Πώς διαβάζουμε και αξιολογούμε ένα επιστημονικό άρθρο;
Το σωστό διάβασμα ενός επιστημονικού άρθρου είναι τέχνη λένε, όμως στην πραγματικότητα ειναι κομμάτι της επιστήμης.
Διαβάζουμε επιστημονικές μελέτες για να ενημερώθουμε με εγκυρότητα για τα νέα επιστημονικά δεδομένα. Υπάρχουν και διάφορα είδη επιστημονικών άρθρων! Από πρωτότυπες μελέτες/άρθρα, και μετα-αναλύσεις -ομάδας όμοιων- ερευνών, έως κατευθυντήριες οδηγίες.
Ειναι πολύ σημαντικό να έχουμε βασικές γνώσεις περί του εκάστοτε επιστημονικού τομέα!
Η εισαγωγή (Ιntroduction) μας βοηθά να καταλαβουμε το ερευνητικό ερώτημα καλύτερα, δίνοντάς μας ένα υπόβαθρο, ειδικά όταν δεν είμαστε τόσο εξοικειωμένοι με το συγκεκριμένο θέμα!
Πώς θα διαβασουμε σωστά ένα επιστημονικό άρθρο;
- Ξεκινάμε με τον τίτλο και την περιληψη (Abstract) για να δούμε αν μας ενδιαφέρει, αλλά και για να κατανοήσουμε περιγραμματικώς το άρθρο και να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για την ανάλυσή του. Το άρθρο δεν είναι βιβλίο ή ταινία για να αναγιγνώσκεται γραμμικά από την αρχή έως το τέλος.
- Συνεχίζουμε με τους συγγραφείς, την ημερομηνία δημοσιεύσεως, και το επιστημονικό περιοδικό δημοσιεύσεως. Είναι οι συγγραφείς καταρτισμένοι για τη θεματολογία του άρθρου; Είναι όντως το μέσο δημοσιεύσεως επιστημονικό περιοδικό που ακολουθεί τη διαδικασία αξιολογήσεως από ομοτίμους (peer-reviewed); Ποιός είναι ο επιστημονικός αντίκτυπος ("φήμη") του περιοδικού; Δημοσιεύει αξιόλογα άρθρα; Με εξαίρεση το μέσο δημοσίευσης (μη επιστημονικό περιοδικό) δεν θα πρέπει να αποτραπούμε από το να συνεχίσουμε την αναγνωση του άρθρου, σε περίπτωση που μας ενδιαφέρει. Θεωρητικώς, αξιολογούμε το περιεχόμενο και όχι το περιοδικό. Όμως θα πρέπει να είμαστε ακόμη προσεκτικότεροι στην ανάλυση και στην αξιολόγηση ενός άρθρου από μη σχετικούς συγγραφείς ή με σύγκρουση συμφερόντων ή σε περιοδικά που συνηθίζουν να δημοσιεύουν χαμηλής ποιότητας έρευνες.
- Συνεχίζουμε στα Συμπεράσματα (Conclusions).
- Αφού διαβάσουμε τα συμπεράσματα, πάμε στα αποτελέσματα για να κατανοήσουμε πως προέκυψαν. Αναρωτιόμαστε αν όντως οδηγούν στο αποτέλεσμα και στην εξήγηση των συγγραφέων ή αν υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις.
- Έπειτα διαβάζουμε τη μεθοδολογία για να αξιολογήσουμε αν τα αποτελέσματα συνάδουν με τη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε. Αφού σχηματίσουμε μία άποψη, διαβάζουμε εάν οι περιορισμοί που διαπιστώσαμε αναφέρονται και από τους συγγραφείς στην αντίστοιχη ενότητα.
- Επιστρέφουμε ξανά στα Συμπεράσματα (Conclusions) για να αξιολογήσουμε πλέον καλύτερα εάν συνάδουν με τη μεθοδολογία και τα αποτελέσματα. Μπορεί να χρειαστεί να διαβασουμε και δεύτερη φορά το άρθρο για να το κατανοήσουμε καλύτερα ή να χρειαστεί να ψαξουμε κάποιους όρους.
- Για το τέλος αφήνουμε τη Συζήτηση (Discussion) η οποία συγκρίνει τα αποτελέσματα της μελέτης με άλλες μελέτες, αναφέρει την αξία της μελέτης για την κοινωνία ή και επιστημονική κοινότητα, και προτάσεις για περαιτέρω έρευνα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: σχεδόν ΌΛΕΣ οι μελέτες έχουν περιορισμούς και αδυναμίες.
Ας σκεφτούμε επιπλέον:
- Πότε δημοσιευτηκε; Μία αρκετά παλαιά μελέτη δεν εμπεριέχει τα συμπεράσματα τη σύγχρονης βιβλιογραφίας και ενδεχομένως να είναι αναχρονιστική.
