Υδατάνθρακες: Μας παχαίνουν;
Τα τρόφιμα-πηγές υδατανθράκων εδώ και δεκαετίες έχουν δαιμονοποιηθεί από τη «βιομηχανία της δίαιτας». Συνεχώς ακούμε ότι δεν θα πρέπει να συνδυάζουμε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες στα γεύματά μας, ότι το ψωμί και τα μακαρόνια παχαίνουν και άλλους σχετικούς ισχυρισμούς. Παράλληλα, αρκετές ανορθόδοξες, μη επιστημονικά τεκμηριωμένες δίαιτες απώλειας βάρους όπως η κετογονική, η Άτκινς, η Dukan, η Paleo και άλλες είναι πολύ χαμηλές σε υδατάνθρακες, και εκεί φαινομενικά στηρίζουν το αποτέλεσμά τους.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι υδατάνθρακες μας παχαίνουν; Μας κάνουν τόσο κακό;
Όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενα κείμενα, ο μόνος παράγοντας από τον οποίο εξαρτάται η απώλεια βάρους είναι το ενεργειακό έλλειμμα. Δηλαδή, για την απώλεια βάρους αρκεί να τρώμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε, ανεξαρτήτως σύστασης της διατροφής μας. Αντιστρόφως, για την πρόσληψη βάρους αρκεί να τρώμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε. Συνεπώς, πρωτεύουσα σημασία για την απώλεια και πρόσληψη βάρους έχουν οι θερμίδες.
Όμως, δεν τρώμε μόνο ενέργεια, δηλαδή τα μακροθρεπτικά συστατικά λιπαρά, υδατάνθρακες και πρωτεΐνες, αλλά χρειαζόμαστε και τα μικροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία. Επομένως, η διατροφή μας θα πρέπει να είναι πλήρης, και με ποικιλία τροφίμων και ομάδων τροφίμων, έτσι ώστε να λαμβάνουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας για τη βέλτιστη λειτουργία του. Οι πηγές αμύλου/υδατανθράκων (φρούτα, λαχανικά, γάλα και γιαούρτι, όσπρια, ψωμί, ρύζι, πατάτα, παξιμάδι, ζυμαρικά κ.α.) είναι πηγές φυτικών ινών και πληθώρας μικροθρεπτικών συστατικών, με τα φρούτα, τα λαχανικά, και τα όσπρια να είναι τρόφιμα αρκετά χορταστικά και θρεπτικά! Άρα, γιατί να τα βγάλουμε από τη διατροφή μας; Φυσικά, η υπερκατανάλωση ελευθέρων σακχάρων (γλυκά, αναψυκτικά, επιδόρπια, σιρόπια κ.α.) έχει αρνητική επίδραση στην υγεία, και θα πρέπει να περιορίζεται στο 5% των ημερήσιων θερμίδων που λαμβάνουμε.
Αναφορικά με την πρόσληψη βάρους, μια νέα μελέτη σε επίμυες έδειξε ότι υπό αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες και διατροφή, οι επίμυες αύξησαν το σωματικό λίπος τους μόνο όταν ακολουθούσαν διατροφή υψηλή σε λίπος, ενώ παρατηρήθηκαν αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα, που σχετίζονται με την απόλαυση, τις λιγούρες και την εξάρτηση, με δράσεις όπως της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης. Βέβαια, τα αποτελέσματα αυτά δεν μπορούν να μεταφραστούν στον άνθρωπο για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένων της διαφορετικής διατροφής, του γενετικού προφίλ, και λόγω του ότι η έρευνα δεν μεταφράζεται άμεσα από τα ζώα στον άνθρωπο. Αυτό όμως που μας δείχνει η έρευνα αυτή είναι ότι η αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων δεν επέφερε αύξηση του λιπώδους ιστού, όπως θα αναμενόταν από υποστηρικτές των διαιτών χαμηλών σε υδατάνθρακες.
Στον άνθρωπο, μια πολύ καλά σχεδιασμένη μελέτη είχε δείξει ότι είτε ακολουθούμε πρόγραμμα υποθερμιδικής διατροφής στα πρότυπα της κετογονικής δίαιτας, η οποία είναι πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, είτε την τυπική Αμερικάνικη δίαιτα, χάνουμε την ίδια ποσότητα λίπους!
Μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψιν μια πρόσφατη μελέτη σχετικά με τους υδατάνθρακες βλέπουμε ότι η μέτρια-φυσιολογική πρόσληψη υδατανθράκων, όχι μόνο είναι απαραίτητη για το σώμα μας, αλλά σχετίζεται και με τη μακροζωία. Συγκεκριμένα, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι άτομα που ακολουθούν διατροφή με μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων (50-55% των ημερήσιων θερμίδων) εμφανίζουν χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας, σε σχέση με εκείνους που καταναλώνουν πολλούς (>70%) ή λίγους (<40%) υδατάνθρακες.
Συνοψίζοντας, για την απώλεια βάρους σημασία έχει η ενέργεια, δηλαδή οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε. Κανένα τρόφιμο, από μόνο του δεν επιφέρει αύξηση στο σωματικό βάρος/λίπος, συμπεριλαμβανομένων των πηγών αμύλου. Παράλληλα, τα πρόσφατα κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι είναι ευεργετική η μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων, δηλαδή όταν περίπου οι μισές θερμίδες που λαμβάνουμε την ημέρα προέρχονται από υδατάνθρακες! Άλλωστε, και η Μεσογειακή Διατροφή, το πιο καλά μελετημένο πρότυπο διατροφής, το οποίο συστήνεται για την πρόληψη και αντιμετώπιση πληθώρας ασθενειών έχει στη βάση του τις πηγές αμύλου ολικής άλεσης.
Βιβλιογραφία
Dietary Fat, but Not Protein or Carbohydrate, Regulates Energy Intake and Causes Adiposity in Mice.
Dietary carbohydrate intake and mortality: a prospective cohort study and meta-analysis.
Μπάρες παγωμένου γιαουρτιού με σταγόνες σοκολάτας και τραγανό μούσλι
Μια εναλλακτική συνταγή μπάρας-παγωτού: Μπάρες παγωμένου γιαουρτιού με σταγόνες σοκολάτας και τραγανό μούσλι
Τι θα χρειαστείτε:
3 κεσεδάκια γιαούρτι 2%
1/2 φλ. μέλι
1 1/2 φλ. σταγόνες σοκολάτας
1 φλ. τραγανό μούσλι (granola)
Εκτέλεση:
1. Αναμείξτε σε ένα μπολ το γιαούρτι με το μέλι
2. Προσθέστε το 1 φλιτζάνι σταγόνες σοκολάτας και αναμείξτε
3. Μεταφέρετε το μείγμα σε ένα ταψί με αντικολλητικό χαρτί, και απλώστε το μείγμα ομοιόμορφα.
4. Ρίξτε από πάνω το υπόλοιπο 1/2 φλιτζάνι κομμάτια σοκολάτας και το τραγανό μούσλι.
5. Αφήστε το να παγώσει στην κατάψηξη για τουλάχιστον 2 ώρες.
6. Κόψτε το σε κομμάτια και απολαύστε τις μπάρες παγωτού σας.
7. Αποθηκεύστε τα υπόλοιπα κομμάτια στην κατάψυξη.
Σημείωση: Πολλές φορές οι συνταγές που δεν περιέχουν κρυσταλλική ζάχαρη αναφέρονται ως "συνταγή για [...] χωρίς ζάχαρη. Η παραπάνω συνταγή μπορεί να μην περιέχει κρυσταλλική ζάχαρη, αλλά το μέλι ανήκει στα ελεύθερα σάκχαρα. Επίσης, το τραγανό μούσλι περιέχει ελεύθερα σάκχαρα, καθώς χρειάζονται για να "κολλήσουν" μεταξύ τους οι νιφάδες βρώμης! Έτσι, η συνταγή αυτή περιέχει ζάχαρη!!!
Η συνταγή προέρχεται από το Honey and Birch https://www.honeyandbirch.com/chocolate-chip-granola-frozen-yogurt-bark/
Τι δώρο να πάρουμε για εκείνους που προσέχουν τη διατροφή τους;
Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά είναι συνηφασμένα με την αγορά δώρων και με στόχους που βάζουμε για τη νέα χρονιά. Η απώλεια βάρους, η βελτίωση της διατροφής και η άσκηση είναι από τους πιο κοινούς στόχους που βάζουμε κάθε χρόνο.
