Ελαιόλαδο ή εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο;
Στην καθημερινότητα μπορεί να αναφερόμαστε στο ελαιόλαδο που χρησιμοποιούμε απλώς ως «ελαιόλαδο», εφόσον είναι το έλαιο της ελιάς. Στην βιομηχανία τροφίμων όμως, και σύμφωνα με τη νομοθεσία το ελαιόλαδο δεν είναι αυτό που νομίζουμε και αυτό που έχουμε συνηθίσει.
Αναφορικά με το έλαιο της ελιάς διακρίνουμε τρεις κατηγορίες. Το «εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο», το «παρθένο ελαιόλαδο» και το «ελαιόλαδο». Τα τρία διαφορετικά αυτά έλαια διαφέρουν στην τιμή, την γεύση, το χρώμα και τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά, και τα αντιοξειδωτικά. Το έλαιο που συνήθως χρησιμοποιούμε στο σπίτι, ως νησί ελαιοπαραγωγών είναι το «εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο».
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη νομοθεσία το «εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο» είναι το έλαιο της ελιάς, το οποίο λαμβάνεται μέσω μηχανικών μεθόδων (ψυχρή εκχύλιση) ή άλλων φυσικών επεξεργασιών που δεν επιφέρουν αλλοίωση του ελαίου (πλύση και έκθλιψη ελαιοκάρπου, μετάγγιση, φυγοκέντριση και διήθηση ελαίου) και έχει οξύτητα μικρότερη του 0,8%. Το «παρθένο ελαιόλαδο» λαμβάνεται μέσω των παραπάνω μεθόδων και έχει οξύτητα μικρότερη του 2%, ενώ το «ελαιόλαδο» είναι μείγμα εξευγενισμένου ελαιολάδου (βλ. παρακάτω) και βρώσιμου παρθένου ελαιολάδου με οξύτητα όχι μεγαλύτερη από 1%.
Ας μην ξεχνάμε όμως και το ελαιόλαδο λαμάντε, το οποίο προέρχεται από ελαιόλαδο, το οποίο λαμβάνεται μέσω μηχανικών μεθόδων (ψυχρή εκχύλιση) ή άλλων φυσικών επεξεργασιών που δεν επιφέρουν αλλοίωση του ελαίου, αλλά έχει οξύτητα μεγαλύτερη του 2% και δεν είναι κατάλληλο προς κατανάλωση, αλλά ύστερα από επεξεργασία μετατρέπεται σε εξευγενισμένο ή ραφιναρισμένο ελαιόλαδο.
Τα παραπάνω έλαια διαφέρουν αρκετά στο χρώμα και την οσμή, με τα βέλτιστα χαρακτηριστικά να ανήκουν στο «εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο», ενώ υπάρχουν και διαφορές στη συγκέντρωση αντιοξειδωτικών και άλλων ευεργετικών για την υγεία ουσιών.
Το ελαιόλαδο διαθέτει και ισχυρισμό υγείας, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA). Η κατανάλωση πολυφαινολών ελαιολάδου προστατεύει την LDL-χοληστερόλη από την οξείδωση, ύστερα από καθημερινή κατανάλωση 5mg υδροξυτυροσόλης και παραγώγων της (σύμπλεγμα ελευρωπαΐνης και τυροσόλης), τα οποία προέρχονται από 20γρ. ελαιόλαδο. Παράλληλα, το ελαιόλαδο είναι τρόφιμο με «υψηλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά».
Στο ελαιόλαδο δεν προστίθενται συντηρητικά. Για την βέλτιστη συντήρηση του ελαιολάδου θα πρέπει να φυλάσσεται σε δροσερό, σκιερό μέρος, σε δοχείο με σκούρο χρώμα. Ιδανικά θα πρέπει να καταναλώνεται εντός 18 μηνών.
