Πόσο παχυντικές είναι οι ντομάτες;
Στα φρούτα και τα λαχανικά αποδίδονται συνήθως “αδυνατιστικές” ιδιότητες. Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να ισχύει για τις ντομάτες. Με δισταγμό ρωτάνε οι διαιτώμενοι αν μπορούν να φάνε χωριάτικη σαλάτα ή να φάνε πάνω από μια ντομάτα. Η πηγή των ισχυρισμών περί της παχυντικής επίδρασης της ντομάτας (μου) είναι άγνωστη. Κάποιοι θεωρούν ότι η “δράση” αυτή προέρχεται από το γεγονός ότι είναι όξινη, ενώ άλλοι λόγω των σπόρων, και λόγω της κατακράτησης υγρών που προκαλεί.
Η ντομάτα παχαίνει;
Η κατανάλωση κανενός τροφίμου δεν μπορεί αυτόματα να οδηγήσει σε πρόσληψη, ή αντίστοιχα απώλεια του βάρους.
Το θετικό ισοζύγιο ενέργειας, δηλαδή η πρόσληψη περισσοτέρων θερμίδων από αυτές που χρειάζεται το σώμα, είναι που οδηγεί σε αύξηση του βάρους. Για αύξηση του βάρους θα πρέπει το ατομο να βρίσκεται για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα σε θετικό ισοζύγιο ενέργειας. Όπως και για την απώλεια βάρους (όπου χρειάζεται αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας) μια μέρα δεν αρκεί για να αυξηθεί ή να μειωθεί το βάρος.
Μια μέτρια ντομάτα αποδίδει 20 θερμίδες. Είναι συνεπώς δύσκολο να φάει κάποιος τόσες ντομάτες, ώστε να φτάσει σε θετικό ενεργειακό ισοζύγιο!
Αναφορικά με τους διάφορους ισχυρισμούς, η οξύτητα της ντομάτας, δεν παίζει κανέναν ρόλο για τις θερμίδες που αποδίδει, ενώ για τους σπόρους, ενδέχεται κάποια άτομα να έχουν ευαισθησία στους σπόρους και να νιώσουν ένα παροδικό φούσκωμα, το οποίο δεν σημαίνει αύξηση του βάρους ή αποθήκευση λίπους. Αναφορικά με την κατακράτηση υγρών, και πάλι πρόκειται για ισχυρισμό που δεν ισχύει!
Η ντομάτα, πέρα από το ότι δεν περιέχει πολλές θερμίδες, περιέχει πολλά θρεπτικά συστατικά και φυτικές ίνες. Μάλιστα, μια ντομάτα περιέχει 1,5 γρ φυτικών ινών, καλύπτει το 28% των αναγκών σε βιταμίνη C, ενώ περιέχει βιταμίνη Κ, φυλλικό οξύ, και Κάλιο. Παράλληλα, οι ντομάτες είναι πηγές αντιοξειδωτικών, όπως β-καροτενιο και λυκοπένιο. Η υψηλή συγκέντρωση λυκοπενίου είναι από τα χαρακτηριστικά της ντομάτας, βρισκεται επι το πλείστον στη φλούδα (γι αυτο μπορείτε να προτιμήστε ντοματίνια, τα οποία έχουν περισσότερη φλούδα ανά όγκο ντομάτας), και σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά και καρκίνο. Μάλιστα, αποτελεί την κύρια πηγή λυκοπενίου στη διατροφή!
Γενικά, διατροφές οι οποίες είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο για χρόνιες νόσους. Οι ντομάτες αποτελούν κλασσικό τρόφιμο της Μεσογειακής κουζίνας, και καταναλώνονται με διάφορους τρόπους, σε σαλάτες, σάλτσες, ακόμα και γλυκό του κουταλιού. Απολαύστε τις ευεργετικές ιδιότητες της ντομάτας, χωρίς να ανησυχείτε για το αν θα οδηγήσουν σε αύξηση του βάρους, καθώς δεν υπάρχουν παχυντικά τρόφιμα και η ντομάτα είναι θρεπτική και ολιγοθερμιδική!
