Πώς η οικογένεια θα βοηθήσει το υπέρβαρο παιδί; (Μέρος Β΄)
Με την παιδική παχυσαρκία να μοιάζει με επιδημία, η αντιμετώπιση του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους των παιδιών είναι πιο σημαντική από ποτέ. Οι γονείς ως κηδεμόνες και υπεύθυνοι για την υγεία και ευημερία των παιδιών είναι οι ιθύνοντες για την αντιμετώπιση του παιδικού υπέρβαρου και της παχυσαρκίας. Όπως αναφέρθηκε στο μέρος Α’ του “Πώς η οικογένεια θα βοηθήσει το υπέρβαρο παιδί;” η αναγνώριση του προβλήματος είναι το αρχικό και πιο σημαντικό κομμάτι της αντιμετώπισης κάθε προβλήματος, έτσι ώστε να αναλάβουμε δράση! Σύσσωμη η οικογένεια πρέπει να βοηθήσει το παιδί, έτσι ώστε να είναι σε θέση να κάνει πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές στο σπίτι.
Τι κάνουμε με τα σνακ στο σχολείο, και με τα γλυκά; Πώς η άσκηση θα βοηθήσει;
Τα παιδιά περνούν αρκετό χρόνο στο σχολείο. Όσον αφορά το κολατσιό τους είναι καλό να το παίρνουν μαζί τους από το σπίτι. Ένα τοστ ή σάντουιτς, φρούτα και κομμένα λαχανικά, όπως αγγούρι και καρότο, και πιο σπάνια μια σπιτική πίτα ή κέικ είναι καλές ιδέες. Βέβαια, καθώς πολλά παιδιά πάνε στο σχολείο με ολόκληρες συσκευασίες μπισκότων και άλλων σνακ, η επικοινωνία με τους δασκάλους, με άλλους γονείς και το κυλυκείο για τα σνακ των παιδιών μπορεί να βοηθήσει, έτσι ώστε όλα τα παιδιά να έχουν πιο υγιεινές επιλογές στο σχολείο! Επιπλέον, μια καλή ιδέα είναι τα παιδιά να βοηθούν στην προετοιμασία του κολατσιού τους, ώστε να μαθαίνουν περισσότερο για τη διατροφή και να φτιάχνουν σνακ που θα θέλουν να φάνε!
Κανένα φαγητό δεν απαγορεύεται, εκτός και αν υπάρχει ιατρικός λόγος. Έτσι, ακόμη και αν το παιδί θελήσει να φάει γλυκό, αυτό δεν απαγορεύεται, αλλά πρέπει να τονιστεί ότι είναι καλό να τρώμε πιο σπάνια (πχ. 1 φορά την εβδομάδα) τα γλυκά που μας αρέσουν και να τα απολαμβάνουμε με την ηρεμία μας, χωρίς να βιαζόμαστε. Είναι σημαντικό να αποφεύγουμε να έχουμε στο σπίτι γλυκά και αλμυρά σνακ, τα οποία είναι πειρασμός για τα παιδιά που θα θέλουν να τα καταναλώσουν! Είναι προτιμότερο να αγοράζονται όταν και εφόσον θα καταναλωθούν άμεσα και σε ποσότητα που αντιστοιχεί σε 1 μερίδα για τον καθένα. Ας μην ξεχνάμε ότι το γιαούρτι με φρούτα ή το γιαούρτι με μέλι και καρύδια, και τα αποξηραμένα φρούτα έχουν γλυκιά γεύση, και δεν χρειάζεται ένα τρόφιμο να περιέχει υπερβολική πρόσθετη ζάχαρη για να είναι γλυκό!
Πέρα από τη διατροφή είναι σημαντική η φυσική δραστηριότητα των παιδιών. Η χρήση ταμπλετών, κινητών και υπολογιστών έχει επιφέρει αύξηση στις καθιστικές δραστηριότητες των παιδιών. Συστήνεται η καθημερινή άσκηση για 1 ώρα για τα παιδιά, είτε κάποιο άθλημα που τους αρέσει, είτε παιχνίδι! Φυσικά, για να συνεχίσει το παιδί να ασκείται πρέπει να του αρέσει η δραστηριότητα που κάνει! Καλή ιδέα είναι η άσκηση γονέων και παιδιών μαζί, όπως το περπάτημα ή βόλτα με το ποδήλατο, ή οι ομαδικές-οικογενειακές δραστηριότητες. Έτσι, όλη η οικογένεια γυμνάζεται και οι γονείς δίνουν το καλό παράδειγμα στα παιδιά!
