Adherence to Mediterranean Diet and Nutritional Status in Women with Breast Cancer: What Is Their Impact on Disease Progression and Recurrence-Free Patients’ Survival?
Mantzorou M, Tolia M, Poultsidi A, Vasios GK, Papandreou D, Theocharis S, Kavantzas N, Troumbis AY, Giaginis C. Adherence to Mediterranean Diet and Nutritional Status in Women with Breast Cancer: What Is Their Impact on Disease Progression and Recurrence-Free Patients’ Survival? Current Oncology. 2022; 29(10):7482-7497. https://doi.org/10.3390/curroncol29100589
Introduction: Nutritional status impacts the survival of patients with cancer. There are few studies that investigate the role of nutritional status on breast cancer survival in women with breast cancer, and even fewer regarding the impact of adhering to the Mediterranean diet (MD). The present study aims to assess the nutritional status, MD adherence, physical activity levels and health-related quality of life (HRQOL) in women diagnosed with breast cancer and evaluate these parameters regarding recurrence-free survival. Methods: A total of 114 women, aged 35–87 years old, diagnosed with breast cancer in Larissa, Greece, participated in the study. Tumor histopathology was reported, and anthropometric indices were measured by a trained nurse, while questionnaires regarding nutritional status (via mini nutritional assessment), HRQOL via EORTC QLQ-C30, physical activity levels via IPAQ and Mediterranean diet adherence via MedDietScore were administered. The participants were followed-up for a maximum time interval of 42 months or until recurrence occurred. Results: A total of 74% of patients were overweight or obese, while 4% of women were undernourished, and 28% were at risk of malnutrition. After 42 months of follow-up, 22 patients (19.3%) had relapsed. The median time to recurrence was 38 months (IQR: 33–40 months) and ranged between 23 to 42 months. Higher levels of MD adherence were significantly associated with lower body mass index (BMI) values, earlier disease stage, smaller tumor size, absence of lymph node metastases and better physical activity levels (p < 0.05). Normal nutritional status was significantly associated with higher BMI values and better health-related quality of life (p ≤ 0.05). In univariate analysis, patients with higher levels of MD adherence and well-nourished patients had significantly longer recurrence-free survival (p < 0.05). In multivariate analysis, MD adherence and nutritional status were independently associated with recurrence-free patients’ survival after adjustment for several confounding factors (p < 0.05). Conclusions: The impact of MD on time to recurrence is still under investigation, and future interventional studies need to focus on the role of adhering to the MD before and after therapy in survival and breast cancer progression. Furthermore, the present study also highlights the importance of an adequate nutritional status on disease progression, and the need for nutritional assessment, education and intervention in women with breast cancer.
H υιοθέτηση της Μεσογειακής Διατροφής και της κατάστασης θρέψης σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού: Ποιος είναι ο αντίκτυπός τους στην εξέλιξη της νόσου και στην επιβίωση των ασθενών χωρίς υποτροπές;
Ο καρκίνος, μια ομάδα νόσων που ολοένα και περισσότερο διαγιγνώσκεται, μπορεί να προληφθεί ως έναν σημαντικό βαθμό, με την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, με υγιεινή διατροφή, διακοπή καπνίσματος, και τακτική φυσική δραστηριότητα. Ο καρκίνος του μαστού χτυπάει την πόρτα σε ολοένα και περισσότερες γυναίκες, ενώ χάρη στην πρόοδο των επιστημών, σήμερα έχουμε τη δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης και αποτελεσματικότερης θεραπείας. Σύμφωνα με την American Cancer Society, η πενταετή επιβίωση από τον καρκίνο του μαστού είναι στο 90% για όλα τα στάδια της νόσου.
Η Μεσογειακή Διατροφή αποτελεί εργαλείο στην πρόληψη διάφορων μορφών καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου του μαστού, όμως οι έρευνες γύρω από την επίδραση αυτού του προτύπου διατροφής στην επιβίωση των ασθενών είναι λιγοστές. Μια νέα Ελληνική μελέτη, σε 114 γυναίκες που διήρκησε 3 έτη, ανέδειξε την σημαντικότητα της Μεσογειακής Διατροφής στην καθυστέρηση εμφάνισης υποτροπής μετά από τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού, αλλά και το ρόλο που παίζει η κατάσταση θρέψης και ο Δείκτης Μάζας Σώματος στην επιβίωση χωρίς υποτροπή.
