Διατροφή και Αντιμετώπιση του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου ΙΙ
Σε προηγούμενη ανάρτηση μιλήσαμε για το ρόλο της διατροφής στην πρόληψη του διαβήτη τύπου ΙΙ (ΣΔΙΙ). Σε αυτή την ανάρτηση θα μιλήσουμε για τον ρόλο της στην αντιμετώπισή του.
Οι επιπτώσεις του σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ στην υγεία είναι αθροισιτκές και επεκτείνονται στα αγγεία οδηγώντας σε καρδιαγγεικά νοσήματα, νευροπάθειες και νεφροπάθειες, μειώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η θεραπεία στον διαβήτη τύπου ΙΙ αποτελείται από αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση), αντιδιαβητικά φάρμακα και ενδεχομένως ινσουλίνη σε προχωρημένο στάδιο της νόσου.
Η διατροφή αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της αντιμετώπισης του ΣΔΙΙ, καθώς βοηθάει στον γλυκαιμικό έλεγχο και μπορεί να οδηγήσει σε μικρότερη δόση αντιδιαβητικών φαρμάκων ή/και ινσουλίνης, ενώ παίζει σημαντικό ρόλο και στην πρόληψη και καθυστέρηση των επιπτώσεων του ΣΔΙΙ στην υγεία.
Συγκεκριμένες οδηγίες για τη σύσταση της διατροφής αναφορικά με τα μακροθρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λιπαρά) δεν υπάρχουν. Για το λόγο αυτό συστήνεται εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής, στα πλαίσια μιας υγιεινής διατροφής, ανάλογα με τις ανάγκες, τον τρόπο ζωής, την κουλτούρα, και τους στόχους για την ρύθμιση του διαβήτη.
Ο οργανισμός NICE του Ην. Βασιλείου συστήνει μια διατροφή υψηλη σε φυτικές ίνες, τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δέικτη, γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά & λιπαρό ψάρι. Λόγω του αυξημένου κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων, προσοχή πρέπει να δοθεί και στην ποιότητα του καταναλισκόμενου λίπους. Η πρόσληψη κορεσμένου λίπους πρέπει να περιοριστεί, και των τρανς λιπαρών να ελαχιστοποιηθεί, με αντικατάσταση του με ακόρεστο λίπος, κυρίως μονοακόρεστα λιπαρά, τα οποία βρίσκονται σε πληθώρα στο ελαιόλαδο, το αβοκάντο τους ξηρούς καρπούς και σπόρους. Το αλκοόλ πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο, όχι πάνω από ένα ποτό για γυναίκες και δύο για τους άνδρες ημερησίως. Τα μη θερμιδικά γλυκαντικά μπορούν να χρησιμοποιούν προς αντικατάσταση των ελευθέρων σακχάρων, ενώ προσοχή πρέπει να δοθεί στην πρόσληψη ελευθέρων σακχάρων. Συστήνεται η πρόσληψη ελευθέρω σακχάρων να μην ξεπερνά το 5% των ημερήσιων προσλαμβανόμενων θερμίδων! O NICE συστήνει επίσης την αποφυγή προϊόντων που διαφημίζονται για άτομα με ΣΔΙΙ.
Ένα διατροφικό πρότυπο που συστήνεται είναι η Μεσογειακή Διατροφή, καθώς μελέτες και μετα-αναλύσεις έχουν δείξει ότι σχετίζεται με καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά τον γλυκαιμικό και λιπιδαιμικό έλεγχο, καθώς και στον κίνδυνο εμφάνισης καρδειαγκειακών νοσημάτων σε σχέση με δίαιτες χαμηλών σε υδατάνθρακες και λιπαρά, ακόμη και χωρίς απώλεια βάρους. Επίσης, μεγαλύτερη προσκόλληση στη ΜΔ σχετίζεται με καλύτερο γλυκαιμικό και λιπιδαιμικό έλεγχο, έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και του βάρους, ενώ θεωρείται οτι η ευεργετική δράση της οφείλεται στη συνεργιστική δράση των συστατικών των τροφίμων, και όχι σε ξεχωριστά τρόφιμα.
