Νηστεία: τι πρέπει να προσέξουμε;
Διανύουμε τη νηστεία της Σαρακοστής. Άλλοι την ακολουθούν κατά γράμμα, και άλλοι νηστεύουν μόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα, ενώ βρίσκουμε νηστίσιμες συνταγές στο διαδίκτυο και την τηλεόραση.
Σε περιόδους νηστείας, η κατανάλωση ζωικών τροφίμων αποκλείεται. Έτσι, από τη διατροφή λείπουν το κρέας, το κοτόπουλο, το ψάρι, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Επομένως, η νηστίσιμη διατροφή είναι δυνητικά χαμηλή σε ασβέστιο, σίδηρο, βιταμίνη Β12 και ω-3 λιπαρά οξέα, ενώ ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δώσουμε και στην πρόσληψη επαρκούς πρωτεΐνης.
Τι πρέπει, λοιπόν, να προσέξουμε στη διατροφή μας κατά τη διάρκεια της νηστείας;
1. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν πηγή πρωτεΐνης και ασβεστίου. Κατά τη νηστεία, η κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκομικών απαγορεύεται, λόγω της ζωικής τους προέλευσης. Το μπρόκολο, το κουνουπίδι, το σπανάκι, το σουσάμι, το ταχίνι, και τα αμύγδαλα αποτελούν εναλλακτικές πηγές ασβεστίου, ενώ μπορείτε να επιλέξετε και νηστίσιμα γάλατα, όπως σόγιας, αμυγδάλου, ρυζιού, καρύδας και βρώμης. Τα ροφήματα αυτά είναι εμπλουτισμένα με ασβέστιο, βιταμίνη D και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Αν και στην πλειοψηφία τους περιέχουν έως και τέσσερα κουταλάκια του γλυκού σάκχαρα, υπάρχουν και επιλογές χωρίς προσθήκη ζάχαρης.
2. Η έλλειψη σιδήρου είναι η πιο κοινή διατροφική έλλειψη. Ο αιμικός σίδηρος που βρίσκεται στα ζωικά προϊόντα, όπως το κρέας και το κοτόπουλο, είναι πιο βιοδιαθέσιμος σε σχέση με τον μη-αιμικό σίδηρο, που βρίσκουμε στα όσπρια και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να αυξήσουμε τη βιοδιαθεσιμότητά του μη-αιμικού σιδήρου είναι να συνδυάσουμε τα όσπρια με πηγή βιταμίνης C, όπως λεμόνι, και μια πλούσια σαλάτα με ντομάτα, πιπεριές, λάχανο ή μπρόκολο! Επίσης, καλό είναι να αποφύγουμε την κατανάλωση τσαγιού ή καφέ κοντά στα γεύματά μας.
3. Τη βιταμίνη Β12 τη βρίσκουμε σε ζωικά και γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά κατά τη διάρκεια της νηστείας, καλές πηγές είναι κυρίως τα οστρακοειδή, και τα εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού. Επίσης, το Μarmite, το οποίο είναι εκχύλισμα μαγιάς που αλείφεται στο ψωμί και το βρίσκουμε και σε ελληνικά σούπερ-μάρκετ είναι καλή πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β.
4. Τα ω-3 λιπαρά είναι απαραίτητα για τη διατροφή μας και η καλύτερη πηγή είναι το ψάρι. Στη νηστεία μπορούμε να πάρουμε ω-3 λιπαρά οξέα από ξηρούς καρπούς και σπόρους, πχ. καρύδια, σπόρους chia και αλεσμένο λιναρόσπορο. Άλλες μη-ζωικές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων, αποτελούν τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι σταυρανθή και τα φασόλια. Πριν και μετά τη νηστεία είναι καλό να καταναλώνουμε τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα ψάρι για να αυξήσουμε την πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων.