Πρέπει φυσικά και πάλι να τονιστεί η σημαντικότητα του να μην υπάρχει πίεση και να μην δημιουργούνται ενοχές στο παιδί, καθώς αυτό μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Χρειάζεται υπομονή, επιμονή και χρόνο για να βελτιωθούν οι συνήθειες όλων μας, πόσο μάλλον των παιδιών που είναι πιο επιρεπή. Με μικρά βήματα πετυχαίνουμε στο στόχο μας, και βοηθάμε το υπέρβαρο παιδί!
Διαβάστε το Μέρος Α' εδώ
Ελαιόλαδο ή εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο;
Ελαιόλαδο ή εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο;
Στην καθημερινότητα μπορεί να αναφερόμαστε στο ελαιόλαδο που χρησιμοποιούμε απλώς ως “ελαιόλαδο”, εφόσον είναι το έλαιο της ελιάς. Στην βιομηχανία τροφίμων όμως, και σύμφωνα με τη νομοθεσία το ελαιόλαδο δεν είναι αυτό που νομίζουμε και αυτό που έχουμε συνιθίσει.
Αναφορικά με το έλαιο της ελιάς διακρίνουμε τρεις κατηγορίες. Το “εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο”, το “παρθένο ελαιόλαδο” και το “ελαιόλαδο”. Τα τρία διαφορετικά αυτά έλαια διαφέρουν στην τιμή, την γεύση, το χρώμα, και τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά, και τα αντιοξειδωτικά. Το έλαιο που συνήθως χρησιμοποιούμε στο σπίτι, ως νησί ελαιοπαραγωγών είναι το “εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο”.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη νομοθεσία το “εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο” είναι το έλαιο της ελιάς, το οποίο λαμβάνεται μέσω μηχανικών μεθόδων (ψυχρή εκχύλιση) ή άλλων φυσικών επεξεργασιών που δεν επιφέρουν αλλοίωση του ελαίου (πλύση και έκθλιψη ελαιοκάρπου, μετάγγιση, φυγοκέντρηση και διήθηση ελαίου), και έχει οξύτητα μικρότερη του 0,8%. Το “παρθένο ελαιόλαδο” λαμβάνεται μέσω των παραπάνω μεθόδων και έχει οξύτητα μικρότερη του 2%, ενώ το “ελαιόλαδο” είναι μείγμα εξευγενισμένου ελαιολάδου (βλ. παρακάτω) και βρώσιμου παρθένου ελαιολάδου με οξύτητα όχι μεγαλύτερη από 1%.
Ας μην ξεχνάμε όμως και το ελαιόλαδο λαμπάντε, το οποίο προέρχεται από ελαιόλαδο, το οποίο λαμβάνεται μέσω μηχανικών μεθόδων (ψυχρή εκχύλιση) ή άλλων φυσικών επεξεργασιών που δεν επιφέρουν αλλοίωση του ελαίου, αλλά έχει οξύτητα μεγαλύτερη του 2% και δεν είναι κατάλληλο προς κατανάλωση, αλλά ύστερα από επεξεργασία μετατρέπεται σε εξευγενισμένο ή ραφιναρισμένο ελαιόλαδο.
Τα παραπάνω έλαια διαφερουν αρκετά στο χρώμα και την οσμή, με τα βέλτιστα χαρακτηριστικά να ανήκουν στο “εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο”, ενώ υπάρχουν και διαφορές στη συγκέντρωση αντιοξειδωτικών και άλλων ευεργετικών για την υγεία ουσιών.
Το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο που είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες διαθέτει και ισχυρισμό υγείας, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA - Commission Regulation (EU) 432/2012). Η κατανάλωση πολυφαινολών ελαιολάδου προστατεύει την LDL-χοληστερόλη από την οξείδωση, ύστερα από καθημερινή κατανάλωση 5mg υδροξυτυροσόλης και παραγώγων της (σύμπλεγμα ελευρωπαΐνης και τυροσόλης), τα οποία προέρχονται από 20γρ. ελαιόλαδο. Παράλληλα, το ελαιόλαδο είναι τρόφιμο με «υψηλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά».
Στο ελαιόλαδο δεν προστίθενται συντηρητικά. Για την βέλτιστη συντήρηση του ελαιολάδου θα πρέπει να φυλάσσεται σε δροσερό, σκιερό μέρος, σε δοχείο με σκούρο χρώμα. Ιδανικά θα πρέπει να καταναλώμεται εντός 18 μηνών.