Άλλη μια διατροφική μέθοδος που μελετάται για τον γλυκαιμικό έλεγχο είναι οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων, οι οποίες φαίνεται οτι έστω βραχυπρόθεσμα οδηγούν σε μεγαλύτερη απώλεια βάρους, και μεγαλύτερη μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σε σχέση με άλλα διατροφικά πρότυπα, αν και η μείωση αυτή δεν φαίνεται να διαρκεί μακροπρόθεσμα. Βέβαια οι μέχρι τώρα μελέτες αφορούν μικρό αριθμό συμμετεχόντων, ενώ παρούσες μετααναλύσεις δεν δείχνουν οτι αυτά τα διατροφικά πρότυπα υπερτερούν έναντι της ΜΔ. Παράλληλα, οργανισμοί τονιζουν την ανάγκη για περαιτέρω μελέτες πάνω σε αυτά τα διατροφικά σχήματα, καθώς παράλληλα με τον γλυκαιμικό έλεγχο έμφαση πρέπει να δίνεται και στον λιπιδαιμικό έλεγχο και στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.
Η διαχείρηση του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους είναι επίσης σημαντική για τον γλυκαιμικό έλεγχο, ενώ παράλληλα μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη. Ο American Diabetes Association (ADA) συστήνει την απώλεια βάρους κατά 5% σε διάστημα εξαμήνου, με ρυθμό 500-750 γραμμάρια την εβδομάδα, ενώ ο NICE συστήνει απώλεια βάρους της τάξης του 5-10%. Η απώλεια βάρους συστήνεται να γίνεται με εξατομικευμένη διατροφή, άσκηση, και συμπεριφοριστική θεραπεία. Σημαντική είναι φυσικά η διατήρηση της απώλειας βάρους.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, βραχυπρόθεσμη χρήση δίαιτών πολύ χαμηλών θερμίδων συστήνεται υπό διαιτολογική και ιατρική παρακολούθηση, σε ιατρικά κέντρα. Φαρμακολογική θεραπεία για απώλεια βάρους συστήνεται σε ορισμένες περιπτώσεις μαζί με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αναφορικά με τη μεταβολική χειρουργική, συστήνεται να γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα με τη συνεργασία διεπιστημονικής ομάδας. Μάλιστα, υπάρχει και συγκεκριμένος αλγόριθμος για την επιλογή ασθενών που θα βοηθηθούν από τις επεμβάσεις ως προς την αντιμετώπιση του ΣΔΙΙ.
Σύμφωνα με τον ADA άτομα στο στάδιο του προ-διαβήτη ή άτομα με διαγνωσμένο διαβήτη θα πρέπει να επισκεφτούν διαιτολόγο-διατροφολόγο.
Χρήσιμες πηγές:
- Standards of Medical Care in Diabetes
- A network meta-analysis on the comparative efficacy of different dietary approaches on glycaemic control in patients with type 2 diabetes mellitus
- A journey into a Mediterranean diet and type 2 diabetes: a systematic review with meta-analyses
- NICE
- Impact of a Mediterranean Dietary Pattern and Its Components on Cardiovascular Risk Factors, Glucose Control, and Body Weight in People with Type 2 Diabetes: A Real-Life Study.
- Twelve-month outcomes of a randomized trial of a moderate-carbohydrate versus very low-carbohydrate diet in overweight adults with type 2 diabetes mellitus or prediabetes
- Effect of dietary carbohydrate restriction on glycemic control in adults with diabetes: A systematic review and meta-analysis.
Τι πρωινό θα επιλέξουμε τη Σαρακοστή;
Τις περιόδους νηστείας άλλοι νηστεύουν και άλλοι όχι ή πολλοί νηστεύουν επιλεκτικά κάποια τρόφιμα. Τις περιόδους αυτές αναρωτιέται κανείς τι μπορεί να φάει και να μαγειρέψει, ώστε να είναι και θρεπτικό και χορταστικό!