5. Η επαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών είναι απαραίτητη, ειδικά σε περίοδο νηστείας. Τα όσπρια και τα θαλασσινά αποτελούν πολύ καλές πηγές πρωτεϊνών και είναι καλό να τα καταναλώνουμε συχνά κατά τη διάρκεια της νηστείας. Μαζί με τα όσπρια είναι απαραίτητο να καταναλώνουμε και δημητριακά, όπως ψωμί ή ρύζι, και πατάτα (πχ. φακόρυζο, ή ρεβίθια με πλιγούρι), καθώς τα όσπρια δεν περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα που χρειαζόμαστε, και έτσι με την προσθήκη δημητριακών ή πατάτας βελτιώνουμε το προφίλ αμινοξέων του πιάτου μας. Μπορείτε επίσης να προσθέστε όσπρια στις σαλάτες σας, και να επιλέξτε συνταγές με θαλασσινά. Τα μανιτάρια αν και θεωρούνται πηγές πρωτεΐνης, στην πραγματικότητα περιέχουν όση πρωτεΐνη έχουν και τα λαχανικά, οπότε δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το κρέας!
Μπορούμε να νηστέψουμε χωρίς να επηρεάσουμε αρνητικά την ποιότητα της διατροφής μας, αρκεί να προσέξουμε τα παραπάνω. Η ποικιλία στη διατροφή μας είναι απαραίτητη, αλλά και η οργάνωση είναι πολύ σημαντική, έτσι ώστε να έχουμε καθημερινά πηγές πρωτεΐνης, ασβεστίου και σιδήρου στο πιάτο μας.
Bread pudding με σταφίδες
Αν σας έχει περισσέψει ψωμί, μπορείτε πανεύκολα να φτιάξετε bread pudding με λίγα υλικά!
Τι θα χρειαστείτε:
- 350 γρ ψωμί
- 2 φλ. γάλα ή φυτικό ρόφημα (αμυγδάλου/βρωμης κ.α.)
- 3/4 φλ. ζάχαρη
- 3 αυγά
- 2 κ.γ. κανέλλα
- 1/2 φλ. σταφίδες ή αλλα αποξηραμένα φρούτα
- μέλι
Εκτέλεση:
1. Κόψτε το ψωμί σε μέτρια κομμάτια και βάλτε το σε στρώσεις σε ένα πυρίμαχο σκεύος. Ανάμεσα στις στρωσεις πασπαλίστε με τα αποξηραμένα φρούτα.
2. Σε ένα μπολ ανακατέψτε το γάλα, τη ζάχαρη, την κανέλα & τα αυγά.
3. Ρίξτε το μείγμα πάνω στο ψωμί & βεβαιωθείτε οτι το ψωμί έχει μουλιάσει καλα.
4. Ρίξτε από πάνω 2 κ.γ. μέλι
5. Ψήστε για 45 λεπτά σε προθερμασμένο φούρνο στους 170°C
6. Αφου βγάλετε το bread pudding
από το φούρνο πασπαλιστε με λίγη κανέλα και μέλι, αν θέλετε.
7. Καλή απόλαυση!
Spirulina: Τι είναι και ποιά τα οφέλη της στην υγεία;
Spirulina: Τι είναι και ποιά τα οφέλη της στην υγεία;
Η σπιρουλίνα (Spirulina ή Arthrospira platensis) είναι ένα είδος κυανοβακτηρίου, το οποίο φωτοσυνθέτει. Η σπιρουλίνα έχει γίνει γνωστή για την θρεπτική της αξία και την χρήση της ως συμπλήρωμα διατροφής (και από τη NASA και την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή ESA), ενώ περιέχει και υψηλό ποσοστό πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας (το 60% κατά βάρος, αν και η ποσότητα που χρησιμοποιείται σε συνταγές είναι συχνά μικρή).
Επίσης, περιέχει βιταμίνες Β1, Β2, Β3, B6, και C, Σίδηρο, Μαγνήσιο και Χαλκό, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και γ-λινολενικό οξύ, ενώ είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, όπως η φυκοκυανίνη, που της δίνει το χαρακτηριστικό της χρώμα, το β-καροτένιο (πρόδρομη ένωση της βτιαμίνης Α), τοκοφερόλες και φαινολικές ενώσεις. Αν και παλαιότερα θεωρούταν πηγή βιταμίνης Β12, τελικά φαίνεται η ένωση που περιέχει να μην έχει τη δράση της βιταμίνης Β12.