Κατά το μαγείρεμα καλό είναι να χρησιμοποιείται προς το τέλος, έτσι ώστε να διατηρηθούν οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει. Μάλιστα, χάρη σε αυτές τις αντιοξειδωτικές ουσίες το ελαιόλαδο δεν “καταστρέφεται” εύκολα, καθώς τα αντιοξειδωτικά “θυσιάζονται” για να παραμείνουν τα ακόρεστα λιπαρά του ελαιολάδου αναλοίωτα. Όμως αυτό σημαίνει ότι δεν θα προσφέρουμε στον οργανισμό μας όλα αυτά τα αντιοξειδωτικά αν αφήσουμε για πολλή ώρα το ελαιόλαδο σε υψηλές θερμοκρασίες.
Τέλος, άλλη μια παρανόηση σχετικά με το ελαιόλαδο και άλλα έλαια είναι η θερμιδική πυκνότητά του. Το ελαιόλαδο, όπως και όλα τα άλλα έλαια (πχ. ηλιέλαιο) περιέχουν 9 θερμίδες ανά γραμμάριο. Επομένως, είτε χρησιμοποιήσουμε ελαιόλαδο είτε κάποιο άλλο έλαιο, το θερμιδικό περιεχόμενο παραμένει το ίδιο, αλλά η ποιότητα του ελαιολάδου (ειδικά του “εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου”) είναι σαφώς ανώτερη.
Συνοψίζοντας, στο τρόφιμο ελαιόλαδο έχουμε διάφορες κατηγορίες και ποιότητες. Ας δόσουμε προσοχή στο ελαιόλαδο που αγοράζουμε ή/και παράγουμε, και ας παρατηρήδουμε και τα τρόφιμα (παξιμάδια, κριτσίνια, κ.α.) που αγοράζουμε τα οποία επί το πλείστον χρησιμοποιούν “ελαιόλαδο”.
Πηγές
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 5-10 Ιουνίου 2017
1. Το βιολογικό μας ρολόι (κιρκάρδιος ρυθμός) είναι φυσιολογικά συγχρονισμένο για το 24-ωρο, με το φώς το και το σκοτάδι, και ρυθμίζει την έκφραση χιλιάδων γονιδίων. Φαίνεται, όμως, ότι τα όργανα του σώματος έχουν το δικό τους ρολόι, τον δικό τυος κιρκάρδιο ρυθμό που επηρεάζεται από τη λήψη τροφής. Κάνοντας ακατάστατα γεύματα και ύπνο μπορούμε να επηρεάσουμε αρνητικά τον (περιφερικό) κιρκάρδιο ρυθμό. Ο αποσυγχρονισμός του κεντρικού και περιφερικού κιρκάρδιου ρυθμού φαίνεται από μελέτες σε ζώα και προκαταρκτικές μελέτες σε ανθρώπους ότι μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολκές διαταραχές (πχ. σακχαρώδης διαβήτης). Επομένως, είναι σημαντικό να έχουμε μια ρουτίνα ύπνου και διατροφής! Φυσικά, αναμένουμε επιπλέον μελέτες για την ανάδειξη του ρόλου των συγχρονισμένων κιρκάρδιων ρυθμών, ειδικά σε άτομα που δουλεύουν βραδινές βάρδιες ή αλλάζουν συχνά χρονικές ζώνες
http://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2612679?utm_source...
2. Μπορούμε να φτιάξουμε πέστο βασιλικού, χωρίς τυρί. Η ιδανική συνταγή για vegeterians, vegans και άτομα με αλλεργία στα γαλακτοκομικά!
http://mantzorou.gr/el/blog/pesto-vasilikoy-horis-tyri-apo-vivlio-vegan-...
