Εσείς από πού λαμβάνετε συμβουλές για τη διατροφή σας;
Στις 24 Αυγούστου με υπουργική απόφαση καταστήθηκε παράνομη η διεξαγωγή του βιοσυντονισμού και των τεστ δυσανεξίας, εφόσον δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς πάνω στους οποίους βασίζονται, ενώ και ο τρόπος λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού δεν συνάδει με εκείνους τους ισχυρισμούς.
Αν και μπορούμε να ελπίζουμε ότι οι απάτες των τεστ δυσανεξίας και του βιοσυντονισμού έφτασαν στο τέλος τους, υπάρχουν αρκετές πηγές παραπληροφόρησης του κοινού που πρέπει να ελεγχθούν, συμπεριλαμβανομένων και μη επιστημονικά τεκμηριωμένων διατροφικών συμβουλών από ΜΜΕ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με πηγές άτομα δίχως επίσημη πανεπιστημιακή εκπαίδευση πάνω στην επιστήμη της διαιτολογίας, με αποτέλεσμα να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία των ατόμων.
Με την πληθώρα πληροφοριών που είναι διαθέσιμη σήμερα μερικές φορές είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος πότε μια πληροφορία είναι έγκυρη. Τι πρέπει να προσέχουμε;
1. Οι συμβουλές αποτελούν γρήγορη λύση στο πρόβλημα, πχ. στο αυξημένο σωματικό βάρος. Δυστυχώς, υπάρχουν μαγικές, γρήγορες λύσεις με μακροπρόθεσμα αποτελέσματα!
2. Οι ισχυρισμοί είναι πολύ καλοί για να είναι αληθινοί. Πέρα από τις διαφημίσεις προϊόντων, όπου η υπερβολή είναι αναμενόμενη, έχει παρατηρηθεί ότι αποτελέσματα επιστημονικών περιοδικών έχουν παραφραστεί από αρθρογράφους περιοδικών, με αποτέλεσμα τη διαστρέβλωσή τους, ενώ πολλές φορές γίνεται άλογη γενίκευση των συμπερασμάτων.
3. Οι συμβουλές στηρίζονται σε μια μελέτη. Μια έρευνα ίσον καμία στην επιστήμη, καθώς χρειάζονται αρκετές έρευνες πάνω σε ένα θέμα ώστε να μπορέσει η επιστημονική κοινότητα να καταλήξει σε ένα σαφές συμπέρασμα.
4. Ισχυρισμοί, χωρίς αμφιβολίες. Η επιστήμη εξελίσσεται συνεχώς. Έτσι, ακόμη και τα σαφή συμπεράσματα χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης, με νέες μελέτες, που βοηθούν στην αποσαφήνιση των κενών των προηγούμενων ερευνών.
5. Δηλώσεις που έρχονται σε αντίφαση με συστάσεις από αξιόπιστες επιστημονικές οργανώσεις. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο η προσκόλληση και η διάδοση ισχυρισμών που ουδεμία σχέση έχουν με τη φυσιολογία του οργανισμού μας και τις συστάσεις από παγκόσμιους οργανισμούς.
6. «Καλά» και «κακά» ή «απαγορευμένα» τρόφιμα. Δεν υπάρχουν καλά ή κακά τρόφιμα, μόνο υγιεινή ή μη διατροφή. Μια ισορροπημένη διατροφή περιέχει τρόφιμα πλούσια σε λίπος, ζάχαρη και αλάτι, όπως σοκολάτα ή παγωτό, αλλά σε μικρή ποσότητα και λιγότερο συχνά.
7. Ισχυρισμοί που βασίζονται σε ευχαριστημένους πελάτες ή επωνύμους, χωρίς να παρουσιάζονται με έγκυρα επιστημονικά δεδομένα. Δεν είναι λίγοι οι επώνυμοι που πληρώνονται αδρά για να διαφημίσουν προϊόντα, χωρίς όμως οι ίδιοι να έχουν επιστημονικές γνώσεις πάνω στη διατροφή!