Αναφορικά με την επίδραση της σπιρουλίνας στην υγεία, μελέτες δείχνουν ότι η χρήση της οδηγεί σε μείωση της χοληστερόλης, της LDL “κακής” χοληστερόλης, και των τριγλυκεριδίων και αύξηση της HDL “καλής” χοληστερόλης.
Ορισμένοι μηχανισμοί πίσω από την δράση της σπιρουλίνας αναφορικά με τη μεταβολική υγεία είναι η απέκκριση της χοληστερόλης και των χολικών αλάτων με τα κόπρανα, καθώς και η αντι-φλεγμονώδης και αντιοξειδωτική δράση της, και η δράση του γ-λινολενικού οξέος.
Μικρές μελέτες που εστιάζουν στη διαχείριση του σωματικού βάρους, των λιπιδίων του αίματος και της αρτηριακής υπέρτασης επίσης έχουν δείξει βελτίωση στην απώλεια βάρους, στην όρεξη, στην περιφέρεια μέσης και το σωματικό λίπος, στην υπέρταση και τη δυσλιπιδαιμία, μετά από αγωγή με 1-8 γραμμάρια την ημέρα σπιρουλίνα, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (placebo). Η απώλεια βάρους φαίνεται να διέπεται μέσω της βελτίωσης της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και της ρύθμισης του κορεσμού.
Επίσης, η σπιρουλίνα έχει πρεβιοτική δράση στο έντερο, ενώ φαίνεται να παίζει ρόλο και στο ανοσοποιητικό, ενδεχομένως λόγω των μικροθρεπτικών της συστατικών (βιταμίνες, αντιοξειδωτικά).
Είναι σημαντικό βέβαια να αναφερθεί το γεγονός ότι οι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει για τη σπιρουλίνα είναι σε ζωικά μοντέλα.
Πού θα τη βρώ, τι να προσέξω;
Υπάρχει και σε συμπλήρωμα σε μορφή δισκίου και σε σκόνη σε καταστήματα. Η δοσολογία, όπως έχει γίνει και στις μελέτες είναι από 1 εως 10 γραμμάρια ανά ημέρα.
H σπιρουλίνα δεν είναι τοξική και η χρήση της είναι ασφαλής, όμως άτομα με φαινυλκετονουρία θα πρέπει να την αποφύγουν, καθώς περιέχει το αμινοξύ φαινυλαλανινη.
Πώς θα τη χρησιμοποιήσω;
Τα τελευταία χρόνια, γίνεται όλο και περισσότερη χρήση φυτικών πηγών πρωτεϊνης, από πηγές όπως βακτήρια και ζύμες (πχ. διατροφική μαγιά). Έτσι, έχουμε και πολλές συνταγές!
Η σπιρουλίνα δεν έχει έντονη ή ιδιαίτερη γεύση, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε smoothies, μπάρες, σε overnight oats και γλυκές συνταγές, ενώ δίνει και πράσινο χρώμα σε κέικ και άλλες συνταγές.
Επίσης, είναι χαμηλή σε FODMAPs, και επιτρέπεται η χρήση της από άτομα με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου που βρίσκονται στο στάδιο αποκλεισμού του πρωτοκόλλου low FODMAP diet.
Πηγές:
- Serban MC, Sahebkar A, Dragan S, Stoichescu-Hogea G, Ursoniu S, Andrica F, Banach M. A systematic review and meta-analysis of the impact of Spirulina supplementation on plasma lipid concentrations. Clin Nutr. 2016 Aug;35(4):842-51. doi: 10.1016/j.clnu.2015.09.007. Epub 2015 Sep 25. PMID: 26433766.
- DiNicolantonio JJ, Bhat AG, OKeefe J. Effects of spirulina on weight loss and blood lipids: a review. Open Heart. 2020;7(1):e001003. Published 2020 Mar 8. doi:10.1136/openhrt-2018-001003
- Hernández-Lepe MA, Wall-Medrano A, López-Díaz JA, Juárez-Oropeza MA, Hernández-Torres RP, Ramos-Jiménez A. Hypolipidemic Effect of Arthrospira (Spirulina) maxima Supplementation and a Systematic Physical Exercise Program in Overweight and Obese Men: A Double-Blind, Randomized, and Crossover Controlled Trial. Mar Drugs. 2019 May 7;17(5):270. doi: 10.3390/md17050270. PMID: 31067674; PMCID: PMC6562443.