- Υπάρχει αρθρογραφία που αναλύει την αξιοπιστία & τα αποτελέσματα του άρθρου (συνήθως σε ανασκοπήσεις, συστηματικές ανασκοπήσεις, και μετα-αναλύσεις); Υπάρχουν σχόλια από ομότιμους επιστήμονες σχετικά με το άρθρο ή κάποια ΄μετεγενέστερη διόρθωση ή σχόλια από τους συγγραφείς; Τα παραπάνω μπορούμε να τα αναζητήσουμε μέσω των αναφορών στο άρθρο από άλλα επιστημονικά άρθρα αναζητώντας τα "citations" στο "Google Scholar”.
Ασπαρτάμη και καρκίνος: τι σημαίνει η νέα κατάταξη της ασπαρτάμης;
Η ασπαρτάμη είναι μια τεχνητή γλυκαντική ουσία, 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, που βρίσκεται σε χιλιάδες τρόφιμα και ποτά, και έχει πάρει έγκριση από τον FDA από το 1974. Δεκαετίες μελετών έχουν αξιολογήσει την επικινδυνότητα και την ασφάλεια της ασπαρτάμης.
Πρόσφατα, ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), κατέταξε την ασπαρτάμη ως "πιθανώς καρκινογόνα ουσια” (κατηγορία 2Β). Αυτή η απόφαση βασίστηκε σε περιορισμένα στοιχεία για τον καρκίνο του ήπατος σε μελέτες σε ανθρώπους και τρωκτικά.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η κατηγοριοποίηση του IARC βασίζεται στον κίνδυνο (hazard) και όχι στην επικινδυνότητα (risk). Η νέα κατηγοριοποίηση έρχεται ως αποτέλεσμα 3 μελετών παρατήρησης, μέσω των οποίων δεν μπορεί να εξαχθεί αποτέλεσμα αιτίου-αιτιατού, ενώ είχαν χρησιμοποιηθεί ημερολόγια καταγραφής τροφίμων, τα οποία δεν είναι ιδιαίτερα αξιόπιστα για την έκθεση στην ασπαρτάμη. Συνεπώς, αναμένονται και χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για τη διερεύνηση της επικινδυνότητας της ασπαρτάμης.
Ωστόσο, η Κοινή Επιτροπή FAO/WHO για τα Πρόσθετα Τροφίμων (JECFA) δήλωσε ότι τα όρια ασφαλείας για την ημερήσια ποσότητα κατανάλωσης της ασπαρτάμης δεν θα αλλάξουν, και παραμένουν ως έχουν στα 40mg/kg σωματικού βάρους, δηλαδή, 9-14 κουτάκια αναψυκτικών με ασπαρτάμη ημερησίως.
Όπως τονίζεται, η νέα ταξινόμηση δεν πρέπει να ληφθεί ως μια άμεση δήλωση ότι υπάρχει γνωστός κίνδυνος καρκίνου από την κατανάλωση ασπαρτάμης, αλλά ως μια πρόσκληση προς την επιστημονική κοινότητα να διερευνήσει καλύτερα την πιθανή καρκινογόνα δράση της ασπαρτάμης, καθώς οι μέχρι τώρα μελέτες είναι χαμηλής ποιότητας και με ασαφή συμπεράσματα.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι στην κατηγορία 2Β, μαζί με την ασπαρτάμη βρίσκεται και το εκχύλισμα χυμού αλόης, όπως και το κόκκινο κρέας (μοσχάρι, χοιρινό, αρνί, κατσίκι). Παράλληλα, στην κατηγορία 1, δηλαδή “καρκινογόνες ουσίες”, βρίσκονται τα αλλαντικά και το αλκοόλ.
Εν κατακλείδι, με βάση τα δεδομένα δεκαετιών που υπάρχουν, και τη νέα κατηγοριοποίηση της ασπαρτάμης είναι σημαντικό να περιορίσουμε την κατανάλωση της σε περίπτωση υπερκατανάλωσης, να κάνουμε τη διατροφή μαμ λιγότερο γλυκιά, να εστιάσουμε σε φυσικά γλυκά τρόφιμα όπως τα φρούτα, και να ακολουθούμε τη Μεσογειακή Διατροφή, ως το πρότυπο που έχει επανειλημμένα συσχετιστεί με καλύτερη υγεία και χαμηλότερο κίνδυνο για καρκίνο.
