Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 29 Μαΐου - 1 Ιουνίου 2018
1. Κατέφθασε το επίσημο πιστοποιητικό για το Master Practitioner on Eating Disorders and Obesity!
Πιστοποιεί την επιτυχή ολοκλήρωση των σεμιναρίων (και των εργασιών) του ΚΕΑΔΔ για την αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών και της παχυσαρκίας!
2. Έχετε ακουστά τον όρο "κόπωση επινεφριδίων" ή "adrenal fatigue";
Τα τελευταία χρόνια μια νέα "νόσος" με συμπτώματα όπως κόπωση/εξάντληση, στρες, υπνηλία, και κακή διάθεση έχει κάνει την εμφάνισή της, με διάφορα σκευάσματα να υπόσχονται την αντιμετώπισή της.
Όμως, σε αντίθεση με την ανεπάρκεια επινεφριδίων (νόσος Addison), η "κόπωση επινεφριδίων" δεν είναι νόσος, παρά την ύπαρξη των συμπτωμάτων!
Μάλιστα, μια συστηματική ανασκόπιση της βιβλιογραφίας κατέληξε στο ότι η νόσος δεν υπάρχει, και την χαρακτηρίζει ως "μύθο"!
Και αυτό γιατί όχι μόνο δεν υπάρχουν μετρήσιμες αλλαγές στη λειτουργία των επινεφριδίων, αλλά τα συμπτώματα είναι όμοια με πολλές νόσους (νόσος Addison, κατάθλιψη) και διατροφικές ελλείψεις (έλλειψη Σιδήρου).
Είναι σημαντικό να λαμβάνει κανείς τη σωστή διάγνωση και θεραπεία, και όχι να προσπαθεί να αντιμετωπίσει μια ανύπαρκτη νόσο!
3. Η έλλειψη βιταμίνης D είναι πολύ συχνό εύρημα, ειδικά στη χώρα μας.
Η βελτίωση των επιπέδων βιταμίνης D σε περίπτωση έλλειψης, όπως και σε κάθε άλλη διατροφική έλλειψη, είναι αδιαμφισβήτητα απαραίτητη!!!
Μια νέα μελέτη, μάλιστα αναδεικνύει τη συσχέτιση των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D με αυξημένη θνησιμότητα, ειδικά για συγκεντώσεις κάτω των 20ng/mL!
Βελτίωση του τρόπου ζωής για την πρόληψη του καρκίνου
Αν και πολλοί πιστεύουν ότι τα γονίδια είναι αυτά που καθορίζουν τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου, ο τρόπος ζωής παίζει σημαντικό ρόλο στην παθογένεση και επομένως στην πρόληψη του καρκίνου. Μάλιστα, ο οργανισμός World Cancer Research Fund έχει αναγνωρίσει 13 τύπους καρκίνου, όπως μαστού, ενδομητρίου, προστάτη και στομάχου, των οποίων η πρόληψη συνδέεται με τη βελτίωση του τρόπου ζωής, η οποία επιτυγχάνεται με την άρση του καπνίσματος, την επίτευξη και διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους, την υγιεινή διατροφή, και την άσκηση.
Με μικρά βήματα κάθε μέρα, μπορείτε να βελτιώσετε τη διατροφή σας και να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο για σωματικές δραστηριότητες.
1. Περιορίστε την κατανάλωση προϊόντων που περιέχουν πολλή ζάχαρη, και λίπος, όπως το έτοιμο φαγητό, γλυκίσματα και σφολιατοειδή, και ποτά και αναψυκτικά με πρόσθετη ζάχαρη. Αντιθέτως, προτιμήστε τα φρούτα και τα λαχανικά, τα προϊόντα ολικής άλεσης και τα όσπρια.
2. Μειώστε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος και αλλαντικών. Η κατανάλωσή τους δεν συστήνεται να ξεπερνάει τα 500 γρ. την εβδομάδα. Προτιμήστε το ψάρι, το κοτόπουλο και τα όσπρια ως πηγές πρωτεΐνης.
3. Αντικαταστήστε το αλάτι με μπαχαρικά, βότανα, μυρωδικά ή λεμόνι. Στα σούπερ μάρκετ και τα καταστήματα βιολογικών προϊόντων, θα βρείτε έτοιμα μείγματα - υποκατάστατα αλατιού.
4. Εάν πίνετε αλκοόλ, μειώστε το σε 1 ποτό για τις γυναίκες και 2 ποτά για τους άνδρες την ημέρα.