Συγκεκριμένα, η χαμηλή προσκόλληση στο διατροφικό πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής σχετίστηκε με χειρότερη κατάσταση θρέψης, αλλά με και συντομότερο χρόνο μέχρι την υποτροπή της νόσου. Επιπλέον, συντομότερος χρόνος μέχρι την υποτροπή παρατηρήθηκε σε γυναίκες με υψηλότερο βάρος για το ύψος τους (Δείκτη Μάζας Σώματος), με χαμηλότερη ποιότητα ζωής και χαμηλότερα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας. Δηλαδή, γυναίκες με υψηλό βάρος, και χαμηλή προσκόλληση στη Μεσογειακή διατροφή και χαμηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας εμφάνιζαν νωρίτερα υποτροπή της νόσου, σε σχέση με γυναίκες με φυσιολογικό βάρος, υψηλή προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή και υψηλότερη φυσική δραστηριότητα.
Η μελέτη αυτή έρχεται να ισχυροποιήσει δεδομένα γνωστά από τη βιβλιογραφία σχετικά με το πόσο σημαντική είναι η διασφάλιση μιας καλής θρέψης στον καρκίνο του μαστού, ακόμη και σε γυναίκες με υπερβάλλον σωματικό βάρος, ενώ αναδεικνύει και την ανάγκη για ενημέρωση του κοινού σχετικά με τα οφέλη της διατήρησης ενός υγιούς βάρους, μιας υγιεινής διατροφής και της τακτικής άσκησης για την εξέλιξη της νόσου.
Δυστυχώς στη χώρα μας, απομακρυνόμαστε από το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής, με αρνητικές επιδράσεις στην υγεία, στο επίπεδο της πρόληψης, αλλά και της αντιμετώπισης χρόνιων νόσων. Η Μεσογειακή Διατροφή, όπως κάθε πρότυπο υγιεινής διατροφής χαρακτηρίζονται από χρώμα και γεύση, και όχι από περιορισμούς και απαγορεύσεις. Η Μεσογειακή Διατροφή εκπροσωπείται από τα προϊόντα ολικής άλεσης, τα φρούτα και τα λαχανικά, το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, τα γαλακτοκομικά, το ψάρι και τα όσπρια. Πλέον, υπάρχει πληθώρα εύκολων συνταγών που όλοι μπορούμε να βάλουμε στην καθημερινότητά μας, και να θρέψουμε και να θωρακίσουμε τον οργανισμό μας.
Το άρθρο είναι ελεύθερο προς ανάγνωση στη σελίδα του επιστημονικού περιοδικού εδώ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους συγγραφείς.
Υδατάνθρακες: Μας παχαίνουν;
Τα τρόφιμα-πηγές υδατανθράκων εδώ και δεκαετίες έχουν δαιμονοποιηθεί από τη «βιομηχανία της δίαιτας». Συνεχώς ακούμε ότι δεν θα πρέπει να συνδυάζουμε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες στα γεύματά μας, ότι το ψωμί και τα μακαρόνια παχαίνουν και άλλους σχετικούς ισχυρισμούς. Παράλληλα, αρκετές ανορθόδοξες, μη επιστημονικά τεκμηριωμένες δίαιτες απώλειας βάρους όπως η κετογονική, η Άτκινς, η Dukan, η Paleo και άλλες είναι πολύ χαμηλές σε υδατάνθρακες, και εκεί φαινομενικά στηρίζουν το αποτέλεσμά τους.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι υδατάνθρακες μας παχαίνουν; Μας κάνουν τόσο κακό;
Όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενα κείμενα, ο μόνος παράγοντας από τον οποίο εξαρτάται η απώλεια βάρους είναι το ενεργειακό έλλειμμα. Δηλαδή, για την απώλεια βάρους αρκεί να τρώμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε, ανεξαρτήτως σύστασης της διατροφής μας. Αντιστρόφως, για την πρόσληψη βάρους αρκεί να τρώμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε. Συνεπώς, πρωτεύουσα σημασία για την απώλεια και πρόσληψη βάρους έχουν οι θερμίδες.
