Υδατάνθρακες: Μας παχαίνουν;
Τα τρόφιμα-πηγές υδατανθράκων εδώ και δεκαετίες έχουν δαιμονοποιηθεί από τη «βιομηχανία της δίαιτας». Συνεχώς ακούμε ότι δεν θα πρέπει να συνδυάζουμε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες στα γεύματά μας, ότι το ψωμί και τα μακαρόνια παχαίνουν και άλλους σχετικούς ισχυρισμούς. Παράλληλα, αρκετές ανορθόδοξες, μη επιστημονικά τεκμηριωμένες δίαιτες απώλειας βάρους όπως η κετογονική, η Άτκινς, η Dukan, η Paleo και άλλες είναι πολύ χαμηλές σε υδατάνθρακες, και εκεί φαινομενικά στηρίζουν το αποτέλεσμά τους.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι υδατάνθρακες μας παχαίνουν; Μας κάνουν τόσο κακό;
Όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενα κείμενα, ο μόνος παράγοντας από τον οποίο εξαρτάται η απώλεια βάρους είναι το ενεργειακό έλλειμμα. Δηλαδή, για την απώλεια βάρους αρκεί να τρώμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε, ανεξαρτήτως σύστασης της διατροφής μας. Αντιστρόφως, για την πρόσληψη βάρους αρκεί να τρώμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειαζόμαστε. Συνεπώς, πρωτεύουσα σημασία για την απώλεια και πρόσληψη βάρους έχουν οι θερμίδες.
Όμως, δεν τρώμε μόνο ενέργεια, δηλαδή τα μακροθρεπτικά συστατικά λιπαρά, υδατάνθρακες και πρωτεΐνες, αλλά χρειαζόμαστε και τα μικροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία. Επομένως, η διατροφή μας θα πρέπει να είναι πλήρης, και με ποικιλία τροφίμων και ομάδων τροφίμων, έτσι ώστε να λαμβάνουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας για τη βέλτιστη λειτουργία του. Οι πηγές αμύλου/υδατανθράκων (φρούτα, λαχανικά, γάλα και γιαούρτι, όσπρια, ψωμί, ρύζι, πατάτα, παξιμάδι, ζυμαρικά κ.α.) είναι πηγές φυτικών ινών και πληθώρας μικροθρεπτικών συστατικών, με τα φρούτα, τα λαχανικά, και τα όσπρια να είναι τρόφιμα αρκετά χορταστικά και θρεπτικά! Άρα, γιατί να τα βγάλουμε από τη διατροφή μας; Φυσικά, η υπερκατανάλωση ελευθέρων σακχάρων (γλυκά, αναψυκτικά, επιδόρπια, σιρόπια κ.α.) έχει αρνητική επίδραση στην υγεία, και θα πρέπει να περιορίζεται στο 5% των ημερήσιων θερμίδων που λαμβάνουμε.
Αναφορικά με την πρόσληψη βάρους, μια νέα μελέτη σε επίμυες έδειξε ότι υπό αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες και διατροφή, οι επίμυες αύξησαν το σωματικό λίπος τους μόνο όταν ακολουθούσαν διατροφή υψηλή σε λίπος, ενώ παρατηρήθηκαν αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα, που σχετίζονται με την απόλαυση, τις λιγούρες και την εξάρτηση, με δράσεις όπως της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης. Βέβαια, τα αποτελέσματα αυτά δεν μπορούν να μεταφραστούν στον άνθρωπο για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένων της διαφορετικής διατροφής, του γενετικού προφίλ, και λόγω του ότι η έρευνα δεν μεταφράζεται άμεσα από τα ζώα στον άνθρωπο. Αυτό όμως που μας δείχνει η έρευνα αυτή είναι ότι η αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων δεν επέφερε αύξηση του λιπώδους ιστού, όπως θα αναμενόταν από υποστηρικτές των διαιτών χαμηλών σε υδατάνθρακες.