Ποιες μπορεί όμως να είναι οι έγκυρες πηγές ενημέρωσης; Σε ιστοσελίδες διεθνώς αναγνωρισμένων πανεπιστημίων, κρατικών και μη κερδοσκοπικών οργανισμών, θα βρείτε έγκυρα άρθρα από επιστήμονες και ερευνητές, καθώς και συστάσεις πάνω στην υγεία και τη διατροφή.
Όταν διαβάζετε κάποιο βιβλίο ή άρθρο, βεβαιωθείτε ότι ο συγγραφέας είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος. Για την Ελλάδα μπορείτε να βρείτε τη λίστα με τους διαιτολόγους με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος στην ιστοσελίδα του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων (www.hda.gr).
Στο εξωτερικό οι διαιτολόγοι έχουν δίπλα από το όνομά τους τον τίτλο RD ή RDN, ενώ οι εγγεγραμμένοι διατροφολόγοι στο Ην. Βασίλειο θα πρέπει να έχουν τον τίτλο RNutr ή ANutr. Ειδικά στην τηλεόραση βεβαιωθείτε ότι ο ομιλητής δεν έχει σκοπό να διαφημίσει ένα προϊόν. Με λιγοστές εξαιρέσεις για συγκεκριμένους πληθυσμούς, δεν συστήνεται η πρόσληψη συμπληρωμάτων διατροφής, αλλά μια ισορροπημένη διατροφή.
Η παραπληροφόρηση στον τομέα της διαιτολογίας ολοένα και αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. Η έλλειψη ελέγχου των τίτλων που χρησιμοποιούνται από άτομα χωρίς αναγνωρισμένες γνώσεις διαιτολογίας ή με τίτλους από ολιγοήμερα διαδικτυακά σεμινάρια έχει συμβάλλει στην περαιτέρω παραπλάνηση του κοινού ανά τον κόσμο, με αποτέλεσμα να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του κοινού, με την αύξηση των κρουσμάτων νευρικής ορθορεξίας, μέσω του κινήματος του clean eating.
Πώς σαμποτάρουμε την προσπάθειά μας για απώλεια βάρους, ενώ ακολουθούμε το πρόγραμμα;
Η προσπάθεια για απώλεια βάρους απασχολεί πολλούς και είναι από τα κυριότερα θέματα που ασχολούνται τα περιοδικά, τα ιστολόγια και διάφορες ιστοσελίδες. Ακόμη και αν ακολουθούμε ένα πρόγραμμα διατροφής, μπορεί ασυναίσθητα να σαμποτάρουμε την προσπάθειά μας.
Διαβάστε παρακάτω τρεις τρόπους με τους οποίους επηρεάζουμε αρνητικά την έκβαση της προσπάθειάς μας.
1. «Κάνουμε υπομονή» και στερούμαστε αγαπημένα τρόφιμα μέχρι να φτάσουμε στο στόχο μας. Ένα πρόγραμμα διατροφής πέρα από την απώλεια βάρους, έχει ως στόχο την βελτίωση των διατροφικών συνηθειών, έτσι ώστε η απώλεια του βάρους να διατηρηθεί και μετά το πέρας της δίαιτας. Ένα πρότυπο υγιεινής διατροφής δεν αποκλείει κάποιο τρόφιμο ή ομάδα τροφίμων, χωρίς ιατρικό λόγο. Έτσι, τα γλυκά και αλμυρά σνακ έχουν θέση στην διατροφή, αλλά πιο σπάνια και σε μετρημένες μερίδες, για παράδειγμα ένα κομμάτι τούρτα, μια φορά την εβδομάδα. Επίσης, οι υδατάνθρακες είναι απαραίτητοι για τη διατροφή μας, άρα το ψωμί, οι πατάτες, το ρύζι και τα ζυμαρικά δεν αποκλείονται από την διατροφή, αλλά θα πρέπει να καταλαμβάνουν το 1/4 του πιάτου μας, καθημερινά.
