Διαβήτης Κύησης και Διατροφή
Ο διαβήτης κύησης αποτελεί έναν τύπο σακχαρώδους διαβήτη, που διαγιγνώσκεται στο δεύτερο ή το τρίτο τρίμηνο κύησης, σε άτομα που δεν είχαν διαβήτη προ εγκυμοσύνης. Μετά τον τοκετό, ο διαβήτης κύησης υποχωρεί, συνήθως. Παγκοσμίως, μια στις 6 γυναίκες θα διαγνωστούν με διαβήτη κύησης.
Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης του διαβήτη κύησης είναι:
- Υπερβάλλον σωματικό βάρος
- Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
- Προηγούμενη κύηση με βρέφος που ζύγισε πάνω από 4,5 κιλά
- Προηγούμενη κύηση με διαβήτη κύησης
- Ηλικία άνω των 40 ετών
- Εθνικότητα (καταγωγή από Μ. Ανατολή, Ν. Ασία, Αφρική, Αφρο-Καραϊβική)
- Γαστρικό by-pass ή άλλη επέμβαση απώλειας βάρους
Οι επιπτώσεις του διαβήτη κύησης είναι:
- Γέννηση μεγάλου νεογνού (μακροσωμία) που αυξάνει τον κίνδυνο δυσκολιών στον τοκετό, πρόκλησης τοκετού, ή καισαρικής τομής
- Πολυάμνιο (υπερβάλλον αμνιακό υγρό)
- Πρόωρος τοκετός
- Προεκλαμψία
- Υπογλυκαιμία ή ίκτερος του νεογνού μετά τη γέννηση
- Θνησιγένεια (σπάνια)
Παράλληλα, υπάρχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία της μητέρας και του παιδιού.
Οι πρόσφατες συστάσεις του American Diabetes Association (2022) αναφέρουν οτι οι γυναίκες που επιθυμούν να μείνουν έγκυες και έχουν παράγοντες κινδύνου εμφάνισης διαβήτη κύησης θα πρέπει να ελεγχθούν για διαβήτη. Οι γυναίκες υψηλού κινδύνου για διαβήτη κύησης θα πρέπει να ελεγχθούν πριν την 15η εβδομάδα κύησης, ενώ όλες οι γυναίκες θα πρέπει να ελεγχθούν κατά την πρώτη επίσκεψη για τον έλεγχο της εγκυμοσύνης.
Μη φυσιολογικός μεταβολισμός της γλυκόζης ορίζεται όταν η γλυκόζη νηστείας είναι 110–125 mg/dL ή η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη 5,9–6,4%.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, στην 24-28η εβδομάδα θα πρέπει να γίνει έλεγχος για διάγνωση διαβήτη κύησης μέσω της δοκιμασίας ανοχής στη γλυκόζη. Γυναίκες με διαβήτη κύησης, θα πρέπει να ελεγχθούν ξανά στις 4-12 εβδομάδες μετά τον τοκετό, μέσω της δοκιμασίας ανοχής στη γλυκόζη, και να ελέγχονται ανά τριετία για εμφάνιση προδιαβήτη ή διαβήτη. Γυναίκες με ιστορικό διαβήτη κύησης που εμφανίζουν προδιαβήτη θα πρέπει να αναλάβουν δράση για την πρόληψη μετάπτωσης σε διαβήτη τύπου ΙΙ, με αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση) και μετφορμίνη.
Για την διάγνωση του διαβήτη κύησης γίνεται η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη. Γι’ αυτή την ιδιαίτερα σημαντική εξέταση υπάρχει συγκεκριμένο πρωτόκολλο προετοιμασίας, η τήρηση του οποίου είναι απαραίτητη για να έχουμε σωστή διάγνωση ή αποκλεισμό του διαβήτη κύησης.
Τα αποτελέσματα της καμπύλης γλυκόζης επηρεάζονται από παράγοντες όπως την πρόσληψη υδατανθράκων και τη διάρκεια νηστείας που προηγείται της εξέτασης, την ώρα της ημέρας που διεξάγεται το τεστ (θα πρέπει να γίνει πρωί) και την πρόσληψη υδατανθράκων ή τη φυσική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Τις τρεις ημέρες πριν από την δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη, η διατροφή θα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 150 γραμμάρια υδατανθράκων ημερησίως (ποσότητα ίση με 3 φρούτα και 3 φέτες ψωμί και 1 φλιτζάνι ζυμαρικά και 20 γρ παξιμάδι). Στην εγκυμοσύνη χρειάζονται το λιγότερο 175 γραμμάρια υδατανθράκων ημερησίως, επομένως δεν χρειάζεται να γίνουν ιδιαίτερες αλλαγές στη διατροφή κατά αυτές τις μέρες. Η έγκυος θα πρέπει να είναι νηστική για 8 ώρες, αλλά όχι πάνω από 14 ώρες πριν την δοκιμασία. Επίσης, θα πρέπει να μην καπνίσει και να μην καταναλώσει ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη.
