Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 26-30 Μαρτίου 2018
1. Έχετε ακούσει για τα τεστ δυσανεξίας;
Γνωρίζετε ότι δεν έχουν καμία επιστημονική βάση, ενώ υπάρχουν και σχετικές υπουργικές αποφάσεις;
Κρατήστε τα χρήματά σας, και αγοράστε περισσότερα φρούτα, και λαχανικά, ή έναν διάδρομο για άσκηση στο σπίτι!
Διαβάστε το άρθρο μου εδώ.
2. Πολλές φορές ακούμε για τα "superfoods", και ξεχνάμε τα δικά μας σούπερ τρόφιμα, όπως το ταχίνι!
Θρεπτικό, με καλά λιπαρά, πρωτεΐνη και ασβέστιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως, ειδικά κατά τη διάρκεια της νηστείας!!!
Διαβάστε εδώ πώς μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε σε διάφορες συνταγές!
Εσείς πώς το καταναλώνετε συνήθως;
3. Διαβάστε εδώ για τη διατροφή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης!
Πόσο πρέπει να τρώει η έγκυος; Τι πρέπει να τρώει και τι πρέπει να προσέξει ή να αποφύγει;
4. Έχετε δοκιμάσει μους σοκολάτας με αβοκάντο; Δοκιμάστε αυτή την υπέροχη, νηστίσιμη συνταγή από τον Άκη Πετρετζίκη!
5. Γεμιστές μελιτζάνες με… φακές!!! Μια διαφορετική νηστίσιμη συνταγή από τη Minimalist Baker!
Πόσες φορές μπορώ να φάω ψωμί μεσα στη μέρα;
Οι πηγές υδατανθράκων και δή το ψωμί αποτελούν από τα πλέον παρεξηγημένα και δαιμονοποιημένα τρόφιμα, ειδικά όσον αφορά το σωματικό βάρος. Μάλιστα, δεν είναι λίγα τα διατροφικά σχήματα για απώλεια βάρους που αποκλείουν τους υδατάνθρακες, και τους παρουσιάζουν ως “παχυντικούς”. Συνεπώς, το κοινό, ακούγοντας και διαβάζοντας για χρόνια τις υποτιθέμενες αρνητικές επιδράσεις των υδατανθράκων τους αποφεύγει και προσπαθεί να μειώσει την πρόσληψή τους μεσα στη μέρα.
Μια ερώτηση που συχνά λαμβάνουμε οι διαιτολόγοι-διατροφολόγοι είναι αν κάποιος μπορεί να φάει ψωμί περισσότερες από μια φορές μέσα στη μέρα.
Οι υδατάνθρακες αποτελούν το καλύτερο και κυριότερο “καύσιμο” του οργανισμού μας, ενώ λόγω του ότι η αποθήκη υδατανθράκων στο σώμα μας είναι μικρή σε σχέση με το αποθηκευμένο λίπος (περί τις 1.800 - 2.000 θερμίδες ενέργειας, ή αρκετό καύσιμο για 90 έως 120 λεπτά συνεχούς, έντονης δραστηριότητας), συστήνεται η επαρκής και τακτική τους κατανάλωση μέσα στη μέρα.
Μάλιστα, οι οδηγίες διατροφής ανά τον κόσμο συστήνουν την πρόσληψη υδατανθράκων σε ποσοστά άνω του 50% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων. Στη Μεσογειακή Διατροφή, το στάνταρ της υγιεινής διατροφής, οι πηγές αμύλου, όπως το ψωμί, τα σιτηρά, το ρύζι, και τα ζυμαρικά, βρίσκονται στη βάση της πυραμίδας. Παράλληλα, συστήνεται το 1/4 του πιάτου μας να αποτελείται από μια πηγή υδατανθράκων, και να συμπληρώνεται κατά το 1/4 από μια πηγή (άπαχης) πρωτεϊνης και το υπόλοιπο 1/2 από λαχανικά.
Πέρα από το γεγονός ότι το ψωμί αποτελεί μια καλή πηγή ενέργειας και βασικό τρόφιμο στη χώρα μας, το ψωμί, και ειδικά το ψωμί από ολικής άλεσης άλευρα, αποτελεί πηγή θρεπτικών συστατικών (συμπεριλαμβανομένων βιταμινών συμπλέγματος Β, Μαγνήσιο, Ψευδάργυρο, αντιοξειδωτικών) και φυτικών ινών. Το ψωμί υψηλό σε φυτικές ίνες, ή με άλευρα από όσπρια οδηγούν σε μεγαλύτερο κορεσμό.
