living with others (OR: 1.24, 95% CI: 0.81–1.76, p = 0.0375), after adjustment for potential confounding factors. In unadjusted analysis, participants’ age (p < 0.0001), anthropometric characteristics (p < 0.005), educational (p = 0.0026) and financial status (p = 0.0005) and smoking habits (p = 0.0031) were also identified as indicators of MD adherence; however, their impact on MD adherence was considerably attenuated after adjusting for confounding factors (p > 0.05). Conclusion: High MD adherence was correlated with favorable quality of life, higher levels of physical activity, and a more adequate sleep quality score. Strategies and public health policies that facilitate MD adherence and physical activity in older adults may improve sleep and quality of life, impacting overall wellbeing in this age group.
Σύνοψη της μελέτης
Η Μεσογειακή Διατροφή (ΜΔ) είναι ένα ευεργετικό διατροφικό πρότυπο με ισχυρές αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που μπορεί να προάγει την ψυχική και σωματική υγεία του ανθρώπου. Η υιοθέτηση της Μεσογειακής Διατροφής έχει βασικό ρόλο στην υγιή γήρανση, η οποία σχετίζεται με καλύτερη σωματική υγεία και ποιότητα ζωής σχετιζόμενη με την υγεία καθώς και με διάφορες πτυχές του τρόπου ζωής που σχετίζονται με κοινωνικές στάσεις, γνωστική λειτουργία, ψυχική υγεία, καθημερινή σωματική δραστηριότητα, ευεξία και κλινικά χαρακτηριστικά.
Σε συμφωνία με τα αποτελέσματά μας, και οι Mamalaki et al. διαπίστωσαν ότι η υψηλή συμμόρφωση με τη ΜΔ σχετιζόταν ανεξάρτητα με την καλύτερη ποιότητα ύπνου σε έναν ηλικιωμένο πληθυσμό της Ελλάδας, ακόμη και αν η συμμόρφωση στη ΜΔ δεν συσχετίστηκε με τη διάρκεια του ύπνου. Η τήρηση ενός υγιεινού διατροφικού προτύπου όπως η ΜΔ έχει συσχετιστεί με ευνοϊκή ποιότητα ύπνου, ποιότητα ζωής και επίπεδα σωματικής δραστηριότητας, καθώς όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι αλληλένδετοι και σημαντικοί για την επιτυχή γήρανση σε Έλληνες ηλικιωμένους.
Η υψηλή προσκόλληση στην ΜΔ συσχετίστηκε ανεξάρτητα με καλύτερη ποιότητα ζωής, υψηλότερη φυσική δραστηριότητα και επαρκή ποιότητα ύπνου, το γυναικείο φύλο και τη συμβίωση με άλλους , μετά από προσαρμογή για πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες.
Στρατηγικές και πολιτικές δημόσιας υγείας που θα μπορούσαν να προάγουν την υιοθέτηση της ΜΔ και της σωματικής δραστηριότητας για τους ηλικιωμένους μπορεί να διευκολύνουν τον ύπνο και την ποιότητα ζωής, επηρεάζοντας τη συνολική ευημερία σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα, η οποία περιλαμβάνει μεγάλο ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού!
Το άρθρο είναι ελεύθερο προς ανάγνωση στη σελίδα του επιστημονικού περιοδικού εδώ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους συγγραφείς.
Αγιασώτικη Βασιλόπιτα
Η παραδοσιακή βασιλόπιτα Αγιάσου είναι μια από τις πι εύγευστες, μυρωδάτες βασιλόπιτες, και συναμα η πιο διαφορετική που θα γευτείτε. Η παρασκευή της είναι χρονοβόρα, αλλά αξίζει!
Η διαφορετικότητά της έγκειται στα 15 μυρωδικά μπαχαρικά και τη μυζήθρα που περιέχει, καθώς και τα 50 φύλλα της που ειναι φτιαγμένα με γλυκάνισσο, πορτοκάλι και λάδι! Ανάμεσα σε κάθε φύλλο προστίθενται τα μπαχαρικά και η τριμμένη ξερή μυζήθρα και η βασιλόπιτα ψήνεται για αρκετές ώρες.
