Διατροφή στις Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσους Εντέρου Μέρος B΄
Οι Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι Εντέρου (ΙΦΝΕ), δηλαδή οι χρόνιες αυτοάνοσοι νόσοι Εκλώδης Κολίτιδα και Νόσος Crohn χαρακτηρίζονται από υφέσεις, και εξάρσεις, κατά τις οποίες η διατροφή θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη, έτσι ώστε να βελτιώνονται τα συμπτώματα που ταλαιπωρούν τους ασθενείς.
Η διατροφή στις ΙΦΝΕ είναι ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς άτομα με τη νόσο Crohn ειδικά βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο υποθρεψίας, ενώ υπάρχει και αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης διατροφικών ελλείψεων (Σίδηρος, φολικό οξύ, Ψευδάργυρος, Μαγνήσιο, Ασβέστιο, Βιταμίνες Α,D,E,K, Β12), οι οποίες επιβάλεται να διορθωθούν.
Κατά την ύφεση, συστήνεται η προσκόλληση σε μια Μεσογειακού τύπου Διατροφή, από την οποία δεν χρειάζεται να αποκλειστεί κανένα τρόφιμο, εκτός και αν πυροδοτεί κάποιο γαστρεντερικό σύμπτωμα. Για παράδειγμα, μπορεί στη νόσο Crοhn να υπάρχει δυσανεξία στη λακτόζη, επομένως στην περίπτωση αυτή αποφεύγεται η λακτόζη. Επίσης, άτομα με Ελκώδη Κολίτιδα ενδέχεται να βοηθηθούν με συμπλήρωμα προβιοτικών. Απώλεια βάρους σε ασθενείς με υπερβάλλον σωματικό βάρος μπορεί να υποστηριχθεί μόνο σε φάση ύφεσης, ενώ συστήνεται τακτική άσκηση με ασκήσεις μυικής ενδυνάμωσης με σκοπό την αύξηση της μυικής μάζας, για τουλάχιστον 30 λεπτά 3 φορές την εβδομάδα. Τέλος, η τηρηση ημερολογίου καταγραφής τροφίμων και συμπτωμάτων επίσης μπορεί να βοηθήσει.
Αναφορικά με την έξαρση, διάφορες είναι στη μόδα, χωρίς να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες. Γενικά, δεν συστήνεται κάποια συγκεκριμένη δίαιτα, αλλά η διατροφή του κάθε ατόμου θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη. Γενικά, συστήνεται μια ελαφριά διατροφή, με μικρά συχνά γεύματα, τα οποία καταναλώνονται με ηρεμία.
Έμφαση πρέπει να δοθεί στην επαρκή πρόσληψη υγρών και πρωτεΐνης (άπαχο κρέας, κοτόπουλο, ψάρι, αυγό, τυρί). Γενικά, καλό είναι αποφεύγονται τα πικάντικα, λιπαρά, τηγανητά τρόφιμα, και τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες (όσπρια, ωμά φρούτα με φλούδα), η λακτόζη (γάλα, μαλακά τυριά, κρέμα γάλακτος, επιδόρπια γιαουρτιού), και τα αεριούχα ροφήματα, το αλκοόλ και ο καφές, και τα γλυκαντικά με υπακτική δράση (σορβιτόλη, ξυλιτόλη). Είναι προτιμότερο κατά την έξαρση να επιλέγονται επεξεργασμένα δημητριακά (άσπρο ρύζι, πατάτα, χυλός βρώμης), ξεφλουδισμένα φρούτα (μήλο, μπανάνα, πεπόνι), κομπόστες, ζελέ, χυμοί χωρίς φυτικές ίνες, ζωμοί και σούπες, καλοβρασμένα λαχανικά (πχ. καρότο, κολοκύθι) και ψητά άπαχα κρέατα και κοτόπουλο, και ψάρι.
Προβιοτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ήπια ή μέτρια ελκώδη κολίτιδα (μόνο τα VSL#3, E. coli Nissle 1917), και ειδικά σε φλεγμονή του θυλάκου από τελικό ειλεό (VSL#3), αλλά όχι σε Νόσο Crohn.
Η υποθρεψία, και ειδικά σε παιδιά είναι ένα μείζον πρόβλημα στις ΙΦΝΕ. Η παρακολούθηση της κατάστασης θρέψης των ασθενών, και ειδικά η παρακολούθηση της κατάστασης θρέψης και της ανάπτυξης των παιδιών είναι απαραίτητη.
