Νηστεία: Κάνει καλό στην υγεία μας;
Η νηστεία στην Ορθόδοξη Εκκλησία διαρκεί 180-200 ημέρες το χρόνο, με κάθε περίοδο νηστείας να διαφέρει σε σχέση με το τι τρόφιμα αποφεύγονται. Βέβαια, όπως έδειξε μια μελέτη, αρκετοί πιστοί ακολουθούν δικούς τους κανόνες αναφορικά με τα τρόφιμα που νηστεύουν και τις περιόδους νηστείας. Μιας που η νηστεία λαμβάνει χώρα ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, έχουν γίνει μελέτες σε μοναχούς και πολίτες που νηστεύουν, σχετικά με την επίδραση της νηστείας στην υγεία.
Η νηστεία στην Ορθόδοξη Εκκλησία θα μπορούσε να συγκριθεί με μια παροδικά vegetarian ή αλλιώς flexitarian διατροφή, ακόμη και με περιόδους βιγκανισμού (vegan διαττροφή), ενώ άλλοι την συγκρίνουν και με το κλασσικό πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής. Δηλαδή, η νηστίσιμη διατροφή είναι συγκρίσιμη με πρότυπα που συνάδουν με μια υγιεινή διατροφή. Και όντως, η έρευνα αναδυκνείει τα οφέλη που έχει η νηστεία στην υγεία μας.
Αναφορικά με τη γλυκόζη, φαίνεται ότι οι μοναχοί οι οποίοι νηστεύουν αυστηρά σύμφωνα με τις οδηγίες της κάθε περιόδου νηστείας, έχουν καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο, και καλύτερη ανοχή στη γλυκόζη, ενώ για το κοινό τα ευρήματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Όσον αφορά τα λιπίδια του αίματος, φαίνεται να υπάρχει βελτίωση στην ολική και την LDL “κακή” χοληστερόλη μετά τη νηστεία.
Πολλοί θεωρούν ότι με τη νηστεία παίρνουμε βάρος. Αυτό ισχύει μόνο στην περίπτωση που προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζεται το σώμα μας. Είναι, βέβαια, πολύ εύκολο να παρασυρθούμε με τρόφιμα πλούσια σε θερμίδες, όπως ο χαλβάς, αλλά τρόφιμα που επιλέγουμε συχνά στη νηστεία, όπως τα όσπρια είναι θρεπτικά και αρκετά χορταστικά!
Η έρευνα δείχνει ότι μετά την περίοδο της νηστείας, άτομα που νηστεύουν έχουν χαμηλότερο βάρος, ενώ οι μοναχοί πέρα από γενικά χαμηλότερο βάρος τους, έχουν και χαμηλότερο ποσοστό λίπους, σε σχέση με πολίτες που νηστεύουν. Ένα ενδιαφέρον έυρημα μιας μελέτης ήταν ότι κατά τη νηστεία, τα άτομα που νηστεύουν προσλαμβάνουν 180 θερμίδες λιγότερες απ’ ότι όταν δεν νηστεύουν, ενώ εκείνοι που δεν νηστεύουν, κατά τη διάρκεια της νηστείας προσλαμβάνουν 137 θερμίδες επιπλέον! Συνεπώς, η νηστεία μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του σωματικού βάρους.
Λόγω των περιορισμών που φέρει η νηστεία, η επαρκής πρόσληψη θρεπτικών συστατικών απασχολεί τους πιστούς που επιλέγουν να νηστέψουν. Η έρευνα δείχνει ότι κατά τη νηστεία καταναλώνουμε περισσότερα φρούτα, λαχανικά και όσπρια, περισσότερες φυτικές ίνες, και λιγότερα λιπαρά γενικά και λιγότερα κορεσμένα και τρανς λιπαρά και πρωτεΐνες. Κατά τη νηστεία μειώνεται η πρόσληψη αλατιού και ασβεστίου, κια αυξάνεται η πρόσληψη Μαγνησίου. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι έρευνες δείχνουν ότι όχι μόνο δεν επιρρεάζονται αρνητικά οι αποθήκες Σιδήρου κατά τη νηστεία, αλλά αντιθέτως όσοι νηστεύουν έχουν καλύτερα επίπεδα Φερριτίνης!
