Διαβήτης Κύησης και Διατροφή
Ο διαβήτης κύησης αποτελεί έναν τύπο σακχαρώδους διαβήτη, που διαγιγνώσκεται στο δεύτερο ή το τρίτο τρίμηνο κύησης, σε άτομα που δεν είχαν διαβήτη προ εγκυμοσύνης. Μετά τον τοκετό, ο διαβήτης κύησης υποχωρεί, συνήθως. Παγκοσμίως, μια στις 6 γυναίκες θα διαγνωστούν με διαβήτη κύησης.
Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης του διαβήτη κύησης είναι:
- Υπερβάλλον σωματικό βάρος
- Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
- Προηγούμενη κύηση με βρέφος που ζύγισε πάνω από 4,5 κιλά
- Προηγούμενη κύηση με διαβήτη κύησης
- Ηλικία άνω των 40 ετών
- Εθνικότητα (καταγωγή από Μ. Ανατολή, Ν. Ασία, Αφρική, Αφρο-Καραϊβική)
- Γαστρικό by-pass ή άλλη επέμβαση απώλειας βάρους
Οι επιπτώσεις του διαβήτη κύησης είναι:
- Γέννηση μεγάλου νεογνού (μακροσωμία) που αυξάνει τον κίνδυνο δυσκολιών στον τοκετό, πρόκλησης τοκετού, ή καισαρικής τομής
- Πολυάμνιο (υπερβάλλον αμνιακό υγρό)
- Πρόωρος τοκετός
- Προεκλαμψία
- Υπογλυκαιμία ή ίκτερος του νεογνού μετά τη γέννηση
- Θνησιγένεια (σπάνια)
Παράλληλα, υπάρχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία της μητέρας και του παιδιού.
Οι πρόσφατες συστάσεις του American Diabetes Association (2022) αναφέρουν οτι οι γυναίκες που επιθυμούν να μείνουν έγκυες και έχουν παράγοντες κινδύνου εμφάνισης διαβήτη κύησης θα πρέπει να ελεγχθούν για διαβήτη. Οι γυναίκες υψηλού κινδύνου για διαβήτη κύησης θα πρέπει να ελεγχθούν πριν την 15η εβδομάδα κύησης, ενώ όλες οι γυναίκες θα πρέπει να ελεγχθούν κατά την πρώτη επίσκεψη για τον έλεγχο της εγκυμοσύνης.
Μη φυσιολογικός μεταβολισμός της γλυκόζης ορίζεται όταν η γλυκόζη νηστείας είναι 110–125 mg/dL ή η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη 5,9–6,4%.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, στην 24-28η εβδομάδα θα πρέπει να γίνει έλεγχος για διάγνωση διαβήτη κύησης μέσω της δοκιμασίας ανοχής στη γλυκόζη. Γυναίκες με διαβήτη κύησης, θα πρέπει να ελεγχθούν ξανά στις 4-12 εβδομάδες μετά τον τοκετό, μέσω της δοκιμασίας ανοχής στη γλυκόζη, και να ελέγχονται ανά τριετία για εμφάνιση προδιαβήτη ή διαβήτη. Γυναίκες με ιστορικό διαβήτη κύησης που εμφανίζουν προδιαβήτη θα πρέπει να αναλάβουν δράση για την πρόληψη μετάπτωσης σε διαβήτη τύπου ΙΙ, με αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση) και μετφορμίνη.
Για την διάγνωση του διαβήτη κύησης γίνεται η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη. Γι’ αυτή την ιδιαίτερα σημαντική εξέταση υπάρχει συγκεκριμένο πρωτόκολλο προετοιμασίας, η τήρηση του οποίου είναι απαραίτητη για να έχουμε σωστή διάγνωση ή αποκλεισμό του διαβήτη κύησης.