Οι μελέτες δείχνουν ότι πρότυπα διατροφής με κατανάλωση ψωμιού ολικής άλεσης δεν σχετίζονται με αύξηση του σωματικού βάρους. Αυτό φυσικά, δεν σημαίνει ότι όσο και να φάμε, δεν θα έχει επίδραση στο σωματικό βάρος, καθώς όπως και όλα τα τρόφιμα εξάλλου, το ισοζύγιο ενέργειας είναι αυτό που παίζει ρόλο στον έλεγχο του βάρους. Επιδημιολογικές μελέτες μάλιστα, δείχνουν ότι η κατανάλωση ψωμιού ολικής άλεσης σχετίζεται με καλύτερες διατροφικές συνήθειες και χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγειακά νοσήματα και θνησιμότητα, και μετα-ανάλυση μελετών δείχνει οτι η κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο και θνησιμότητα, μεταξύ άλλων.
Μέσα στη μέρα, χρειαζόμαστε αρκετή ποσότητα υδατανθράκων, η οποία μπορεί να προέρχεται από πηγές αμύλου, όπως το ψωμί, τα δημητριακά, το ρύζι και τα ζυμαρικά. Είναι προτιμότερο να επιλέγουμε προϊόντα ολικής άλεσης (όχι απλώς με αλεύρι ολικής άλεσης), δηλαδή εκείνα στα οποία θα δουμε στα συστατικά ότι τα άλευρα που χρησιμοποιήθηκαν είναι μόνο ολικής άλεσης.
Συνεπώς, μπορούμε να επιλέξουμε το ψωμί ως πηγή υδατανθράκων για περισσότερα από ένα γεύματα, καθώς δεν τίθεται πρόβλημα για το σωματικό μας βάρος ή πρόβλημα υγείας. Από την άλλη, η ποικιλία τροφίμων στη διατροφή μας είναι σημαντική για την πρόσληψη πληθώρας θρεπτικών συστατικών, και απόλαυση διαφορετικών γεύσεων.
Πηγές:
Bautista-Castaño I, Serra-Majem L. Relationship between bread consumption, body weight, and abdominal fat distribution: evidence from epidemiological studies. Nutr Rev. 2012 Apr;70(4):218-33. doi: 10.1111/j.1753-4887.2012.00454.x.
Aune D, Keum N, Giovannucci E, Fadnes LT, Boffetta P, Greenwood DC, Tonstad S, Vatten LJ, Riboli E, Norat T. Whole grain consumption and risk of cardiovascular disease, cancer, and all cause and cause specific mortality: systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies. BMJ. 2016 Jun 14;353:i2716. doi: 10.1136/bmj.i2716.
Το άρθρο μου δημοσιεύτηκε αρχικά στο Fitness Motivation Hellas
Από τι τεστ θα περάσω πριν την απώλεια βάρους;
Τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμού, τεστ DNA, τεστ ομάδας αίματος και άλλα τεστ καλούνται να περάσουν επίδοξοι διαιτώμενοι. Άραγε η απώλεια βάρους είναι τόσο δύσκολη και περίπλοκη; Πριν από αυτά τα τεστ δεν μπορούσαμε να χάσουμε βάρος, δεν μπορούσαμε να είμαστε υγιείς;
Κατά καιρούς ακούμε για τα παραπάνω τεστ, αλλά και άλλες δοκιμασίες, όπως η αποτοξίνωση, ότι είναι απαραίτητα πρι την έναρξη της απώλειας βάρους. Όμως, κανένα από αυτά τα τεστ δεν είναι απαραίτητα, ούτε συστήνονται για την απώλεια βάρους. Μάλιστα, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διαιτολόγων-Διατροφολόγων αναφέρει ότι “κανένα εμπορικό τεστ που κυκλοφορεί στην αγορά (τεστ δυσανεξίας, αλλεργίας, DNA, γενετική ανάλυση τροφιμών ή οποιοδήποτε άλλο) δεν αποτελεί αποτελεσματικό μέσο για την ελάττωση του σωματικού βάρους”.
Συγκεκριμένα, τα τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμού δεν είναι επιστημονικώς τεκμηριωμένα, ενώ δεν συμβαδίζουν με τη φυσιολογία του σώματός μας. Δεν υπάρχουν τρόφιμα των οποίων η κατανάλωση θα μας οδηγήσει αυτόματα σε απώλεια βάρους, ενώ οι τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίας ουδεμία σχέση έχουν με την απώλεια και την πρόσληψη βάρους. Η χρήση των τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμού απαγορεύεται μέσω δύο σχετικών ΦΕΚ του Υπουργείου Υγείας, από το 2016.