Τέλος, όσον αφορά την ψυχική υγεία, η οποία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική υγεία, οι μοναχοί βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση ψυχικής υγείας, ενώ έχουν πιο υγιείς συμπεριφορές, όπως ηρεμία, ικανοποιητική ζωή, υγιεινή διατροφή, προσωπική υγιεινή και σωματική άσκηση.
Συνεπώς, η νηστεία ως πρότυπο και τρόπος διατροφής (και ζωής) μπορεί να αποτελέσει έναν παράγοντα με θετική επίδραση στην σωματική και ψυχική υγεία.
Το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου
Ο καρκίνος αποτελεί μια από τις πιο συχνές αιτίες θανάτου παγκοσμίως, ενώ είναι από τις ασθένειες που προκαλούν μεγάλο φόβο, αν και τα ποσοστά επιτυχούς θεραπείας και επιβίωσης των ασθενών έχουν αυξηθεί θεαματικά τα τελευταία χρόνια.
Φυσικά, η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία και η έρευνα έχει κάνει σημαντικά βήματα όσον αφορά την αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου και την έγκαιρη διάγνωση αρκετών τύπων καρκίνου.
Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του καρκίνου, όχι μόνο σαν προστατευτικός, αλλά και ως παράγοντας κινδύνου!
Πρόσφατα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι τα επεξεργασμένα κρέατα, όπως το μπέικον, το ζαμπόν και τα λουκάνικα, βρίσκονται στην ίδια κατηγορία καρκινογόνων με το τσιγάρο, το αλκοόλ, το αρσενικό και τον αμίαντο.
Συγκεκριμένα, τα επεξεργασμένα κρέατα πλέον αποτελούν σαφή καρκινογόνα (κατηγορία 1) για ανάπτυξη καρκίνου, ενώ το κόκκινο κρέας (εκτός ψαριού και πουλερικών) αποτελεί πιθανή αιτία καρκίνου (κατηγορία 2Α), όπως δείχνουν πάνω από 800 έρευνες που μελετήθηκαν από τον οργανισμό «International Agency for Research on Cancer».
Μάλιστα, πέρα από τη συσχέτιση της κατανάλωσης κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος με τον καρκίνο του παχέος εντέρου, πλέον υπάρχει πλήθος ερευνών που δείχνουν μια πιθανή συσχέτιση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος με τον καρκίνο του στομάχου και του προστάτη και της κατανάλωσης αλλαντικών με τον καρκίνο του στομάχου!
Συγκεκριμένα, άτομα που καταναλώνουν επί το πλείστον κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας έχουν 17% και 18% αντίστοιχα μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, σε σχέση με αυτούς που το καταναλώνουν σπάνια.
Η αρνητική επίδρασή τους οφείλεται σε χημικές ουσίες που υπάρχουν φυσικά ή προστίθενται και άλλες που παράγονται κατά την επεξεργασία, κατά το ψήσιμο των κρεάτων αυτών.
Τι σημαίνει όμως αυτό για τη διατροφή μας; Θα πρέπει να σταματήσουμε να τρώμε κόκκινο κρέας και αλλαντικά;
Το γεγονός ότι η συχνή κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο δε σημαίνει ότι κάθε γεύμα που περιέχει κόκκινο κρέας ή αλλαντικό είναι επιβλαβές! Μάλιστα, το κρέας αποτελεί καλή πηγή πρωτεϊνών, σιδήρου και ψευδαργύρου. Αντιθέτως, όταν κάποιος τρώει συχνά μεγάλες ποσότητες κόκκινου κρέατος και αλλαντικών, τότε οδηγείται σε αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου.
Η μέτρια κατανάλωσή κρέατος, κατά το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής, δεν είναι επιβλαβής για τον οργανισμό.