Υλικά: (για 12-15 μερίδες)
Για το φύλλο:
- 2 και 1/2 του φλιτζανιού νερό
- 2 κουτ. σουπ. μαραθόσπορους
- 8-10 φλιτζ. τσαγ .αλεύρι για όλες τις χρήσεις
- 2 κουτ. γλυκ. μπέικιν πάουντερ
- ½ κουτ. γλυκ. αλάτι
- 1 κουτ. γλυκ. ζάχαρη
- 2/3 του φλιτζ. τσαγ έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
- 1 και ½ του φλιτζ. τσαγ. βούτυρο, λιωμένο
Για τη γέμιση:
- 3 φλιτζ. τσαγ. τριμμένη μυζήθρα γλυκιά και 1 φλιτζ. τσαγ .τριμμένο κεφαλοτύρι
- ½ κουτ. γλυκ. φρέσκια ή ξηρή, ξεφλουδισμένη και τριμμένη πιπερόριζα
- ½ κουτ. γλυκ. γαρίφαλα, τριμμένα
- ½ κουτ. γλυκ. κανέλα, τριμμένη
- ½ κουτ. γλυκ. μοσχοκάρυδο, τριμμένο
- ½ κουτ. γλυκ. μπαχάρι, τριμμένο
- 1 νόμισμα τυλιγμένο σε αλουμινόχαρτο, για να μπει μέσα στην πίτα, για γούρι
Για το γαρνίρισμα:
- 1 μεγάλο αυγό, ελαφρά χτυπημένο
- 1 φλιτζάνι σουσάμι
Εκτέλεση:
1.Φτιάχνετε τη ζύμη: Σε μια μικρή κατσαρόλα βράζετε το νερό με τους σπόρους του μάραθου, ύστερα χαμηλώνετε τη φωτιά και αφήνετε να σιγοβράσουν, για 5 λεπτά. Παίρνετε το κατσαρολάκι από τη φωτιά, αφήνετε τους σπόρους να μουλιάσουν, για άλλα 5 λεπτά, και στραγγίζετε το νερό σε ένα μπολ και το αφήνετε να κρυώσει.
2.Βάζετε 8 φλιτζάνια από το αλεύρι σε μια λεκάνη και κάνετε μια λακκούβα στο κέντρο. Ανακατεύετε το μπέικιν πάουντερ, το αλάτι και τη ζάχαρη μέσα στο βρασμένο νερό και χύνετε το μείγμα στη λακκούβα. Προσθέτετε το ελαιόλαδο. Χρησιμοποιώντας μια ξύλινη κουτάλα ανακατεύετε το υγρό και το αλεύρι, προσθέτοντας επιπλέον αλεύρι, αν χρειάζεται, για να γίνει μια μαλακή,εύκαμπτη αλλά λεία ζύμη. Σκεπάζετε τη ζύμη και την αφήνετε να ξεκουραστεί, για 1 ώρα.
3.Στο μεταξύ ετοιμάζετε τη γέμιση: Ρίχνετε τα τυριά και τα μπαχαρικά σε ένα μέτριο μπολ και τα ανακατεύετε καλά.
4.Κόβετε 2 κομμάτια ζύμης ελαφρά μικρότερα από το μέγεθος της γροθιάς σας και τους δίνετε το σχήμα μπάλας. Χωρίζετε την υπόλοιπη ζύμη σε 12 ίσες μπάλες. Βουτυρώνετε τη βάση και τα πλευρά ενός βαθιού, στρογγυλού και μεγάλου ταψιού και προθερμαίνετε το φούρνο στους 180° Κ.
5.Σε μια ελαφρά αλευρωμένη επιφάνεια ανοίγετε την πρώτη από τις 2 μεγαλύτερες μπάλες σε κύκλο μεγαλύτερο από το ταψί και τον τοποθετείτε στο βουτυρωμένο ταψί, έτσι ώστε οι άκρες του να κρέμονται έξω από το ταψί, 5 εκ. περίπου. Αλείφετε το φύλλο με άφθονο λιωμένο βούτυρο και σκορπάτε επάνω '/3 του φλιτζανιού γέμιση. Ανοίγετε τις 12 μικρότερες μπάλες ζύμης, τη μια μετά την άλλη σε κύκλους ίσους με το ταψί. Στρώνετε τα φύλλα, ένα κάθε φορά, αλείφοντας τα με άφθονο λιωμένο βούτυρο και μοιράζετε '/3 του φλιτζανιού γέμιση σε κάθε φύλλο. Η τελευταία στρώση θα πρέπει να είναι χοντρό φύλλο.