Τα αποτελέσματα της καμπύλης γλυκόζης επηρεάζονται από παράγοντες όπως την πρόσληψη υδατανθράκων και τη διάρκεια νηστείας που προηγείται της εξέτασης, την ώρα της ημέρας που διεξάγεται το τεστ (θα πρέπει να γίνει πρωί) και την πρόσληψη υδατανθράκων ή τη φυσική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Τις τρεις ημέρες πριν από την δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη, η διατροφή θα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 150 γραμμάρια υδατανθράκων ημερησίως (ποσότητα ίση με 3 φρούτα και 3 φέτες ψωμί και 1 φλιτζάνι ζυμαρικά και 20 γρ παξιμάδι). Στην εγκυμοσύνη χρειάζονται το λιγότερο 175 γραμμάρια υδατανθράκων ημερησίως, επομένως δεν χρειάζεται να γίνουν ιδιαίτερες αλλαγές στη διατροφή κατά αυτές τις μέρες. Η έγκυος θα πρέπει να είναι νηστική για 8 ώρες, αλλά όχι πάνω από 14 ώρες πριν την δοκιμασία. Επίσης, θα πρέπει να μην καπνίσει και να μην καταναλώσει ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη.
Η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη προγραμματίζεται το πρωί και διαρκεί 2 ώρες. Η εξέταση ξεκινά με μέτρηση σακχάρου νηστείας, και έπειτα το άτομο καταναλώνει ένα ρόφημα που περιέχει 75 γραμμάρια γλυκόζης. Τα επίπεδα γλυκόζης μετρώνται ξανά σε 1 και 2 ώρες.
Τα όρια γλυκόζης κατά την κύηση δεν θα πρέπει να ξεπερνούν:
- Γλυκόζη νηστείας: 95 mg/dl
- Γλυκόζη 1 ώρα μετά τη λήψη 75γρ γλυκόζης: 180 mg/dl
- Γλυκόζη 2 ώρες μετά τη λήψη 75γρ γλυκόζης: 153 mg/dl
Σε περίπτωση διάγνωσης διαβήτη κύησης, θα πρέπει τα επίπεδα γλυκόζης να ελέγχονται σε καθημερινή βάση (πρωί, πριν και μετά τα γεύματα), και να γίνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση). Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και φυσική δραστηριότητα) είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της αντιμετώπισης του διαβήτη κύησης και απαραίτητες. Η διατροφή θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη και σε συνεργασία με διαιτολόγο-διατροφολόγο.
Οι στόχοι για τον γλυκαιμικό έλεγχο έχουν ως εξής:
- Πριν τα γεύματα: ≦95 mg/dl
- 1 ώρα μετά το γεύμα: ≦140 mg/dl
- 2 ώρες μετά το γεύμα: ≦120 mg/dl
Σε περίπτωση που δεν αρκούν αυτές οι αλλαγές, περνάμε σε αγωγή με ινσουλίνη.
Πιο αναλυτικά για τη διατροφή, πρέπει να είναι επαρκής σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά για την έγκυο και τη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου. Οι οδηγίες για τη διατροφή της εγκύου με διαβήτη κύησης δεν διαφέρουν σε σχέση με τις οδηγίες για τα υγιή άτομα, καθώς συστήνεται μια πλήρη ισορροπημένη διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή.
Αναφορικά με την ποιότητα της διατροφής, σημασία δίνεται στη σωστή κατανομή των υδατανθράκων μέσα στη μέρα, με κατάλληλους συνδυασμούς για την πιο ομαλή αύξηση του σακχάρου στο αίμα (συνδυάζονται πάντα με πηγές καλών λιπαρών ή/και πρωτεΐνης), στην προτίμηση σε τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες. Παράλληλα, εστιάζουμε στην ποιότητα των λιπαρών, με μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων (πχ. βούτυρο, λάδι καρύδας, φοινικέλαιο, αλλαντικά, λίπη/πέτσα κρεάτων) και έμφαση στην πρόσληψη ακόρεστων λιπαρών (πχ. ψάρι, εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηροί καρποί και σπόροι). Φυσικά, συνεχίζουν να ισχύουν οι συστάσεις για την συμπληρωματική αγωγή με φολικό οξύ, και βιταμίνη D, ενώ έμφαση δίνεται και στην επαρκή διαιτητική πρόσληψη και άλλων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών, όπως ο Σίδηρος και το Ασβέστιο.