Το ξέρατε ότι η ντομάτα είναι φρούτο και μάλιστα μούρο;
Διατροφικοί μύθοι: Τι ισχύει τελικά (Μέρος Β')
Πληθώρα πληροφοριών μάς είναι πλέον διαθέσιμες μέσω του διαδικτύου. Η παραπληροφόρηση πάνω στη διατροφή είναι πιο κοινή από ποτέ, γεγονός που δεν βοηθάει στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας και της επίτευξης ενός υγιεινού τρόπου διατροφής.
1. Το βραδινό φαγητό παχαίνει. Κι όμως αυτό που έχει σημασία είναι πόσες θερμίδες προσλαμβάνουμε μέσα σε μία μέρα, μέσα σε ένα 24ωρο! Αυτό που συμβαίνει συχνά είναι να τρώμε μεγάλη ποσότητα βραδινού και έτσι να υπερβαίνουμε τις ημερήσιες ενεργειακές ανάγκες που έχει ο οργανισμός μας και να οδηγούμαστε σε σταδιακή αύξηση του βάρους. Σε ορισμένα άτομα η κατανάλωση του βραδινού νωρίς π.χ. στις 8 και η αποφυγή κατανάλωσης τροφής μετά μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του βάρους λόγω μείωσης των θερμίδων που προσλαμβάνουν μέσα σε ένα 24ωρο!
2. Δεν πρέπει να συνδυάζουμε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες σε ένα γεύμα, γιατί ο οργανισμός μας δεν μπορεί να πέψει καλά τα δύο συστατικά μαζί και οδηγούμαστε σε πρόσληψη βάρους. Η θεωρία αυτή ξεκίνησε από έναν γιατρό στην αρχή του 20ού αιώνα. Στην πραγματικότητα η θεωρία αυτή δεν ισχύει και η αποφυγή του συνδυασμού υδατανθράκων και πρωτεϊνών δεν οδηγεί σε μείωση του βάρους από μόνη της. Επιπλέον, υπάρχουν πολλά κοινά τρόφιμα-πηγές αμύλου που περιέχουν και πρωτεΐνες, όπως το γάλα, το γιαούρτι, τα όσπρια, τα δημητριακά και τα παράγωγά τους (π.χ. ψωμί, ζυμαρικά), άρα πρακτικά δεν μπορούμε να χωρίσουμε αυτά τα δύο θρεπτικά συστατικά!
3. Έχω δυσανεξία σε ένα τρόφιμο και αυτό με παχαίνει. Τα τελευταία χρόνια η τροφική δυσανεξία και η σχέση της με την απώλεια βάρους έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Η θεωρία αυτή δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη, ενώ δεν λαμβάνει υπόψη τη φυσιολογία του οργανισμού μας. Μάλιστα, τα τεστ δυσανεξίας και βιοσυντονισμόού έχουν κριθεί παράνομα, σύμφωνα με τις υπουργικές αποφάσεις με αριθμό πρωτοκόλλου Γ3β/ΓΠ/οικ.63736 και Γ3β/ΓΠ/οικ.63737. Δεν υπάρχει κάποιο τρόφιμο που να μας παχαίνει. Αν όμως τρώμε περισσότερο απ’ όσο χρειαζόμαστε, τότε σε βάθος χρόνου το βάρος μας αυξάνεται, ανεξαρτήτου τροφής!
4. Για να ξεκινήσω να χάνω βάρος πρέπει να κάνω αποτοξίνωση. Η βιομηχανία της αποτοξίνωσης τα τελευταία χρόνια έχει αυξήσει τα κέρδη της! Στην πραγματικότητα οι νεφροί και το ήπαρ μας είναι τα πιο σημαντικά όργανα που παίρνουν μέρος στην αυτο-αποτοξίνωση του οργανισμού μας, ενώ στην περίπτωση που λόγω δηλητηρίασης ή νόσου δεν μπορεί να αποτοξινωθεί, τότε πάμε στο νοσοκομείο. Δεν θα μας βοηθήσει κανένα -ακριβό- πρόγραμμα αποτοξίνωσης, τσάι ή συμπλήρωμα διατροφής! Πολλοί έχουν συνδέσει την «αναγκαιότητα για αποτοξίνωση» με την απώλεια βάρους, δηλαδή παρουσιάζουν την αποτοξίνωση ως τρόπο για την εκκίνηση της απώλειας βάρους, κάτι που η έρευνα έχει αποδείξει πως δεν ισχύει, ενώ πολλοί αναφέρουν ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα για απώλεια βάρους οδηγεί σε μείωση βάρους του πορτοφολιού μας! Για να χάσουμε βάρος αρκεί να προσλαμβάνουμε λιγότερες θερμίδες απ’ αυτές που χρειαζόμαστε! Ακολουθώντας φυσικά έναν υγιεινό τρόπο ζωής, βοηθάμε τη βέλτιστη λειτουργία του και τη διασφάλιση της υγείας μας!