- Karkos PD, Leong SC, Karkos CD, Sivaji N, Assimakopoulos DA. Spirulina in clinical practice: evidence-based human applications. Evid Based Complement Alternat Med. 2011;2011:531053. doi:10.1093/ecam/nen058
Οι δίαιτες προς αποφυγή για το 2019 σύμφωνα με τον British Dietetic Association
Κάθε χρόνο τέτοια εποχή ο British Dietetic Association δημοσιεύει μια λίστα με τις 5 δίαιτες προς αποφυγή για τη νέα χρονιά.
Για φέτος, η νούμερο 1 δίαιτα προς αποφυγή είναι η δίαιτα ανάλογα με την ομάδα αίματος.
Σύμφωνα με τη δίαιτα αυτή ανάλογα με την ομάδα αίματος οι τροφές μεταβολίζονται διαφορετικά, ενώ αναλόγως το σώμα εμφανίζει δυσανεξία σε ορισμένα τρόφιμα. Φυσικά με τη δίαιτα αυτή συστήνονται και διάφορα συμπληρώματα διατροφής και φυτικά γιατροσόφια, καθώς και άσκηση, ανάλογα με την ομάδα αίματος. Φυσικά και η δίαιτα αυτή δεν υποστηρίζεται επιστημονικά! Τα άτομα βλέπουν διαφορά στη ζυγαριά με τη δίαιτα αυτή, καθώς περιορίζονται οι επιλογές τους, και οι θερμίδες που προσλαμβάνουν! Σύμφωνα με τη διαιτολόγο Sian Porter η δίαιτα αυτή είναι δύσκολο να την ακολουθήσει κανείς, ακρινή και οδηγεί το άτομο σε κοινωνική απομόνωση. Η αποφυγή ολόκληρων ομάδων τροφίμων δεν είναι ποτέ μια καλή ιδέα, και χρειάζεται διαιτολογική υποστήριξη όταν χρειάζεται κάποιος να αφαιρέσει ομάδες τροφίμων από τη διατροφή του. Επίσης, το ότι επιβάλλεται συμπληρωματική αγωγή για να ακολουθήσει κάποιος τη δίαιτα αυτή, και γενικώς μια δίαιτα, τότε το κοινό πρέπει να είναι πολύ επιφυλακτικό!
Τη δεύτερη θέση κατέχει η δίαιτα όπου τα άτομα καταναλώνουν τα ούρα τους. Αν και θα λέγαμε ότι δεν χρειάζεται να εξηγήσουμε τα αυτονόητα, η πρακτική αυτή είναι επικίνδυνη. Τα ούρα μας δεν είναι άσηπτα! Περιέχουν μικροοργανισμούς, και παραπροϊόντα του μεταβολισμού μας. Προφανώς, για να έχουν αποβληθεί, το σώμα μας δεν τα χρειάζεται!
Την 3η θέση κατέχουν τα τσάγια αποτοξίνωσης και οι καφέδες για απώλεια βάρους. Τα ροφήματα αυτά τα βλέπουμε συνέχεια τα τελευταία χρόνια, ειδικά από διάσημους και influencers. Τα ροφήματα αυτά υποτίθεται ότι θα αποτοξινώσουν τον οργανισμό και θα οδηγήσουν σε απώλεια βάρους, όμως κανένα ρόφημα ή συμπλήρωμα δεν θα αποτοξινώσει το σώμα μας, ενώ η απώλεια βάρους οφείλεται στην απώλεια υγρών που προέρχεται από τα διουρητικά και καθαρτικά που βρίσκονται στα προϊόντα αυτά. Ακόμη και αν διαφημίζονται ως «φυσικά προϊόντα», ας μη ξεχνάμε ότι υπάρχουν στη φύση διουρητικά και καθαρτικά βότανα! Μάλιστα, σε επιστημονικό περιοδικό έχει δημοσιευτεί η περίπτωση μιας γυναίκας που κατέληξε στο νοσοκομείο με σπασμούς λόγω υπονατριαιμίας εφόσον ακολούθησε αυστηρή δίαιτα αποτοξίνωσης με νερό και τσάγια αποτοξίνωσης. Επίσης, η χρήση των προϊόντων αυτών δεν θα βοηθήσουν στην απώλεια λίπους, ούτε στην υγιή σχέση με το φαγητό!