6.Φέρνετε την άκρη του φύλλου της βάσης επάνω από την τελευταία στρώση για να κλείσετε τις πλευρές. Αλείφετε την περιφέρεια με άφθονο λιωμένο βούτυρο. Ανοίγετε τη δεύτερη από τις 2 μεγαλύτερες μπάλες σε έναν κύκλο λίγο μικρότερο, βάζετε αυτό το φύλλο προσεκτικά επάνω από το τελευταίο φύλλο και το πιέζετε προς το χείλος του ταψιού, ώστε το φύλλο που προεξέχει να σταθεί όρθιο στα τοιχώματα του ταψιού.
7.Πιέζετε απαλά όλη την πίτα προς τα κάτω με τις παλάμες σας. Αλείφετε αυτό το τελευταίο φύλλο με το αυγό και το πασπαλίζετε με το σουσάμι. Ψήνετε τη βασιλόπιτα, ώσπου να ροδίσει και να ψηθεί όλη καλά, για 2 ώρες περίπου. Η πίτα πρέπει να ψηθεί αργά στους 180 βαθμούς, έτσι μόνο θα εξασφαλιστεί ένα σωστό ψήσιμο. Βγάζετε την πίτα από το φούρνο, την αφήνετε να κρυώσει τελείως στο ταψί και σερβίρετε.
Τips: το χαρακτηριστικό της γέμισης είναι ο αρμονικός συνδυασμός του γλυκού και αλμυρού. Η Βασιλόπιτα θέλει 2-3 ημέρες για να στραγγίξει και να αποδώσει όλα της τα αρώματα και τις γεύσεις! Oι ενδιαμέσες στρώσεις είναι πολύ λεπτά φύλλα (θέλει υπομονή και κόπο) ενώ η κάτω και η πάνω είναι από πιο χοντρό φύλλο. Όσο περισσότερα είναι τα ενδιάμεσα φύλλα τόσο πιο επιτυχημένη είναι βασιλόπιτα (συνήθως είναι πάνω από 30 φύλλα).
Η συνταγή προέρχεται από το lesvonews
Πρεβιοτικά: τα οφέλη στην υγεία μας
Τα πρεβιοτικά μαζί με τα προβιοτικά ακούγονται όλο και πιο συχνά σήμερα. Τα πρεβιοτικά είναι άπεπτοι, ζυμώσιμοι υδατάνθρακες, που οδηγούν σε επιλεκτική ανάπτυξη ή και δράση συγκεκριμένων μικροβίων της εντερικής χλωρίδας, ωφελώντας την υγεία του ατόμου που τα καταναλώνει.
Οι φυτικές ίνες είναι άπεπτοι υδατάνθρακες που ζυμώνονται στο παχύ έντερο, αλλά δεν έχουν απαραίτητα πρεβιοτική δράση, καθώς μπορεί να ζυμώνονται και από μη ωφέλιμα βακτήρια.
Τα πρεβιοτικά χαρακτηρίζονται από την αντίστασή τους στην πέψη στον ανώτερο γαστρεντερικό σωλήνα, την ικανότητα να ζυμώνονται από την εντερική χλωρίδα και να επάγουν την ανάπτυξη ή και δράση συγκεκριμένων βακτηρίων.
Ουσιαστικά αποτελούν την τροφή των βακτηρίων του παχέος εντέρου και δρουν έμμεσα, ενισχύοντας τη δράση των προβιοτικών, ειδικά με την ταυτόχρονη κατανάλωσή τους.