3. Mindful eating: Το να τρώμε συνειδητά βοηθά στην προσπάθεια απώλειας βάρους.
Τι είναι το mindful eating; Το να τρώμε επικεντρωμένοι στο φαγητό μας, δίνοντας σημασία στις γεύσεις και τα συστατικά του φαγητού, ενώ δίνουμε προσοχή στα αισθήματα της πείνας και του κορεσμού, και προγραμματίζουμε το φαγητό και τα σνακ. Παράλληλα, μπορούμε να δοκιμάσουμε μικρή ποσότητα τροφίμων πλούσια σε θερμίδες, ώστε να απολεύσουμε τη γεύση τους. Μια μικρή έρευνα έδειξε ότι άτομα που ακολούθησαν ένα online πρόγραμμα απώλειας βάρους, τρώγοντας συνειδητά (mindful eating) έχασαν στατιστικά σημαντικά περισσότερο βάρος σε σχέση με άτομα που δεν ακολουθούσαν οδηγίες για mindful eating.
http://www.medicalnewstoday.com/articles/317547.php
4. Τι συμπλήρωμα αδυνατίσματος (δεν) θα πάρουμε αυτό το καλοκαίρι;
http://mantzorou.gr/el/blog/ti-sympliroma-adynatismatos-den-tha-paroyme-...
5. Οι χυμοί θεωρούνται μια υγιεινή επιλογή, γενικά. Όμως, κάτι τέτοιο δεν ισχύει απόλυτα. Μάλιστα, σύμφωνα με την American Academy of Pediatrics (Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής) δεν πρέπει παιδιά κατω του ενός έτους να καταναλώνουν χυμούς.
- Οι χυμοί δεν έχουν την υψηλή διατροφική αξία των φρούτων, πέρα από τις βιταμίνες που περιέχουν. Είναι προτιμότερο τα παιδιά να καταναλώνουν ολόκληρα τα φρούτα, προσλαμβάνοντας έτσι και τις φυτικές ίνες.
- Η υψηλή κατανάλωση χυμών, ειδικά από μπουκάλι μπορεί να οδηγήσει σε τερηδόνα, καθώς τα σάκχαρα παραμένουν για αρκετή ώρα στο στο στόμα.
- Η υψηλή κατανάλωση χυμών μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο βάρος. Οι χυμοί σε αντιθεση με τα φρούτα δεν μας χορταίνοθυν, αλλά έχουν θερμίδες.
- Η κατανάλωση χυμών μπορεί να οδηγήσει σε διάρροια, ειδικά σε μικρά παιδιά.
- Μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση ορισμένων φαρμάκων
Μπορεί οι χυμοί να είναι πιο υγιεινή επιλογή σε σχέση με τα αναψυκτικά, αλλά δεν έχουν διαφορά όσον αφορά το αυξημένο βάρος και την τερηδόνα. Τα παιδιά δεν χρειάζονται χυμούς, ενώ το γάλα και το νερό είναι απαραίτητα για τα μικρά παιδιά. Είναι προτιμότερο να φάνε φρούτα και λαχανικά, αντί για χυμούς. Μετά το 1ο έτος μπορούν να καταναλώνουν χυμό, αλλά μέχρι 1 μερίδα (1/2 ποτήρι- 1 ποτήρι), αρκεί να είναι 100% χυμός, χωρίς προσθήκη ζάχαρης, να είναι παστεριωμένος, και να είναι σε ποτήρι, και όχι μπουκάλι.
http://www.health.harvard.edu/blog/new-recommendation-no-fruit-juice-chi...
Υδατάνθρακες: Μας παχαίνουν;
Τα τρόφιμα-πηγές υδατανθράκων εδώ και δεκαετίες έχουν δαιμονοποιηθεί από τη «βιομηχανία της δίαιτας». Συνεχώς ακούμε ότι δεν θα πρέπει να συνδυάζουμε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες στα γεύματά μας, ότι το ψωμί και τα μακαρόνια παχαίνουν και άλλους σχετικούς ισχυρισμούς. Παράλληλα, αρκετές ανορθόδοξες, μη επιστημονικά τεκμηριωμένες δίαιτες απώλειας βάρους όπως η κετογονική, η Άτκινς, η Dukan, η Paleo και άλλες είναι πολύ χαμηλές σε υδατάνθρακες, και εκεί φαινομενικά στηρίζουν το αποτέλεσμά τους.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι υδατάνθρακες μας παχαίνουν; Μας κάνουν τόσο κακό;
Όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενα κείμενα, ο μόνος παράγοντας από τον οποίο εξαρτάται η απώλεια βάρους είναι το ενεργειακό έλλειμμα. Δηλαδή, για την απώλεια βάρους αρκεί να τρώμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε, ανεξαρτήτως σύστασης της διατροφής μας. Αντιστρόφως, για την πρόσληψη βάρους αρκεί να τρώμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε. Συνεπώς, πρωτεύουσα σημασία για την απώλεια και πρόσληψη βάρους έχουν οι θερμίδες.
