Αποτοξίνωση: μύθος ή πραγματικότητα;
Τα περιοδικά αφιερώνουν πολλές σελίδες για τις δίαιτες αποτοξίνωσης, ενώ οι διάσημες δεν σταματούν να μιλούν για τις δίαιτες τέτοιου τύπου που ακολουθούν. Όμως, τι σημαίνει πραγματικά αποτοξίνωση και τελικά ενδείκνυται για απώλεια βάρους;
Ο όρος «αποτοξίνωση» σημαίνει απαλλαγή από εθισμό. Η αποτοξίνωση είναι ζωτικής σημασίας σε περίπτωση εθισμού και δηλητηρίασης.
Όμως, η κατάχρηση του όρου αυτού τον έχει κάνει συνώνυμο με τη διαδικασία απομάκρυνσης βλαβερών ή τοξικών ουσιών από τον οργανισμό, χρησιμοποιώντας ακριβά συμπληρώματα, υπερ-τρόφιμα, επιθέματα που αλλάζουν χρώμα, και άλλα προϊόντα στα οποία, όμως, δεν ορίζεται τι σημαίνει αποτοξίνωση, από ποιες τοξικές ουσίες απαλλάσσεται ο οργανισμός, ενώ παράλληλα ούτε οι κατασκευαστές δεν μπορούν να υποδείξουν στοιχεία από επιστημονικές μελέτες που να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς τους.
Αν και πολυδιαφημισμένες, οι δίαιτες αποτοξίνωσης δεν απομακρύνουν τις «βλαβερές ουσίες που έχουν συσσωρευτεί στον οργανισμό μας», καθώς τη λειτουργία απομάκρυνσης των βλαβερών ουσιών την έχουν αναλάβει οι νεφροί, το ήπαρ, οι πνεύμονες και το δέρμα.
Συνεπώς, εάν τα όργανα είναι υγιή και λειτουργούν πλήρως, τότε ο οργανισμός αποβάλλει κανονικά τα βλαβερά προϊόντα του μεταβολισμού και των φαρμάκων, ενώ σε αντίθετη περίπτωση, γίνεται η ανάλογη θεραπεία από τον ιατρό. Ιδιαίτερα σε περίπτωση ασθένειας αντενδείκνυται ο αυστηρός αποκλεισμός ομάδων τροφίμων, ώστε ο οργανισμός να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάρρωση και την ενίσχυσή του.
Άτομα που ακολουθούν δίαιτες αποτοξίνωσης ισχυρίζονται σημαντική απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα, γεγονός αναμενόμενο ύστερα από αυστηρό περιορισμό θερμίδων και πολλών ομάδων τροφίμων. Η αντικατάστασή γευμάτων και τροφίμων με σκευάσματα και χυμούς χαμηλής θερμιδικής πυκνότητας μπορούν να οδηγήσουν σε ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, όπως βιταμίνες, σίδηρο και ασβέστιο.
Παράλληλα, ο μεταβολισμός επιβραδύνεται και η απώλεια βάρους οφείλεται κυρίως σε απώλεια υγρών. Βέβαια, τα κιλά επανέρχονται μετά το πέρας της δίαιτας, λόγω της επιστροφής στις παλιές διατροφικές συνήθειες, και την επαναπρόσληψη των υγρών.
Υπάρχουν όμως κάποια θετικά στοιχεία που μπορούμε να κρατήσουμε από τέτοιου είδους δίαιτες και να τις ενσωματώσουμε στην καθημερινότητά μας, ώστε να βελτιώσουμε τη διατροφή μας, όπως η σωστή χρήση του αλκοόλ, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και η μείωση κατανάλωσης κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος. Όσον αφορά το αλκοόλ, συστήνεται η κατανάλωση έως 1 ποτό για τις γυναίκες και έως 2 ποτά για τους άνδρες ημερησίως.
Επίσης, πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα τροφοδοτούν τον οργανισμό με απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία και φυτικές ίνες.
Είναι προτιμότερο να φάτε παρά να πιείτε σε χυμό τα φρούτα, ώστε να καταναλώσετε και τις φυτικές ίνες τους. Τέλος, συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και αλλαντικών έχουν ενοχοποιηθεί για αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Συνεπώς είναι θεμιτή η μέτρια κατανάλωσή τους, όχι πάνω από 500 γραμμάρια την εβδομάδα.
Δυστυχώς πίσω από τη βιομηχανία της «αποτοξίνωσης» κρύβονται καλά οργανωμένες στρατηγικές μάρκετινγκ που με ευκολία χειρίζονται και εκμεταλλεύονται την άγνοια του κοινού προς όφελός τους. Ένας υγιεινός τρόπος ζωής, με μια πλήρη διατροφή, όπως για παράδειγμα η Μεσογειακή Δίαιτα, που παρέχει όλα τα θρεπτικά στοιχεία που χρειάζεται ο οργανισμός, σε συνδυασμό με άσκηση, μπορεί επιφέρει την ευεξία και την υγεία.
