Πώς η οικογένεια θα βοηθήσει το υπέρβαρο παιδί; (Μέρος Α΄)
Το αυξημένο σωματικό βάρος στα παιδιά αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα δημόσιας υγείας ανά τον κόσμο. Τα παιδιά που εμφανίζουν αυξημένο σωματικό βάρος έχουν περισσότερες πιθανότητες να συνεχίσουν να έχουν υπερβάλλον σωματικό βάρος ως έφηβοι και ως ενήλικες. Το υπέρβαρο και η παχυσαρκία έχουν αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική υγεία των ατόμων, καθώς και η ποιότητα της ζωής μπορεί να υποβαθμιστεί ήδη από την παιδική ηλικία. Επομένως, κρίνεται αναγκαία η αντιμετώπιση του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας στα παιδιά.
Πώς θα οργανωθεί η οικογένεια για να βοηθήσει το παιδί; Αρχικά, είναι σημαντική η αναγνώριση του προβλήματος. Λίγοι είναι οι γονείς που μπορούν να αναγνωρίσουν ότι το παιδί τους έχει αυξημένο βάρος, ενώ 1 στους 100 γονείς μπορεί να αναγνωρίσει την παχυσαρκία στο παιδί. Λόγω των διαφορετικών ορίων για το παιδικό υπέρβαρο και την παχυσαρκία, σε σχέση με τους ενήλικες, και της διαστρεβλωμένης εικόνας για το φυσιολογικό και το υπέρβαρο παιδί, το πολύ σοβαρό πρόβλημα του αυξημένου σωματικού βάρους δυστυχώς παραβλέπεται ή αγνοείται. Είναι απαραίτητη η παρακολούθηση του βάρους των παιδιών.
Η βελτίωση του τρόπου ζωής των παιδιών που χρειάζεται για την αντιμετώπιση του προβλήματος του αυξημένου σωματικού βάρους είναι οικογενειακή υπόθεση. Καταρχάς, γνωρίζουμε ότι τα παιδιά με υπέρβαρους ή παχύσαρκους γονείς έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Έτσι, βελτιώνοντας το περιβάλλον του παιδιού, δηλαδή τη διατροφή όλης της οικογένειας, γονέων και αδερφών, μπορούμε να βοηθήσουμε ουσιαστικά το παιδί στην αντιμετώπιση του προβλήματος του αυξημένου βάρους. Πολλά παιδιά είναι υπό την επίβλεψη των παππούδων και φαίνεται ότι τα παιδιά εκείνα έχουν υψηλότερο βάρος σε σχέση με τα παιδιά που δεν μεγαλώνουν με τον παππού και τη γιαγιά, επομένως πρέπει εκείνοι να ενημερωθούν και να πάρουν μέρος στη βελτίωση της διατροφής και του βάρους των παιδιών! Συνεπώς, είναι απαραίτητο να ξεκινά και να προωθείται ένας υγιεινός τρόπος διατροφής από την οικογένεια, η οποία αποτελεί πρότυπο!
Το τι βάζουμε στο καλάθι του σούπερ μάρκετ αντανακλά το τι θα βάλουμε στο σώμα μας. Είναι καλό να εφοδιαστούμε με φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά και προϊόντα ολικής άλεσης. Ειδικά για τα συσκευασμένα τρόφιμα όπως και για τα δημητριακά είναι απαραίτητο να διαβάζουμε τις ετικέτες τροφίμων και να δίνουμε έμφαση στην ποσότητα της μιας μερίδας. Το γεγονός ότι ένα τρόφιμο διαφημίζεται ως κατάλληλο για παιδιά ή χωρίς ζάχαρη ή ως «διαίτης» δεν σημαίνει ότι έτσι είναι ή ότι είναι η καλύτερη επιλογή! Επίσης, σημαντικό είναι να μην υπάρχουν σνακ-πειρασμοί στο σπίτι πλούσια σε λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι, αλλά να υπάρχουν σε εμφανές και εύκολα προσβάσιμο σημείο τρόφιμα όπως φρούτα, λαχανικά και γιαούρτι.