Πηγές:
- Mantzorou M, Papandreou D, Pavlidou E, Papadopoulou SK, Tolia M, Mentzelou M, Poutsidi A, Antasouras G, Vasios GK, Giaginis C. Maternal Gestational Diabetes Is Associated with High Risk of Childhood Overweight and Obesity: A Cross-Sectional Study in Pre-School Children Aged 2–5 Years. Medicina. 2023; 59(3):455. https://doi.org/10.3390/medicina59030455
- Saravanan, P.; Diabetes in Pregnancy Working Group; Maternal Medicine Clinical Study Group; Royal College of Obstetricians and Gynaecologists UK. Gestational diabetes: Opportunities for improving maternal and child health. Lancet Diabetes Endocrinol. 2020, 8, 793–800.
- American Diabetes Association Professional Practice Committee; 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes—2022. Diabetes Care 1 January 2022; 45 (Supplement_1): S17–S38. https://doi.org/10.2337/dc22-S002
- Nuha A. ElSayed, Grazia Aleppo, Vanita R. Aroda, Raveendhara R. Bannuru, Florence M. Brown, Dennis Bruemmer, Billy S. Collins, Marisa E. Hilliard, Diana Isaacs, Eric L. Johnson, Scott Kahan, Kamlesh Khunti, Jose Leon, Sarah K. Lyons, Mary Lou Perry, Priya Prahalad, Richard E. Pratley, Jane Jeffrie Seley, Robert C. Stanton, Robert A. Gabbay; on behalf of the American Diabetes Association, 15. Management of Diabetes in Pregnancy: Standards of Care in Diabetes—2023. Diabetes Care 1 January 2023; 46 (Supplement_1): S254–S266. https://doi.org/10.2337/dc23-S015
- McIntyre, H.D., Catalano, P., Zhang, C. et al. Gestational diabetes mellitus. Nat Rev Dis Primers 5, 47 (2019). https://doi.org/10.1038/s41572-019-0098-8
- Sheiner E. Gestational Diabetes Mellitus: Long-Term Consequences for the Mother and Child Grand Challenge: How to Move on Towards Secondary Prevention? Front Clin Diabetes Healthc. 2020 Nov 4;1:546256. doi: 10.3389/fcdhc.2020.546256. PMID: 36993989; PMCID: PMC10041873.
Pumpkin spice mix: το ωραιότερο μίγμα μπαχαρικών για το φθινόπωρο
Αν σας αρέσει η κανέλα και το μοσχοκάρυδο, τότε θα αγαπήσετε αυτό το μίγμα μπαχαρικών, που μυρίζει φθινόπωρο!
Τι θα χρειαστείτε:
- 1 κουταλιά της σούπας κανέλα σε σκόνη
- 1 κουταλιά του γλυκού μοσχοκάρυδο σε σκόνη
- 1 κουταλιά του γλυκού τζίντζερ σε σκόνη
- 1/2 κουταλιά του γλυκού μπαχάρι
- 1/2 κουταλιά του γλυκού γαρύφαλλο
Αναμείξτε τα μπαχαρικά σε ένα μπολ και διατηρείστε το μείγμα σε αεροστεγές δοχείο!
Μπορείτε να χρησιμοποιήστε το μείγμα σε διάφορες συνταγές, όπως σε:
- Ρυζόγαλο και άλλα κρεμώδη γλυκά
- Χυλό βρώμης
- Κέικ
- Κολοκυθόπιτα γλυκιά
- Πάνω από φούτα
- Αυγοφέτες
- Pancakes
- Μείγμα τσαγιού
- Πάνω από καφέ (pumpkin spice latte)
Η συνταγή για το μείγμα προέρχεται από το blog Honey and Birch
Τι δώρο να πάρουμε για εκείνους που προσέχουν τη διατροφή τους;
Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά είναι συνηφασμένα με την αγορά δώρων και με στόχους που βάζουμε για τη νέα χρονιά. Η απώλεια βάρους, η βελτίωση της διατροφής και η άσκηση είναι από τους πιο κοινούς στόχους που βάζουμε κάθε χρόνο.
Συνδυάζοντάς τα δύο αυτά χαρακτηριστικά των εορτών φτιάχνουμε μια λίστα δώρων για άτομα που θέλουν να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής τους και τη διατροφή τους!