Κατά το μαγείρεμα καλό είναι να χρησιμοποιείται προς το τέλος, έτσι ώστε να διατηρηθούν οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει. Μάλιστα, χάρη σε αυτές τις αντιοξειδωτικές ουσίες το ελαιόλαδο δεν «καταστρέφεται» εύκολα, καθώς τα αντιοξειδωτικά «θυσιάζονται» για να παραμείνουν τα ακόρεστα λιπαρά του ελαιολάδου αναλλοίωτα. Όμως αυτό σημαίνει ότι δεν θα προσφέρουμε στον οργανισμό μας όλα αυτά τα αντιοξειδωτικά αν αφήσουμε για πολλή ώρα το ελαιόλαδο σε υψηλές θερμοκρασίες.
Τέλος, άλλη μια παρανόηση σχετικά με το ελαιόλαδο και άλλα έλαια είναι η θερμιδική πυκνότητά του. Το ελαιόλαδο, όπως και όλα τα άλλα έλαια (π.χ. ηλιέλαιο) περιέχουν 9 θερμίδες ανά γραμμάριο. Επομένως, είτε χρησιμοποιήσουμε ελαιόλαδο είτε κάποιο άλλο έλαιο, το θερμιδικό περιεχόμενο παραμένει το ίδιο, αλλά η ποιότητα του ελαιολάδου (ειδικά του «εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου») είναι σαφώς ανώτερη.
Συνοψίζοντας, στο τρόφιμο ελαιόλαδο έχουμε διάφορες κατηγορίες και ποιότητες. Ας δώσουμε προσοχή στο ελαιόλαδο που αγοράζουμε ή/και παράγουμε, και ας παρατηρήσουμε και τα τρόφιμα (παξιμάδια, κριτσίνια, κ.α.) που αγοράζουμε τα οποία επί το πλείστον χρησιμοποιούν «ελαιόλαδο».
Βιβλιογραφία
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 31 Ιουλίου-6 Αυγούστου 2017
1. Πόσο συχνά πίνετε;
Μια έρευνα από το University of Southern Denmark, με 70.551 συμμετέχοντες που παρακολουθήθηκαν για 4,9 χρόνια, έδειξε ότι η κατανάλωση αλκοόλ, και ιδιαίτερα η κατανάλωση κρασιού 3-4 φορές την εβδομάδα σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη!
Μάλιστα, αναφορικά με την ποσότητα κατανάλωσης αλκοόλ φαίνεται ότι οι άνδρες που κατανάλωναν 14 ποτά την εβδομάδα είχαν 43% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη και οι γυναίκες που κατανάλωναν 9 ποτά την εβδομάδα είχαν 58% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη σε σχέση με εκείνους που δεν πίνουν.
Όσον αφορά τη συχνότητα κατανάλωσης των ποτών, χαμηλότερος κίνδυνος φαίνεται να σχετίζεται με την κατανάλωση αλκοόλ 3-4 φορές την εβδομάδα. Συγκεκριμένα, για τους άνδρες ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη είναι κατά 27% χαμηλότερος, ενώ για τις γυναίκες 32% χαμηλότερος σε σχέση με εκείνους που καταναλώνουν αλκοόλ 1 φορά την εβδομάδα.
Για το κρασί, φαίνεται ότι η κατανάλωση 7-9 ποτηριών κρασί την εβδομάδα σχετίζεται με 25-30% χαμηλότερο κίνδυνο για διαβήτη, σε σχέση με την κατανάλωσή του λιγότερο από 1 φορά την εβδομάδα.
Τέλος, αν και τα πιο βαριά ποτά (πχ. ουίσκι) δεν σχετίστηκαν με τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη στους άνδρες, στις γυναίκες η κατανάλωσή τους πάνω από 7 τέτοια ποτά την εβδομάδα σχετίζεται με αύξηση του κινδύνου κατά 83% , σε σχέση με γυναίκες που έπιναν κάτω από ένα βαρύ ποτό την εβδομάδα!
http://www.medicalnewstoday.com/articles/318684.php
2. Πόσες ώρες κοιμάστε;
Μια νέα έρευνα έδειξε ότι ο μικρότερης διάρκειας ύπνος σχετίζεται με την παχυσαρκία και την αυξημένη περιφέρεια μέσης!