Ειδικά στην περίπτωση που το παιδί παρακολουθείται από διαιτολόγο-διατροφολόγο είναι σημαντικό όλη η οικογένεια να τρώει το ίδιο φαγητό. Φυσικά και ο τρόπος μαγειρέματος παίζει ρόλο στο θρεπτικό και θερμιδικό περιεχόμενο του πιάτου. Καλό είναι να αποφεύγονται τα τηγανητά και τα τσιγαρισμένα φαγητά, καθώς και το πρόχειρο φαγητό, ενώ το ελαιόλαδο στο φαγητό και η ζάχαρη σε σνακ και γλυκά πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να μην υπάρχει πίεση και να μη δημιουργούνται ενοχές στο παιδί, καθώς αυτό μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Χρειάζεται υπομονή, επιμονή και χρόνο για να βελτιωθούν οι διατροφικές συνήθειες όλων μας, πόσω μάλλον των παιδιών!
Η οικογένεια είναι αυτή με τη μεγαλύτερη επιρροή στο βάρος και τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών. Με καλή οργάνωση της καθημερινότητας και των πιθανών διατροφικών επιλογών μπορεί ένα υπέρβαρο ή παχύσαρκο παιδί να βοηθηθεί έτσι ώστε να βελτιώσει το βάρος και την ποιότητα της διατροφής του.
"Δεν μπορώ να μπω σε δίαιτα"
Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασχολείται με προγράμματα απώλειας βάρους, άλλα επιστημονικώς τεκμηριωμένα, και άλλα όχι. Πολλές φορές ακούμε τη φράση “δεν μπορώ να μπω σε πρόγραμμα” ή “δεν μπορώ να τηρήσω μια δίαιτα”. Ποιός όμως λέει ότι για την επίτευξη της απώλειας βάρους πρέπει κανείς να ακολουθεί ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα;
Σίγουρα υπάρχουν άτομα που χρειάζονται ιδιαίτερα πρόγραμματα με τα γεύματα και τα σνακ, όπως άτομα με χρόνιες νόσους, οι οποίες χρειάζονται ειδική προσαρμογή στη διατροφή, και σε συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά (πχ. νεφροπαθείς ή διαβητικοί).
Επίσης, πολλοί είναι εκείνοι που βοηθώνται και διευκολύνονται με το να έχουν συγκεκριμένες επιλογές γευμάτων και σνακ να επιλέξουν. Όμως, για την απώλεια βάρους δεν είναι απαραίτητο να “μπει κάποιος σε πρόγραμμα/δίαιτα”! Και αυτό συμαβίνει για πολλούς λόγους!
Στόχος είναι η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών. Πολλές φορές έχουμε στο μυαλό μας τη χρονική περίοδο της δίαιτας ως μια περίοδο στέρησης, με σκοπό να πέσει (γρήγορα) το νούμερο της ζυγαριάς. Αυτό που όμως πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι η περιόδος της δίαιτας είναι μια περίοδος όπου μαθαίνουμε να τρώμε υγιεινά, να έχουμε καλή σχέση με το φαγητό και τις βελτιώσεις στη διατροφή που κάνουμε την περίοδο αυτή θα τις τηρήσουμε και αφού φτάσουμε στο βάρος-στόχο μας, έτσι ώστε να διατηρήσουμε το νέο αυτό σωματικό βάρος. Μάλιστα, οι συστάσεις του National Institute for Health and Care Excellence του Ην. Βασιλείου αναφέρουν ότι η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών είναι σημαντική για την υγεία, ακόμη και αν δεν υπάρχει απώλεια βάρους.