Για τη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου προτείνεται η κατανάλωση κρεάτων σε ποσότητα 70 γραμμαρίων ή λιγότερο την ημέρα, δηλαδή 490 γραμμάρια ή λιγότερο κόκκινου κρέατος και αλλαντικών την εβδομάδα.
Αυτή η ποσότητα μπορεί να μεταφραστεί σε ένα τοστ με αλλαντικό την ημέρα και δύο μερίδες των 140 γραμμαρίων κόκκινου κρέατος την εβδομάδα!
Αν κάποιος καταναλώνει μεγαλύτερες ποσότητες κόκκινου κρέατος και αλλαντικών, μπορεί να το αντικαταστήσει σε ένα ή παραπάνω γεύματα με πουλερικά, ψάρι ή όσπρια. Ακόμη, σε σάντουιτς αντί για κάποιο αλλαντικό μπορεί να μπει ψητό κοτόπουλο, τόνος σε νερό ή σολομός.
Τέλος, η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη αλλά και στην προστασία από διάφορους τύπους καρκίνου.
Ο οργανισμός «World Cancer Research Fund» προτείνει για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου τη διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους, την τακτική άσκηση και την υγιεινή διατροφή, το θηλασμό και τη σωστή πρόληψη. Συγκεκριμένα, όσον αφορά τη διατροφή, προτείνεται η αποφυγή των ενεργειακά πυκνών, πλούσιων σε λίπος, αλάτι και ζάχαρη τροφίμων και η μείωση της κατανάλωσης του κόκκινου κρέατος και των αλλαντικών.
Αντίθετα, συνιστάται η προτίμηση στην κατανάλωση τροφίμων όπως όσπριων, λαχανικών και φρούτων που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, ενώ το αλκοόλ περιορίζεται σε ένα ποτό για τις γυναίκες και δύο για τους άνδρες την ημέρα. Μάλιστα, οι επιζώντες από καρκίνο συστήνεται να ακολουθούν τις οδηγίες για την πρόληψη του, ώστε να μειώσουν τον κίνδυνο επανεμφάνισης της ασθένειας.
Ρυζόγαλο με ρύζι που περίσσεψε
Αν σας έχει περισσέψει σκέτο βρασμένο ρύζι μπορείτε να φτιάξετε ρυζόγαλο εντός 20 λεπτών!
Τι θα χρειαστείτε:
- Το ρύζι που έχει περισσέψει
- Ίση ποσότητα γάλακτος 1,5%, ή γάλα αμυγδάλου ή ρυζιού ή καρύδας
- Καρυδάκι, κανέλα, ξύσμα πορτοκαλιού ή λεμονιού
- Λίγη ζάχαρη, μέλι, στέβια ή άλλο γλυκαντικό (προαιρετικά)
- Λίγο λικέρ (προαιρετικά)
Εκτέλεση:
- Βράστε το ρύζι με το γάλα μέχρι να βράσει.
- Χαμηλώστε την θερμοκρασία και ανακατέψτε μέχρι να γίνει χυλός.
- Δοκιμάστε και εαν χρειάζεται προσθέστε λίγη ζάχαρη, ή μέλι, ή στέβια ή άλλο γλυκαντικό.
- Ρίξτε μια πρέζα αλάτι αν το ρύζι δεν είχε αλατιστεί.
- Προσθέστε το ξύσμα πορτοκαλιού ή λεμονιού, το καρυδάκι, την κανέλα ή και άλλα μπαχαρικά της αρεσκείας σας
- Απολαύστε το γλυκό σας!
Μπορείτε κατά το ανακάτεμα να προσθέστε και κάποιο λικέρ, ή κακάο για σοκολατένιο ρυζόγαλο.
Η συνταγή προέρχεται από το The Kitchn ( http://www.thekitchn.com/this-is-the-best-thing-to-do-with-your-leftover... )
Ανάλυση Σύστασης Σώματος: Τι μας δείχνει και πως την κάνουμε
Η λιπομέτρηση, ή η ανάλυση σύστασης σώματος όπως ονομάζεται πλέον είναι η μέτρηση μέσω της οποίας, όπως λέει και το όνομά της, εκτιμάται η σύσταση του σώματός μας. Ανάλογα με τη μέθοδο που χρησιμοποιείται η ανάλυση είναι λιγότερο ή περισσότερο λεπτομερής, και πέρα από το λίπος, οι παράμετροι που μπορεί να μετρώνται η μυική μάζα, και τα υγρά, και η κατανομή του λίπους και της μυικής μάζας στο σώμα.