Όμως, δεν τρώμε μόνο ενέργεια, δηλαδή τα μακροθρεπτικά συστατικά λιπαρά, υδατάνθρακες και πρωτεΐνες, αλλά χρειαζόμαστε και τα μικροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία. Επομένως, η διατροφή μας θα πρέπει να είναι πλήρης, και με ποικιλία τροφίμων και ομάδων τροφίμων, έτσι ώστε να λαμβάνουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας για τη βέλτιστη λειτουργία του. Οι πηγές αμύλου/υδατανθράκων (φρούτα, λαχανικά, γάλα και γιαούρτι, όσπρια, ψωμί, ρύζι, πατάτα, παξιμάδι, ζυμαρικά κ.α.) είναι πηγές φυτικών ινών και πληθώρας μικροθρεπτικών συστατικών, με τα φρούτα, τα λαχανικά, και τα όσπρια να είναι τρόφιμα αρκετά χορταστικά και θρεπτικά! Άρα, γιατί να τα βγάλουμε από τη διατροφή μας; Φυσικά, η υπερκατανάλωση ελευθέρων σακχάρων (γλυκά, αναψυκτικά, επιδόρπια, σιρόπια κ.α.) έχει αρνητική επίδραση στην υγεία, και θα πρέπει να περιορίζεται στο 5% των ημερήσιων θερμίδων που λαμβάνουμε.
Αναφορικά με την πρόσληψη βάρους, μια νέα μελέτη σε επίμυες έδειξε ότι υπό αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες και διατροφή, οι επίμυες αύξησαν το σωματικό λίπος τους μόνο όταν ακολουθούσαν διατροφή υψηλή σε λίπος, ενώ παρατηρήθηκαν αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα, που σχετίζονται με την απόλαυση, τις λιγούρες και την εξάρτηση, με δράσεις όπως της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης. Βέβαια, τα αποτελέσματα αυτά δεν μπορούν να μεταφραστούν στον άνθρωπο για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένων της διαφορετικής διατροφής, του γενετικού προφίλ, και λόγω του ότι η έρευνα δεν μεταφράζεται άμεσα από τα ζώα στον άνθρωπο. Αυτό όμως που μας δείχνει η έρευνα αυτή είναι ότι η αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων δεν επέφερε αύξηση του λιπώδους ιστού, όπως θα αναμενόταν από υποστηρικτές των διαιτών χαμηλών σε υδατάνθρακες.
Στον άνθρωπο, μια πολύ καλά σχεδιασμένη μελέτη είχε δείξει ότι είτε ακολουθούμε πρόγραμμα υποθερμιδικής διατροφής στα πρότυπα της κετογονικής δίαιτας, η οποία είναι πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, είτε την τυπική Αμερικάνικη δίαιτα, χάνουμε την ίδια ποσότητα λίπους!
Μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψιν μια πρόσφατη μελέτη σχετικά με τους υδατάνθρακες βλέπουμε ότι η μέτρια-φυσιολογική πρόσληψη υδατανθράκων, όχι μόνο είναι απαραίτητη για το σώμα μας, αλλά σχετίζεται και με τη μακροζωία. Συγκεκριμένα, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι άτομα που ακολουθούν διατροφή με μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων (50-55% των ημερήσιων θερμίδων) εμφανίζουν χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας, σε σχέση με εκείνους που καταναλώνουν πολλούς (>70%) ή λίγους (<40%) υδατάνθρακες.
Συνοψίζοντας, για την απώλεια βάρους σημασία έχει η ενέργεια, δηλαδή οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε. Κανένα τρόφιμο, από μόνο του δεν επιφέρει αύξηση στο σωματικό βάρος/λίπος, συμπεριλαμβανομένων των πηγών αμύλου. Παράλληλα, τα πρόσφατα κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι είναι ευεργετική η μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων, δηλαδή όταν περίπου οι μισές θερμίδες που λαμβάνουμε την ημέρα προέρχονται από υδατάνθρακες! Άλλωστε, και η Μεσογειακή Διατροφή, το πιο καλά μελετημένο πρότυπο διατροφής, το οποίο συστήνεται για την πρόληψη και αντιμετώπιση πληθώρας ασθενειών έχει στη βάση του τις πηγές αμύλου ολικής άλεσης.
Βιβλιογραφία
Dietary Fat, but Not Protein or Carbohydrate, Regulates Energy Intake and Causes Adiposity in Mice.
Dietary carbohydrate intake and mortality: a prospective cohort study and meta-analysis.