Η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη προγραμματίζεται το πρωί και διαρκεί 2 ώρες. Η εξέταση ξεκινά με μέτρηση σακχάρου νηστείας, και έπειτα το άτομο καταναλώνει ένα ρόφημα που περιέχει 75 γραμμάρια γλυκόζης. Τα επίπεδα γλυκόζης μετρώνται ξανά σε 1 και 2 ώρες.
Τα όρια γλυκόζης κατά την κύηση δεν θα πρέπει να ξεπερνούν:
- Γλυκόζη νηστείας: 95 mg/dl
- Γλυκόζη 1 ώρα μετά τη λήψη 75γρ γλυκόζης: 180 mg/dl
- Γλυκόζη 2 ώρες μετά τη λήψη 75γρ γλυκόζης: 153 mg/dl
Σε περίπτωση διάγνωσης διαβήτη κύησης, θα πρέπει τα επίπεδα γλυκόζης να ελέγχονται σε καθημερινή βάση (πρωί, πριν και μετά τα γεύματα), και να γίνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση). Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και φυσική δραστηριότητα) είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της αντιμετώπισης του διαβήτη κύησης και απαραίτητες. Η διατροφή θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη και σε συνεργασία με διαιτολόγο-διατροφολόγο.
Οι στόχοι για τον γλυκαιμικό έλεγχο έχουν ως εξής:
- Πριν τα γεύματα: ≦95 mg/dl
- 1 ώρα μετά το γεύμα: ≦140 mg/dl
- 2 ώρες μετά το γεύμα: ≦120 mg/dl
Σε περίπτωση που δεν αρκούν αυτές οι αλλαγές, περνάμε σε αγωγή με ινσουλίνη.
Πιο αναλυτικά για τη διατροφή, πρέπει να είναι επαρκής σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά για την έγκυο και τη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου. Οι οδηγίες για τη διατροφή της εγκύου με διαβήτη κύησης δεν διαφέρουν σε σχέση με τις οδηγίες για τα υγιή άτομα, καθώς συστήνεται μια πλήρη ισορροπημένη διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή.
Αναφορικά με την ποιότητα της διατροφής, σημασία δίνεται στη σωστή κατανομή των υδατανθράκων μέσα στη μέρα, με κατάλληλους συνδυασμούς για την πιο ομαλή αύξηση του σακχάρου στο αίμα (συνδυάζονται πάντα με πηγές καλών λιπαρών ή/και πρωτεΐνης), στην προτίμηση σε τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες. Παράλληλα, εστιάζουμε στην ποιότητα των λιπαρών, με μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων (πχ. βούτυρο, λάδι καρύδας, φοινικέλαιο, αλλαντικά, λίπη/πέτσα κρεάτων) και έμφαση στην πρόσληψη ακόρεστων λιπαρών (πχ. ψάρι, εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηροί καρποί και σπόροι). Φυσικά, συνεχίζουν να ισχύουν οι συστάσεις για την συμπληρωματική αγωγή με φολικό οξύ, και βιταμίνη D, ενώ έμφαση δίνεται και στην επαρκή διαιτητική πρόσληψη και άλλων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών, όπως ο Σίδηρος και το Ασβέστιο.
Πηγές:
- Mantzorou M, Papandreou D, Pavlidou E, Papadopoulou SK, Tolia M, Mentzelou M, Poutsidi A, Antasouras G, Vasios GK, Giaginis C. Maternal Gestational Diabetes Is Associated with High Risk of Childhood Overweight and Obesity: A Cross-Sectional Study in Pre-School Children Aged 2–5 Years. Medicina. 2023; 59(3):455. https://doi.org/10.3390/medicina59030455
- Saravanan, P.; Diabetes in Pregnancy Working Group; Maternal Medicine Clinical Study Group; Royal College of Obstetricians and Gynaecologists UK. Gestational diabetes: Opportunities for improving maternal and child health. Lancet Diabetes Endocrinol. 2020, 8, 793–800.