Όμως, δεν τρώμε μόνο ενέργεια, δηλαδή τα μακροθρεπτικά συστατικά λιπαρά, υδατάνθρακες και πρωτεΐνες, αλλά χρειαζόμαστε και τα μικροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία. Επομένως, η διατροφή μας θα πρέπει να είναι πλήρης, και με ποικιλία τροφίμων και ομάδων τροφίμων, έτσι ώστε να λαμβάνουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας για τη βέλτιστη λειτουργία του. Οι πηγές αμύλου/υδατανθράκων (φρούτα, λαχανικά, γάλα και γιαούρτι, όσπρια, ψωμί, ρύζι, πατάτα, παξιμάδι, ζυμαρικά κ.α.) είναι πηγές φυτικών ινών και πληθώρας μικροθρεπτικών συστατικών, με τα φρούτα, τα λαχανικά, και τα όσπρια να είναι τρόφιμα αρκετά χορταστικά και θρεπτικά! Άρα, γιατί να τα βγάλουμε από τη διατροφή μας; Φυσικά, η υπερκατανάλωση ελευθέρων σακχάρων (γλυκά, αναψυκτικά, επιδόρπια, σιρόπια κ.α.) έχει αρνητική επίδραση στην υγεία, και θα πρέπει να περιορίζεται στο 5% των ημερήσιων θερμίδων που λαμβάνουμε.
Αναφορικά με την πρόσληψη βάρους, μια νέα μελέτη σε επίμυες έδειξε ότι υπό αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες και διατροφή, οι επίμυες αύξησαν το σωματικό λίπος τους μόνο όταν ακολουθούσαν διατροφή υψηλή σε λίπος, ενώ παρατηρήθηκαν αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα, που σχετίζονται με την απόλαυση, τις λιγούρες και την εξάρτηση, με δράσεις όπως της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης. Βέβαια, τα αποτελέσματα αυτά δεν μπορούν να μεταφραστούν στον άνθρωπο για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένων της διαφορετικής διατροφής, του γενετικού προφίλ, και λόγω του ότι η έρευνα δεν μεταφράζεται άμεσα από τα ζώα στον άνθρωπο. Αυτό όμως που μας δείχνει η έρευνα αυτή είναι ότι η αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων δεν επέφερε αύξηση του λιπώδους ιστού, όπως θα αναμενόταν από υποστηρικτές των διαιτών χαμηλών σε υδατάνθρακες.
Στον άνθρωπο, μια πολύ καλά σχεδιασμένη μελέτη είχε δείξει ότι είτε ακολουθούμε πρόγραμμα υποθερμιδικής διατροφής στα πρότυπα της κετογονικής δίαιτας, η οποία είναι πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, είτε την τυπική Αμερικάνικη δίαιτα, χάνουμε την ίδια ποσότητα λίπους!
Μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψιν μια πρόσφατη μελέτη σχετικά με τους υδατάνθρακες βλέπουμε ότι η μέτρια-φυσιολογική πρόσληψη υδατανθράκων, όχι μόνο είναι απαραίτητη για το σώμα μας, αλλά σχετίζεται και με τη μακροζωία. Συγκεκριμένα, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι άτομα που ακολουθούν διατροφή με μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων (50-55% των ημερήσιων θερμίδων) εμφανίζουν χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας, σε σχέση με εκείνους που καταναλώνουν πολλούς (>70%) ή λίγους (<40%) υδατάνθρακες.
Συνοψίζοντας, για την απώλεια βάρους σημασία έχει η ενέργεια, δηλαδή οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε. Κανένα τρόφιμο, από μόνο του δεν επιφέρει αύξηση στο σωματικό βάρος/λίπος, συμπεριλαμβανομένων των πηγών αμύλου. Παράλληλα, τα πρόσφατα κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι είναι ευεργετική η μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων, δηλαδή όταν περίπου οι μισές θερμίδες που λαμβάνουμε την ημέρα προέρχονται από υδατάνθρακες! Άλλωστε, και η Μεσογειακή Διατροφή, το πιο καλά μελετημένο πρότυπο διατροφής, το οποίο συστήνεται για την πρόληψη και αντιμετώπιση πληθώρας ασθενειών έχει στη βάση του τις πηγές αμύλου ολικής άλεσης.
Βιβλιογραφία
Dietary Fat, but Not Protein or Carbohydrate, Regulates Energy Intake and Causes Adiposity in Mice.