5. Οι μερίδες έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, χωρίς όμως να έχουν αυξηθεί οι ανάγκες μας για ενέργεια. Μειώνοντας τις μερίδες, ελέγχουμε καλύτερα την ποσότητα του φαγητού που καταναλώνουμε, ενώ τρώγοντας αργά, όχι μόνο απολαμβάνουμε το φαγητό, αλλά καταλαβαίνουμε πότε έχουμε χορτάσει, ώστε να σταματήσουμε. Το φαγητό που περισσεύει μπορείτε να το καταναλώσετε αργότερα.
6. Ασκηθείτε όσο πιο πολύ μπορείτε! Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για άσκηση στην καθημερινότητα. Ανεβείτε στον όροφο που θέλετε με τις σκάλες, αφήστε το αυτοκίνητο μακριά από τη δουλειά σας, ή καλέστε τους φίλους σας για απογευματινή βόλτα. Ειδικά αυτή την εποχή, μην χάνετε ευκαιρία για κολύμπι στη θάλασσα!
Οι δουλειές του σπιτιού είναι απαραίτητο να γίνονται, ενώ είναι αρκετά απαιτητικές ώστε να αποτελούν τρόπο εκγύμνασης. Έτσι, είναι 2-σε-1 λύση στη φυσική δραστηριότητα και το συγύρισμα! Επιπλέον, μπορείτε να γυμναστείτε στο σπίτι με τη βοήθεια του διαδικτύου, αφού υπάρχουν αρκετά online βίντεο με ασκήσεις.
Η βελτίωση του τρόπου ζωής έχει ευεργετικά οφέλη για την υγεία, συμβάλλοντας στην πρόληψη αρκετών νοσημάτων πέρα του καρκίνου, όπως ο διαβήτης τύπου 2 και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Μια πλήρης ισορροπημένη διατροφή και ενεργή ζωή μόνο θετική επίδραση μπορεί να έχει στην ευεξία του οργανισμού
Clean eating: Ποιος θα το έλεγε ότι δεν τρώμε καθαρά;
Μια από τις σύγχρονες τάσεις διατροφής είναι το clean eating, το οποίο στα ελληνικά μεταφράζεται ως καθαρή σίτιση. Αρχικά η τάση αυτή προσωποποιούσε την υγιεινή διατροφή, δίνοντας έμφαση στην κατανάλωση ποικιλίας μη επεξεργασμένων τροφίμων, φρούτων και λαχανικών και στην προετοιμασία γευμάτων από το σπίτι. Σήμερα, είναι συνώνυμη με τον αποκλεισμό ομάδων τροφίμων χωρίς ιατρικό λόγο, όπως της γλουτένης, του σιταριού, των γαλακτοκομικών προϊόντων, του κρέατος και αρκετών πηγών υδατανθράκων, και με το χαρακτηρισμό των τροφίμων ως υγιεινών ή μη.
Μετά από μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο θα βρει κανείς συνταγές συνοδευόμενες από τις φωτογραφίες των θελκτικών εδεσμάτων, άρθρα για το πώς άλλαξε η ζωή των ακολούθων του clean eating και αρκετές φωτογραφίες με ροφήματα και φαγητά που θεωρούνται «clean» («καθαρά»).
Με μια κριτική ματιά όμως παρατηρούμε ότι οι συνταγές που προτείνονται είναι χαμηλές σε θερμίδες και χαμηλές σε περιεκτικότητα θρεπτικών συστατικών όπως σιδήρου, ασβεστίου και πρωτεΐνης, ενώ η αποφυγή κύριων πηγών υδατανθράκων, όπως ρυζιού, πατατών, ζυμαρικών και ψωμιού, πυροδοτεί την παράλογη αποφυγή τους, καθώς οι υδατάνθρακες είναι απαραίτητοι για τον οργανισμό μας! Μάλιστα, προκαλεί σύγχυση ότι πολλές «clean eating» συνταγές είναι τούρτες, κέικ, γλυκίσματα και μπισκότα για τα οποία χρησιμοποιούνται σάκχαρα και γλυκαντικά και κορεσμένο λίπος. Δηλαδή, μπορεί ο τίτλος της συνταγής να λέει ότι δεν έχει ζάχαρη, αλλά να αντικαθιστάται από σιρόπι ρυζιού ή αγαύης, τα οποία ανήκουν στην κατηγορία των ελεύθερων σακχάρων, ακριβώς όπως και η ζάχαρη!
Παρομοίως, το λάδι καρύδας, πηγή κορεσμένων λιπαρών, χρησιμοποιείται σχεδόν σε όλες τις συνταγές, ενώ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί το ελαιόλαδο, που είναι εξαιρετική πηγή ευεργετικών, ακόρεστων λιπαρών οξέων! Παράλληλα, οι χυμοί και τα smoothies φρούτων και λαχανικών είναι σήμα κατατεθέν του κινήματος clean eating, τη στιγμή που η κατανάλωσή τους είναι καλό να μην ξεπερνά τα 150 ml την ημέρα!