- American Diabetes Association Professional Practice Committee; 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes—2022. Diabetes Care 1 January 2022; 45 (Supplement_1): S17–S38. https://doi.org/10.2337/dc22-S002
- Nuha A. ElSayed, Grazia Aleppo, Vanita R. Aroda, Raveendhara R. Bannuru, Florence M. Brown, Dennis Bruemmer, Billy S. Collins, Marisa E. Hilliard, Diana Isaacs, Eric L. Johnson, Scott Kahan, Kamlesh Khunti, Jose Leon, Sarah K. Lyons, Mary Lou Perry, Priya Prahalad, Richard E. Pratley, Jane Jeffrie Seley, Robert C. Stanton, Robert A. Gabbay; on behalf of the American Diabetes Association, 15. Management of Diabetes in Pregnancy: Standards of Care in Diabetes—2023. Diabetes Care 1 January 2023; 46 (Supplement_1): S254–S266. https://doi.org/10.2337/dc23-S015
- McIntyre, H.D., Catalano, P., Zhang, C. et al. Gestational diabetes mellitus. Nat Rev Dis Primers 5, 47 (2019). https://doi.org/10.1038/s41572-019-0098-8
- Sheiner E. Gestational Diabetes Mellitus: Long-Term Consequences for the Mother and Child Grand Challenge: How to Move on Towards Secondary Prevention? Front Clin Diabetes Healthc. 2020 Nov 4;1:546256. doi: 10.3389/fcdhc.2020.546256. PMID: 36993989; PMCID: PMC10041873.
Από τι τεστ θα περάσω πριν την απώλεια βάρους;
Τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμού, τεστ DNA, τεστ ομάδας αίματος και άλλα τεστ καλούνται να περάσουν επίδοξοι διαιτώμενοι. Άραγε η απώλεια βάρους είναι τόσο δύσκολη και περίπλοκη; Πριν από αυτά τα τεστ δεν μπορούσαμε να χάσουμε βάρος, δεν μπορούσαμε να είμαστε υγιείς;
Κατά καιρούς ακούμε για τα παραπάνω τεστ, αλλά και άλλες δοκιμασίες, όπως η αποτοξίνωση, ότι είναι απαραίτητα πρι την έναρξη της απώλειας βάρους. Όμως, κανένα από αυτά τα τεστ δεν είναι απαραίτητα, ούτε συστήνονται για την απώλεια βάρους. Μάλιστα, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διαιτολόγων-Διατροφολόγων αναφέρει ότι “κανένα εμπορικό τεστ που κυκλοφορεί στην αγορά (τεστ δυσανεξίας, αλλεργίας, DNA, γενετική ανάλυση τροφιμών ή οποιοδήποτε άλλο) δεν αποτελεί αποτελεσματικό μέσο για την ελάττωση του σωματικού βάρους”.
Συγκεκριμένα, τα τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμού δεν είναι επιστημονικώς τεκμηριωμένα, ενώ δεν συμβαδίζουν με τη φυσιολογία του σώματός μας. Δεν υπάρχουν τρόφιμα των οποίων η κατανάλωση θα μας οδηγήσει αυτόματα σε απώλεια βάρους, ενώ οι τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίας ουδεμία σχέση έχουν με την απώλεια και την πρόσληψη βάρους. Η χρήση των τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμού απαγορεύεται μέσω δύο σχετικών ΦΕΚ του Υπουργείου Υγείας, από το 2016.
Η ανάλυση του γενετικού υλικού, δηλαδή του DNA έχει κάνει μεγάλα άλματα τα τελευταία χρόνια. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι είμαστε σε θέση να δίνουμε συμβουλές διατροφής, ανάλογα με το DNA του κάθε ανθρώπου. Υπολογίζεται ότι μάλλον σε 15 χρόνια μπορεί να είμαστε στη θέση αυτή. Μάλιστα, τα εμπορικά τεστ DNA που γίνονται σήμερα αναλύουν μερικά από τα γονίδιά μας, και ερευνητές δεν συστήνουν τη χρήση τους. Επιπλέον, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν πέρα από τα γονίδιά μας, και το περιβάλλον, δηλαδή τον τρόπος ζωής μας. Επιπλέον, στο σώμα μας ζουν και άλλοι μικροοργανισμοί, το μικροβίωμα του εντέρου! Παράλληλα, πρέπει να συμπεριλάβουμε και τα νέα δεδομένα της μεταβολομικής! Δηλαδή, το να γνωρίζουμε γονιδίωμά μας δεν αρκεί!