Τι μου έμαθαν δύο χρόνια άσκησης
Πέρασαν κιόλας δύο χρόνια απ’ όταν ξεκίνησα και πάλι να ασκούμαι συστηματικά. Η δεύτερη χρονιά ήταν εν μέσω πανδημίας!
Και ενώ πριν βρω την άσκηση που μου ταιριάζει και με χαροποιεί, κατά πάσα πιθανότητα η καραντίνα θα ήταν η τέλεια δικαιολογία να σταματήσω να ασκούμαι, φέτος η άσκηση ήταν το αποκορύφωμα της χρονιάς (η μετακινηση 6 η καλύτερη ώρα της μέρας), συνεχίστηκε και συνεχίζεται -σχεδόν- κανονικά!
Έτσι, αν και το κλείσιμο των γυμναστηρίων με στεναχώρησε, δεν πτοήθηκα και άρχισα να περπατάω καθημερινά. Όταν άνοιξαν τα γυμναστήρια, συνέχισα να πηγαίνω, ενώ πλέον συνεχίζω με διαδικτυακή άσκηση!
Δεν είναι εύκολο να αλλάξουμε συνήθειες, πόσο μάλλον να τις κρατήσουμε όταν οι συνθήκες αλλάζουν! Ο εγκέφαλός μας θέλει το οικείο του, τη βόλεψή του. Θα πρέπει τα προτερήματα της νέας συνήθειας να υπερτερούν των μειονεκτημάτων, να επιμείνουμε, να βάλουμε προτεραιότητες και να θυμόμαστε το “γιατί” κάνουμε αυτή την προσπάθεια για αλλαγή. Θα χρειαστεί να βάλουμε περισσότερη ενέργεια στην αρχή, μέχρι να εδραιωθεί η νέα συνήθεια, και μετά γίνεται κομμάτι της καθημερινότητάς μας.
Όπως έγινε με εμένα και την άσκηση, από εκεί που δεν πίστευα οτι δεν θα έβρισκα τη φυσική δραστηριότητα που μου αρέσει, πλέον ούτε η πανδημία μπορεί να με πάρει μακριά της! Αυτό οφείλεται στο ότι:
- βρήκα την άσκηση που ταιριάζει, ανάλογα με τις συνθηκες (personal training & περπάτημα)
- την έβαλα προτεραιότητα (σημειώνεται πάντα στο ημερολόγιό μου)
- δίνω έμφαση στα πολλά θετικά που μου παρέχει, πέρα από την μεγάλη αλλαγή στο σώμα μου
Η άσκηση για εμένα είναι ποιοτικός χρόνος με και για τον εαυτό μου, μια πράξη φροντίδας για τη σωματική και ψυχική μου υγεία. Η κόπωση κατά την άσκηση είναι εκεί (για όλους τους ασκούμενους), αλλά η ευεξία τη νικά με διαφορά!
Διαβάστε εδώ τι έγινε την πρώτη χρονιά στο γυμναστήριο!
Άνθρακας το φαγητό
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μόδα η αποτοξίνωση, και τα διάφορα προϊόντα που υπόσχονται αποτοξίνωση και απώλεια βάρους. Ένα από αυτά που έχουν έρθει πρόσφατα στο φως της δημοσιότητας είναι ο ενεργός άνθρακας. Ο ενεργός άνθρακας (activated charcoal) χρησιμοποιείται τυπικά στην περίπτωση δηλητηρίασης ή υπερβολικής δόσης φαρμάκων, καθώς προσδένει σε διάφορες ουσίες και δεν επιτρέπει την απορρόφησή τους από τον εντερικό αυλό στην κυκλοφορία του αίματος. Η χρήση του ενεργού άνθρακα για «αποτοξίνωση» του οργανισμού μας όπως διαφημίζεται δεν υποστηρίζεται.
Στο εμπόριο πλέον πέρα από τα σκευάσματα θα βρούμε και πολλά τρόφιμα και ροφήματα με ενεργό άνθρακα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να μην τα προτιμήσουμε. Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο του The Conversation (1) αναλύονται τέσσερις λόγοι για αποφύγουμε τα προϊόντα και τα σκευάσματα αυτά.
- Ο ενεργός άνθρακας θα προσδεθεί όχι μόνο στις τοξικές ουσίες, αλλά και σε θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά, και δεν θα επιτρέψει την απορρόφησή τους στην κυκλοφορία του αίματος. Έτσι, απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την βέλτιστη λειτουργία του οργανισμού μας δεν θα απορροφηθούν, αλλά θα αποβληθούν στα κόπρανα.