Κάλιο αργά, παρά ποτέ. Η γρήγορη απώλεια βάρους μπορεί να διαφημίζεται από τα περιοδικά και διάφορους διασήμους, αλλά οδηγεί και σε γρήγορη επαναπρόσληψη βάρους! Επιπλέον, καθένας χάνει βάρος με διαφορετικό ρυθμό, ανάλογα με το αρχικό βάρος, τον μεταβολισμό, και την καθημερινή κίνηση που κάνει. Είναι προτιμότερο να χάνει κάποιος και 100 γραμμάρια την εβδομάδα, παρά να χάσει 1 κιλό τη μια εβδομάδα και να πάρει 2 κιλά την επόμενη!
Θέλετε να βελτιώστε τη διατροφή & το σώμα σας; Κλείστε το εξ΄αποστάσεως ή δια ζώσης ραντεβού σας εδώ!
Η ζωή δεν πάει ανάλογα με το πρόγραμμα. Γιορτές, καλέσματα, ταξίδια, και ασθένειες είναι σίγουρο ότι θα μας βγάλουν από το διατροφικό πρόγραμμα. Ε και; Τα παραπάνω είναι στο πρόγραμμα! Η ζωή μας δεν κυλάει σαν ταινία όπου όλα πάνε σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχουμε θέσει και τίποτα δεν πάει στραβά! Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς αντιμετωπίζουμε τις περιπτώσεις που ξεφεύγουμε λίγο παραπάνω στο φαγητό ή και το ποτό, και πώς θα επανέλθουμε μετά από κραιπάλες. Και η επαναφορά φυσικά δεν περιλαμβάνει “αποτοξίνωση” ή νηστεία!
Η υγιεινή διατροφή, και οι αρχές υγιεινής διατροφής μπορούν και επιβάλλεται να προσαρμοστούν στο κάθε άτομο ξεχωριστά. Καθένας μας έχει διαφορετικές διατροφικές αρέσκειες. Μια υγιεινή διατροφή έχει μεν κάποιες βασικές αρχές, αλλά μπορεί και επιβάλλεται να προσαρμόζεται στο κάθε άτομο. Έτσι, δυο άτομα μπορεί να έχουν εντελώς διαφορετική διατροφή, που είναι όμως υγιεινη! Κατά την προσπάθεια απώλειας βάρους φυσικά θέλουμε να ακολουθούμε μια πλήρη υγιεινή διατροφή, με φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά, όσπρια και λαδερά (όχι δεν παχαίνουν!), ψάρι, πουλερικά, και κρέας, και καλά λιπαρά! Δηλαδή, στην υγιεινή διατροφή τίποτα δεν απαγόρευεται (εκτός και αν υπάρχει ιατρικός λόγος)!
Συνεπώς, το περιβόητο “πρόγραμμα” στο οποίο φαίνεται να δυσκολεύονται κάποιοι “να μπούνε” δεν θα πρέπει να τους φοβίζει ή να τους αποθαρρύνει, καθώς είναι εξατομικευμένο, δεν είναι περιοριστικό, και δεν είναι καν απαραίτητο να είναι γραμμένο σε μια κόλλα χαρτί! Η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών και συμπεριφορών μας είναι που επιφέρει απώλεια βάρους και βοηθά στη διατήρηση του νέου σωματικού βάρους!
Mini ομελέτες με ντομάτα και τυρί φέτα
Mini ομελέτες με λαχανικά ιδανικές για πρωινό, βραδινό ή ακόμη και σνακ!
Τι θα χρειαστείτε για την πανεύκολη, χορταστική και γρήγορη συνταγή (4 μερίδες):
- 4 αυγά
- 1 μεγάλη ντομάτα
- 3 σπιρτόκουτα τυρί φέτα
- 2 κ.σ. βρώμη
- Ελαιόλαδο
- Αλατοπίπερο
Εκτέλεση:
1. Προθερμάνετε το φούρνο στους 200 βαθμούς Κελσίου
2. Κόψτε τη ντομάτα σε μικρά κομμάτια και αφαιρέστε τα σποράκια.