Στην έρευνα τα δεδομένα από 1615 ενήλικες, ηλικίας 19-65 ετών, 57,1% των οποίων γυναίκες, αναλύθηκαν ως προς την σχεση μεταξύ της διάρκειας ύπνου και του λίπους, ορισμένων δεικτών υγείας, και διατροφής.
Εφόσον λήφθηκαν υπόψιν η ηλικία, η εθνικότητα, το φύλο, το κάπνισμα, και το κοινωνικο-οικονομικό στάτους παρατηρήθηκε ότι η διάρκεια του ύπνου σχετιζόταν αρνητικά με το Δείκτη Μάζας σώματος (ΔΜΣ) και την περιφέρεια μέσης, δηλαδή ο μικρότερης διάρκειας ύπνος σχετίζεται με μεγαλύτερο ΔΜΣ και περιφέρεια μέσης. Ενδεικτικά αύξηση κατά 0,46 kg/m2 του ΔΜΣ και 0,9 cm της πειφέρειας μέσης επιφέρει η μια ώρα λιγότερος ύπνος!!! Επίσης, θετική συσχέτιση παρατηρήθηκε με την HDL "καλή" χοληστερόλη, και την ελεύθερη θυροξίνη, δηλαδή όσο μεγαλύτερος ο ύπνος τόσο πιο υψηλά τα επίπεδά τους. Παράλληλα, αρνητική συσχέτιση παρατηρήθηκε με τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη HbA1c και την CRP!
http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0182195
3. Καμία διαφορά στην απόλαυση, μικρή διαφορά στο μάτι, μεγάλη διαφορά στις θερμίδες! Το μέγεθος της μερίδας μας μετράει! Και με μικρές αλλαγές μπορούμε να πετύχουμε μια μεγάλη αλλαγή στην υγεία και το σώμα μας!
https://www.facebook.com/FitnessRe/photos/a.142359345882840.27701.142216...
4. Το λάδι καρύδας (coconut oil) είναι γνωστό κυρίως γιατί περιέχεται σε κρέμες σώματος και μαλλιών. Όμως, χρησιμοποιείται και στη μαγειρική, κυρίως σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει η «νέα διατροφική μόδα» και δεν είναι λίγοι εκείνοι που το χρησιμοποιούν καθημερινά στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική.
Το λάδι καρύδας διαφημίζεται ως ένα «υγιεινό» λάδι, ένα «superfood» που βοηθά στην απώλεια βάρους, ενώ συνοδεύεται και από μια αρκετά υψηλή για την εποχή τιμή, γύρω στα 20 ευρώ το λίτρο!
Τι ισχύει, όμως, για αυτό το λάδι; Είναι όντως τόσο υγιεινό ή μήπως να μείνουμε στο εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδό μας;
http://www.mantzorou.gr/el/blog/ladi-karydas-ti-ishyei-telika
5. Ανακοίνωση του ΠΣΔΔ για το Πόρισμα της Διαιτολογικής Πράξης που κατατέθηκε στο Υπουργείο Υγείας
"Με δεδομένο ότι η διαιτολογική πράξη εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης της υγείας του ανθρώπου μέσω της ορθής Διατροφικής Φροντίδας, που παρέχεται είτε δια ζώσης, είτε εξ’ αποστάσεως σε άτομα, ομάδες ή πληθυσμούς, είναι αναγκαίος ο επίσημος ορισμός της και η εφαρμογή της αποκλειστικά από τους Διαιτολόγους – Διατροφολόγους, όπως αυτοί ορίζονται από το Προεδρικό Διάταγμα υπ’αρίθμ.133, ΦΕΚ 213, 1.10.2014, προκειμένου να διασφαλιστεί η Δημόσια Υγεία."
http://www.hda.gr/to-porisma-orismos-tis-diaitologikis/
http://www.moh.gov.gr/articles/kentriko-symboylio-ygeias-ndash-kesy/kate...