2. Δεν κινούμαστε. Στην προσπάθεια για απώλεια βάρους, το μεγαλύτερο ενεργειακό έλλειμμα προέρχεται από την διατροφή. Η άσκηση δημιουργεί ενεργειακό έλλειμμα, αλλά μικρότερο απ’ ό,τι μια υποθερμιδική διατροφή, αλλά μας βοηθάει στην καύση του λίπους και στην διατήρηση της μυϊκής μάζας, που αποτελούν μέρος του στόχου στην απώλεια βάρους. Ακόμη και αν δεν γυμναζόμαστε συστηματικά, η καθημερινή φυσική δραστηριότητα είναι απαραίτητη για τη σωστή απώλεια βάρους και λίπους, αλλά και για την υγεία μας. Με την μη οργανωμένη άσκηση μπορούμε να κάψουμε έως και 600 θερμίδες τη μέρα! Επομένως, εάν δεν έχετε το χρόνο να ασκηθείτε, περπατήστε περισσότερο, ανεβείτε με τις σκάλες, πηγαίνετε μια βόλτα με τα πόδια, ή ασχοληθείτε με τις δουλειές του σπιτιού και του κήπου.
3. Συγκρίνουμε το ρυθμό απώλειας βάρους μας με τον ρυθμό κάποιας φίλης ή φίλου μας. Καθένας έχει το δικό του ρυθμό απώλειας βάρους. Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, δηλαδή οι θερμίδες που χρειαζόμαστε μέσα σε ένα 24ωρο, όταν βρισκόμαστε σε ηρεμία, διαφέρει από άτομο σε άτομο, και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το βάρος, το ύψος, η ηλικία, το φύλο, το ποσοστό του λίπους και της μυϊκής μάζας στο σώμα μας. Επιπλέον, το πόσο δραστήρια είναι η ζωή του καθένα μας, διαφέρει, με αποτέλεσμα ο ρυθμός απώλειας βάρους και λίπους επίσης να διαφέρει. Επομένως, συγκρίνοντας τον ρυθμό απώλειας βάρους μας με το ρυθμό κάποιου άλλου, συγκρίνουμε δύο ανόμοιες καταστάσεις, και το αποτέλεσμα ενδέχεται να μας επηρεάσει αρνητικά, χωρίς λόγο!
Η σαλάτα ως πλήρες γεύμα
Η σαλάτα αποτελεί σημαντικό μέρος ενός πλήρους γεύματος. Μπορεί, όμως, να αποτελέσει και κύριο γεύμα αν κάνουμε τις κατάλληλες προσθήκες!
Ένα πλήρες γεύμα αποτελείται από λαχανικά, μια πηγή πρωτεϊνης & μια πηγή υδατανθράκων, καθώς και καλά λιπαρά. Συνεπώς, για να κάνουμε τη σαλάτα κύριο γεύμα, θα πρέπει να περιέχει τα προαναφερθέντα συστατικά!
Τι μπορούμε να βάλουμε;
Η βάση
Βάση της σαλάτας θα είναι τα λαχανικά της επιλογής μας, είτε ωμά, είτε βραστά και ψητά (πχ. πράσινη σαλάτα, ντοματίνια & ψητά μανιτάρια)!
Η πηγή πρωτεΐνης
Ως πηγή πρωτεΐνης μπορούμε να βάλουμε κοτόπουλο, ψάρι ή θαλασσινό (πχ. τόνο, σολομό, γαρίδες), κρέας, όσπρια (πχ. φακές beluga, ρεβύθια), τυρί ή/και αυγό
Για καλύτερη απορρόφηση του Σιδήρου είναι καλό να αποφεύγουμε τον συνδυασμό πηγών Σιδηρου με γαλακτοκομικά (πχ. κοτόπουλο & τυρί)! Επίσης, για να έχουμε πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, καλό ειναι να συνδυάσουμε τα όσπρια με ψωμί, παξιμάδι κ.α. πηγές αμύλου!