Αν και για τη διατήρηση της ύφεσης δεν υπάρχουν πολλά επιστημονικά δεδομένα φαίνεται η υψηλή κατανάλωση φυτικών ίνών να έχει ευεργετική δράση, ενώ η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ και κρέατος επιβαρυντική για τη διατήρηση της ύφεσης στην Ελκώδη Κολίτιδα.
Συμπερασματικά, η διατροφή φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και την αντιμετωπίση των Ιδιοπαθών Φλεγμονοδών Φλεγμονών του Εντέρου. Αν και πολλοί ασθενείς που βρίσκονται σε ύφεση φοβούνται να καταναλώνουν τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες, δεν πρέπει να αποφεύγονται, αλλά ακολουθείται μια υγιεινή διατροφή, στα πλαίσια της Μεσογειακής Διατροφής. Στην έξαρση, η διατροφή και πάλι είναι αρωγός στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στη διατήρηση μιας καλής κατάστασης θρέψης!
Ο ρόλος της διατροφής στην πρόληψη της άνοιας
Ο πληθυσμός της Γης γερνάει. Όλο και μεγαλώνει το ποσοστό των ανθρώπων άνω των 65 ετών, ενώ ταυτόχρονα οι νέοι αντιπροσωπεύουν όλο και μικρότερο κομμάτι του κόσμου.
Τα γηρατειά συνοδεύονται από πληθώρα ασθενειών και προβλημάτων. Ανάμεσα σε αυτά είναι και η άνοια, μια από τις κύριες αιτίες θανάτου σε ηλικιωμένους. Η διατροφή συνδέεται με την εμφάνιση και την εξέλιξη της.
Σύμφωνα με έρευνες, εκτός από την ηλικία (1 στους 6 ηλικιωμένους άνω των 80 ετών πάσχει από άνοια) η έλλειψη φυσικής άσκησης συνδέεται με μεγαλύτερη γνωστική έκπτωση. Επιπλέον, η δυσκολία μάσησης και η απώλεια δοντιών αποτελούν παράγοντα κινδύνου, ενώ ο υψηλός Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ/ΒΜΙ) αποτελεί προστατευτικό παράγοντα, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι το υπερβάλλον σωματικό βάρος από μόνο του προστατεύει!
Η διατροφή επηρεάζεται άμεσα σε ασθενείς με νόσο Alzheimer και συνεχή παρακολούθηση και βοήθεια. Στα αρχικά στάδια ο ασθενής μπορεί να ξεχνάει να φάει, να τρώει πολύ κρύα, ζεστά ή χαλασμένα τρόφιμα, ενώ ενδέχεται να έχει σοβαρές δυσκολίες στα ψώνια και το μαγείρεμα του φαγητού.
Ιδιαίτερα σε πιο προχωρημένα στάδια ο ασθενείς μπορεί είτε να τρώει παθολογικά, χωρίς να πεινάει, είτε να αρνείται τη σίτιση, καθώς και να προσπαθεί να φάει μη φαγώσιμα αντικείμενα.
Όσον αφορά την πρόληψη της ασθένειας, η σωστή διατροφή έχει προστατευτικό ρόλο! Η μεσογειακή διατροφή έχει εξεταστεί εκτενώς για τη θετική της επίδραση. Η τήρηση μιας τέτοιας διατροφής συνδέεται με έως και 68% μικρότερο κίνδυνο για εμφάνιση της νόσου Alzheimer, σε σχέση με τη μη τήρηση του διατροφικού αυτού προτύπου.
Επομένως, η υψηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, προϊόντων ολικής άλεσης, ξηρών καρπών και όσπριων, η προτίμηση στο ελαιόλαδο, η μέτρια κατανάλωση ψαριού και πουλερικών, η χαμηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών, με μέτρο το αλκοόλ και φυσικά το αρκετό νερό μας προστατεύουν!
Τα αντιοξειδωτικά (πολυφαινόλες, βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, β-καροτένιο) βρίσκονται σε πληθώρα στο πρότυπο της μεσογειακής διατροφής και έχουν ρόλο-κλειδί στον εγκέφαλο, ο οποίος είναι ευάλωτος στην οξειδωτική βλάβη.
