Οδοντική Υγεία & Διατροφή
Η στοματική υγεία είναι άρρηκτα και αμφίδρομα συνδεδεμένη με τη διατρoφή μας, καθώς ό,τι τρώμε περνάει από τη στοματική κοιλότητα. Κατά την παιδική ηλικία η διατροφή επηρεάζει την ανάπτυξη των δοντιών μας, ενώ στην ενήλικο ζωή επηρεάζει τη διατήρηση τους σε καλή κατάσταση. Μάλιστα, η τεριδόνα είναι η πιο κοινή χρόνια νόσος. Υπάρχουν τρόφιμα που βοηθούν στη διαφύλαξη της υγείας των δοντιών μας, και άλλα τα οποία φαίνεται να έχουν αρνητική επίδραση στη στοματική υγεία.
Με τη σίτιση, τα βακτήρια που υπάρχουν στο στόμα μας μετατρέπουν τα σάκχαρα των τροφών σε οξέα, τα οποία φθείρουν το σμάλτο των δοντιών. Κάθε φορά που τρώμε η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται και είναι εντονότερη όταν καταναλώνουμε τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες, ιδιαίτερα σάκχαρα και ελεύθερα σάκχαρα, και τρόφιμα που μένουν στα δόντια μας περισσότερη ώρα (πχ. μαλακά αποξηραμένα φρούτα, πατατάκια), καθώς και με τη χρήση μπιμπερό στα μικρά παιδιά και τη συνεχή κατανάλωση ροφημάτων με ζάχαρη (αναψυκτικά & χυμούς).
Ποια βήματα να ακολουθήσουμε για καλύτερη στοματική υγεία;
Η συχνότητα κατανάλωσης όξινων και πλούσιων σε σάκχαρα τροφίμων επηρεάζουν τη στοματική υγεία.
✓ Είναι προτιμότερη η κατανάλωση σακχάρων μαζί με τα γεύματα, παρά ως σνακ ανάμεσα στα γεύματα, οπότε και υπάρχει μεγάλυτερη παραγωγή σιέλου, η οποία βοηθάει στην μείωση της δράσης των οξέων.
✓Είναι καλύτερο να αποφεύγουμε τη τακτική κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε σάκχαρα, όπως γλυκίσματα και σνακ, αναψυτκικά, χυμούς και άλλα ροφήματα με πρόσθετη ζάχαρη. Αντιθέτως, μπορουμε να επιλέξουμε ροφήματα, τσίχλες και καραμέλες χωρίς ζάχαρη.
✓Αναφορικά με τα όξινα τρόφιμα, είναι καλό να τα καταναλώνουμε μαζί με τα γεύματά μας, για την μείωση της αρνητικής επίδρασής τους στην υγεία των δοντιών μας.
Κάποια τρόφιμα έχουν ευεργετική δράση στην στοματική υγεία και είναι αποτελούν προτιμότερες επιλογές.
Το Ασβέστιο, ο Φώσφορος και οι βιταμίνες C & D αποτελούν βασικά θρεπτικά συστατικά για την υγεία των δοντιών και των ούλων.
Θρεπτικό συστατικό |
Πηγή |
Βιταμίνη C |
Φρούτα & Λαχανικά |
Βιταμίνη D |
Έκθεση στον ήλιο, μουρουνέλαιο, γάλα, σολομός, σαρδέλες, αυγό, εμπλουτισμένα τρόφιμα |
Ασβέστιο |
Γαλα, γιαούρτι, τυρί, αμύγδαλα, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μικρά ψάρια που τρώγονται με το κόκκαλο |
Φωσφορος |
Γαλα, γιαούρτι, τυρί, όσπρια, σολομος, κοτόπουλο, ξηροί καρποί |
Τα σκληρά φρούτα, όπως τα μήλα περιέχουν αρκετό νερό και προάγουν την παραγωγή σιέλου για τη μείωση της περιεκτικότητας των σακχάρων στο στόμα μας και μείωση της φθοράς των δοντιών. Επίσης, η κατανάλωση τυριού και άλλων γαλακτοκομικών μαζί με τα γεύματα βοηθά στην διατήρηση υψηλότερου pH στο στόμα, εμποδίζοντας ως ενα βαθμό την τερηδόνα και την διάβρωση των δοντιών.