- Ο ενεργός άνθρακας θα προσδεθεί και σε φάρμακα, επομένως δεν θα μπορούν να δράσουν. Η χρήση του ενεργού άνθρακα στην ιατρική είναι η παρεμπόδιση της απορρόφησης φαρμάκων και δηλητηρίων. Στην περίπτωση που κάποιος βρίσκεται υπό φαρμακευτική αγωγή και λάβει και ενεργό άνθρακα θα μειώσει ή θα εξαλείψει τη δράση του φαρμάκου που λαμβάνει, με συνέπειες για την υγεία του.
- Ο ενεργός άνθρακας θα προσδεθεί σε ό,τι ουσία υπάρχει στον εντερικό αυλό τη στιγμή που τον καταναλώνουμε. Δεν θα μας αποτοξινώσει από το «τοξικό» φαγητό ή το αλκοόλ που φάγαμε ή ήπιαμε χτες, καθώς έχει ήδη απορροφηθεί στην κυκλοφορία του αίματος.
- Ο ενεργός άνθρακας μπορεί να προκαλέσει ναυτία, δυσκοιλιότητα και μέλαινες κενώσεις (μαύρα κόπρανα).
Δεν υπάρχει κανένας λόγος να προτιμήσουμε προϊόντα ή χάπια ενεργού άνθρακα, εκτός και αν συνταγογραφηθούν από ιατρό μετά από δηλητηρίαση ή υπερδοσολογία φαρμάκων.
Το σώμα μας αποτοξινώνεται μόνο του, χάρη στο ήπαρ και τους νεφρούς. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος αποτοξίνωσης του σώματός μας, όσα προϊόντα και ας το υπόσχονται. Για να μπορεί το σώμα μας να συνεχίσει να λειτουργεί με το βέλτιστο τρόπο, δηλαδή αναφορικά με την αποτοξίνωση, το ήπαρ και οι νεφροί μας να λειτουργούν σωστά, θα πρέπει να δώσουμε έμφαση στην υγιεινή διατροφή, χωρίς υπερβολές και καταχρήσεις. Εξάλλου, ακόμη και σε περίπτωση που ο οργανισμός μας δεν μπορεί να αποτοξινωθεί μόνος του (π.χ. νεφροπάθεια), θα πρέπει να πάμε στο νοσοκομείο και δεν θα μας δώσουν χυμό ή ενεργό άνθρακα για αποτοξίνωση!
(1) Activated charcoal doesn’t detox the body – four reasons you should avoid it
Υπουργική απόφαση περί τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμού
Τα τεστ δυσανεξίας είναι από τις πιο πετυχημένες "διατροφικές απάτες" των τελευταίων ετών. Πλέον και με υπουργική απόφαση τα τεστ δυσανεξίας απομυθοποιούνται!!!
Σύμφωνα με τα εν λόγω τεστ υπάρχουν κάποιες τροφές που μας παχαίνουν και άλλες που μας αδυνατίζουν. Όμως, σύμφωνα με τη βιοχημεία και τη φυσιολογία του οργανισμού μας κάτι τέτοιο δεν ισχύει! Δεν υπάρχει κάποιο τρόφιμο, του οποίου η κατανάλωση θα οδηγήσει σε αυτόματη αύξηση ή μείωση του βάρους μας. Αν προσλαμβάνουμε περισσότερη ενέργεια (θερμίδες) από αυτή που χρειαζόμαστε το βάρος μας θα αυξηθεί, ενώ αν προσλαμβάνουμε λιγότερη το βάρος μας θα μειωθεί.
Δυστυχώς, δεν είναι λίγοι εκείνοι που πίστεψαν ότι πάσχουν από δυσανεξίες σε τρόφιμα και οτι η κατανάλωσή συγκεκριμένων τροφίμων ήταν η αιτία για αυξημένο βάρος ή για πρόσληψη βάρους.
Η απώλεια βάρους, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του τεστ δεν οφείλεται στην αποφυγή των τροφίμων αυτών, αλλά στην υποθερμιδική διατροφή που ακολουθεί το άτομο, ενώ τα τρόφιμα για τα οποία γίνεται το τεστ είναι κοινά και πολλές φορές προτείνεται η πλήρης αποφυγή τους, καθώς και η αποφυγή συστατικών που υπάρχουν σε πληθώρα τροφών!
Όμως, η αποφυγή κατανάλωσης αρκετών τροφών, ιδιαίτερα από μια ομάδα τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη ενός ή περισσοτέρων θρεπτικών συστατικών στον οργανισμό με δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία!
Στην πραγματικότητα, όταν μιλάμε για "τροφική δυσανεξία" ή "τροφική υπερευαισθησία" αναφερόμαστε στη διαταραχή της φυσιολογίας του οργανισμού μετά την κατανάλωση κάποιου συστατικού, η οποία οφείλεται σε προβλήματα του μεταβολισμού του συστατικού αυτού, όπως είναι η δυσανεξία στη λακτόζη και η δυσανεξία στη γλουτένη (ή κοιλιοκάκη).
Άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη δεν έχουν το ένζυμο λακτάση, το οποίο μετατρέπει τη λακτόζη σε γλυκόζη και γαλακτόζη, επομένως η λακτόζη μεταβολίζεται από τα βακτήρια του παχέος εντέρου, με αποτέλεσμα φούσκωμα και κοιλιακό άλγος.
Άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη πάσχουν από κοιλιοκάκη, μια αυτοάνοση νόσος, στην οποία το ανοσοποιητικό στρέφεται εναντίον της γλουτένης στον εντερικό αυλό με αποτέλεσμα την καταστροφή των εντερικών λαχνών, και πληθώρα εντερικών και εγω-εντερικών συμπτωμάτων. Η θεραπεία για την κοιλιοκάκη είναι η εφόρου ζωής διατροφή χωρίς γλουτένη, την οποία τα άτομα πρέπει να ακοπλουθήσουν μετά από διάγνωση από τον ιατρό τους.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων:
"Κάποιοι όμως “βαφτίζουν” ως δυσανεξία στις τροφές την “τροφική υπερευαισθησία”, που αναφέρεται σε μια καθυστερημένη αλλεργική αντίδραση προερχόμενη από διατροφικά συστατικά, τα συμπτώματα της οποίας για να εμφανισθούν, μπορεί να περάσουν από μερικές ώρες έως και ημέρες. Στην τροφική υπερευαισθησία εμπλέκεται το ανοσοποιητικό σύστημα και συγκεκριμένα οι ανοσοφαιρίνες τύπου G* (IgG), οι οποίες προσδιορίζονται από τεστ. Οι τροφικές όμως υπερευαισθησίες αποτελούν στην ουσία αλλεργικές αντιδράσεις των τροφών στους ανθρώπους με κλασικότερα συμπτώματα τον κνησμό και τις πεπτικές διαταραχές. Η συμπτωματολογία τους μπορεί να συμπεριλάβει την επιδείνωση χρόνιων φλεγμονών του οργανισμού (π.χ. αρθρίτιδα, χρόνια ρινίτιδα, κλπ) ή να αποτελέσει έδαφος για την ανάπτυξη συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου, δερματοπαθειών κλπ. Σε καμία περίπτωση όμως δεν θα βρούμε επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, που να καταλήγει στο ότι η τροφική υπερευαισθησία, αυτό που κάποιοι εννοούν ως «τροφική δυσανεξία», οδηγεί σε παχυσαρκία και ότι αρκεί να αποβάλλουμε από το διαιτολόγιο τις τροφές που μας υποδεικνύει το τεστ, για να χάσουμε βάρος.
Η θέση του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων είναι ότι κανένα εμπορικό τεστ που κυκλοφορεί στην αγορά (τεστ δυσανεξίας, αλλεργίας, DNA, γενετική ανάλυση τροφιμών ή οποιοδήποτε άλλο) δεν αποτελεί αποτελεσματικό μέσο για την ελάττωση του σωματικού βάρους.”
Διαβάστε τις υπουργικές αποφάσεις για τα τεστ δυσανεξίας και το βιοσυντονισμό:
https://www.ed-de.gr/images/diafora/test_dysanexias/test_dysanexias.pdf
https://www.ed-de.gr/images/diafora/test_dysanexias/biosyntonismos.pdf
Διαβάστε σχετικά με τα τεστ δυσανεξίας:
1. Ανακοίνωση του Π.Σ.Δ.Δ. http://www.hda.gr/anakoinosi-gia-test-poy-yposxontai-to/
2. Με σχετική απόφαση τάξη στη χρήση των τεστ τροφικής δυσανεξίας για αδυνάτισμα βάζει το υπουργείο Υγείας http://health.in.gr/news/healthpolicies/article/?aid=1500097116
3. Επίσημο “χαστούκι” στα τεστ δυσανεξίας http://virus.com.gr/episimo-chastouki-sta-test-disanexias/
4. Ανορθόδοξες δίαιτες: Μέρος Γ http://mantzorou.gr/el/blog/anorthodoxes-diaites-meros-g
* Οι ανοσοσφαιρίνες IgG θα λέγαμε ότι είναι δείκτης "ανοχής" και όχι "δυσανοχής" σε ένα τρόφιμο. Αυξάνονται φυσιολογικά μετά από κατανάλωση τροφής. Αν μετρήσουμε τις ανοσσοφαιρίνες IgG, αυτό που ουσιαστικά θα δούμε είναι τα τρόφιμα που το άτομο έφαγε το τελευταίο χρονικό διάστημα!