Η αξιολόγηση του σωματικού βάρους, και του Δείκτη Μάζας Σώματος (Βάρος/Ύψος2) και η κατάταξή του στις κλίμακες του χαμηλού σωματικού βάρους, του φυσιολογικού βάρους, του υπέρβαρου, και της παχυσαρκίας μπορεί να χρησιμοποιούνται συχνά, όμως πλέον γνωρίζουμε οτι σε ατομικό επίπεδο μπορεί να υπο- ή υπερεκτιμηθεί ο λιπώδης ιστός που παίζει ρόλο στην κατάσταση της υγείας, σε όλες τις ηλικίες. Αυτό σημαίνει οτι άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος μπορεί να έχουν μια επιθυμητή σύσταση σώματος, και άτομα με επιθυμητό σωματικό βάρος να έχουν αυξημένο ποσοστό σωματικού λίπους ή/και χαμηλή μυική μάζα. Η ανάλυση σύστασης σώματος έρχεται να εκτιμήσει τη σύσταση του σώματος, έτσι ώστε να μπορούμε να έχουμε πληροφορίες σχετικά με την παρούσα κατάσταση σύστασης σώματος, την πρόοδο της απώλειας λίπους (και σπλαχνικού λίπους) ή την εκγύμναση ενός ατόμου, και όχι μόνο!
Κλείστε το ραντεβού σας για ανάλυση σύστασης σώματος εδώ!
Υπάρχουν αρκετές μέθοδοι για την ανάλυση σύστασης σώματος, όπως το δερματοπτυχόμετρο (γνωστό και ως “τσιμπίδα”), τα μηχανήματα βιοηλεκτρικής εμπέδησης που χρησιμοποιούνται ευρέως στα διαιτολογικά γραφεία, και η μέθοδος DEXA (Dual Energy X-ray Absorpiometry ή στα Ελληνικά Διπλής Ενέργειας Φωτονιακή Απορροφησιομέτρηση) που χρησιμοποιείται κυρίως για τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας σε ακτινοδιαγνωστικά κέντρα, και αποτελεί τον gold standard τρόπο μέτρησης, δηλαδή τον πλέον ακριβή τρόπο μέτρησης. Επίσης, η σύσταση σώματος μπορεί να αξιολογηθεί και μέσω λιγότερο συχνά απαντώμενων μεθόδων όπως η πληθυσμιογραφία, η μέτρηση Καλίου σώματος, η υδροπυκνομετρία, η μαγνητική και η αξονική τομογραφία και άλλες μέθοδοι. Επίσης, μέσω εξισώσεων με χρήση ανθρωπομετρίας (μέτρηση περιφερειών σώματος) μπορεί να εκτιμηθεί το ποσοστό του λίπους και του κοιλιακού λίπους.
Κάθε μέτρηση έχει τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά της.
Η μέθoδος DEXA αποτελεί τον πιο ακριβή τρόπο ανάλυσης σύστασης σώματος, αλλά έχει υψηλότερο κόστος, και είναι χρονοβόρα μέθοδος. Η μέτρηση με το δερματοπτυχόμετρο είναι επίσης ακριβή, όμως θα πρέπει να γίνεται από άτομο με εμπειρία στις μετρήσεις και η χρήση του είναι δύσκολη σε άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος. Επίσης, δεν εκτιμαται η μυική μάζα, αλλά μόνο το ποσοστό του λίπους στο σώμα.