Υπάρχει κάποιο τεστ που πρέπει να περάσουμε πριν την έναρξη της προσπάθειας απώλειας βάρους;
Είναι πολύ σημαντικό πριν την επίσκεψη στον αδειούχο διαιτολόγο-διατροφολόγο να έχουμε κάνει αιματολογικές και άλλες σχετικές εξετάσεις, έτσι ώστε να διαγνωστεί τυχόν έλλειψη θρεπτικού συστατικού (πχ. έλλειψη Σιδήρου, βιταμινής D, βιταμίνης Β12 ) ή ασθένεια που σχετίζεται ή όχι με τη διατροφή (πχ. υποθυρεοειδισμός, προ-διαβήτης ή διαβήτης, δυσλιπιδαιμία ή καρδιαγγειακά νοσήματα).
Έτσι, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος θα μπορέσει να βοηθήσει το άτομο να βελτιώσει μέσω της διατροφής, και ενδεχομένως με συμπληρώματα διατροφής (πχ. συμπλήρωμα Σιδήρου) τα επίπεδα των θρεπτικών συστατικών. Σε περίπτωση ασθένειας, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος θα συστήσει τις απαραίτητες αλλαγές στη διατροφή, σύμφωνα με την έρευνα και τις οδηγίες που συστήνουν οργανισμοί υγείας, ανάλογα με την κάθε νόσο ή παράγοντα/ες κινδύνου για νοσήματα.
Συνεπώς, τα διάφορα τεστ που ακούμε πολλές φορές, ως μαγικές ή μοναδικές λύσεις για ανώδυνο και πληρως εξατομικευμένο αδυνάτισμα δεν συνάδουν με την πραγματικότητα. Τα χρήματα που θα δίνατε σε τέτοια τεστ μπορείτε να τα διαθέσετε σε φρούτα και λαχανικά, ή σε ένα όργανο γυμανστικής ή ακόμη και σε ένα ταξίδι για να εξερευνήσετε (περπατώντας) ένα νέο μέρος!
Διατροφικοί μύθοι: Τελικά τι ισχύει; (Μέρος Ε΄)
Η διασφάλιση της υγείας μας είναι από τα πιο σημαντικά ζητήματα στη ζωή μας. Θέλουμε να είμαστε υγιείς και να αντιμετωπίζουμε άμεσα τα προβλήματα υγείας που προκύπτουν. Παράλληλα, δεν θέλουμε να παίρνουμε πολλά φάρμακα, και εδώ κάνουν την εμφάνισή τους ψευδο-επιστήμονες, αλλά και άρθρα που υπόσχονται “φυσική” λύση σε όλα τα προβλήματα υγείας.
Παρακάτω αναλύονται 3 μύθοι γύρω από την διατροφή και την πρόληψη ή αντιμετώπιση του καρκίνου.
1. Η ζάχαρη προκαλεί/ταΐζει τον καρκίνο. Η ζάχαρη δεν προκαλεί καρκίνο, ούτε ταΐζει τα καρκινικά κύτταρα, ενώ δεν σημαίνει ότι αν σταματήσει ένας ασθενής να τρώει σάκχαρα (ή ζάχαρη), που είναι πρακτικά αδύνατον, θα γιατρευτεί. Οι πεποιθήσεις αυτές πέρα από το γεγονός ότι είναι δυνητικά επικίνδυνες, δεν συνάδουν με την παθοφυσιολογία της νόσου. Όπως όλα τα κύτταρα του σώματός μας, έτσι και τα καρκινικά κύτταρα (τα οποία πάλι είναι κύτταρα του σώματός μας που αναπτύσσονται ταχέως, παρεκλέινοντας από τις φυσιολογικές κυτταρικές λειτουργίες και τον κυτταρικό έλεγχο) χρειάζονται ενέργεια για να αναπτυχθούν, υπό μορφή γλυκόζης. Έτσι, αναπόφευκτα χρησιμοποιούν ενέργεια, όπως όλα τα κύτταρα, ενώ έχουν αυξημένες ανάγκες ενέργειας. Δεν σημαίνει ότι αν σταματήσουμε να τρώμε ζάχαρη ή οποιαδήποτε πηγή υδατανθράκων θα σταματήσει η εξέλιξη της νόσου. Βέβαια, η αυξημένη κατανάλωση ελευθέρων σακχάρων σχετίζεται με την παχυσαρκία, η οποία σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
2. Ρόφημα με μέλι και κανέλα εξολοθρεύει τον καρκίνο. Σχεδόν καθημερινά βλέπω τίτλους άρθρων που αναδημοσιεύονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που υπόσχονται ότι το τάδε ρόφημα ή τρόφιμο “σκοτώνει”, “εξολοθρεύει” ή “νικά” τον καρκίνο, αλλά και άλλες ασθένειες, ενώ συχνά παρουσιάζεται ότι κάποιος επιστήμονας το έχει προτείνει ή από την καλή του την καρδιά μας λέει το μυστικό που μας κρατά η επιστημονική κοινότητα (χωρίς φυσικά να ισχύει κάτι τέτοιο). Αν επιλέξει κανείς να καταναλώσει τέτοια ροφήματα, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα έχει αρνητική επίπτωση στην υγεία του, όμως δεν υπάρχει πιθανότητα πρόληψης ή αντιμετώπισης χρόνιων ασθενειών μέσω τέτοιων ροφημάτων, και αντίστοιχα άλλων εναλλακτικών “θεραπειών”. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι οι χρόνιες ασθένειες πέρα από τη σωματική καταπόνηση επιφέρουν και ψυχική καταπόνηση, και είναι αθέμιτο και ασέβεια να δίνουμε φρούδες ελπίδες και ψεύτικες λύσεις στα άτομα αυτά.