3. Κόψτε σε μικρά κομμάτια το τυρί φέτα.
4. Αναμείξτε τη ντομάτα, το τυρί και τη βρώμη σε ένα μπολ, και προσθέστε αλατοπίπερο.
5. Βάλτε λίγο λάδι σε μικρές φόρμες για cupcakes/σουφλε (όπως στη φωτογραφία) και προσθέστε το παραπάνω μείγμα.
6. Χτυπήστε τα αυγά και ρίξτε τα στις φόρμες, στις οποίες έχετε ήδη προσθέσει το μείγμα ντομάτας, φέτας και βρώμης.
7. Βάλτε τις φόρμες στο φούρνο στους 200 βαθμούς Κελσίου για 15-20 λεπτά.
8. Καλή απόλαυση!
Μπλοκαρισμένος μεταβολισμός: Πως μπορούμε να τον ενεργοποιήσουμε
Έχει μπλοκάρει ο μεταβολισμός σας; Νιώθετε ότι δεν μπορείτε να χάσετε βάρος, όση προσπάθεια και να κάνετε; Ψάχνετε να βρείτε τον τρόπο που θα ξεμπλοκάρει ο μεταβολισμός σας;
Είστε στο σωστό μέρος για να βρείτε την απάντηση!
Πολλοί διαιτώμενοι θεωρούν ότι ο μεταβολισμός τους είναι πολύ αργός ή έχει «μπλοκάρει». Ας πάμε πρώτα να δούμε τι είναι ο μεταβολισμός, και από ποιους παράγοντες επηρεάζεται.
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, όπως ονομάζεται, είναι η ενέργεια (θερμίδες) που χρειάζεται το σώμα για να μπορεί να εκτελέσει τις βασικές του ανάγκες, όπως την αναπνοή, τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, την εγκεφαλική λειτουργία, τις κυτταρικές λειτουργίες και την μεταφορά του αίματος στους ιστούς.
Ο μεταβολισμός λοιπόν, δεν μπορεί να σταματήσει ή να μπλοκάρει!
Ο βασικός μεταβολισμός αποτελεί περί το 60-70% της ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης και εξαρτάται από παράγοντες όπως, το φύλο, την ηλικία, το βάρος, το ύψος, τη σύσταση του σώματος (λίπος και μυϊκή μάζα), και τα γονίδια.
Η ημερήσια ενεργειακή δαπάνη περιλαμβάνει τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, την ενεργειακή δαπάνη για την άσκηση & τις καθημερινές κινήσεις, και την ενεργειακή δαπάνη για την πέψη της τροφής.
Δηλαδή, άτομα με υψηλότερο βάρος έχουν υψηλότερο μεταβολισμό, σε σχέση με άτομα με χαμηλότερο βάρος, ενώ άτομα με υψηλότερη μυϊκή μάζα έχουν υψηλότερο μεταβολισμό, σε σχέση με άτομα με χαμηλότερη μυϊκή μάζα.
Νομίζω ότι έχω αργό μεταβολισμό και γι’ αυτό παχαίνω ή δεν μπορώ να χάσω βάρος!
Αν και πολλές φορές ρίχνουμε το φταίξιμο στον μεταβολισμό, φαίνεται ότι οι άνθρωποι δεν είμαστε καλοί στο να εκτιμούμε πόσες θερμίδες προσλαμβάνουμε μέσω της τροφής και των ποτών και ροφημάτων.
Ακόμη και σε άτομα με υποθυρεοειδισμό, όπου οι θυρεοειδικές ορμόνες είναι ρυθμισμένες, η απώλεια βάρους δεν επηρεάζεται.
Πώς μετράται ο μεταβολισμός;
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός στην καθημερινή πρακτική μπορεί να εκτιμηθεί μέσω εξισώσεων που λαμβάνουν υπόψιν το βάρος, το ύψος, την ηλικία και το φύλο του ατόμου, καθώς και να μετρηθεί μέσω της έμμεσης θερμιδομετρίας, με την μέτρηση της χρήσης του οξυγόνου από τον οργανισμό, με τον αναλυτή βασικού μεταβολικού ρυθμού.