Στον άνθρωπο, μια πολύ καλά σχεδιασμένη μελέτη είχε δείξει ότι είτε ακολουθούμε πρόγραμμα υποθερμιδικής διατροφής στα πρότυπα της κετογονικής δίαιτας, η οποία είναι πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες, είτε την τυπική Αμερικάνικη δίαιτα, χάνουμε την ίδια ποσότητα λίπους!
Μάλιστα, λαμβάνοντας υπόψιν μια πρόσφατη μελέτη σχετικά με τους υδατάνθρακες βλέπουμε ότι η μέτρια-φυσιολογική πρόσληψη υδατανθράκων, όχι μόνο είναι απαραίτητη για το σώμα μας, αλλά σχετίζεται και με τη μακροζωία. Συγκεκριμένα, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι άτομα που ακολουθούν διατροφή με μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων (50-55% των ημερήσιων θερμίδων) εμφανίζουν χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας, σε σχέση με εκείνους που καταναλώνουν πολλούς (>70%) ή λίγους (<40%) υδατάνθρακες.
Συνοψίζοντας, για την απώλεια βάρους σημασία έχει η ενέργεια, δηλαδή οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε. Κανένα τρόφιμο, από μόνο του δεν επιφέρει αύξηση στο σωματικό βάρος/λίπος, συμπεριλαμβανομένων των πηγών αμύλου. Παράλληλα, τα πρόσφατα κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι είναι ευεργετική η μέτρια κατανάλωση υδατανθράκων, δηλαδή όταν περίπου οι μισές θερμίδες που λαμβάνουμε την ημέρα προέρχονται από υδατάνθρακες! Άλλωστε, και η Μεσογειακή Διατροφή, το πιο καλά μελετημένο πρότυπο διατροφής, το οποίο συστήνεται για την πρόληψη και αντιμετώπιση πληθώρας ασθενειών έχει στη βάση του τις πηγές αμύλου ολικής άλεσης.
Βιβλιογραφία
Dietary Fat, but Not Protein or Carbohydrate, Regulates Energy Intake and Causes Adiposity in Mice.
Dietary carbohydrate intake and mortality: a prospective cohort study and meta-analysis.
Διατροφή και Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου ΙΙ
O σακχαρώδης διαβήτης είναι μια μεταβολική ασθένεια, ποικίλης αιτιολογίας που χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία και διαταραχές στο μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών, εξαιτίας διαταραγμένης παραγωγής ινσουλίνης ή δράσης της ή συνδυασμού τους.
Ο διαβήτης τύπου ΙΙ ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης χαρακτηρίζεται από διαταραγμένη έκκριση και δράση ινσουλίνης, είναι συχνότερος σε άτομα που είναι παχύσαρκα ή έχουν αυξημένο ενδοκοιλιακό λίπος, ενώ υπάρχει ισχυρή γενετική προδιάθεση, εκτός της επίδρασης του περιβάλλοντος (παχυσαρκία, καθιστική ζωή, μη ισορροπημένη διατροφή).
Οι επιπτώσεις του διαβήτη στην υγεία επεκτείνονται στα αγγεία προκαλώντας ασθένειες όπως καρδιαγγειακά, νευροπάθειες και νεφροπάθειες, μειώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η διατήρηση των επιπέδων σακχάρου εντός φυσιολογικών ορίων είναι το κλειδί για την βελτίωση της πορείας της ασθένειας.
Η θεραπεία στον διαβήτη τύπου ΙΙ αποτελείται από αλλαγές στη διατροφή, αντιδιαβητικά φάρμακα και ενδεχομένως ινσουλίνη σε προχωρημένο στάδιο της ασθένειας.