3. Η αλκαλική διατροφή είναι η θεραπεία για τον καρκίνο. Μια παράδοξη δίαιτα των τελευταίων χρόνων υπόσχεται ότι κρατά το pH του οργανισμού μας σε αλκαλικό pH και έτσι δεν αρρωσταίνουμε, ενώ αντιμετωπίζουμε τον καρκίνο. Όμως, το αίμα μας έχει συγκεκριμένο αλκαλικό pH, πάντα σταθερό, ανεξαρτήτως διατροφής, επομένως δεν υπάρχει ειδική διατροφή που θα το αλλάξει ή θα το κρατήσει σε αλκαλικό pH, πολύ απλά γιατί ούτως ή άλλως το ίδιο το σώμα το ελέγχει αυστηρά. Επίσης, δεν υπάρχει διατροφή που να αντιμετωπίζει τον καρκίνο, αλλά μπορούμε μέσω υγιεινής διατροφής (πχ. Μεσογειακή Διατροφή) να μειώσουμε τον κίνδυνο να νοσήσουμε. Μάλιστα, ο εμπνευστής της δίαιτας αυτής έχει καταδικαστεί για την εξαπάτηση καρκινοπαθών τους οποίους έπειθε να ακολουθούν τη διαιτά του, και να κάνουν ενέσεις σόδας, σαν “θεραπεία” για τον καρκίνο, και προφανώς δεν θεραπεύτηκαν.
Μύθοι γύρω από τη διατροφή και την υγεία υπάρχουν πολλοί. Με τη βοήθεια του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όμως, αναδημοσιεύονται και η αναπαραγωγή τους μπορεί πραγματικά να βλάψει την υγεία ευάλωτων ατόμων. Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για την πρόληψη των χρόνιων νόσων είναι να ακολουθούμε μια υγιεινή διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, να ασκούμαστε τακτικά και να διατηρούμε ένα υγιές σωματικό βάρος.
Πώς θα βάλουμε τη βρώμη στη διατροφή μας;
Πώς θα βάλουμε τη βρώμη στη διατροφή μας;
Αρχικά, ας πούμε γιατί να τη βάλουμε στη διατροφή μας;
1. Η σκέτη βρώμη είναι από τα πολύ λίγα δημητριακά στα οποία δεν προστίθεται ζάχαρη!
2. Περιέχει αρκετές φυτικές ίνες (11γρ/ 100 γρ βρώμη), εκ των οποίων οι β-γλυκάνες βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης!
3. 70 γρ βρώμης την ημέρα (τα 40 γρ είναι η 1 μερίδα) βοηθούν στη μείωση της χοληστερόλης, όπως οι στατίνες!
4. Λόγω των φυτικών ινών βοηθά στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, και στον κορεσμό!
5. Είναι φθηνή, χορταστική, τη βρίσκουμε εύκολα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολλούς τρόπους!
Ας δούμε μερικές ιδέες για να τη χρησιμοποιήσουμε σε καθημερινές συνταγές:
1. Χυλός βρώμης. Οι συνδυασμοί είναι αμέτρητοι! Δείτε κάποιες ιδέες εδώ!
2. Στα μπιφτέκια, αντί για ψωμί ή φρυγανιά. Κάνει τα μπιφτέκια πολύ πιο αφράτα!
3. Στην ομελέτα, αντί για αλεύρι!
4. Μπορούμε να φτιάξουμε σπιτικό ψωμί από βρώμη!
5. Μπορούμε να φτιάξουμε κέικ με βρώμη! Το αγαπημένο μου είναι το κέικ μπανάνας!
6. Τα pancakes και τα μπισκότα μπορούν να γίνουν πιο χορταστικά και πιο υγιεινά με βρώμη!
7. Μπορούμε να φτιάξουμε σπιτικές μπάρες δημητριακών με βρώμη!