Στην 4η θέση θα βρούμε τα Slimming Sachets. Αν και δεν γνωρίζω αν υπάρχουν στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον BDA είναι ρόφημα σκόνη σε σακουλάκι που διαφημίζεται για απώλεια βάρους, ενώ περιέχει μικροθρεπτικά συστατικά, αλλά όχι μακροθρεπτικά (υδατάνθρακες/λιπαρά/πρωτεΐνη). Το κόστος είναι £100 το μήνα! Ενώ υπάρχουν αρκετές εταιρείες που προμοτάρουν τέτοια συμπληρώματα, δεν είναι ούτε απαραίτητα για την απώλεια βάρους! Επιπλέον, μαγικές λύσεις στην απώλεια βάρους και την υγεία δεν υπάρχουν, επομένως θα πρέπει να είμαστε αρκετά προσεκτικοί με τέτοια προϊόντα! Μάλιστα, τα συμπληρώματα αυτά δεν περνούν από τους ελέγχους που περνούν τα φάρμακα! Ο αριθμός γνωστοποίησης που αναγράφουν ότι έχουν- ύστερα από ηλεκτρονική αίτηση στον εκάστοτε ΕΟΦ- δεν είναι το ίδιο με τον αριθμό κυκλοφορίας των φαρμάκων!
Τέλος, την 5η θέση καταλαμβάνει το αλκαλικό νερό. Αυτό το νερό έχει υψηλότερο pH από τα υπόλοιπα καθώς περιέχει συστατικά που το κάνουν πιο αλκαλικό, και άτομα που το αγοράζουν πιστεύουν ότι βοηθά περισσότερο στον μεταβολισμό και την αποτοξίνωση, σε σχέση με το κανονικό νερό, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι θα αλλάξει το pH του αίματός τους σε αλκαλικό! Το νερό, ανεξαρτήτως του pH του είναι απαραίτητο για τη ζωή. Μη σπαταλάτε χρήματα σε ακριβό νερό επειδή είναι αλκαλικού pH. Το νερό αυτό «ανήκει» στην αλκαλική δίαιτα, η οποία βασίζεται στο ότι τα τρόφιμα μπορούν να αλλάξουν το pH του σώματός μας, κάτι που δεν ισχύει! Ο οργανισμός μας μόνος του κρατάει το pH του αίματος μας πάντοτε σε σταθερό pH 7,35-7,45, ενώ παράλληλα το στομάχι μας έχει αρκετά όξινο pH γύρω στο 3,5. Η διατροφή μας δεν επηρεάζει το pH του αίματος! Εαν το pH του αίματος μας μεταβληθεί έστω και λίγο, αυτό δείχνει ότι νοσούμε σοβαρά και χρειαζόμαστε άμεσα ιατρική περίθαλψη.
Ολοένα και περισσότερες παράδοξες και δυνητικά επικίνδυνες δίαιτες και συμπληρώματα γίνονται μόδα. Μαγική λύση για την υγεία μας δεν υπάρχει, και ας ισχυρίζονται οι διάφοροι διάσημοι και εταιρείες το αντίθετο! Το να διάγουμε έναν υγιή τρόπο ζωής, με άσκηση, και θρεπτικό φαγητό στα πλαίσια μιας υγιεινής διατροφής είναι κλειδί για την υγεία μας! Ας μη παρασυρόμαστε από διάσημους (δεν ξέρουν καλύτερα από εμάς!), ψευδοεπιστήμονες και τις διαφημίσεις. Εάν χρειάζεστε βοήθεια για τη βελτίωση της διατροφής σας ή για απώλεια βάρους, εμπιστευτείτε μόνο τους ειδικούς, τους αδειούχους διαιτολόγους-διατροφολόγους!