Dietary carbohydrate intake and mortality: a prospective cohort study and meta-analysis.
Καρκίνος και Διατροφή: Πρόληψη και αντιμετώπιση από το παιδί στον ενήλικα!
Σας ευχαριστούμε που παρευρεθήκατε στην ομιλία μας για τη σημαντικότητα της διατροφής στην πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου!
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 19-23 Μαρτίου 2018
1. Πριν λίγες μέρες ανέφερα την έλλειψη εγκυρότητας των εμπορικών τεστ διατροφογεννετικής.
Συνοπτικά, η διατροφογεννετική, η διατροφή προσαρμοσμένη στα γονίδιά μας, αν και είναι ένας πολλά υποσχόμενος και πάρα πολύ ενδιαφέρον ανερχόμενος κλάδος, είναι ακόμη στα αρχικά του βήματα, και θα μας πάρει χρόνια να μπορέσουμε να χρησιμοποιούμε σωστά τη διατροφογεννετική στην καθημερινή κλινική πράξη.
Στο παρακάτω άρθρο ο Angry Chef Anthony Warner αναλύει ακριβώς αυτό. Ό,τι αν και είμαστε σε θέση να αναλύσουμε όλο το γονίδωμά μας, σε λιγότερο από 1 ώρα με 1000 ευρώ περίπου, δεν είμαστε σε θέση να ανάγουμε τα αποτελέσματα στην πρόληψη νόσων και κατάρτιση εξατομικευμένης διατροφής, ακόμα!
Όπως αναφέρει στο άρθρο του "But for now even leading geneticists can’t tell what colour your eyes are from your DNA, let alone suggest what food you should be eating. The best advice is to save your money and try to eat well."
Δηλαδή, "οι γενετιστές δεν μπορούν να βρουν το χρώμα των ματιών από το DNA, πόσο μάλλον να συστήσουν εξατομικευμένη διατροφή. Η καλύτερη συμβουλή είναι κρατήστε τα λεφτά σας και φάτε υγιεινά"!
Μάλιστα, το 2010 στην Αμερική έγινε έρευνα για εταιρείες που είχαν υπηρεσίες διατροφογενετικής, και καταδίκασαν τα παραπλανητικά αποτελέσματα και τις παραπλανητικές πρακτικές μάρκετινγκ.
Παράλληλα, δεν βρήκαν επιστημονική βάση για τους ισχυρισμούς ότι μπορούν να συστήσουν εξατομικευμένα συμπληρώματα διατροφής ανάλογα με το DNA.
Τέλος, να σας υπενθυμίσω τη μετα-ανάλυση των Pavlidis et al. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26348710) του 2015 που συμπεραίνει ότι η χρήση των εμπορικών τεστ διατροφογεννετικής δεν συστήνεται!
Διαβάστε επίσης το άρθρο μου πάνω στα τεστ διατροφογεννετικής εδώ.
2. Ας θυμηθούμε μια αγαπημένη, εύκολη συνταγή για chia seed pudding που γίνεται σε λίγα λεπτά, ενώ γίνεται και νηστίσιμη, με χρήση υποκατάστατου γάλακτος (πχ. γάλα αμυγδάλου ή καρύδας)!
Τα chia seeds είναι πηγή ω-3 λιπαρών οξέων!
3. Διατροφή στην εγκυμοσύνη. Διαβάστε στο για τη σημαντικότητα της διατροφής στην εγκυμοσύνη, καθώς και πόσα κιλά να πάρει η έγκυος και πόσο πρέπει να τρώει!
4.Μιας που μιλήσαμε για τη διατροφή στην εγκυμοσύνη, ας θυμηθούμε τον διαβήτη κύησης, που απασχολεί όλο και περισσότερες εγκύους τα τελευταία χρόνια!
5.Ο καρκίνος είναι από τις πιο κοινές και … τρομακτικές νόσους, σήμερα.
Ένας μεγάλος αριθμός διαγνώσεων μπορούν να προληφθούν με αλλαγή του τρόπου ζωής!!!
Οι αλλαγές έχουν να κάνουν με τη διακοπή καπνίσματος, την διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους, με κατανάλωση λιγότερου αλκοόλ, με διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και φτωχή σε κόκκινο κρέας, και με το θηλασμό, μεταξύ άλλων!