Η πηγή υδατανθράκων
Ως πηγή υδατανθράκων μπορούμε να βάλουμε ψωμί, παξιμάδια, σπιτικά κρουτόν από ψωμί ή κουλούρι, κινόα ή πλιγούρι, καλαμπόκι, ακόμη και όσπρια τα οποία αποτελούν πηγή πρωτεΐνης & υδατανθράκων
Η πηγή καλών λιπαρών
Συνήθως στη σαλάτα προσθέτουμε εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, όμως, μπορούμε να φτιάξουμε και dressing με ελαιόλαδο, ξύδι, μουστάρδα & μέλι.
Επίσης, μπορούμε να έχουμε ως πηγή καλών λιπαρών το αβοκάντο ή/και ξηρούς καρπούς!
Οι συνδυασμοί που μπορούμε να κάνουμε είναι πολλοί! Καλή απόλαυση & να θυμάστε ότι δεν απαγορεύεται κανένα τρόφιμο!
Μπλοκαρισμένος μεταβολισμός: Πως μπορούμε να τον ενεργοποιήσουμε
Έχει μπλοκάρει ο μεταβολισμός σας; Νιώθετε ότι δεν μπορείτε να χάσετε βάρος, όση προσπάθεια και να κάνετε; Ψάχνετε να βρείτε τον τρόπο που θα ξεμπλοκάρει ο μεταβολισμός σας;
Είστε στο σωστό μέρος για να βρείτε την απάντηση!
Πολλοί διαιτώμενοι θεωρούν ότι ο μεταβολισμός τους είναι πολύ αργός ή έχει «μπλοκάρει». Ας πάμε πρώτα να δούμε τι είναι ο μεταβολισμός, και από ποιους παράγοντες επηρεάζεται.
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, όπως ονομάζεται, είναι η ενέργεια (θερμίδες) που χρειάζεται το σώμα για να μπορεί να εκτελέσει τις βασικές του ανάγκες, όπως την αναπνοή, τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, την εγκεφαλική λειτουργία, τις κυτταρικές λειτουργίες και την μεταφορά του αίματος στους ιστούς.
Ο μεταβολισμός λοιπόν, δεν μπορεί να σταματήσει ή να μπλοκάρει!
Ο βασικός μεταβολισμός αποτελεί περί το 60-70% της ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης και εξαρτάται από παράγοντες όπως, το φύλο, την ηλικία, το βάρος, το ύψος, τη σύσταση του σώματος (λίπος και μυϊκή μάζα), και τα γονίδια.
Η ημερήσια ενεργειακή δαπάνη περιλαμβάνει τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, την ενεργειακή δαπάνη για την άσκηση & τις καθημερινές κινήσεις, και την ενεργειακή δαπάνη για την πέψη της τροφής.
Δηλαδή, άτομα με υψηλότερο βάρος έχουν υψηλότερο μεταβολισμό, σε σχέση με άτομα με χαμηλότερο βάρος, ενώ άτομα με υψηλότερη μυϊκή μάζα έχουν υψηλότερο μεταβολισμό, σε σχέση με άτομα με χαμηλότερη μυϊκή μάζα.
Νομίζω ότι έχω αργό μεταβολισμό και γι’ αυτό παχαίνω ή δεν μπορώ να χάσω βάρος!
Αν και πολλές φορές ρίχνουμε το φταίξιμο στον μεταβολισμό, φαίνεται ότι οι άνθρωποι δεν είμαστε καλοί στο να εκτιμούμε πόσες θερμίδες προσλαμβάνουμε μέσω της τροφής και των ποτών και ροφημάτων.
Ακόμη και σε άτομα με υποθυρεοειδισμό, όπου οι θυρεοειδικές ορμόνες είναι ρυθμισμένες, η απώλεια βάρους δεν επηρεάζεται.