Πηγές:
- Carcinogenicity of aspartame, methyleugenol, and isoeugenol https://www.thelancet.com/pdfs/journals/lanonc/PIIS1470-2045(23)00341-8.pdf
- Aspartame is a possible carcinogen: the science behind the decision https://doi.org/10.1038/d41586-023-02306-0
Πώς θα μείνουμε fit το καλοκαίρι;
Το καλοκαίρι συνοδεύεται από συχνές εξόδους για ποτό ή και φαγητό, κρύα ροφήματα και παγωτά. Πολλοί θεωρούν ότι το καλοκαίρι δεν είναι εποχή για αδυνάτισμα, με αποτέλεσμα το καλοκαίρι να μας αποχαιρετά, αλλά όχι και τα κιλά που πήραμε.
Άραγε, μπορούμε να διατηρήσουμε ή και να χάσουμε βάρος το καλοκαίρι; Φυσικά και μπορουμε, καθώς μας δίδονται αρκετές ευκαιρίες για άσκηση, ενώ είναι πολύ πιο διαθέσιμα φρούτα και λαχανικά, και υλικά για ελαφριές συνταγές.
Ας δούμε λοιπόν πώς θα μείνουμε fit αυτό το καλοκαίρι!
1. Τι πιο καλοκαιρινό από το μπάνιο στη θάλασσα! Οι θερμοκρασία ανεβαίνει και το μπάνιο όχι μόνο μας δροσίζει, αλλά αποτελεί και μια εξαιρετκή ευκαιρία για άσκηση. Κολυμπήστε και κάντε ασκήσεις μέσα στη θάλασσα, ή παίξτε στην παραλία ρακέτες ή βόλεϋ, αφού βάλετε αντηλιακό! Παράλληλα, και οι καταδύσεις, μετά από εκπαίδευση, αποτελούν μια καλή ευκαιρία να γυμναστούμε, ενώ εξερευνούμε το βυθό της θάλασσας!
2. Περπάτημα στο ηλιοβασίλεμα! Η μέρα μεγάλωσε και μπορούμε να απολαύσουμε τη βόλτα μας, μετά τη δουλειά, ακόμα και στις 9 το βράδυ! Αυτή την ώρα έχει δροσιά, οπότε μας είναι και πιο άνετο να περπατήσουμε για αρκετή ώρα. Όποιο μέρος του νησιού και αν επιλέξετε, σίγουρα τα χρώματα του ουρανού αργά το απόγευμα θα σας ανταμείψουν! Αν ανησυχείτε ότι θα είστε κουρασμένοι από τη δουλειά σκεφτείτε οτι 10 λεπτά άσκησης είναι αρκούν για να μας “ξυπνήσουν” και να μας ξεκουράσουν, αντίστοιχα όσο μισό φλιτζάνι καφές! Στις διακοπές σας μην ξεχνάτε ότι ο καλύτερος τρόπος να εξερευνήσετε έναν τόπο είναι περπατώντας!
3. Τα καλοκαιρινά φρούτα είναι τα ωραιότερα φρούτα του χρόνου! Από το καρπούζι και το πεπόνι (που όχι δεν μας παχαίνουν, ούτε έχουν πολλή ζάχαρη, ούτε απαγορεύονται) μέχρι τα βερύκοκα και τα σταφύλια, έχουμε μεγάλη ποικιλία εύγευστων, δροσιστικών φρούτων που μπορούμε να βάλουμε ακόμα και σε σαλάτες (χωριάτικη σαλάτα με καρπούζι έχετε δοκιμάσει;), ενώ αποτελούν το ιδανικό σνακ ή και ελαφρύ γεύμα μαζί με ένα δροσιστικό γιαούρτι! Παράλληλα, το διαδύκτιο είναι γεμάτο με ελαφριές συνταγές για παγωτό και γρανίτα από φρούτα. Έτσι, αντί να αγοράζετε έτοιμα παγωτά, μπορείτε να φτιάξετε το ίδιο γευστικά παγωτά στο σπίτι με λίγα υλικά, και λιγότερες θερμίδες, ζάχαρη και λιπαρά!
4. Αυτή την εποχή τα βαριά πιάτα βγαίνουν από το μενού και μπαίνουν τα ελαφριά, όπως σαλάτες με κοτόπουλο, μακαρονοσαλάτες και πιάτα με εποχιακά λαχανικά. Τα πιάτα αυτά είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, και χαμηλά σε λιπαρά και θερμίδες, όταν μαγειρευτούν με λιγότερο ελαιόλαδο!
5. Στις εξόδους μας μπορούμε να δώσουμε έμφαση σε σαλάτες, όσπρια και ψάρια, αρκεί να θυμόμαστε ότι η υπέρμετρη χρήση ελαιολάδου, και ειδικά οι σως/dressing στις σαλάτες μπορούν να μετατρέψουν μια σαλάτα σε θερμιδική βόμβα! Το αλκοόλ, όπως πάντα, καλό είναι να καταναλώνεται με μέτρο, καθώς μας αφυδατώνει και καλό είναι να το συνοδεύουμε με νερό. Επίσης, τα κοκτέιλ είναι πλούσια σε θερμίδες, επομένως, ας τα προτιμάμε λιγότερο συχνά, δίνοντας έμφαση στα απλά ποτά, όπως το κρασί!