Συνδυάζοντάς τα δύο αυτά χαρακτηριστικά των εορτών φτιάχνουμε μια λίστα δώρων για άτομα που θέλουν να βελτιώσουν τον τρόπο ζωής τους και τη διατροφή τους!
Τι μπορούμε να τους χαρίσουμε;
Δοσομετρητές και ζυγαριά κουζίνας. Πέρα από τους κλασσικούς δοσομετρητές για τα κουταλάκια και τα φλιτζάνια στο εμπόριο υπάρχουν και άλλοι σε διάφορα σχήματα και χρώματα, ενώ υπάρχει και μεγάλη ποικιλία σε στυλ ζυγαριών. Αποτελούν ένα πολύ χρηστικό δώρο για όποιον ασχολείται με την μαγειρική και ζαχαροπλαστική, καθώς και για αυτούς που θέλουν να μετριάσουν και να μετρήσουν τις μερίδες τους! Υπάρχει στο εμπόριο ακόμη και ποτήρι κρασιού για να ξέρουμε πόσο κρασί πίνουμε!
Το "έξυπνο" μπουκάλι! Στο διαδύκτιο υπάρχει ένα μπουκάλι νερού της Hidrate Spark, που μετράει πόσο νερό πίνουμε και φωτίζει για να μας υπενθυμίσει να πιούμε νερό! Έτσι χρησιμοποιύμε την τεχνολογία για την βελτίωση των διατροφικών μας συνηθειών!
Βιβλία μαγειρικής. Νέες ιδέες για όποιον ξέρει να μαγειρεύει, αλλά και για όποιον θέλει να αρχίσει να προσέχει τι τρώει. Προσοχή όμως! Υπάρχουν στο εμπόριο πολλά βιβλία μαγειρικής με “υγιεινές συνταγές” που όμως περιέχουν πολλά σάκχαρα και κορεσμένα λιπαρά. Βαρύγδουποι τίτλοι είναι συχνά παραπλανητικοί! Προτιμήστε βιβλία με πιο κλασσικές συνταγές! Άλλη μια καλή ιδέα είναι τα μαθήματα μαγειρικής. Κλείστε ένα μάθημα μαζί και αποκτήστε νέες δεξιότητες και γνώσεις μαγειρικής!
Ρούχα γυμναστικής ή/και αθλητικά παπούτσια. Ό,τι πρέπει για κάποιον που ετοιμάζεται να ξεκινήσει γυμναστική! Υπάρχει μεγάλη ποικιλία χρωμάτων και στυλ και θα δώσουν κίνητρο για την εκκίνηση της άθλησης.
Yoga mat. Για όποιον κάνει yoga και pilates ένα yoga mat είναι απαραίτητο. Υπάρχει σε διάφορα σχέδια και χρώματα που θα κάνουν τον οποιοδήποτε να θέλει να το χρησιμοποιεί τακτικά, είτε στο σπίτι, είτε στο γυμανστήριο.
Συνδρομή στο γυμναστήριο. Αν ξέρετε πολύ καλά κάποιον και γνωρίζετε ότι θέλει να ξεκινήσει να αθλείται προτείνετε να κάνετε δώρο τον 1ο μήνα στο γυμναστήριο και γιατί όχι να ξεκινήστε μαζί τη γυμναστική που σας αρέσει!
Μηχανήματα γυμναστικής. Από βαράκια εως διάδρομο και στατικό (ή μη) ποδήλατο τα μηχανήματα γυμναστικής είναι μια πολύ καλή λύση για όποιον δεν έχει χρόνο να πάει στο γυμναστήριο. Αρκεί να υπάρχει χώρος στο σπίτι για τα μεγαλύτερα σε όγκο μηχανήματα!
Γιατί να μην βοηθήσουμε φέτος τους φίλους και την οικογένειά μας να πετύχουν τους στόχους τους;
* Η αναφορά του μπουκαλιού Hidrate Spark δεν αποτελεί διαφήμιση, αλλά αναφορά σε ένα νέο gadget που μου έκανε εντύπωση!