Η βιοηλεκτική εμπέδηση είναι ακριβής εφόσον τηρείται το πρωτόκολλο μέτρησης, η ανάλυση γίνεται πολύ γρήγορα και δίνει πολλές πληροφορίες για τη σύσταση του σώματος. Χάρη στην ευκολία και ταχύτητα χρήσης της, είναι η πιο κοινή μέθοδος ανάλυσης σύστασης σώματος που χρησιμοποιείται στα διαιτολογικά γραφεία. Τα τελευταία έτη, με την πρόοδο της τεχνολογίας, η βιοηλεκτρική εμπέδηση, μπορεί να μας δώσει αρκετές πληροφορίες, όπως το βάρος του λιπώδους ιστού, το ποσοστό και την κατανομή του λίπους στο σώμα, το επίπεδο του σπλαχνικού λίπους στο σώμα, τη μυική μάζα και την κατανομή της στο σώμα, την οστική μάζα, τις πρωτεϊνες, τα συνολικά υγρά του σώματος, το ενδοκυττάριο και εξωκυττάριο νερό, και τη γωνία φάσης (μια μέτρηση για την κατάσταση των κυτταρικών μεμβρανών) και την αξιολόγηση υπάρξης σαρκοπενίας στους ηλικιωμένους (έλλειψη μυικής μάζας).
Για την σωστή μέτρηση υπάρχουν οδηγίες πριν από τη χρήση της που πρέπει να ακολουθεί το άτομο που θέλει να κάνει την ανάλυση σύστασης σώματος μέσω βιοηλεκτικής εμπέδησης:
- Αποφύγετε να φάτε γεύμα ή/και να πιείτε μεγάλες ποσότητες υγρού τουλάχιστον 2 - 3 ώρες πριν από τη μέτρηση.
- Να πίνετε αρκετά υγρά κατά τη διάρκεια του 24ωρου που προηγείται της μέτρησης, για να εξασφαλίσετε κανονικές συνθήκες ενυδάτωσης.
- Αποφύγετε την άσκηση για 12 ώρες πριν από τη μέτρηση.
- Αποφύγετε την καφεΐνη εντός 3 ωρών από τη μέτρηση.
- Αδειάστε την ουροδόχο κύστη τουλάχιστον 30 λεπτά πριν από τη μέτρηση.
- Μην πίνετε αλκοόλ εντός 24 ωρών από τη δοκιμή.
- Επειδή οι εκτιμήσεις του σωματικού λίπους επηρεάζονται από την αλλαγή της περιεκτικότητας σε νερό μέσα στο σώμα καθ 'όλη τη διάρκεια της ημέρας, είναι προτιμότερο οι μετρήσεις να γίνονται την ίδια ώρα της ημέρας κάθε φορά.
- Για τις γυναίκες, η έμμηνος ρύση επηρεάζει τις μετρήσεις.
Πηγές:
- Jiménez Boraita R, Arriscado Alsina D, Gargallo Ibort E, Dalmau Torres JM. Determinantes de la salud en la adolescencia: capacidad cardiorrespiratoria y composición corporal [Determinants of health in adolescence: cardiorespiratory fitness and body composition]. Nutr Hosp. 2021 Jul 29;38(4):697-703. Spanish. doi: 10.20960/nh.03507. PMID: 33720742.
- Bosy-Westphal A, Braun W, Geisler C, Norman K, Müller MJ. Body composition and cardiometabolic health: the need for novel concepts. Eur J Clin Nutr. 2018 May;72(5):638-644. doi: 10.1038/s41430-018-0158-2. Epub 2018 May 10. PMID: 29748654.
- Wang N, Sun Y, Zhang H, Chen C, Wang Y, Zhang J, Xia F, Benedict C, Tan X, Lu Y. Total and regional fat-to-muscle mass ratio measured by bioelectrical impedance and risk of incident type 2 diabetes. J Cachexia Sarcopenia Muscle. 2021 Dec;12(6):2154-2162. doi: 10.1002/jcsm.12822. Epub 2021 Sep 30. PMID: 34595832; PMCID: PMC8718017.
- Kuriyan R. Body composition techniques. Indian J Med Res. 2018;148(5):648-658. doi:10.4103/ijmr.IJMR_1777_18
- Lee SY, Gallagher D. Assessment methods in human body composition. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2008;11(5):566-572. doi:10.1097/MCO.0b013e32830b5f23