Κάθε εποχή έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της, αναφορικά με την ευκολία διατήρησης ή απώλειας βάρους. Το κλειδί είναι η ισορροπία! Το καλοκαίρι μπορεί να τρώμε και να πίνουμε περισσότερο, αλλά μπορούμε να το ισσοροπήσουμε με πιο ελαφριές, και λιγότερο θερμιδικά πυκνές επιλογές τροφών και ποτών, ενώ είναι η ιδανική εποχή για άσκηση στη φύση, είτε ως κολύμπι, είτε ως βραδινό περίπατο!
Πώς θα ενυδατωθούμε το χειμώνα;
Καθημερινά το σώμα μας χρειάζεται λίτρα υγρών. Το νερό αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι του οργανισμού μας, απαραίτητο για πληθώρα λειτουργιών, όπως τον μεταβολισμό των κυττάρων, τη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών και του οξυγόνου στους ιστούς, στην αποβολή των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού, στην ενυδάτωση των αρθρώσεων, στην προστασία του εγκεφάλου, της σπονδυλικής στήλης και των εμβρύων (μέσω αμνιακού υγρού) από τους κραδασμούς και στη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος.
Όταν είμαστε αφυδατωμένοι ο οργανισμός μας επιβαρύνεται ιδιαιτέρως. Τα συμπτώματα ποικίλουν από ζαλάδες και αίσθημα αδυναμίας έως ξηροστομία, ταχυκαρδία, μηδενική παραγωγή ούρων και διαταραγμένη νοητική κατάσταση! Αν και το καλοκαίρι έχουμε υψηλότερες ανάγκες σε υγρά, και το χειμώνα υπάρχει κίνδυνος αφυδάτωσης, λόγω χαμηλής πρόσληψης υγρών.
Καθημερινά χρειαζόμαστε λίτρα υγρών, με συνήθη σύσταση την κατανάλωση τουλάχιστον 6-8 ποτήρια υγρών την ημέρα!
Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε καλά επίπεδα ενυδάτωσης το χειμώνα;
1. Το νερό, φυσικά είναι η καλύτερη πηγή ενυδάτωσης! Αν το ξεχνάτε, μπορείτε να πάρετε ένα ωραίο μπουκάλι και να το έχετε πάντα μαζί σας. Επίσης, πλέον υπάρχουν και «έξυπνα» μπουκάλια που ειδοποιούν το χρήστη να πιει νερό και μετρούν την ποσότητα υγρών που πίνετε. Μαζί με φέτες πορτοκαλιού, λεμονιού και μυρωδικά μπορεί να πάρει νέα γεύση και να γίνει πιο ελκυστικό ρόφημα!
2. Το τσάι και ο καφές είναι καλές επιλογές ενυδάτωσης. Μετρούν στα υγρά, ενώ η διουρητική τους δράση είναι ήπια και παροδική, άρα δεν μας αφυδατώνουν! Προτιμήστε τα σκέτα ή με λίγη ζάχαρη ή γάλα. Έτσι, έχουμε πηγές αντιοξειδωτικών και υγρών μαζί!
3. Και το γάλα μετρά στα υγρά και μπορεί να καταναλωθεί στο πρωινό και το βραδινό, μαζί με τοστ ή δημητριακά.
4. Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούνται κατά ένα μεγάλο μέρος από υγρά, επομένως, και αυτά μας παρέχουν νερό! Μάλιστα, το 20% των υγρών της ημέρας μπορούμε να το πάρουμε από τα τρόφιμα και όχι από τα υγρά που πίνουμε!
5. Οι σούπες είναι κατεξοχήν χειμερινό πιάτο, το οποίο συμβάλλει στην πρόσληψη υγρών. Μάλιστα, στην περίπτωση που αντί για βραστά λαχανικά φτιάξετε σούπα λαχανικών προσλαμβάνετε και το νερό και τις επιπλέον βιταμίνες που βρίσκετι στο νερό που έβρασαν τα λαχανικά! Δύο σε ένα, λοιπόν!
Επομένως, και το χειμώνα έχουμε αρκετές πηγές υγρών που μπορούμε να επιλέξουμε. Καλό είναι να αποφεύγουμε τα αναψυκτικά, καθώς είναι πηγή μεγάλης ποσότητας ζάχαρης, ενώ η συχνή κατανάλωσή τους σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, ακόμη και όταν πρόκειται και για αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη!
Ήπιατε αρκετά υγρά σήμερα;