Ανάλυση Σύστασης Σώματος: Τι μας δείχνει και πως την κάνουμε
Η λιπομέτρηση, ή η ανάλυση σύστασης σώματος όπως ονομάζεται πλέον είναι η μέτρηση μέσω της οποίας, όπως λέει και το όνομά της, εκτιμάται η σύσταση του σώματός μας. Ανάλογα με τη μέθοδο που χρησιμοποιείται η ανάλυση είναι λιγότερο ή περισσότερο λεπτομερής, και πέρα από το λίπος, οι παράμετροι που μπορεί να μετρώνται η μυική μάζα, και τα υγρά, και η κατανομή του λίπους και της μυικής μάζας στο σώμα.
Η αξιολόγηση του σωματικού βάρους, και του Δείκτη Μάζας Σώματος (Βάρος/Ύψος2) και η κατάταξή του στις κλίμακες του χαμηλού σωματικού βάρους, του φυσιολογικού βάρους, του υπέρβαρου, και της παχυσαρκίας μπορεί να χρησιμοποιούνται συχνά, όμως πλέον γνωρίζουμε οτι σε ατομικό επίπεδο μπορεί να υπο- ή υπερεκτιμηθεί ο λιπώδης ιστός που παίζει ρόλο στην κατάσταση της υγείας, σε όλες τις ηλικίες. Αυτό σημαίνει οτι άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος μπορεί να έχουν μια επιθυμητή σύσταση σώματος, και άτομα με επιθυμητό σωματικό βάρος να έχουν αυξημένο ποσοστό σωματικού λίπους ή/και χαμηλή μυική μάζα. Η ανάλυση σύστασης σώματος έρχεται να εκτιμήσει τη σύσταση του σώματος, έτσι ώστε να μπορούμε να έχουμε πληροφορίες σχετικά με την παρούσα κατάσταση σύστασης σώματος, την πρόοδο της απώλειας λίπους (και σπλαχνικού λίπους) ή την εκγύμναση ενός ατόμου, και όχι μόνο!
Κλείστε το ραντεβού σας για ανάλυση σύστασης σώματος εδώ!
Υπάρχουν αρκετές μέθοδοι για την ανάλυση σύστασης σώματος, όπως το δερματοπτυχόμετρο (γνωστό και ως “τσιμπίδα”), τα μηχανήματα βιοηλεκτρικής εμπέδησης που χρησιμοποιούνται ευρέως στα διαιτολογικά γραφεία, και η μέθοδος DEXA (Dual Energy X-ray Absorpiometry ή στα Ελληνικά Διπλής Ενέργειας Φωτονιακή Απορροφησιομέτρηση) που χρησιμοποιείται κυρίως για τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας σε ακτινοδιαγνωστικά κέντρα, και αποτελεί τον gold standard τρόπο μέτρησης, δηλαδή τον πλέον ακριβή τρόπο μέτρησης. Επίσης, η σύσταση σώματος μπορεί να αξιολογηθεί και μέσω λιγότερο συχνά απαντώμενων μεθόδων όπως η πληθυσμιογραφία, η μέτρηση Καλίου σώματος, η υδροπυκνομετρία, η μαγνητική και η αξονική τομογραφία και άλλες μέθοδοι. Επίσης, μέσω εξισώσεων με χρήση ανθρωπομετρίας (μέτρηση περιφερειών σώματος) μπορεί να εκτιμηθεί το ποσοστό του λίπους και του κοιλιακού λίπους.
Κάθε μέτρηση έχει τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά της.
Η μέθoδος DEXA αποτελεί τον πιο ακριβή τρόπο ανάλυσης σύστασης σώματος, αλλά έχει υψηλότερο κόστος, και είναι χρονοβόρα μέθοδος. Η μέτρηση με το δερματοπτυχόμετρο είναι επίσης ακριβή, όμως θα πρέπει να γίνεται από άτομο με εμπειρία στις μετρήσεις και η χρήση του είναι δύσκολη σε άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος. Επίσης, δεν εκτιμαται η μυική μάζα, αλλά μόνο το ποσοστό του λίπους στο σώμα.