Τι μπορούμε να τους χαρίσουμε;
Δοσομετρητές και ζυγαριά κουζίνας. Πέρα από τους κλασσικούς δοσομετρητές για τα κουταλάκια και τα φλιτζάνια στο εμπόριο υπάρχουν και άλλοι σε διάφορα σχήματα και χρώματα, ενώ υπάρχει και μεγάλη ποικιλία σε στυλ ζυγαριών. Αποτελούν ένα πολύ χρηστικό δώρο για όποιον ασχολείται με την μαγειρική και ζαχαροπλαστική, καθώς και για αυτούς που θέλουν να μετριάσουν και να μετρήσουν τις μερίδες τους! Υπάρχει στο εμπόριο ακόμη και ποτήρι κρασιού για να ξέρουμε πόσο κρασί πίνουμε!
Το "έξυπνο" μπουκάλι! Στο διαδύκτιο υπάρχει ένα μπουκάλι νερού της Hidrate Spark, που μετράει πόσο νερό πίνουμε και φωτίζει για να μας υπενθυμίσει να πιούμε νερό! Έτσι χρησιμοποιύμε την τεχνολογία για την βελτίωση των διατροφικών μας συνηθειών!
Βιβλία μαγειρικής. Νέες ιδέες για όποιον ξέρει να μαγειρεύει, αλλά και για όποιον θέλει να αρχίσει να προσέχει τι τρώει. Προσοχή όμως! Υπάρχουν στο εμπόριο πολλά βιβλία μαγειρικής με “υγιεινές συνταγές” που όμως περιέχουν πολλά σάκχαρα και κορεσμένα λιπαρά. Βαρύγδουποι τίτλοι είναι συχνά παραπλανητικοί! Προτιμήστε βιβλία με πιο κλασσικές συνταγές! Άλλη μια καλή ιδέα είναι τα μαθήματα μαγειρικής. Κλείστε ένα μάθημα μαζί και αποκτήστε νέες δεξιότητες και γνώσεις μαγειρικής!
Ρούχα γυμναστικής ή/και αθλητικά παπούτσια. Ό,τι πρέπει για κάποιον που ετοιμάζεται να ξεκινήσει γυμναστική! Υπάρχει μεγάλη ποικιλία χρωμάτων και στυλ και θα δώσουν κίνητρο για την εκκίνηση της άθλησης.
Yoga mat. Για όποιον κάνει yoga και pilates ένα yoga mat είναι απαραίτητο. Υπάρχει σε διάφορα σχέδια και χρώματα που θα κάνουν τον οποιοδήποτε να θέλει να το χρησιμοποιεί τακτικά, είτε στο σπίτι, είτε στο γυμανστήριο.
Συνδρομή στο γυμναστήριο. Αν ξέρετε πολύ καλά κάποιον και γνωρίζετε ότι θέλει να ξεκινήσει να αθλείται προτείνετε να κάνετε δώρο τον 1ο μήνα στο γυμναστήριο και γιατί όχι να ξεκινήστε μαζί τη γυμναστική που σας αρέσει!
Μηχανήματα γυμναστικής. Από βαράκια εως διάδρομο και στατικό (ή μη) ποδήλατο τα μηχανήματα γυμναστικής είναι μια πολύ καλή λύση για όποιον δεν έχει χρόνο να πάει στο γυμναστήριο. Αρκεί να υπάρχει χώρος στο σπίτι για τα μεγαλύτερα σε όγκο μηχανήματα!
Γιατί να μην βοηθήσουμε φέτος τους φίλους και την οικογένειά μας να πετύχουν τους στόχους τους;
* Η αναφορά του μπουκαλιού Hidrate Spark δεν αποτελεί διαφήμιση, αλλά αναφορά σε ένα νέο gadget που μου έκανε εντύπωση!
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος: Επαγγελματίας Ομορφιάς ή Επαγγελματίας Υγείας;
Έχουμε συνδυάσει το επάγγελμα του διαιτολόγου-διατροφολόγου με τον έλεγχο του σωματικού βάρους, και ειδικά την απώλεια βάρους. Στην πραγματικότητα, αν και ο ρόλος του διαιτολόγου ως ειδικός σε θέματα βάρους είναι εκείνος ο οποίος επικοινωνείται πιο συχνά, ο ρόλος του στην πρόληψη και την αντιμετώπιση ασθενειών είναι εκείνος που τον καθιστά σημαντικό και απαραίτητο μέλος μιας διεπιστημονικής ομάδας στην πρόληψη και αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης (τύπου Ι & ΙΙ), τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος και οι νεφροπάθειες, καθώς και παραγόντων κινδύνου των παραπάνω ασθενειών (υπερβάλλον σωματικό βάρος, δυσλιπιδαιμίες, υπέρταση κ.α.).