Η παραπληροφόρηση πάνω στη διατροφή και η παρουσίαση ορισμένων «πρωτότυπων» μεθόδων για γρήγορη απώλεια βάρους αποτελούν σημαντικά θέματα δημόσιας υγείας και παραπλάνησης του κοινού. Πολλοί διατροφικοί μύθοι θεωρούνται από το κοινό ισχύοντες, με αποτέλεσμα όχι μόνο τον αποπροσανατολισμό του, αλλά και την απογοήτευση σε περίπτωση που οι προσπάθειες για απώλεια βάρους δεν ευδοκιμούν.
Διατροφή και Αντιμετώπιση του Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου ΙΙ
Σε προηγούμενη ανάρτηση μιλήσαμε για το ρόλο της διατροφής στην πρόληψη του διαβήτη τύπου ΙΙ (ΣΔΙΙ). Σε αυτή την ανάρτηση θα μιλήσουμε για τον ρόλο της στην αντιμετώπισή του.
Οι επιπτώσεις του σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ στην υγεία είναι αθροισιτκές και επεκτείνονται στα αγγεία οδηγώντας σε καρδιαγγεικά νοσήματα, νευροπάθειες και νεφροπάθειες, μειώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η θεραπεία στον διαβήτη τύπου ΙΙ αποτελείται από αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση), αντιδιαβητικά φάρμακα και ενδεχομένως ινσουλίνη σε προχωρημένο στάδιο της νόσου.
Η διατροφή αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της αντιμετώπισης του ΣΔΙΙ, καθώς βοηθάει στον γλυκαιμικό έλεγχο και μπορεί να οδηγήσει σε μικρότερη δόση αντιδιαβητικών φαρμάκων ή/και ινσουλίνης, ενώ παίζει σημαντικό ρόλο και στην πρόληψη και καθυστέρηση των επιπτώσεων του ΣΔΙΙ στην υγεία.
Συγκεκριμένες οδηγίες για τη σύσταση της διατροφής αναφορικά με τα μακροθρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λιπαρά) δεν υπάρχουν. Για το λόγο αυτό συστήνεται εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής, στα πλαίσια μιας υγιεινής διατροφής, ανάλογα με τις ανάγκες, τον τρόπο ζωής, την κουλτούρα, και τους στόχους για την ρύθμιση του διαβήτη.
Ο οργανισμός NICE του Ην. Βασιλείου συστήνει μια διατροφή υψηλη σε φυτικές ίνες, τρόφιμα με χαμηλό γλυκαιμικό δέικτη, γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά & λιπαρό ψάρι. Λόγω του αυξημένου κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων, προσοχή πρέπει να δοθεί και στην ποιότητα του καταναλισκόμενου λίπους. Η πρόσληψη κορεσμένου λίπους πρέπει να περιοριστεί, και των τρανς λιπαρών να ελαχιστοποιηθεί, με αντικατάσταση του με ακόρεστο λίπος, κυρίως μονοακόρεστα λιπαρά, τα οποία βρίσκονται σε πληθώρα στο ελαιόλαδο, το αβοκάντο τους ξηρούς καρπούς και σπόρους. Το αλκοόλ πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο, όχι πάνω από ένα ποτό για γυναίκες και δύο για τους άνδρες ημερησίως. Τα μη θερμιδικά γλυκαντικά μπορούν να χρησιμοποιούν προς αντικατάσταση των ελευθέρων σακχάρων, ενώ προσοχή πρέπει να δοθεί στην πρόσληψη ελευθέρων σακχάρων. Συστήνεται η πρόσληψη ελευθέρω σακχάρων να μην ξεπερνά το 5% των ημερήσιων προσλαμβανόμενων θερμίδων! O NICE συστήνει επίσης την αποφυγή προϊόντων που διαφημίζονται για άτομα με ΣΔΙΙ.