Αναφορικά με το πρωινό, τα πιο σύνηθη πρωινά (τοστ ή γάλα με δημητριακά) αποκλείονται. Τι μπορεί να φάει για πρωινό κάποιος που νηστεύει;
Αρχικά είναι σημαντικό να αναφέρω ότι γάλα μπορεί να αντικατασταθεί από υποκατάστατα γάκακτος όπως είναι τα ροφήματα αμυγδάλου, σόγιας, καρύδας ή βρώμης. Τα ροφήματα αυτά μάλιστα είναι εμπλουτισμένα με ασβέστιο και βιταμίνες. Αν και η θρεπτική τους αξία δεν συγκρίνεται με την υψηλή διατροφική αξία του γάλακτος αποτελούν χρήσιμα υποκατάστατα κατά τη νηστεία ή για άτομα που δεν προτιμούν το γάλα.
Επίσης, το τυρί μπορεί να αντικατασταθεί από τυρί σόγιας. Στο εμπόριο κυκλοφορεί ποικιλία νηστίσιμων τυριών, όμως περιέχουν αρκετό αλάτι (1 γραμμάριο ανά φέτα!!!) και δεν περιέχουν καθόλου πρωτεΐνη. Αντιθέτως, το τυρί σόγιας περιέχει αρκετές πρωτεΐνες. Αν αγοράζετε συσκευασμένο νηστίσιμο τυρί ελέξγτε την ετικέτα για τη διατροφική αξία και προέλευση του τυριού, δηλαδή από τι συστατικά είναι φτιαγμένο.
Εάν φτιάχνετε σπιτικά κουλουράκια ή κέικ για πρωινό μπορείτε να αντικαταστήσετε το βούτυρο με μαργαρίνη ή ελαιόλαδο.
Τι άλλο μπορείτε να επιλέξετε για πρωινό;
- Ψωμί με ταχίνι και μέλι (και φρούτο/μπανάνα)
- Ψωμί με φυστικοβούτυρο (και φρούτο/μπανάνα)
- Χυλός βρώμης με υποκατάστατο γάλακτος (γάλα σόγιας, γάλα καρύδας, γάλα αμυγδάλου), συνοδευόμενος με ξηρούς καρπούς και φρούτα
- Σπιτικές μπάρες δημητριακών με βρώμη και ξηρούς καρπούς (οι περισσότερες συνταγές είναι νηστίσιμες)
- Νηστίσιμα σπιτικά κουλουράκια και 1 φρούτο
- Κουλούρι Θεσ/νίκης και 1 φρούτο
-Τοστ ή αραβική πίτα με τυρί σόγιας (να αναγράφει τυρί σόγιας η συσκευασία, και όχι απλώς νηστίσιμο τυρί), και λαχανικά της επιλογής σας
-Τοστ ή αραβική πίτα με χούμους και λαχανικά της επιλογής σας
Τι θα φάμε την Κυριακή του Πάσχα;
Για όσους νηστεύουν, η Κυριακή του Πάσχα είναι η ημέρα που υπερκαταναλώνουν τα τρόφιμα που στερήθηκαν το προηγούμενο διάστημα, ενώ για τους υπόλοιπους άλλη μια μέρα γιορτής, ευκαιρία με φαγητό και ποτό με οικογένεια και φίλους.
Λόγω του ότι πληθώρα τροφίμων όπως κρέας, γαλακτοκομικά και λίπος δεν ήταν μέρος του διαιτολογίου για τις τελευταίες 40 ημέρες, καλό είναι να υπάρχει σταδιακή επανεισαγωγή λιπαρών τροφίμων και γλυκών. Η μαγειρίτσα το βράδυ της Ανάστασης αποτελεί μέρος της σταδιακής επανεισαγωγής του κρέατος, ενώ την ημέρα του Πάσχα καλό είναι να έχουμε ποικιλία στο πιάτο μας και να μην εστιάσουμε μόνο στο κρέας, προς αποφυγή γαστρεντερικών ενοχλήσεων (γαστρίτιδα, γαστροισοφαγική παλινδρόμηση, διάρροιες κ.α.). Ειδικά για άτομα που δεν κατανάλωναν ελαιόλαδο και είχαν πολύ χαμηλή πρόσληψη λιπαρών το προηγούμενο διάστημα συστήνεται να μην καταναλώσουν μεγάλη ποσότητα λιπαρών προς αποφυγή πιθανής χολοκυστίτιδας ή ακόμη και οξείας παγκρεατίτιδας.