Η βιοηλεκτική εμπέδηση είναι ακριβής εφόσον τηρείται το πρωτόκολλο μέτρησης, η ανάλυση γίνεται πολύ γρήγορα και δίνει πολλές πληροφορίες για τη σύσταση του σώματος. Χάρη στην ευκολία και ταχύτητα χρήσης της, είναι η πιο κοινή μέθοδος ανάλυσης σύστασης σώματος που χρησιμοποιείται στα διαιτολογικά γραφεία. Τα τελευταία έτη, με την πρόοδο της τεχνολογίας, η βιοηλεκτρική εμπέδηση, μπορεί να μας δώσει αρκετές πληροφορίες, όπως το βάρος του λιπώδους ιστού, το ποσοστό και την κατανομή του λίπους στο σώμα, το επίπεδο του σπλαχνικού λίπους στο σώμα, τη μυική μάζα και την κατανομή της στο σώμα, την οστική μάζα, τις πρωτεϊνες, τα συνολικά υγρά του σώματος, το ενδοκυττάριο και εξωκυττάριο νερό, και τη γωνία φάσης (μια μέτρηση για την κατάσταση των κυτταρικών μεμβρανών) και την αξιολόγηση υπάρξης σαρκοπενίας στους ηλικιωμένους (έλλειψη μυικής μάζας).
Για την σωστή μέτρηση υπάρχουν οδηγίες πριν από τη χρήση της που πρέπει να ακολουθεί το άτομο που θέλει να κάνει την ανάλυση σύστασης σώματος μέσω βιοηλεκτικής εμπέδησης:
- Αποφύγετε να φάτε γεύμα ή/και να πιείτε μεγάλες ποσότητες υγρού τουλάχιστον 2 - 3 ώρες πριν από τη μέτρηση.
- Να πίνετε αρκετά υγρά κατά τη διάρκεια του 24ωρου που προηγείται της μέτρησης, για να εξασφαλίσετε κανονικές συνθήκες ενυδάτωσης.
- Αποφύγετε την άσκηση για 12 ώρες πριν από τη μέτρηση.
- Αποφύγετε την καφεΐνη εντός 3 ωρών από τη μέτρηση.
- Αδειάστε την ουροδόχο κύστη τουλάχιστον 30 λεπτά πριν από τη μέτρηση.
- Μην πίνετε αλκοόλ εντός 24 ωρών από τη δοκιμή.
- Επειδή οι εκτιμήσεις του σωματικού λίπους επηρεάζονται από την αλλαγή της περιεκτικότητας σε νερό μέσα στο σώμα καθ 'όλη τη διάρκεια της ημέρας, είναι προτιμότερο οι μετρήσεις να γίνονται την ίδια ώρα της ημέρας κάθε φορά.
- Για τις γυναίκες, η έμμηνος ρύση επηρεάζει τις μετρήσεις.
Πηγές:
- Jiménez Boraita R, Arriscado Alsina D, Gargallo Ibort E, Dalmau Torres JM. Determinantes de la salud en la adolescencia: capacidad cardiorrespiratoria y composición corporal [Determinants of health in adolescence: cardiorespiratory fitness and body composition]. Nutr Hosp. 2021 Jul 29;38(4):697-703. Spanish. doi: 10.20960/nh.03507. PMID: 33720742.
- Bosy-Westphal A, Braun W, Geisler C, Norman K, Müller MJ. Body composition and cardiometabolic health: the need for novel concepts. Eur J Clin Nutr. 2018 May;72(5):638-644. doi: 10.1038/s41430-018-0158-2. Epub 2018 May 10. PMID: 29748654.
- Wang N, Sun Y, Zhang H, Chen C, Wang Y, Zhang J, Xia F, Benedict C, Tan X, Lu Y. Total and regional fat-to-muscle mass ratio measured by bioelectrical impedance and risk of incident type 2 diabetes. J Cachexia Sarcopenia Muscle. 2021 Dec;12(6):2154-2162. doi: 10.1002/jcsm.12822. Epub 2021 Sep 30. PMID: 34595832; PMCID: PMC8718017.
- Kuriyan R. Body composition techniques. Indian J Med Res. 2018;148(5):648-658. doi:10.4103/ijmr.IJMR_1777_18
- Lee SY, Gallagher D. Assessment methods in human body composition. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2008;11(5):566-572. doi:10.1097/MCO.0b013e32830b5f23