Ένα διατροφικό πρότυπο που συστήνεται είναι η Μεσογειακή Διατροφή, καθώς μελέτες και μετα-αναλύσεις έχουν δείξει ότι σχετίζεται με καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά τον γλυκαιμικό και λιπιδαιμικό έλεγχο, καθώς και στον κίνδυνο εμφάνισης καρδειαγκειακών νοσημάτων σε σχέση με δίαιτες χαμηλών σε υδατάνθρακες και λιπαρά, ακόμη και χωρίς απώλεια βάρους. Επίσης, μεγαλύτερη προσκόλληση στη ΜΔ σχετίζεται με καλύτερο γλυκαιμικό και λιπιδαιμικό έλεγχο, έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και του βάρους, ενώ θεωρείται οτι η ευεργετική δράση της οφείλεται στη συνεργιστική δράση των συστατικών των τροφίμων, και όχι σε ξεχωριστά τρόφιμα.
Άλλη μια διατροφική μέθοδος που μελετάται για τον γλυκαιμικό έλεγχο είναι οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων, οι οποίες φαίνεται οτι έστω βραχυπρόθεσμα οδηγούν σε μεγαλύτερη απώλεια βάρους, και μεγαλύτερη μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σε σχέση με άλλα διατροφικά πρότυπα, αν και η μείωση αυτή δεν φαίνεται να διαρκεί μακροπρόθεσμα. Βέβαια οι μέχρι τώρα μελέτες αφορούν μικρό αριθμό συμμετεχόντων, ενώ παρούσες μετααναλύσεις δεν δείχνουν οτι αυτά τα διατροφικά πρότυπα υπερτερούν έναντι της ΜΔ. Παράλληλα, οργανισμοί τονιζουν την ανάγκη για περαιτέρω μελέτες πάνω σε αυτά τα διατροφικά σχήματα, καθώς παράλληλα με τον γλυκαιμικό έλεγχο έμφαση πρέπει να δίνεται και στον λιπιδαιμικό έλεγχο και στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.
Η διαχείρηση του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους είναι επίσης σημαντική για τον γλυκαιμικό έλεγχο, ενώ παράλληλα μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη. Ο American Diabetes Association (ADA) συστήνει την απώλεια βάρους κατά 5% σε διάστημα εξαμήνου, με ρυθμό 500-750 γραμμάρια την εβδομάδα, ενώ ο NICE συστήνει απώλεια βάρους της τάξης του 5-10%. Η απώλεια βάρους συστήνεται να γίνεται με εξατομικευμένη διατροφή, άσκηση, και συμπεριφοριστική θεραπεία. Σημαντική είναι φυσικά η διατήρηση της απώλειας βάρους.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, βραχυπρόθεσμη χρήση δίαιτών πολύ χαμηλών θερμίδων συστήνεται υπό διαιτολογική και ιατρική παρακολούθηση, σε ιατρικά κέντρα. Φαρμακολογική θεραπεία για απώλεια βάρους συστήνεται σε ορισμένες περιπτώσεις μαζί με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αναφορικά με τη μεταβολική χειρουργική, συστήνεται να γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα με τη συνεργασία διεπιστημονικής ομάδας. Μάλιστα, υπάρχει και συγκεκριμένος αλγόριθμος για την επιλογή ασθενών που θα βοηθηθούν από τις επεμβάσεις ως προς την αντιμετώπιση του ΣΔΙΙ.
Σύμφωνα με τον ADA άτομα στο στάδιο του προ-διαβήτη ή άτομα με διαγνωσμένο διαβήτη θα πρέπει να επισκεφτούν διαιτολόγο-διατροφολόγο.