Η σύσταση της εντερικής χλωρίδας επηρεάζεται από τη σύσταση της διατροφής μας. Έτσι, αν αλλάξουμε τη διατροφή μας, τα είδη των βακτηρίων του εντέρου που θα αναπτύσσονται περισσότερο θα είναι διαφορετικά, ανάλογα με τα πρεβιοτικά που καταναλώνουμε.
Οι περισσότερες έρευνες μέχρι τώρα έχουν γίνει με συμπληρώματα πρεβιοτικών, οπότε δεν είναι ξεκάθαρη η επίδραση μιας διατροφής πλούσιας σε πρεβιοτικά καθώς και η βέλτιστη δόση πρεβιοτικών για θετικά αποτελέσματα, χωρίς ενοχλήσεις από το γαστρεντερικό.
Η έρευνα υποδεικνύει ότι τα οφέλη για την υγεία που προέρχονται από τη δράση των πρεβιοτικών δεν αφορούν μόνο την καλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος, αλλά και την απορρόφηση μετάλλων και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού.
Αν και δεν έχουμε πολλές έρευνες πάνω σε ανθρώπους, φαίνεται ότι τα πρεβιοτικά βοηθούν στη μείωση εντεροπαθογόνων μικροοργανισμών, ενδεχομένως μέσω ανάπτυξης ωφέλιμων βακτηρίων, ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος στο γαστρεντερικό σωλήνα ή μέσω των λιπαρών οξέων μικρής αλυσίδας που είναι μεταβολικά προϊόντα των βακτηρίων, με δράσεις που προάγουν την υγεία.
Μερικές από τις δράσεις των πρεβιοτικών που εξετάζονται είναι η μείωση των διαρροιών λόγω μολύνσεων ή αγωγής με αντιβίωση, βελτίωση συμπτωμάτων των φλεγμονωδών νόσων εντέρου, προστασία από τον καρκίνο του παχέος εντέρου, αύξηση της βιοδιαθεσιμότητας μετάλλων, όπως του ασβεστίου, του μαγνησίου και ενδεχομένως του σιδήρου, μείωση κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα και επαγωγή του κορεσμού και επομένως υποβοήθηση της απώλειας βάρους.
Βέβαια, χρειάζονται επιπρόσθετες μελέτες σε ανθρώπους για την επικύρωση των μέχρι τώρα ευρημάτων.
Στην πράξη, εφόσον δεν συνίσταται συγκεκριμένη ποσότητα πρεβιοτικών, που είναι ευεργετική για την υγεία μας, μπορούμε να έχουμε ως στόχο την αύξηση της κατανάλωσης φυτικών ινών και προϊόντων που φυσικά περιέχουν πρεβιοτικά, ενώ συμπλήρωμα πρεβιοτικών δεν είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της υγείας μας.
Τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα προϊόντα ολικής άλεσης είναι εξαιρετικές πηγές φυτικών ινών, ενώ τρόφιμα όπως οι μπανάνες, τα κρεμμύδια, η βρώμη, τα όσπρια, οι αγκινάρες είναι πηγές φυτικών ινών με πρεβιοτική δράση και είναι καλό να είναι μέρος της διατροφής μας.
Μήπως αυτή είναι η στιγμή που περίμενες για να ξεκινήσεις να προσέχεις τη διατροφή σου;
Πόσες φορές έχεις πει οτι από Δευτέρα θα ξεκινήσεις δίαιτα; Πόσες φορές έχει πει ότι δεν έχεις χρόνο για να προσέξεις τη διατροφή σου;
Μήπως τώρα έχει έρθει αυτή η στιγμή που περίμενες για να ξεκινήσεις;
Η περίοδος που διανύουμε είναι αδιαμφισβήτητα διαφορετική και ιδιαίτερη. Είναι, όμως, σημαντικό να εκμεταλλευτούμε αυτή την περίοδο προς όφελός μας, να εκμεταλλευτούμε το πλεονέκτημα του περισσότερου ελεύθερου χρόνου.
Μια από τις πλέον κοινές δικαιολογίες για αναβολή της προσπάθειάς μας για απώλεια βάρους είναι η έλλειψη χρόνου, κάτι που τώρα έχουμε σε αφθονία. Είναι λοιπόν η ευκαιρία να οργανωθούμε και να ξεκινήσουμε να φτάσουμε τους στόχους μας! Άλλωστε η παρούσα κατάσταση ειναι παροδική!