Πώς μετράται ο μεταβολισμός;
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός στην καθημερινή πρακτική μπορεί να εκτιμηθεί μέσω εξισώσεων που λαμβάνουν υπόψιν το βάρος, το ύψος, την ηλικία και το φύλο του ατόμου, καθώς και να μετρηθεί μέσω της έμμεσης θερμιδομετρίας, με την μέτρηση της χρήσης του οξυγόνου από τον οργανισμό, με τον αναλυτή βασικού μεταβολικού ρυθμού.
Μετρήστε τον βασικό μεταβολισμό σας στο διαιτολογικό μας γραφείο!
Έχοντας μετρήσει τον μεταβολισμό, μπορούμε να αξιολογήσουμε αν είναι φυσιολογικός, ή είναι «αργός» ή «γρήγορος», σε σχέση με τον εκτιμώμενο από τις εξισώσεις εκτίμησης βασικού μεταβολισμού.
Πώς μπορούμε να αυξήσουμε τον μεταβολισμό, αν ο μεταβολισμός είναι «αργός»;
Αν και κατά καιρούς ακούμε για τρόφιμα, σκευάσματα και ροφήματα που αυξάνουν τον μεταβολισμό, στην πραγματικότητα η άσκηση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αύξηση του βασικού μεταβολικού ρυθμού. Συγκεκριμένα η αερόβια άσκηση χρησιμοποιεί αρκετή ενέργεια (καίει θερμίδες) ενώ οι ασκήσεις ενδυνάμωσης αυξάνουν τον βασικό μεταβολισμό, μέσω της αύξησης της μυϊκής μάζας.
Αναφορικά με την αύξηση της ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης, η οποία περιλαμβάνει τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, την ενεργειακή δαπάνη για την άσκηση και την ενεργειακή δαπάνη για την πέψη της τροφής, και πάλι η άσκηση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Η άσκηση μπορεί να είναι οργανωμένη (πχ. περπάτημα, γυμναστήριο, χορός), ή μη οργανωμένη (πχ. χρήση σκάλας, δουλειές του σπιτιού, κηπουρική).
Δεν υπάρχει τρόπος μέσω της διατροφής να επηρεάσουμε το μεταβολισμό;
Η επίδραση της -πέψης της- τροφής στην ενεργειακή δαπάνη είναι σχετικά μικρή, με την πρωτεΐνη να οδηγεί σε υψηλότερη ενεργειακή δαπάνη για την πέψη σε σχέση με τα λιπαρά και τους υδατάνθρακες, ενώ και τα καυτερά τρόφιμα οδηγούν σε πολύ μικρή και παροδική αύξηση του μεταβολισμού.
Εν κατακλείδι, εάν πιστεύετε ότι ο μεταβολισμός σας έχει μπλοκάρει, εστιάστε στην ποιότητα & ποσότητα των γευμάτων, σνακ και ροφημάτων που καταναλώνετε, και στην άσκηση, ενώ μπορείτε να μετρήσετε τον μεταβολισμό σας σε ένα διαιτολογικό γραφείο!
Πηγές:
- Westerterp KR. Control of energy expenditure in humans. Eur J Clin Nutr. 2017 Mar;71(3):340-344. doi: 10.1038/ejcn.2016.237. Epub 2016 Nov 30. PMID: 27901037.
- Carneiro IP, Elliott SA, Siervo M, Padwal R, Bertoli S, Battezzati A, Prado CM. Is Obesity Associated with Altered Energy Expenditure? Adv Nutr. 2016 May 16;7(3):476-87. doi: 10.3945/an.115.008755. PMID: 27184275; PMCID: PMC4863259.
- Calcagno M, Kahleova H, Alwarith J, Burgess NN, Flores RA, Busta ML, Barnard ND. The Thermic Effect of Food: A Review. J Am Coll Nutr. 2019 Aug;38(6):547-551. doi: 10.1080/07315724.2018.1552544. Epub 2019 Apr 25. PMID: 31021710.
- Speakman JR, Selman C. Physical activity and resting metabolic rate. Proc Nutr Soc. 2003 Aug;62(3):621-34. doi: 10.1079/PNS2003282. PMID: 14692598.