Τα διατροφικά νέα των εβδομάδων 3-9 Απριλίου 2017
1. Η Μεσογειακή Διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του πόνου που σχετίζεται με το υπερβάλλον σωματικό βάρος, όπως έδειξε μια νέα έρευνα σε 98 άνδρες και γυναίκες ηλικίας 20-78 ετών. Η κατανάλωση αντιφλεγμονοδών τροφίμων όπως ψάρι, οι ξηροί καρποί και τα φασόλια, τρόφιμα χαρακτηριστικά της Μεσογειακής Διατροφής, συνδέονται με λιγότερο πόνο, ανεξαρτήτου σωματικού βάρους. http://www.medicalnewstoday.com/releases/316029.php
2. Φτιάξτε μια βελουτέ σούπα με πράσο και πατάτα! http://mantzorou.gr/el/blog/veloyte-soypa-me-praso-kai-patata-apo-vivlio...
3. Μπορούμε πολύ εύκολα να φτιάξουμε διάφορα ντιπ με αβοκάντο, αγκινάρα, τυρί και όσπρια και να συνδυάσουμε με άλλα λαχανικά για σνακ ή ορεκτικό! https://www.facebook.com/nutrischool.gr/photos/a.1675767555977001.107374...
4. Ας δώσουμε βάση στην υγεία μας! 12 τρόποι για να βελτιώσουμε την υγεία μας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας:
1. Ακολουθηστε μια υγιεινή διατροφή!
2. Ασκηθείτε καθημερινά!
3. Εμβολιαστείτε!
4. Διακόψτε το κάπνισμα!
5. Αποφύγετε ή ελλατώστε το αλκοόλ!
6. Διαχειριστείτε το άγχος!
7. Προσέξτε την υγιεινή σας!
8. Μην τρέχετε με το αυτοκίνητο ή τη μηχανή, και αποφύγετε να πίνετε και να οδηγείτε!
9. Φορέστε ζώνη ασφαλείας ή κράνος!
10. Πάρτε προφυλάξεις!
11. Κάντε τακτικά τσεκάπ!
12. Ο θηλασμός είναι η καλύτερη επιλογή για τα παιδιά!
https://www.facebook.com/WHO/photos/a.167668209945237.34204.154163327962...
5. Τα παιδιά καταναλώνουν 73,2 γραμμάρια σακχάρων την ημέρα!
Αυτή η ποσότητα αντιστοιχεί σε:
- 2,5 ατομικά κέικ (cupcakes) ή
- 5 ντόνατς ή
- 5,5 φέτες κέικ ή
- 58 ζελεδάκια ή
- 20 μπισκότα
https://www.facebook.com/BritishDieteticAssociation/photos/a.41820676067...
Ο Ιπποκράτης και η ψευδοεπιστήμη: Τροφή, φάρμακο ή και τα δύο;
Ο Ιπποκράτης έλεγε «η τροφή να είναι το φάρμακό μας, και το φάρμακό μας η τροφή μας». Τι σημαίνει όμως αυτό; Σήμερα, με την πληθώρα νέων δεδομένων και τη ραγδαία πρόοδο της επιστήμης, η φράση του πατέρα της Ιατρικής έχει βάση;
Το γεγονός ότι η διατροφή παίζει βαρυσήμαντο ρόλο στην πρόληψη χρόνιων νοσημάτων, αλλά και γενικά στη βέλτιστη λειτουργία του σώματός μας είναι πλέον κοινή γνώση. Πιο αναλυτικά, όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας για να λειτουργεί τα προσλαμβάνει μέσω της τροφής, επομένως χρειάζεται επαρκείς ποσότητες πληθώρας θρεπτικών συστατικών. Επίσης, η Μεσογειακή Διατροφή, το πιο εκτενώς μελετημένο πρότυπο υγιεινής διατροφής συνδέεται σημαντικά με την πρόληψη χρόνιων νόσων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τους παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακών, διάφορους τύπους καρκίνου, τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, έως την οστεοπόρωση και την πτώση της γνωστικής λειτουργίας! Επιπλέον, η προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται με χαμηλότερη θνησιμότητα, παίζοντας σημαντικό ρόλο στη μακροζωία!