Επιπλέον, μια μελέτη σε μη ασθενείς άνω των 65 ετών έδειξε ότι μια δίαιτα πλούσια σε λιπαρά ψάρια, ελαιόλαδο και ξηρούς καρπούς, φρούτα, σκούρα πράσινα λαχανικά, ντομάτες και σταυρανθούς είχε θετική επίδραση στη μείωση του κινδύνου για άνοια.
Αντίθετα, η κατανάλωση κόκκινου κρέατος, ολόπαχων γαλακτοκομικών προϊόντων, η κατανάλωση οργάνων ζώων και βουτύρου αύξανε τις πιθανότητες για την εμφάνιση της νόσου.
Τέλος, το μαύρο τσάι (English Breakfast, Earl Grey κ.α.) έχει προστατευτικό ρόλο κατά της μείωσης της γνωστικής λειτουργίας, μάλλον λόγο της περιεκτικότητάς του σε αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες!
Άτομα που καταναλώνουν μαύρο τσάι όχι μόνο έχουν υψηλότερο γνωστικό σκορ, αλλά και στην περίπτωση άνοιας η γνωστική έκπτωση είναι λιγότερο απότομη. Τα αποτελέσματα όμως αυτά δεν επεκτείνονται στον καφέ και το πράσινο τσάι.
Η ποιότητα της διατροφής είναι πολύ σημαντική για τη γνωστική λειτουργία. Μια διατροφή, στο πρότυπο της μεσογειακής δίαιτας χωρίς επεξεργασμένα τρόφιμα, πρόσθετη ζάχαρη, και τηγανητά τρόφιμα είναι εξαιρετικά ευεργετική για την πρόληψη και την επιβράδυνση της ασθένειας!
Ο υγιεινός τρόπος ζωής πρέπει να είναι προτεραιότητα για όλους, νέους και μεγαλύτερους, για μακροζωία υψηλής ποιότητας και βέλτιστη πρόληψη ασθενειών!
Καρκίνος του μαστού: πώς θα προστατευτούμε μέσω της διατροφής;
Ο Οκτώβρης είναι ο μήνας πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού. Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τον πιο συχνό τύπο καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας, ενώ το 2012 αποτελούσε τον δεύτερο πιο συχνό τύπο καρκίνο που διαγνώστηκε, αποτελώντας το 11,9% των διαγνώσεων καρκίνου.
Η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη πληθώρας τύπων καρκίνου. Έτσι, και στον καρκίνο του μαστού η διατροφή μπορεί να γίνει σύμμαχος. Ας δούμε τι δείχνει η έρευνα για τη σχέση διατροφής και πρόληψης του καρκίνου του μαστού.
Σάκχαρα: Αν και δεν υπάρχουν σαφή συμπεράσματα για τη σχέση υψηλής κατανάλωσης ελευθέρων σακχάρων και καρκίνου του μαστού, φαίνεται ότι η προσκόλληση σε διατροφή πλούσια σε ελεύθερα σάκχαρα αυξάνει τον κίνδυνο νόσου, ενδεχομένως μέσω της αύξησης του σωματικού βάρους. Πηγές ελευθέρων σακχάρων αποτελούν η ζάχαρη, το μέλι, οι χυμοί και τα ροφήματα με ζάχαρη, τα αναψυκτικά καθώς και τα γλυκά, τα μπισκότα και πολλά δημητριακά πρωινού.
Φυτικές ίνες και φρούτα: Η υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Αυτό ενδέχεται να οφείλεται και στο γεγονός ότι τα τρόφιμα που είναι πηγές φυτικών ινών είναι χαμηλά σε λιπαρά και υψηλά σε αντιοξειδωτικά, ενώ οι φυτικές ίνες σιταριού μειώνουν τα επίπεδα οιστρογόνων. Πηγές φυτικών ινών είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και τα προϊόντα ολικής άλεσης. Αναφορικά με τα φρούτα γυναίκες που καταναλώνουν περισσότερα φρούτα έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, μάλλον λόγω των φυτικών ινών και των αντιοξειδωτικών που περιέχουν.
Λιπαρά: Η αυξημένη κατανάλωση λιπαρών στην εμμηνόπαυση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, όμως φαίνεται ότι η αυξημένη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών είναι που αυξάνει τον κίνδυνο. Κοινές πηγές κορεσμένων λιπαρών αποτελούν το λίπος του κρέατος και των παραγώγων του, το βούτυρο, τα τυριά, η κρέμα γάλακτος, τα γλυκά και τα αρτοσκευάσματα. Αντιθέτως, άτομα που καταναλώνουν συχνά ψάρια, άρα και ω-3 λιπαρά οξέα, έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, σε σχέση με άτομα που καταναλώνουν μικρές ποσότητες ψαριού.