Επιπλέον, το clean eating συνδέεται με την προσπάθεια για απώλεια βάρους. Η αποφυγή αρκετών ομάδων τροφίμων, επεξεργασμένων προϊόντων, η υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και η προετοιμασία των φαγητών από το σπίτι οδηγούν σε απώλεια βάρους, καθώς αλλάζει άρδην η διατροφή και μειώνεται η ποικιλία των τροφίμων που επιτρέπονται, ενώ τα άτομα προσέχουν ιδιαίτερα τι τρώνε. Η απώλεια βάρους, λοιπόν, δεν οφείλεται στην αποφυγή κάποιων συστατικών ή στην κατανάλωση κάποιων άλλων, αλλά στη μειωμένη πρόσληψη θερμίδων και στην επιλογή τροφίμων που δεν είναι θερμιδικά πυκνά.
Οι συγγραφείς των ιστολογίων αυτών και οι food bloggers (μπλόγκερ που ασχολούνται με συνταγές) επισημαίνουν τα οφέλη που πιστεύουν ότι παρέχει το clean eating. Δυστυχώς, λόγω της άγνοιας ή της παραπληροφόρησής τους όσον αφορά τη διατροφή, το μεταβολισμό και τη φυσιολογία του οργανισμού μας, συχνά παρασύρονται από ψευδο-επιστήμονες και αποτελούν μη έγκυρη πηγή πληροφοριών πάνω στη διατροφή, τη λειτουργία του οργανισμού και την έρευνα. Πολλές φορές γίνεται κριτική σε τρόφιμα («food shaming»), όπως στο ψωμί, σε γλυκά και σε αλμυρά εδέσματα, αλόγως χαρακτηρίζοντάς τα ως μη υγιεινά ή τοξικά ή τους αποδίδουν ευεργετικές ιδιότητες χωρίς να υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις, ενώ δεν είναι εύλογο να χαρακτηρίζουμε τρόφιμα ως υγιεινά ή μη, αλλά τη διατροφή ως σύνολο!
Ο συνδυασμός της επισήμανσης των τροφίμων με την αποφυγή ομάδων τροφίμων ή συστατικών τους με την άλογη παρερμηνεία επιστημονικών ευρημάτων και της φυσιολογίας και βιολογίας του ανθρώπινου οργανισμού μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις θρεπτικών συστατικών και να θέσει σε κίνδυνο την υγεία μας, ενώ έχει αναφερθεί αύξηση των περιστατικών ορθορεξίας. Η ορθορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από εμμονική κατανάλωση τροφίμων που θεωρούνται υγιεινά και πλήρη αποφυγή των τροφίμων που θεωρούνται ανθυγιεινά.
Το φαγητό πέρα από αναγκαίο για να διατηρηθούμε στη ζωή είναι και απόλαυση. Εάν δεν υπάρχει ιατρικός λόγος, τότε δεν χρειάζεται να αποκλείσουμε κάποιο συστατικό ή τρόφιμο ή ομάδα τροφίμων από τη διατροφή μας. Για να είμαστε υγιείς είναι καλό να απολαμβάνουμε ποικιλία τροφίμων στην ποσότητα που αναλογεί στις ανάγκες μας και στη σωστή συχνότητα, όπως κατά το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής. Φυσικά είναι ευεργετικό να αποφεύγουμε την κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων, να προτιμούμε φρούτα και λαχανικά, να μαγειρεύουμε στο σπίτι και να τρώμε λιγότερο συχνά τρόφιμα που είναι πλούσια σε θερμίδες, λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι, χωρίς αυτό να μας οδηγεί σε υπερβολές και μη υγιή σχέση με το φαγητό!
Διατροφή και σωματικό βάρος στην εμμηνόπαυση
Η εμμηνόπαυση είναι μια δύσκολη περίοδος για τη γυναίκα, όπου πολλές αλλαγές παρατηρούνται στο σώμα και τη διάθεση, ως απόρροια ορμονικών αλλαγών.
Η εμμηνόπαυση διαρκεί 2-5 έτη. Με την μείωση των επιπέδων οιστρογόνων παρατηρείται μια συστάδα συμπτωμάτων, από την αύξηση της αρτηριακής πίεσης, τη δυσλιπιδαιμία ως την αύξηση του βάρους, την ευερεθιστότητα και τις εξάψεις. Τα συμπτώματα διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα αναφορικά με την ένταση και τη διαρκεια, ενώ παράλληλα, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης οστεοόπρωσης, υπέρτασης και καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Μπορούμε να ελέγξουμε τα συμπτώματα;
Για τη διαχείρηση των συμτωμάτων συστήνεται είτε ορμονική θεραπεία, είτε αλλαγές στον τρόπο ζωής. Μελέτες δείχνουν οτι η ορμονική θεραπεία ενδέχεται να βοηθήσει στα συμπτώματα και τη διαχείρηση του σωματικού βάρους, αλλά δεδομένου ότι πολλές γυναίκες δεν την επιλέγουν θα σταθούμε στις αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Παραδόξως, δεν είναι λιγες οι φορές που ακούμε από γυναίκες στην εμμηνόπαυση οτι τους έχουν πει οτι οι αλλαγές στο σώμα τους δεν είναι διαχειρίσιμες. Αυτό, δυστυχώς, οδηγεί πολλές γυναίκες σε χειρότερη ψυχική και σωματική κατάσταση υγείας.