Χρήσιμες πηγές:
- Standards of Medical Care in Diabetes
- A network meta-analysis on the comparative efficacy of different dietary approaches on glycaemic control in patients with type 2 diabetes mellitus
- A journey into a Mediterranean diet and type 2 diabetes: a systematic review with meta-analyses
- NICE
- Impact of a Mediterranean Dietary Pattern and Its Components on Cardiovascular Risk Factors, Glucose Control, and Body Weight in People with Type 2 Diabetes: A Real-Life Study.
- Twelve-month outcomes of a randomized trial of a moderate-carbohydrate versus very low-carbohydrate diet in overweight adults with type 2 diabetes mellitus or prediabetes
- Effect of dietary carbohydrate restriction on glycemic control in adults with diabetes: A systematic review and meta-analysis.
Πόσο σίγουροι είστε οτι δεν καταναλώνετε ζάχαρη;
Κάθε φορά που ξεκινώ τη διατροφική εκπαίδευση για τη ζάχαρη, ακούω τη φράση: "Δεν τρώω ζάχαρη".
Κι όμως, μετά από λίγα λεπτά, ο διαιτώμενος αντιλαμβάνεται οτι καταναλώνει ζάχαρη!
Τι είναι η ζάχαρη;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα ελεύθερα σάκχαρα (ζάχαρη) είναι “Όλοι οι μονοσακχαρίτες και δισακχαρίτες που προστίθενται στα τρόφιμα από τον παρασκευαστή, τον μάγειρα ή τον καταναλωτή, καθώς και τα σάκχαρα που βρίσκονται φυσικά στο μέλι, τα σιρόπια και τους χυμούς φρούτων”. Ο ορισμός αυτός αποκλείει τα φυσικά απαντώμενα σάκχαρα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών και των σακχάρων που βρίσκονται στην κυτταρική δομή των τροφών (πχ. σιτηρά, φρούτα & λαχανικά).
Ομοίως, σύμφωνα με το Public Health England ως ελεύθερα σάκχαρα ορίζονται “όλα τα προστιθέμενα σάκχαρα σε οποιαδήποτε μορφή, όλα τα σάκχαρα που απαντώνται φυσικά σε χυμούς φρούτων και λαχανικών, πολτών/πουρέ και πάστας και παρόμοια προϊόντα στα οποία έχει αλλάξει η δομή, όλα τα σάκχαρα στα ποτά (εκτός από τα ροφήματα με βάση τα γαλακτοκομικά), και η λακτόζη και η γαλακτόζη όταν προστίθενται ως συστατικά. Τα σάκχαρα που απαντώνται φυσιολογικά στο γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, στα νωπά και τα περισσότερα είδη επεξεργασμένων φρούτων και λαχανικών, στα σιτηρά, στους ξηρούς καρπούς και τους σπόρους εξαιρούνται από τον ορισμό".
Άρα, και το μέλι και η καστανη ζάχαρη είναι ζάχαρη!
Το μέλι, τα σιρόπια (αγαύης σφενδάμου, ρυζιού, φρουκτοζης, γλυκόζης κ.α.), η ζάχαρη καρύδας, η λευκή, καστανή και ακατέργαστη ζάχαρη, η φρουκτοζη, η μελασσα, το πετιμέζι οι συμπυκνωμένοι χυμοί, τα σάκχαρα των χυμών (και των χυμών που φτιάχνουμε σπίτι) ανήκουν στα ελεύθερα σάκχαρα, δηλαδή στη ζάχαρη σύμφωνα με τους παραπανω ορισμους!
Θα πρέπει να την αποφύγω;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τονίζει ότι η ημερήσια κατανάλωση ζάχαρης καλό είναι να μην ξεπερνά το 10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης, ενώ συστήνει και την περαιτέρω μείωση στο 5%, όπως το Βρετανικό NICE. Δηλαδή, δεν χρειάζεται να ενοχοποιήσουμε ή να βγάλουμε εντελώς από τη διατροφή μας τη ζάχαρη και τα τρόφιμα που την περιέχουν, αλλά να μετριάσουμε την κατανάλωσή της!