Πρωτεΐνες: Μια πρόσφατη έρευνα με δεδομένα από 46 μελέτες έδειξε ότι η υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος (φρέσκο και επεξεργασμένο) σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού, ενώ η υψηλή κατανάλωση προϊόντων σόγιας και γάλακτος με χαμηλά λιπαρά σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο. Πηγές πρωτεϊνών αποτελούν το κρέας, το κοτόπουλο, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά, τα όσπρια και το αβγό.
Γαλακτοκομικά: Ένας μύθος γύρω από τον καρκίνο του μαστού είναι ότι η κατανάλωση γάλακτος ή και γαλακτοκομικών αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου. Κάτι τέτοιο όμως δεν φαίνεται να ισχύει. Μάλιστα, μια μετα-ανάλυση έδειξε ότι γυναίκες που κατανάλωναν περισσότερα γαλακτοκομικά προϊόντα βρισκόντουσαν σε χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε σχέση με τις γυναίκες που κατανάλωναν λιγότερα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ η κατανάλωση γάλακτος δεν συσχετιζόταν με τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου. Η υψηλή πρόσληψη ασβεστίου, επίσης, φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Καφές και αλκοόλ: Ο καφές φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, ενώ η κατανάλωση αλκοόλ (1 ποτό κάθε μέρα) αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Σόγια: Αν και πολλοί θεωρούν ότι η κατανάλωση σόγιας και των προϊόντων της αυξάνουν τον κίνδυνο της νόσου, το αντίθετο φαίνεται να ισχύει, σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα σε ανθρώπους!
Αν και χρειάζονται περαιτέρω έρευνες για πιο σαφή συμπεράσματα, η διατήρηση ενός υγιούς βάρους και η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή μπορεί να γίνει σύμμαχος στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Μάλιστα, η έρευνα έχει αναδείξει τη Μεσογειακή Διατροφή ως πρότυπο διατροφής, στο οποίο η προσκόλληση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης αρκετών τύπων καρκίνων, εκ των οποίων και ο καρκίνος του μαστού!
Βιβλιογραφία:
1. Soy and its isoflavones: the truth behind the science in breast cancer.
2. Diet and breast cancer: a systematic review
Η διδακτορική μου διατριβή αφορά τον καρκίνο του μαστού.
Banana bread με βρώμη και αλεύρι αμυγδάλου
Το κέικ μπανάνας, το κέικ που σημάδεψε την καραντίνα, είναι η τέλεια δικαιολογία για να φτιάξουμε κέικ όταν έχουμε ώριμες μπανάνες στο σπίτι! Είναι γευστικό, θρεπτικό, πλούσιο σε φυτικές ίνες και καλά λιπαρά, και συνεισφέρει στην μείωση της σπατάλης τροφίμων.
Θα χρειαστείτε:
- 3 ώριμες μπανάνες
- 1 βανιλίνη
- 1 κ.γ. κανέλα
- 1 αυγό
- 3 κουταλιές σούπας ελαιόλαδο
- 1/2 φλ. μέλι ή σιρόπι ή ζάχαρη
- 1/4 φλ. αμυγδαλοβούτυρο (ή φυστικοβούτυρο ή ταχίνι)
- 3/4 φλ. γάλα αμυγδάλου
- 1 κ.σ. baking powder
- 1 ¾ φλ. αλεύρι αμυγδάλου ή αλεσμένα αμύγδαλα
- 1 ¼ φλ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
- 1 ⅓ φλ. βρώμη
Εκτέλεση:
1. Προθερμάνετε το φούρνο στους 175 βαθμούς
2. Σε ένα μπολ λιώστε την μπανάνα και προσθέστε το αυγό και αναμείξτε
3. Προσθέστε το αμυγδαλοβούτυρο, την κανέλα, τη βανιλίνη, το μέλι, το λάδι και το γάλα και αναμείξτε
4. Σε ένα μπολ αναμείξτε το αλεύρι, τη βρώμη, και το αλεύρι αμυγδάλου και μετά ενώστε τα δυο μίγματα
5. Ψήστε για 60-75 λεπτά.
Καλή απόλαυση!