Η ανάλυση του γενετικού υλικού, δηλαδή του DNA έχει κάνει μεγάλα άλματα τα τελευταία χρόνια. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι είμαστε σε θέση να δίνουμε συμβουλές διατροφής, ανάλογα με το DNA του κάθε ανθρώπου. Υπολογίζεται ότι μάλλον σε 15 χρόνια μπορεί να είμαστε στη θέση αυτή. Μάλιστα, τα εμπορικά τεστ DNA που γίνονται σήμερα αναλύουν μερικά από τα γονίδιά μας, και ερευνητές δεν συστήνουν τη χρήση τους. Επιπλέον, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν πέρα από τα γονίδιά μας, και το περιβάλλον, δηλαδή τον τρόπος ζωής μας. Επιπλέον, στο σώμα μας ζουν και άλλοι μικροοργανισμοί, το μικροβίωμα του εντέρου! Παράλληλα, πρέπει να συμπεριλάβουμε και τα νέα δεδομένα της μεταβολομικής! Δηλαδή, το να γνωρίζουμε γονιδίωμά μας δεν αρκεί!
Υπάρχει κάποιο τεστ που πρέπει να περάσουμε πριν την έναρξη της προσπάθειας απώλειας βάρους;
Είναι πολύ σημαντικό πριν την επίσκεψη στον αδειούχο διαιτολόγο-διατροφολόγο να έχουμε κάνει αιματολογικές και άλλες σχετικές εξετάσεις, έτσι ώστε να διαγνωστεί τυχόν έλλειψη θρεπτικού συστατικού (πχ. έλλειψη Σιδήρου, βιταμινής D, βιταμίνης Β12 ) ή ασθένεια που σχετίζεται ή όχι με τη διατροφή (πχ. υποθυρεοειδισμός, προ-διαβήτης ή διαβήτης, δυσλιπιδαιμία ή καρδιαγγειακά νοσήματα).
Έτσι, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος θα μπορέσει να βοηθήσει το άτομο να βελτιώσει μέσω της διατροφής, και ενδεχομένως με συμπληρώματα διατροφής (πχ. συμπλήρωμα Σιδήρου) τα επίπεδα των θρεπτικών συστατικών. Σε περίπτωση ασθένειας, ο διαιτολόγος-διατροφολόγος θα συστήσει τις απαραίτητες αλλαγές στη διατροφή, σύμφωνα με την έρευνα και τις οδηγίες που συστήνουν οργανισμοί υγείας, ανάλογα με την κάθε νόσο ή παράγοντα/ες κινδύνου για νοσήματα.
Συνεπώς, τα διάφορα τεστ που ακούμε πολλές φορές, ως μαγικές ή μοναδικές λύσεις για ανώδυνο και πληρως εξατομικευμένο αδυνάτισμα δεν συνάδουν με την πραγματικότητα. Τα χρήματα που θα δίνατε σε τέτοια τεστ μπορείτε να τα διαθέσετε σε φρούτα και λαχανικά, ή σε ένα όργανο γυμανστικής ή ακόμη και σε ένα ταξίδι για να εξερευνήσετε (περπατώντας) ένα νέο μέρος!
Διαβήτης Κύησης και Διατροφή
Ο διαβήτης κύησης αποτελεί έναν τύπο σακχαρώδους διαβήτη, που διαγιγνώσκεται στο δεύτερο ή το τρίτο τρίμηνο κύησης, σε άτομα που δεν είχαν διαβήτη προ εγκυμοσύνης. Μετά τον τοκετό, ο διαβήτης κύησης υποχωρεί, συνήθως. Παγκοσμίως, μια στις 6 γυναίκες θα διαγνωστούν με διαβήτη κύησης.
Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης του διαβήτη κύησης είναι:
- Υπερβάλλον σωματικό βάρος
- Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
- Προηγούμενη κύηση με βρέφος που ζύγισε πάνω από 4,5 κιλά
- Προηγούμενη κύηση με διαβήτη κύησης
- Ηλικία άνω των 40 ετών
- Εθνικότητα (καταγωγή από Μ. Ανατολή, Ν. Ασία, Αφρική, Αφρο-Καραϊβική)
- Γαστρικό by-pass ή άλλη επέμβαση απώλειας βάρους
Οι επιπτώσεις του διαβήτη κύησης είναι:
- Γέννηση μεγάλου νεογνού (μακροσωμία) που αυξάνει τον κίνδυνο δυσκολιών στον τοκετό, πρόκλησης τοκετού, ή καισαρικής τομής
- Πολυάμνιο (υπερβάλλον αμνιακό υγρό)
- Πρόωρος τοκετός
- Προεκλαμψία
- Υπογλυκαιμία ή ίκτερος του νεογνού μετά τη γέννηση
- Θνησιγένεια (σπάνια)
Παράλληλα, υπάρχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία της μητέρας και του παιδιού.