Μη θερμιδικές γλυκαντικές ουσίες που περιέχονται σε τσίχλες χωρίς ζάχαρη φαίνεται να προστατεύουν τα δόντια μας, μέσω της μείωσης των βακτηρίων που υπάρχουν στην στοματική κοιλότητα, καθώς δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παραγωγή ενέργειας από τα βακτήρια και να παράξουν οξέα. Επιπλέον, πολλές τσίχλες περιέχουν το ευεργετικό φθόριο για την προστασία του σμάλτου, προκαλούν έκκριση σιέλου και απομακρύνουν υπολοίματα τροφών από τα δόντια μας.
Συνεπώς, ως σνακ τα φρούτα, τα λαχανικά, το γιαούρτι, το τυρί και οι ξηροί καρποί είναι καλές επιλογές για την υγεία των δοντιών μας, ενώ όταν καταναλώνουμε όξινα & σακχαρούχα ροφήματα μπορουμε να χρησιμοποιούμε καλαμάκι και να πίνουμε μαζί νερό.
Μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, η οποία προσφέρει επάρκεια θρεπτικών συστατικών, με χαμηλή κατανάλωση ελευθέρων σακχάρων και όξινων ροφημάτων παίζει σημαντικό ρόλο στην διαφύλαξη της στοματικής υγείας.
Πηγές
American Dental Association Nutrition and Oral Health
Ψύλλιο και Υγεία: Πέρα από τα όρια της δυσκοιλιότητας
Το ψύλλιο (psyllium) είναι ένα είδος φυτικών ινών, αραβοξυλάνης, από το πίτουρο των σπόρων του φυτού Plantago ovata ή ispaghula. Είναι γνωστό για την καθαρτική του δράση, ενώ παράλληλα, φαίνεται να έχει πληθώρα θετικών επιδράσεων στην υγεία, και πέρα από το γαστρεντερικό και τη δυσκοιλιότητα!
Το ψύλλιο έχει τη δυνατότητα να κατακρατά νερό, παίρνοντας μορφή γέλης, και έτσι να αυξάνει τον όγκο και τη μαλακότητα των κοπράνων. Επίσης, έχει πρεβιοτική δράση, γεγονός που σημαίνει οτι αποτελεί τροφή για “καλά” βακτήρια του εντέρου. Οι θετικές αλλαγές στη μικροχλωρίδα του εντέρου δεν επηρεάζουν μόνο την εντερική υγεία, αλλά και το ανοσοποιητικό και την ψυχική υγεία και την μεταβολική υγεία!
Ψύλλιο και γαστρεντερική υγεία
Αναλυτικότερα, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε οτι η χρήση του 21 γραμμαρίων psyllium οδήγησε σε θετικές επιδράσεις στην εντερική μικροχλωρίδα και ειδικά στα άτομα με δυσκοιλιότητα ή δυσκοιλιότητα λόγω Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου. Μάλιστα, η δόση που συστήνεται για άτομα με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου είναι τα 20 γραμμάρια ψυλλίου ημερησίως, και συστήνεται και για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας, αλλά και της διάρροιας, λόγω του συνδρόμου.
Ψύλλιο και μεταβολική υγεία
Αναφορικά με την επίδραση του ψυλλίου πέρα από τη δυσκοιλιότητα, φαίνεται να βοηθά και στον γλυκαιμικό έλεγχο (έλεγχο γλυκόζης αίματος), στην βελτίωση των επιπέδων της χοληστερόλης, καθώς και στο σωματικό βάρος σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Ακόμη, άτομα με προ-διαβήτη ενδέχεται να δουν μικρή βελτίωση στα επίπεδα γλυκόζης, μετά από χρήση ψυλλίου. Ακόμη και 5 γραμμάρια ημερησίως φαίνεται να αρκούν για να δει ένας ασθενής με διαβήτη βελτίωση στον γλυκαιμικό έλεγχο. 7 γραμμάρια ημερησίως μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο για καδιαγγειακή νόσο ως μέρος μιας διατροφής χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη.