Μπορεί η τροφή να είναι το φάρμακό μας;
Πολλά από τα φαρμακευτικά σκευάσματα που έχουμε στη διάθεσή μας προέρχονται από την φύση, με ορισμένα να είναι μεμονωμένες ουσίες, οι οποίες προέρχονται από φυτά τα οποία καταναλώνουμε, δηλαδή είναι βρώσιμα. Για παράδειγμα, οι προανθοκυανιδίνες που περιέχονται στα cranberries φαίνεται να βοηθούν στην πρόληψη επανεμφάνισης ουρολοιμώξεων σε γυναίκες που υποφέρουν από συνεχείς ουρολοιμώξεις, αν και τα cranberries στην πλειοψηφεία των μελετών δίνονται με τη μορφή συμπληρώματος διατροφής, με υψηλή συγκέντρωση προανθοκυανιδινών, που δύσκολα θα λαμβάναμε αν τρώγαμε τα cranberries! Επίσης, σε άτομα με κοιλιοκάκη η μόνη θεραπεία είναι η αποφυγή της γλουτένης, άρα αυτή η αλλαγή στη διατροφή είναι το «φάρμακο», χωρίς όμως να γιατρεύεται η νόσος! Επιπλέον, η βελτίωση ή η διατήρηση μιας καλής κατάστασης θρέψης και η επαρκής σίτιση είναι πολύ σημαντική σε άτομα που πάσχουν από χρόνιες νόσους, οι οποίες επιφέρουν συχνά απώλεια βάρους, όπως ο καρκίνος ή και οι φλεγμονώδεις νόσοι εντέρου. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, είναι απαραίτητη η μετατροπή της σύστασης της διατροφής, σύμφωνα με τις οδηγίες οργανισμών που έχουν μελετήσει εκτενώς τη βιβλιογραφία, σχετικά με τη βελτίωση δεικτών και τη διαφύλαξη της κατάστασης θρέψης των ασθενών! Συνεπώς, βλέπουμε ότι η διατροφή και η κατάσταση θρέψης ναι μεν παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση ασθενειών, δεν αποτελούν όμως θεραπεία!
Ο Ιπποκράτης, και άλλοι επιστήμονες της εποχής αυτής ναι μεν έκαναν κάποιες σημαντικές παρατηρήσεις, αλλά δεν είχαν τα μέσα που έχουμε σήμερα να μελετάμε το ανθρώπινο σώμα, τον κόσμο γύρω και μέσα μας! Ακόμη και αυτή τη στιγμή, ανά τον κόσμο η Ιατρική και οι άλλες επιστήμες ακμάζουν και προοδεύουν.
Δυστυχώς, όμως, πολλοί εκμεταλλεύονται τα λεγόμενα των αρχαίων επιστημόνων προς όφελός τους (οικονομικό όφελος, απήχηση, δημοσιότητα), ενώ παρερμηνεύουν την έρευνα, παρασύρουν και φανατίζουν αρκετούς συμπολίτες μας. Λαμπρό παράδειγμα ο εμπνευστής της αλκαλικής δίαιτας, ο οποίος εξαπάτησε πολλούς καρκινοπαθείς τελικού σταδίου, λέγοντάς τους ότι η δίαιτα αυτή θα τους γιατρέψει. Σήμερα, έχει καταδικαστεί για τις πράξεις του. Αλλά και στη χώρα μας τουλάχιστον μια παρόμοια περίπτωση έχει καταγραφεί, χωρίς όμως να έχει καταδικαστεί ο ψευδο-επιστήμονας!
Εν κατακλείδι, ενώ η διατροφή παίζει σημαντικότατο ρόλο στην πρόληψη και την αντιμετώπιση ασθενειών, δεν είναι θεραπεία, ενώ την πολύτιμη φράση του Ιπποκράτη πολλοί ψευδο-επιστήμονες την έχουν καταχραστεί με σκοπό την δική τους ανάδειξη. Αυτό που εμείς μπορούμε να κάνουμε είναι να επαληθεύουμε τις πληροφορίες που δεχόμαστε. Το διαδίκτυο είναι γεμάτο με λανθασμένες πληροφορίες και δυνητικά επικίνδυνες συμβουλές, αλλά οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ή ο British Dietetic Association παρέχουν πληροφορίες προς το κοινό.
Είμαι στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία σχετική με τη διατροφή χρειάζεστε.