Μπορούμε να ελέγξουμε το βάρος κατά την εμμηνόπαυση;
Ένα από τα πλέον κοινά αλλά σημαντικά συμπτώματα-επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης αποτελεί η αύξηση στο βαρος. Αν και συχνα ακούμε για μεγάλες αλλαγές στο βάρος, κατά μέσο όρο η αύξηση είναι 2-2,5 κιλα στα 3 χρόνια της εμμηνόπαυσης, ή αλλιώς 0,7 κιλά το χρόνο για την 5η και 6η δεκαετία ζωής, ενώ συνοδεύεται από την τάση για αύξηση λίπους στον κορμό, μείωση της μυικής μάζας και της φυσικής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα χαμηλότερες ενεργειακές ανάγκες. Οι αλλαγές αυτές, βέβαια, εν μέρει οφείλονται και στη γήρανση.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η αύξηση του βάρους στην εμμηνόπαυση δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των ορμονικών αλλαγών, αλλά κυρίως αλλαγών στον τρόπο ζωής. Σημειώνεται ότι η ορμονική θεραπεία δεν συστήνεται για την διαχείρηση του βάρους.
Η άσκηση και η μικρή μείωση της ενεργειακής πρόσληψης μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης των χρόνιων νόσων και της αύξησης του βάρους στην εμμηνόπαυση, καθώς και να βοηθήσουν στη διαχείρηση των συμπτωμάτων. Είναι σημαντικό να βοηθηθούν οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση, ώστε να μπορέσουν να εφαρμόσουν τις συστηνόμενες αλλαγές τρόπου ζωής, επιλύοντας τα προβλήματα και ξεπερνώντας τα εμπόδια που αντιμετωπίζει η κάθε γυναίκα, όπως δυσκολίες στον ύπνο, αλλαγές στη διάθεση, κατάθλιψη και συναισθηματική πείνα.
Πώς πρέπει να είναι η διατροφή;
Αναφορικά με τη διατροφή, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συστάσεις διατροφής για την εμμηνόπαυση, πέρα από τις συστάσεις υγιεινής διατροφής, αλλά λόγω του αυξημένου κιδνύνου για χρόνιες νόσους και οστεοπόρωση συτήνεται να δοθεί έμφαση στην υγεία των οστών & στον κίνδυνο εφάνισης καρδιεγγαειακών.
Συγκεκριμένα, για την υγεία των οστών η επαρκής πρόσληψη Ασβεστίου και βιταμίνης D είναι σημαντική, ενώ απαραίτητη για την καρδειαγγειακή υγεία είναι μια πλήρης υγιεινή διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ψάρι και όσπρια με έμφαση στα ακόρεστα λιπαρά (εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, ψάρι, ξηρούς καρπούς).
Τέλος, αναφορικά με τα φυτο-οιστρογόνα (πχ. από σόγια), τα δεδομένα παραμένουν σχετικά ασαφή σχετικά με την επίδραση τους στη μείωση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων και τη διατήρηση της οστικής πυκνότητας, ενώ για τις εξάψεις, μείωση στην κατανάλωση αλκοόλ, καυτερών φαγητών και καφεϊνης σε συνδυασμό με απώλεια βάρους μπορεί να βοηθήσει.
Συμπερασματικά, η δειαχείρηση του βάρους και η τακτική φυσική δραστηριότητα, σε συνδυασμό με μια υγιεινή διατροφή μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείρηση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων και στην πρόληψη χρόνιων ασθενειών.
Χρήσιμες πηγές:
- Manual of Dietetic Practice, 5th edition
- Metabolic implications of menopause.
- Menopause: highlighting the effects of resistance training.
- 12 weeks of combined exercise is better than aerobic exercise for increasing growth hormone in middle-aged women.
- Weight Gain in Women at Midlife: A Concise Review of the Pathophysiology and Strategies for Management.
- Effects of phytoestrogens on bone mineral density during the menopause transition: a systematic review of randomized, controlled trials.
- Efficacy of phytoestrogens for menopausal symptoms: a meta-analysis and systematic review.
- BDA Food Fact Sheet Menopause.