Ως ειδικός ελέγχου του σωματικού βάρους ο διαιτολόγος-διατροφολόγος είναι δίπλα στο άτομο με σκοπό την αξιολόγηση της σύστασης του σώματός του, την αξιολόγηση των διατροφικών συνηθειών και την εκπαίδευσή του για την βελτίωση αυτών, ενώ σημαντική είναι και η «προπόνηση» του ατόμου για πρόληψη και αντιμετώπιση των «επικίνδυνων» καταστάσεων που επηρεάζουν την προσκόλληση σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, και των διαστρεβλωμένων πεποιθήσεων σχετικά με τη διατροφή. Έτσι, το άτομο, ύστερα από την ολοκλήρωση του προγράμματος διατροφής θα έχει τα εφόδια για τη διατήρηση του υγιούς τρόπου διατροφής, υγιή σχέση με το φαγητό και την εικόνα του σώματός του, ενώ θα έχει καταφέρει να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης πληθώρας χρόνιων νόσων.
Ως ειδικός στην κλινική πράξη σχετικά με ασθενείς που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για την εμφάνισή τους, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος θα παρέμβει με σκοπό τη μείωση του κινδύνου αυτού, τη βελτίωση των διατροφικών συνηθειών του ατόμου, παράλληλα με τις αρμόζουσες τροποποιήσεις στη διατροφή, και θα αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της διεπιστημονικής ομάδας που παρακολουθεί τον ασθενή.
Αναφορικά με τη διαιτολογική παρέμβαση σε άτομα που πάσχουν από νόσους σχετιζόμενες με τη διατροφή στόχος είναι η βελτίωση των σχετικών δεικτών υγείας και η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Απαραίτητη είναι η αξιολόγηση της κατάστασης θρέψης του ατόμου, και εν συνεχεία η διατήρηση ή η βελτίωσή της, καθώς παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόγνωση του ασθενούς και την εξέλιξη της νόσου. Παράλληλα, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος θέτει σε εφαρμογή τις οδηγίες κλινικής διατροφής έγκριτων οργανισμών, καταρτίζοντας πρόγραμμα και οδηγίες με τις απαραίτητες διαιτητικές τροποποιήσεις. Επίσης, σημαντική είναι η διατήρηση της απόλαυσης του φαγητού σε αυτές τις ομάδες ασθενών. Δυστυχώς, πολλές φορές βλέπουμε να παραλείπεται ο διαιτολόγος-διατροφολόγος στην αντιμετώπιση ασθενειών, με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται η κατάσταση θρέψης, επομένως και η κατάσταση της υγείας του ασθενούς. Για παράδειγμα, στον καρκίνο, η μη-βελτιστοποίηση της κακής κατάσταση θρέψης μπορεί να επιφέρει από αυξημένες παρενέργειες της θεραπείας, έως διακοπή της θεραπείας, ακόμη και θάνατο από καρκινική καχεξία.
Η διαιτολογία είναι μια πολύ σημαντική επιστήμη, της οποίας η πρόοδος έχει συντελέσει στην καλύτερη πρόληψη και αντιμετώπιση ασθενειών.
Συνεπώς, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος είναι ουσιαστικά ένας επαγγελματίας υγείας, με αναγνωρισμένη άδεια ασκήσεως επαγγέλματος (Υπουργικό Διάταγμα 133/2014), ενώ η διαιτολογική πράξη εφαρμόζεται αποκλειστικά και μόνο από αδειούχους διαιτολόγους-διατροφολόγους.
Είναι απαραίτητο να απευθυνόμαστε στους αδειούχους διαιτολόγους-διατροφολόγους, καθώς αρκετά περιστατικά ατόμων που παριστάνουν τους διαιτολόγους-διατροφολόγους ή δίνουν -μη έγκυρες- συμβουλές διατροφής έχουν παρατηρηθεί και καταγγελθεί ανά την επικράτεια.