Μετρήστε τον βασικό μεταβολισμό σας στο διαιτολογικό μας γραφείο!
Έχοντας μετρήσει τον μεταβολισμό, μπορούμε να αξιολογήσουμε αν είναι φυσιολογικός, ή είναι «αργός» ή «γρήγορος», σε σχέση με τον εκτιμώμενο από τις εξισώσεις εκτίμησης βασικού μεταβολισμού.
Πώς μπορούμε να αυξήσουμε τον μεταβολισμό, αν ο μεταβολισμός είναι «αργός»;
Αν και κατά καιρούς ακούμε για τρόφιμα, σκευάσματα και ροφήματα που αυξάνουν τον μεταβολισμό, στην πραγματικότητα η άσκηση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αύξηση του βασικού μεταβολικού ρυθμού. Συγκεκριμένα η αερόβια άσκηση χρησιμοποιεί αρκετή ενέργεια (καίει θερμίδες) ενώ οι ασκήσεις ενδυνάμωσης αυξάνουν τον βασικό μεταβολισμό, μέσω της αύξησης της μυϊκής μάζας.
Αναφορικά με την αύξηση της ημερήσιας ενεργειακής δαπάνης, η οποία περιλαμβάνει τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, την ενεργειακή δαπάνη για την άσκηση και την ενεργειακή δαπάνη για την πέψη της τροφής, και πάλι η άσκηση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Η άσκηση μπορεί να είναι οργανωμένη (πχ. περπάτημα, γυμναστήριο, χορός), ή μη οργανωμένη (πχ. χρήση σκάλας, δουλειές του σπιτιού, κηπουρική).
Δεν υπάρχει τρόπος μέσω της διατροφής να επηρεάσουμε το μεταβολισμό;
Η επίδραση της -πέψης της- τροφής στην ενεργειακή δαπάνη είναι σχετικά μικρή, με την πρωτεΐνη να οδηγεί σε υψηλότερη ενεργειακή δαπάνη για την πέψη σε σχέση με τα λιπαρά και τους υδατάνθρακες, ενώ και τα καυτερά τρόφιμα οδηγούν σε πολύ μικρή και παροδική αύξηση του μεταβολισμού.
Εν κατακλείδι, εάν πιστεύετε ότι ο μεταβολισμός σας έχει μπλοκάρει, εστιάστε στην ποιότητα & ποσότητα των γευμάτων, σνακ και ροφημάτων που καταναλώνετε, και στην άσκηση, ενώ μπορείτε να μετρήσετε τον μεταβολισμό σας σε ένα διαιτολογικό γραφείο!
Πηγές:
- Westerterp KR. Control of energy expenditure in humans. Eur J Clin Nutr. 2017 Mar;71(3):340-344. doi: 10.1038/ejcn.2016.237. Epub 2016 Nov 30. PMID: 27901037.
- Carneiro IP, Elliott SA, Siervo M, Padwal R, Bertoli S, Battezzati A, Prado CM. Is Obesity Associated with Altered Energy Expenditure? Adv Nutr. 2016 May 16;7(3):476-87. doi: 10.3945/an.115.008755. PMID: 27184275; PMCID: PMC4863259.
- Calcagno M, Kahleova H, Alwarith J, Burgess NN, Flores RA, Busta ML, Barnard ND. The Thermic Effect of Food: A Review. J Am Coll Nutr. 2019 Aug;38(6):547-551. doi: 10.1080/07315724.2018.1552544. Epub 2019 Apr 25. PMID: 31021710.
- Speakman JR, Selman C. Physical activity and resting metabolic rate. Proc Nutr Soc. 2003 Aug;62(3):621-34. doi: 10.1079/PNS2003282. PMID: 14692598.