Επίσης, η προσθήκη του ψυλλίου στη διατροφή (36 γρ/ημέρα χωρισμένα σε 3 δόσεις), και δη σε ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής βρέθηκε σε μελέτες οτι οδηγεί σε θετικά αποτελέσματα σε πολλούς παράγοντες της μεταβολικής υγείας, όπως στη χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια και την ινσουλίνη, αλλά και στο σωματικό βάρος και λίπος.
Είναι προτιμότερο να ξεκινήστε με μικρές δόσεις psyllium και να αυξάνετε σταδιακά, από 1/2 κουταλιά σούπας (3 γρ) σε 3 κουταλιές της σούπας ημερησίως. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δώσει κανείς στην επαρκέστατη πρόσληψη υγρών με το ψύλλιο, περί το 1 ποτήρι υγρών ανά 5 γραμμάρια ψυλλίου, για την σωστή δράση του, καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα εντείνει το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας.
Τέλος, το ψύλλιο χρησιμοποιείτε σε συνταγές χωρίς γλουτένη, για να βελτιώσει τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά της ζύμης.
Σε περίπτωση αλλεργικής αντίδρασης, μετεωρισμού, στομαχικού άλγους επικοινωνήστε με τον ιατρό σας.
Μην χρησιμοποιείστε το ψύλλιο σε περίπτωση που πάσχετε από Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νόσο Εντέεου, εντερική απόφραξη, νεφρική νόσο.
Πώς θα χρησιμοποιήσουμε το ψύλλιο στη διατροφή μας;
- Σκέτο ως συμπλήρωμα με υγρά πχ. νερό ή χυμό
- Στο χυλό βρώμης και σε μπάρες
- Σε γλυκίσματα
- Σε smoothies
- Σε ψωμί και κρακερ
- Σε μπισκότα (έχει χρησιμοποιηθεί έτσι σε μελέτες!)
- Στο γιαούρτι
- To ψύλλιο μπορεί να αντικαταστήσει το αυγό σε συνταγές με την παρακάτω αναλογία: ανακατεύοντας 1 κουταλάκι του γλυκού ψύλλιο σε 3 κουταλιές σούπας νερό και αφήνοντας το μίγμα γα 10-15 λεπτά να δέσει
Δοσολογία
Ηλικία |
Δοσολογία |
Ενήλικες με δυσκοιλιότητα ή Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου |
1-2 κουταλιές του γλυκού, 1 με 3 φορές ημερησίως |
Παιδιά κάτω των 12 ετών |
1,25-15 γραμμάρια ημερησίως χωρισμένο μέσα στη μέρα |
Παιδιά άνω των 12 ετών και Ενήλικες |
2.5 με 30 γραμμάρια ημερησίως χωρισμένο μέσα στη μέρα |
Πηγές:
- Jalanka J, Major G, Murray K, Singh G, Nowak A, Kurtz C, Silos-Santiago I, Johnston JM, de Vos WM, Spiller R. The Effect of Psyllium Husk on Intestinal Microbiota in Constipated Patients and Healthy Controls. Int J Mol Sci. 2019 Jan 20;20(2):433. doi: 10.3390/ijms20020433. PMID: 30669509; PMCID: PMC6358997.
- Kumar A, Kumar N, Vij JC, Sarin SK, Anand BS. Optimum dosage of ispaghula husk in patients with irritable bowel syndrome: correlation of symptom relief with whole gut transit time and stool weight. Gut. 1987;28(2):150-155. doi:10.1136/gut.28.2.150
- Soltanian N, Janghorbani M. Effect of flaxseed or psyllium vs. placebo on management of constipation, weight, glycemia, and lipids: A randomized trial in constipated patients with type 2 diabetes. Clin Nutr ESPEN. 2019 Feb;29:41-48. doi: 10.1016/j.clnesp.2018.11.002. Epub 2018 Nov 17. PMID: 30661699.
- Abutair AS, Naser IA, Hamed AT. Soluble fibers from psyllium improve glycemic response and body weight among diabetes type 2 patients (randomized control trial). Nutr J. 2016 Oct 12;15(1):86. doi: 10.1186/s12937-016-0207-4. PMID: 27733151; PMCID: PMC5062871.