Συγκεκριμένα, γεμίστε το μισό πιάτο με σαλάτα, το 1/4 με μια πηγή υδατανθράκων (πχ. ρύζι, ψωμί, ζυμαρικά) και το 1/4 με πηγή πρωτεΐνης (πχ. κρέας, κοτόπουλο, αυγό). Γεμίζοντας το πιάτο μας με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο λαμβάνουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός μας, αλλά χορταίνουμε περισσότερο. Φυσικά, δεν ξεχνάμε να αφήσουμε και χώρο για γλυκό!
Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού προσέχει τη διατροφή του με σκοπό την απώλεια βάρους. Συνήθως, τα άτομα μένουν νηστικά, για να “κάνουν οικονομία στις θερμίδες”, όμως λόγω της αυξημένης πείνας οδηγούνται, όπως είναι λογικό στην υπερφαγία. Για το λόγο αυτό, καλό είναι η μέρα να ξεκινά με πρωινό. Μάλιστα, επειδή τις μέρες των εορτών ξεχνάμε τα φρούτα, το πρωινό είναι μια ευκαιρία να καταναλώσουμε φρούτα πχ. μαζί με 1 φέτα τσουρέκι ή με γιαούρτι!
Αν και η προσμονή για τα Πασχαλινά εδέσματα είναι μεγάλη, καλό είναι να μην παρασυρθούμε από τα τρόφιμα και να θυμόμαστε ότι το Πασχαλινό τραπέζι είναι ευκαιρία για να βρεθούμε με φίλους και την οικογένειά μας. Άλλωστε, όταν έχουμε ξεπεράσει το στάδιο του κορεσμού, μειώνεται κατά πολύ η απόλαυση του φαγητού!
Προσοχή πρέπει να δοθεί και στην ασφάλεια τροφίμων, η οποία εξίσου σημαντική για μια όμορφη Κυριακή (και Πρωτομαγιά)! Ο επιμελής καθαρισμός χεριών, κουζίνας και σκευών είναι απαραίτητος. Πέρα από το καλό ψήσιμο του κρέατος, σημασία πρέπει να δοθεί στην προετοιμασία της σαλάτας. Δεδομένου ότι η προετοιμασία του κρέατος και της σαλάτας θα γίνει στην ίδια κουζίνα, θα πρέπει να αποφευχθεί ο κίνδυνος επαφής των λαχανικών με επιφάνειες ή σκεύη που ακούμπησε το ωμό κρέας. Μάλιστα, αναφορικά την απόψυξη του κρέατος, δεν θα πρέπει να γίνει εκτός ψυγείου. Τοποθετήστε το κρέας στο χαμηλότερο ράφι του ψυγείου.
Επίσης, προσοχή πρέπει να δοθεί και στα Πασχαλινά αυγά. Τα βρασμένα αυγά δεν πρέπει να μείνουν εκτός ψυγείου για πάνω από 2 ώρες ή για πάνω από 1 ώρα σε περίπτωση που η θερμοκρασία ξεπερνά τους 32 βαθμούς Κελσίου. Επομένως, αν έχετε διακοσμήσει με Πασχαλινά αυγά, θα ήταν προτιμότερο να μην τα καταναλώσετε, προς αποφυγή τροφικής δηλητηρίασης. Ομοίως, το φαγητό μετά το τραπέζι θα πρέπει να αποθηκευτεί το ψυγείο.
Εν κατακλείδι, το πασχαλινό τραπέζι είναι ευκαιρία για να απολαύσουμε αγαπημένα φαγητά, παρέα με φίλους και την οικόγενεια. Ας εστιάσουμε στην καλή παρέα, απολαμβάνοντας το φαγητό και το γλυκό που μας αρέσει, προσέχοντας την ασφάλεια τροφίμων και την μεγάλη κατανάλωση φαγητού και ειδικά λιπαρών!
Γιατί ακολουθούμε ανορθόδοξους τρόπους για απώλεια βάρους
H απώλεια βάρους είναι μονίμως ένα επίκαιρο θέμα που προβληματίζει γυναίκες και άντρες ανά τον κόσμο. Αρκετά συχνά διαβάζουμε σε περιοδικά, ιστολόγια και άλλα μέσα για νέες δίαιτες γρήγορης απώλειας βάρους. Τα προγράμματα ως επί το πλείστον δεν συμβαδίζουν με τη φυσιολογία του οργανισμού και τα επιστημονικά δεδομένα ενώ αποκλείουν δίχως ιατρικό λόγο και επιστημονική βάση τρόφιμα και ομάδες τροφίμων.