Οι πρόσφατες συστάσεις του American Diabetes Association (2022) αναφέρουν οτι οι γυναίκες που επιθυμούν να μείνουν έγκυες και έχουν παράγοντες κινδύνου εμφάνισης διαβήτη κύησης θα πρέπει να ελεγχθούν για διαβήτη. Οι γυναίκες υψηλού κινδύνου για διαβήτη κύησης θα πρέπει να ελεγχθούν πριν την 15η εβδομάδα κύησης, ενώ όλες οι γυναίκες θα πρέπει να ελεγχθούν κατά την πρώτη επίσκεψη για τον έλεγχο της εγκυμοσύνης.
Μη φυσιολογικός μεταβολισμός της γλυκόζης ορίζεται όταν η γλυκόζη νηστείας είναι 110–125 mg/dL ή η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη 5,9–6,4%.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, στην 24-28η εβδομάδα θα πρέπει να γίνει έλεγχος για διάγνωση διαβήτη κύησης μέσω της δοκιμασίας ανοχής στη γλυκόζη. Γυναίκες με διαβήτη κύησης, θα πρέπει να ελεγχθούν ξανά στις 4-12 εβδομάδες μετά τον τοκετό, μέσω της δοκιμασίας ανοχής στη γλυκόζη, και να ελέγχονται ανά τριετία για εμφάνιση προδιαβήτη ή διαβήτη. Γυναίκες με ιστορικό διαβήτη κύησης που εμφανίζουν προδιαβήτη θα πρέπει να αναλάβουν δράση για την πρόληψη μετάπτωσης σε διαβήτη τύπου ΙΙ, με αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση) και μετφορμίνη.
Για την διάγνωση του διαβήτη κύησης γίνεται η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη. Γι’ αυτή την ιδιαίτερα σημαντική εξέταση υπάρχει συγκεκριμένο πρωτόκολλο προετοιμασίας, η τήρηση του οποίου είναι απαραίτητη για να έχουμε σωστή διάγνωση ή αποκλεισμό του διαβήτη κύησης.
Τα αποτελέσματα της καμπύλης γλυκόζης επηρεάζονται από παράγοντες όπως την πρόσληψη υδατανθράκων και τη διάρκεια νηστείας που προηγείται της εξέτασης, την ώρα της ημέρας που διεξάγεται το τεστ (θα πρέπει να γίνει πρωί) και την πρόσληψη υδατανθράκων ή τη φυσική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Τις τρεις ημέρες πριν από την δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη, η διατροφή θα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 150 γραμμάρια υδατανθράκων ημερησίως (ποσότητα ίση με 3 φρούτα και 3 φέτες ψωμί και 1 φλιτζάνι ζυμαρικά και 20 γρ παξιμάδι). Στην εγκυμοσύνη χρειάζονται το λιγότερο 175 γραμμάρια υδατανθράκων ημερησίως, επομένως δεν χρειάζεται να γίνουν ιδιαίτερες αλλαγές στη διατροφή κατά αυτές τις μέρες. Η έγκυος θα πρέπει να είναι νηστική για 8 ώρες, αλλά όχι πάνω από 14 ώρες πριν την δοκιμασία. Επίσης, θα πρέπει να μην καπνίσει και να μην καταναλώσει ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη.
Η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη προγραμματίζεται το πρωί και διαρκεί 2 ώρες. Η εξέταση ξεκινά με μέτρηση σακχάρου νηστείας, και έπειτα το άτομο καταναλώνει ένα ρόφημα που περιέχει 75 γραμμάρια γλυκόζης. Τα επίπεδα γλυκόζης μετρώνται ξανά σε 1 και 2 ώρες.
Τα όρια γλυκόζης κατά την κύηση δεν θα πρέπει να ξεπερνούν:
- Γλυκόζη νηστείας: 95 mg/dl
- Γλυκόζη 1 ώρα μετά τη λήψη 75γρ γλυκόζης: 180 mg/dl
- Γλυκόζη 2 ώρες μετά τη λήψη 75γρ γλυκόζης: 153 mg/dl
Σε περίπτωση διάγνωσης διαβήτη κύησης, θα πρέπει τα επίπεδα γλυκόζης να ελέγχονται σε καθημερινή βάση (πρωί, πριν και μετά τα γεύματα), και να γίνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση). Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και φυσική δραστηριότητα) είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της αντιμετώπισης του διαβήτη κύησης και απαραίτητες. Η διατροφή θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη και σε συνεργασία με διαιτολόγο-διατροφολόγο.