- Gibb RD, McRorie JW Jr, Russell DA, Hasselblad V, D'Alessio DA. Psyllium fiber improves glycemic control proportional to loss of glycemic control: a meta-analysis of data in euglycemic subjects, patients at risk of type 2 diabetes mellitus, and patients being treated for type 2 diabetes mellitus. Am J Clin Nutr. 2015 Dec;102(6):1604-14. doi: 10.3945/ajcn.115.106989. Epub 2015 Nov 11. PMID: 26561625.
- Ziai SA, Larijani B, Akhoondzadeh S, Fakhrzadeh H, Dastpak A, Bandarian F, Rezai A, Badi HN, Emami T. Psyllium decreased serum glucose and glycosylated hemoglobin significantly in diabetic outpatients. J Ethnopharmacol. 2005 Nov 14;102(2):202-7. doi: 10.1016/j.jep.2005.06.042. Epub 2005 Sep 8. PMID: 16154305.
- Pal S, Khossousi A, Binns C, Dhaliwal S, Ellis V. The effect of a fibre supplement compared to a healthy diet on body composition, lipids, glucose, insulin and other metabolic syndrome risk factors in overweight and obese individuals. Br J Nutr. 2011 Jan;105(1):90-100. doi: 10.1017/S0007114510003132. Epub 2010 Aug 23. PMID: 20727237.
Μuffins με αλεύρι ρεβυθιού!
Το αλεύρι ρεβυθιού είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες & πρωτεΐνη, καθιστώντας τις συνταγές στις οποίες χρησιμοποιείται ιδιαίτερα θρεπτικές και χορταστικές! Αποτελεί μια καλή επιλογή υλικού σε συνταγές για μικρούς και μεγάλους που δεν επιλέγουν συχνά τα όσπρια, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πληθώρα vegan & νηστίσιμων συνταγών!
Για 12 muffins θα χρειαστειτε:
- 1 3/4 φλ αλευρι ρεβυθιου
- 2 φλ νερό
- 1/4 φλ. διατροφική μαγιά
- 1 κγ. baking powder
- Πιπέρι
- 1 κγ. σκόρδο σε σκόνη
- 1 κγ. βασιλικό σε σκόνη
- 1 φλ καλαμπόκι
- 1 πιπεριά κομμένη σε κυβάκια
Εκτέλεση:
1. Αναμειγνύουμε καλά το αλεύρι, το baking powder, και το νερό.
2. Προσθέτουμε τη διατροφική μαγια, και τα μπαχαρικά και ανακατεύουμε καλά.
3. Προσθέτουμε το καλαμπόκι και την πιπεριά.
4. Ψήνουμε για 35 λεπτά σε προθερμασμένο φουρνο στους 190 βαθμούς.
Καλή απόλαυση!
Είναι η πλήρως εξατομικευμένη διατροφή εφικτή σήμερα;
Precision nutrition, ή αλλιώς η πλήρως εξατομικευμένη διατροφή ανάλογα με τα γονίδιά μας είναι ένας πολλά υποσχόμενος κλάδος της διατροφής!
Σύμφωνα με τα γονίδιά μας, δηλαδή το DNA μας, βρισκόμαστε και σε διαφορετικό κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων νοσημάτων, παχυσαρκίας, έχουμε διαφορετικό βασικό μεταβολισμό, μεταβολίζουμε και πιο αργά ή γρήγορα το αλκοόλ, μεταξύ άλλων!
Έχουν γίνει αρκετές μελέτες τις τελευταίες δεκαετίες σχετικά με τον ρόλο της διατροφής σε φορείς ορισμένων γονιδίων, και έχουμε προχωρήσει αρκετά. Είμαστε σε θέση να αναλύσουμε όλο το γονίδωμά μας, σε λιγότερο από 1 ώρα με 1000 ευρώ περίπου, δεν είμαστε σε θέση ομως να ανάγουμε τα αποτελέσματα στην πρόληψη νόσων και κατάρτιση εξατομικευμένης διατροφής, ακόμα!
Είναι σημαντικό, όμως, να λάβουμε υπόψιν πέρα από τα γονίδιά μας, και το περιβάλλον, δηλαδή τον τρόπος ζωής μας. Επιπλέον, στο σώμα μας ζουν και άλλοι μικροοργανισμοί, το μικροβίωμα του εντέρου! Παράλληλα, πρέπει να συμπεριλάβουμε και τα νέα δεδομένα της μεταβολομικής! Δηλαδή, απλώς το να γνωρίζουμε γονιδίωμά μας δεν αρκεί!