Πολλά απ’ αυτά ενδέχεται μάλιστα να έχουν αρνητική επίδραση στην υγεία, όταν ακολουθούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Οι δίαιτες αυτές δεν είναι εφεύρεση της εποχής μας. Εδώ και δεκαετίες παρουσιάζονται ως μια εύκολη και γρήγορη λύση στην απώλεια βάρους, βελτίωση της υγείας και την επίτευξη της ευεξίας. Εντωμεταξύ, εκδοτικοί οίκοι, εταιρείες και διασημότητες έχουν πλουτίσει μέσα από τη βιομηχανία του αδυνατίσματος.
Οι κανόνες των προγραμμάτων αυτών ξεφεύγουν από τις κλασικές συμβουλές τού να τρώμε λιγότερο και να κινούμαστε περισσότερο, κινώντας έτσι την περιέργεια των ατόμων. Ο συνδυασμός της έγκρισής τους από διάσημους και οι θετικές μαρτυρίες από άτομα που δοκίμασαν ή διαφημίζεται ότι δοκίμασαν τη δίαιτα οδηγούν το κοινό να πιστέψει στο διαφορετικό και να ακολουθήσει τις διάφορες ανορθόδοξες δίαιτες που κατά καιρούς βλέπουν το φως της διασημότητας με την ελπίδα ότι βρέθηκε η λύση στο πρόβλημά τους.
Τα προγράμματα αυτά έχουν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, που όμως παρακινούν τα άτομα να συνεχίσουν την προσπάθειά τους και να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στις διατροφικές τους επιλογές, είτε αποφεύγοντας την κατανάλωση κάποιων τροφίμων -συνήθως θερμιδικά πυκνών-, είτε κάνοντας «μαγικούς συνδυασμούς» τροφίμων.
Όμως, η γρήγορη απώλεια βάρους οφείλεται κυρίως στην απώλεια μυϊκής μάζας και υγρών, ενώ λόγω της χαμηλής ενεργειακής πρόσληψης αυξάνεται ο κίνδυνος για έλλειψη απαραίτητων θρεπτικών συστατικών και βιταμινών, ειδικά όταν η διατροφή εφαρμόζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Λόγω χαμηλής ενεργειακής πρόσληψης και απώλειας μυϊκής μάζας οι ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού μειώνονται, δηλαδή μειώνεται ο βασικός μεταβολισμός. Μετά το πέρας της δίαιτας, το άτομο συνεχίζει την τυπική του ενεργειακή κατανάλωση, χωρίς να έχει βελτιώσει τις διατροφικές του συνήθειες, και σε συνδυασμό με τον πλέον μειωμένο βασικό μεταβολισμό, το βάρος επανέρχεται και με το παραπάνω! Πολλοί κύκλοι αυξομείωσης του βάρους οδηγούν σε απώλεια μυϊκής μάζας και αυξημένα επίπεδα λίπους στο σώμα.
Ακολουθώντας μια οποιαδήποτε υποθερμιδική διατροφή, δηλαδή προσλαμβάνοντας λιγότερες θερμίδες απ’ ό,τι χρειάζεται το σώμα μας σε μια ημέρα, μπορούμε να χάσουμε βάρος. Η προσκόλληση σε fad diets, όπως ονομάζονται, δεν είναι η λύση στο πρόβλημα του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους, ειδάλλως θα είχε εξαλειφθεί το μεγάλο πρόβλημα της παχυσαρκίας εδώ και δεκαετίες.
Σκοπός ενός προγράμματος απώλειας βάρους δεν είναι να μειωθεί ο αριθμός που δείχνει η ζυγαριά. Το σημαντικό είναι να βελτιωθεί ο τρόπος ζωής και ο τρόπος σκέψης γύρω από τη διατροφή, έτσι ώστε το άτομο να χάσει βάρος και να διατηρήσει αυτήν την απώλεια βάρους μακροπρόθεσμα, έχοντας υγιή σχέση με το φαγητό.