Οι στόχοι για τον γλυκαιμικό έλεγχο έχουν ως εξής:
- Πριν τα γεύματα: ≦95 mg/dl
- 1 ώρα μετά το γεύμα: ≦140 mg/dl
- 2 ώρες μετά το γεύμα: ≦120 mg/dl
Σε περίπτωση που δεν αρκούν αυτές οι αλλαγές, περνάμε σε αγωγή με ινσουλίνη.
Πιο αναλυτικά για τη διατροφή, πρέπει να είναι επαρκής σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά για την έγκυο και τη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου. Οι οδηγίες για τη διατροφή της εγκύου με διαβήτη κύησης δεν διαφέρουν σε σχέση με τις οδηγίες για τα υγιή άτομα, καθώς συστήνεται μια πλήρη ισορροπημένη διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή.
Αναφορικά με την ποιότητα της διατροφής, σημασία δίνεται στη σωστή κατανομή των υδατανθράκων μέσα στη μέρα, με κατάλληλους συνδυασμούς για την πιο ομαλή αύξηση του σακχάρου στο αίμα (συνδυάζονται πάντα με πηγές καλών λιπαρών ή/και πρωτεΐνης), στην προτίμηση σε τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες. Παράλληλα, εστιάζουμε στην ποιότητα των λιπαρών, με μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων (πχ. βούτυρο, λάδι καρύδας, φοινικέλαιο, αλλαντικά, λίπη/πέτσα κρεάτων) και έμφαση στην πρόσληψη ακόρεστων λιπαρών (πχ. ψάρι, εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηροί καρποί και σπόροι). Φυσικά, συνεχίζουν να ισχύουν οι συστάσεις για την συμπληρωματική αγωγή με φολικό οξύ, και βιταμίνη D, ενώ έμφαση δίνεται και στην επαρκή διαιτητική πρόσληψη και άλλων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών, όπως ο Σίδηρος και το Ασβέστιο.
Πηγές:
- Mantzorou M, Papandreou D, Pavlidou E, Papadopoulou SK, Tolia M, Mentzelou M, Poutsidi A, Antasouras G, Vasios GK, Giaginis C. Maternal Gestational Diabetes Is Associated with High Risk of Childhood Overweight and Obesity: A Cross-Sectional Study in Pre-School Children Aged 2–5 Years. Medicina. 2023; 59(3):455. https://doi.org/10.3390/medicina59030455
- Saravanan, P.; Diabetes in Pregnancy Working Group; Maternal Medicine Clinical Study Group; Royal College of Obstetricians and Gynaecologists UK. Gestational diabetes: Opportunities for improving maternal and child health. Lancet Diabetes Endocrinol. 2020, 8, 793–800.
- American Diabetes Association Professional Practice Committee; 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes—2022. Diabetes Care 1 January 2022; 45 (Supplement_1): S17–S38. https://doi.org/10.2337/dc22-S002
- Nuha A. ElSayed, Grazia Aleppo, Vanita R. Aroda, Raveendhara R. Bannuru, Florence M. Brown, Dennis Bruemmer, Billy S. Collins, Marisa E. Hilliard, Diana Isaacs, Eric L. Johnson, Scott Kahan, Kamlesh Khunti, Jose Leon, Sarah K. Lyons, Mary Lou Perry, Priya Prahalad, Richard E. Pratley, Jane Jeffrie Seley, Robert C. Stanton, Robert A. Gabbay; on behalf of the American Diabetes Association, 15. Management of Diabetes in Pregnancy: Standards of Care in Diabetes—2023. Diabetes Care 1 January 2023; 46 (Supplement_1): S254–S266. https://doi.org/10.2337/dc23-S015
- McIntyre, H.D., Catalano, P., Zhang, C. et al. Gestational diabetes mellitus. Nat Rev Dis Primers 5, 47 (2019). https://doi.org/10.1038/s41572-019-0098-8
- Sheiner E. Gestational Diabetes Mellitus: Long-Term Consequences for the Mother and Child Grand Challenge: How to Move on Towards Secondary Prevention? Front Clin Diabetes Healthc. 2020 Nov 4;1:546256. doi: 10.3389/fcdhc.2020.546256. PMID: 36993989; PMCID: PMC10041873.