Σχεδόν όλοι έχουμε εφοδιαστεί με τρόφιμα, συνεπώς έχουμε την ευχαίρια να δοκιμάσουμε και να μάθουμε νέες θρεπτικές και γευστικές συνταγές, καθώς και να ετοιμάσουμε κάποια δύσκολα ή χρονοβόρα γεύματα, να τα μεριδοποιήσουμε και να τα βάλουμε στην κατάψυξη για τις επόμενες εβδομάδες, όταν θα έχουμε επιστρέψει στην καθημερινότητάς μας.
Επίσης, είναι ευκαιρία να μάθουμε να ακούμε το σώμα μας ξανά. Από τη μια με τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας τρώμε όταν η πείνα μας έχει φτάσει στο ζενίθ, με αποτέλεσμα να τρώμε γρήγορα, μεγάλη ποσότητα χωρίς να μπορούμε να ελέγξουμε το πότε θα σταματήσουμε να τρώμε και δεν ακούμε τον κορεσμό. Όταν καθησούμε και απολαύσουμε, αργά, με την ησυχία μας το κάθε γεύμα και σνακ μας, την ώρα που πεινάμε μετρίως είμαστε σε καλυτερη θέση να ακούσουμε αναγνωρίσουμε τον κορεσμό.
Από την άλλη, λόγω του εγκλεισμού στο σπίτι, πολλοί “τρώμε” τα συναισθηματά μας (ανία, άγχος, εκνευρισμός), αντί να τα αντιμετωπίσουμε. Είναι μια καλή ευκαιρία να εκπαιδεύσουμε το μυαλό μας στην αντιμετώπιση της συναισθηματικής πείνας. Ενώ, λοιπόν ψάχνουμε τι θα φάμε, ας κάνουμε μια παύση και ας αναρωτηθούμε αν πεινάμε και τι πραγματικά νιώθουμε αυτή τη στιγμή. Είναι πείνα ή βαρεμάρα; Εφόσον κατανοήσουμε τι νιώθουμε, ας αναρωτηθούμε τι πραγματικά χρειαζόμαστε. Αντί να ξεχάσουμε για λίγα λεπτά το συναίσθημα, μήπως να βρούμε μια λύση; Για παράδειγμα, αν βαριόμαστε αυτές τις μέρες, μπορούμε να κάνουμε μια λίστα με ασχολίες και υποχρεώσεις που αναβάλουμε ή εχουμε αφήσει στη μέση, όπως διάβασμα, τακτοποίηση του σπιτιού, κηπουρικές εργασίες και άλλα. Φυσικά, μπορούμε και να κάνουμε εύκολες ασκήσεις στο σπίτι, χωρίς εξοπλισμό!
Για μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην απώλεια βάρους δεν αρκεί να ακολουθήσουμε ένα πρόγραμμα διατροφής, αλλά να βελτιώσουμε τις διατροφικές συνήθειες και συμπεριφορές μας, να αναγνωρίσουμε τις καταστάσεις που μας δυσκολεύουν και να λύσουμε τα διατροφικά προβλήματα που μας απασχολούν (πχ. συναισθηματική υπερφαγία)! Έτσι, αλλάζουμε τον τρόπο ζωής μας, και είμαστε έτοιμοι να διατηρήσουμε ευκολότερα την απώλεια βάρους, γνωρίζοντας πώς θα συμπεριφερθούμε στις δύσκολες, ιδιαίτερες καταστάσεις της καθημερινότητας!
Τέλος, σχεδόν όλοι οι διαιτολόγοι-διατροφολόγοι αναλαμβάνουμε και εξ’αποστάσεως συνεδρίες μέσω τηλεφώνου, Skype ή μέσων κοινωνικών δικτύωσης, και δεν χάνετε τα προγραμματισμένα σας ραντεβού, ενώ μπορείτε να ξεκινήσετε και τώρα!
Το άρθρο μου δημοσιεύτηκε αρχικά στο Fitness Motivation Hellas, με το οποίο και συνεργάζομαι!