Πόσο κοντά είμαστε στην εφαρμογή τέτοιων πλάνων διατροφής;
Έχουμε αρκετά χρόνια μπροστά μας, έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να χρησιμοποιούμε με βέλτιστο τρόπο τη διατροφογενετική στην καθημερινή κλινική πρακτική!
Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση των Pavlidis et al. συμπεραίνει ότι η χρήση των εμπορικών τεστ διατροφογεννετικής δεν συστήνεται! Τα εμπορικά τεστ που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή ελέγχουν 38 γονίδια, άρα δεν είναι πλήρη, και δεν συστήνονται, ενώ η πλήρης ανάλυση του γονιδιώματος είναι και πολύ πιο ακριβή!
Μάλιστα, το 2010 στην Αμερική έγινε έρευνα για εταιρείες που είχαν υπηρεσίες διατροφογενετικής, και καταδίκασαν τα παραπλανητικά αποτελέσματα και τις παραπλανητικές πρακτικές μάρκετινγκ.
Παράλληλα, δεν βρήκαν επιστημονική βάση για τους ισχυρισμούς ότι μπορούν να συστήσουν εξατομικευμένα συμπληρώματα διατροφής ανάλογα με το DNA.
Όπως αναφέρει σε άρθρο του στο Times ο βιοχημικός και chef Anthony Warner "But for now even leading geneticists can’t tell what colour your eyes are from your DNA, let alone suggest what food you should be eating. The best advice is to save your money and try to eat well." Δηλαδή, "οι γενετιστές δεν μπορούν να βρουν το χρώμα των ματιών από το DNA, πόσο μάλλον να συστήσουν εξατομικευμένη διατροφή. Η καλύτερη συμβουλή είναι κρατήστε τα λεφτά σας και φάτε υγιεινά"!
Βέβαια, φαίνεται ότι ακόμη και αν γνωρίζουμε τι αλλαγές πρέπει να κάνουμε στη διατροφή μας, σύμφωνα με το γονιδίωμά μας, αυτή η γνώση δεν μας κινητοποιεί για τις απαραίτητες διατροφικές αλλαγές.
Αρκετές φορές “ρίχνουμε το φταίξιμο” για το επιπλέον σωματικό μας βάρος στα γονίδιά μας. Και όντως υπάρχουν πάνω από 100 γονίδια που έχουν συσχετιστεί με το βάρος μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να προλάβουμε ή να αντιμετώπισουμε το αυξημένο σωματικό βάρος, ακόμη και αν έχουμε γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο για αυξημένο βάρος! Η έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα με το γονίδιο FTO, ένα από τα γονίδια που σχετίζεται με την εμφάνιση της παχυσαρκίας, μπορούν να χάσουν βάρος, όπως και τα άτομα χωρίς το γονίδιο αυτό. Άρα, ναι μεν τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία, το βάρος μας και στον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο κίνδυνος για εμφάνιση των παραπάνω δεν εξαρτάται και από τον τρόπο ζωής μας, δηλαδή τη διατροφή και την κίνηση!
Συμπερασματικά, αν και εως τώρα έχουμε κάνει πρόοδο όσον αφορά τα γονίδια και τη διατροφή, χρειάζονται επιπλέον μελέτες, που λαμβάνουν υπόψιν και άλλους παράγοντες, γεγονός που θα μας πάρει αρκετά χρόνια. Μέχρι τότε, είναι σημαντική η προσκόλληση σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, με υγιεινή διατροφή και τακτική άσκηση!
- Διαβάστε άρθρο από το blog του Harvard πάνω στη διατροφογενετική εδώ!
- Διαβάστε μια μετα-ανάλυση πάνω στα τεστ διατροφογενετικής εδώ: Meta-Analysis of Genes in Commercially Available Nutrigenomic Tests Denotes Lack of Association with Dietary Intake and Nutrient-Related Pathologies.
"As solid scientific evidence is currently lacking, commercially available nutrigenomics tests cannot be presently recommended. Notwithstanding, the need for a thorough and continuous nutrigenomics research is evident as it is a highly promising tool towards precision medicine."
- Διαβάστε το άρθρο του Anthony Warner (Angry Chef) εδώ.