Κοιλιοκάκη: όταν η διατροφή είναι η θεραπεία

H κοιλιοκάκη είναι μια συχνά διαγνωσκόμενη αυτοάνοση νόσος με γενετική προδιάθεση. Η νόσος προκαλείται από την ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού σε μια ομάδα πρωτεϊνών, όταν αυτές βρεθούν στο λεπτό έντερο.

Οι πρωτεΐνες αυτές έχουν επικρατήσει με το όνομα γλουτένη και βρίσκονται στο σιτάρι, τη σίκαλη και το κριθάρι και είναι αυτές που δίνουν ελαστικότητα στη ζύμη. Η ανοσολογική αντίδραση οδηγεί στην ατροφία των εντερικών λαχνών, σε δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών και δυσπεψία.

Αν και παλαιότερα θεωρούνταν νόσος της παιδικής ηλικίας, σήμερα αναγνωρίζεται ότι μπορεί να εμφανιστεί και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, με τις περισσότερες διαγνώσεις να γίνονται σε άτομα ηλικίας 40-60 ετών. 
Τα συμπτώματα είναι πολυσυστηματικά και ποικίλα, ενώ μερικοί ασθενείς είναι ασυμπτωματικοί. Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι διάρροια, μετεωρισμός, ναυτία και έμετος, κόπωση, απώλεια βάρους, νευρολογικά συμπτώματα, υπογονιμότητα, και κατάθλιψη, ενώ συνδέεται με δυσανεξία στη λακτόζη, οστεοπόρωση λόγω έλλειψης ασβεστίου και αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου, βιταμίνης Β12 ή/και φυλλικού οξέος, ενώ οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο.

Η ερπητοειδής δερματίτιδα είναι επίσης ένα από τα πιθανά συμπτώματα της ασθένειας, ενώ πολλές φορές η κοιλιοκάκη συνυπάρχει και με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως διαβήτη τύπου 1, ρευματοειδή αρθρίτιδα και υποθυροειδισμό. 
Θεραπεία για την κοιλιοκάκη αποτελεί η δίαιτα χωρίς γλουτένη και πρέπει να ακολουθείται εφ’ όρου ζωής. Τα συμπτώματα βελτιώνονται μέσα σε 2-8 εβδομάδες, όμως ακόμη και η ελάχιστη ποσότητα μπορεί να τα επαναφέρει.

Η δίαιτα χωρίς γλουτένη αποκλείει τα προϊόντα της σίκαλης, του κριθαριού και του σιταριού, όπως και άλλα τρόφιμα τα οποία περιέχουν ή ενδέχεται να περιέχουν γλουτένη, η οποία έχει πολλές εφαρμογές στην τεχνολογία τροφίμων. Ενδεχομένως, κάποιοι ασθενείς είναι ευαίσθητοι και στη βρώμη, οπότε από τη δίαιτα αποκλείεται και η βρώμη, τουλάχιστον μέχρι να διαπιστωθεί ότι ο ασθενής δεν εμφανίζει ευαισθησία. Πολλές φορές είναι απαραίτητη η ενίσχυση της διατροφής με συμπληρώματα για τη διόρθωση των διατροφικών ελλείψεων.

Λόγω κινδύνου επιμολύνσεων των τροφίμων χωρίς γλουτένη από μαγειρικά σκεύη, τρόπο μαγειρέματος και παραγωγής, τα άτομα με κοιλιοκάκη πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικά με τα τρόφιμα και τα συστατικά που αγοράζουν και καταναλώνουν εντός και εκτός σπιτιού. Είναι λοιπόν απαραίτητο οι ασθενείς να γνωρίζουν καλά τα τρόφιμα που περιέχουν ή είναι πιθανό να έχουν γλουτένη και να ελέγχουν τα συστατικά των τροφίμων που αγοράζουν.

Επίσης, για την αποφυγή επιμόλυνσης του φαγητού στο σπίτι από προϊόντα με γλουτένη, είναι θεμιτή η αποθήκευση των προϊόντων χωρίς γλουτένη σε διαφορετικό ντουλάπι/χώρο καθώς και η χρήση διαφορετικών σκευών μαγειρικής, γκριλ και τοστιέρας και τεφλόν κοπής. Ιδιαίτερη προσοχή επιβάλλεται στα γεύματα εκτός σπιτιού, όπου ο οικοδεσπότης ή το εστιατόριο είναι καλό να ενημερώνονται και να προσέχουν όσο είναι δυνατό την αποφυγή επαφής των τροφίμων με και χωρίς γλουτένη.

Το να ακολουθεί κανείς μια δίαιτα που αποκλείει αυστηρά πολλά κοινά τρόφιμα δεν είναι πάντα εύκολο. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια υπάρχουν στο εμπόριο προϊόντα χωρίς γλουτένη που είναι εύγεστα και συμβάλλουν στη ποικιλία τροφίμων που μπορούν τα άτομα με κοιλιοκάκη να καταναλώσουν και να λάβουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.

Ένας στους 100 πάσχει από κοιλιοκάκη. Εάν πιστεύετε ότι μπορεί να είστε και εσείς ένας από αυτούς, επισκεφτείτε τον ιατρό σας. Δεν προτείνεται σε άτομα που νιώθουν ότι πάσχουν από τη νόσο να ξεκινήσουν από μόνοι τους τη δίαιτα, καθώς οι εξετάσεις τους μπορεί να είναι λανθασμένα αρνητικές, με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.