Η διατροφή και η άσκηση παίζουν σημαντικό ρόλο στη θεραπεία. Μάλιστα, πολλές φορές η διατροφική παρέμβαση μπορεί να είναι η μόνη θεραπεία που χρειάζεται, ενώ γενικά βοηθάει στον γλυκαιμικό έλεγχο με μικρότερη δόση αντιδιαβητικών φαρμάκων ή/και ινσουλίνης.
Η διαχείριση του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους είναι σημαντική στον γλυκαιμικό έλεγχο, ενώ παράλληλα μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Η τακτική αερόβια άσκηση εκτός από την ευεργετική δράση στα επίπεδα γλυκόζης, μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών ασθενειών.
Συγκεκριμένες οδηγίες για τη σύσταση της διατροφής δεν υπάρχουν, αλλά ο Βρετανικός οργανισμός Diabetes UK προτείνει την καταμέτρηση υδατανθράκων (εκπαίδευση για την καταμέτρηση γίνεται από διαιτολόγους και ενδοκρινολόγους), κατανάλωση τροφών με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (όπως όσπρια, πολύσπορο ψωμί, λαχανικά, κάποια φρούτα), και πολλές φυτικές ίνες.
Η ζάχαρη μπορεί να αντικατασταθεί με γλυκαντικές ουσίες, όμως νέα έρευνα συνδέει την κατανάλωση γλυκαντικών ουσιών με αντίσταση στη γλυκόζη.
Λόγω του αυξημένου κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων προσοχή πρέπει να δοθεί στην κατανάλωση λίπους.
Η πρόσληψη κορεσμένου λίπους και τρανς λιπαρών (παραδείγματα πηγών: βούτυρο, σφολιατοειδή, μπισκότα) πρέπει να ελαχιστοποιηθεί, με αντικατάστασή τους από ακόρεστο λίπος, κυρίως μονοακόρεστα λιπαρά, τα οποία βρίσκονται σε πληθώρα στο ελαιόλαδο.
Επιπλέον, η κατανάλωση προϊόντων με στανόλες και στερόλες βοηθούν στα επίπεδα χοληστερόλης, ενώ συνιστάται η κατανάλωση λιπαρών ψαριών, πλούσια σε ω-3 λιπαρά, όπως ο σολομός και ο τόνος τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα.
Η τήρηση της Μεσογειακής διατροφής και η χαμηλή κατανάλωση αλατιού έχουν ευεργετικά αποτελέσματα στην αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη. Τέλος, το αλκοόλ πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο, όχι πάνω από ένα ποτό για γυναίκες και δύο για τους άνδρες.
Εν κατακλείδι ένα υγιές πρότυπο διατροφής με άσκηση μπορεί να συμβάλει στην βελτίωση, ακόμα και την θεραπεία του διαβήτη τύπου ΙΙ. Φυσικά, η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη.
Η τακτική αερόβια άσκηση, η διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους και υγιεινή διατροφή παίζουν σημαντικό ρόλο στην μείωση του κινδύνου ανάπτυξης διαβήτη τύπου ΙΙ.
Διαβήτης τύπου 2: Μια νόσος των ενηλίκων εμφανίζεται σε παιδιά και εφήβους
Η παιδική παχυσαρκία έχει πάρει μορφή επιδημίας. 1 στα 3 παιδιά στις ΗΠΑ είναι παχύσαρκο, ενώ παράλληλα μόνο 1 στους 100 γονείς μπορεί να αναγνωρίσει ότι το βάρος του παιδιού του κατατάσσεται στην κλίμακα της παχυσαρκίας. Η αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας έχει επιφέρει και αύξηση της εμφάνισης «νόσων των ενηλίκων» σε παιδιά και εφήβους, από υπέρταση, μέχρι λιπώδη διήθηση του ήπατος, άπνοια, δυσλιπιδαιμία και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2!
Ο διαβήτης τύπου 2 ή ο διαβήτης των ενηλίκων, λοιπόν, δεν απαντάται πλέον μόνο σε ενήλικες. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι έφηβοι, εμφανίζουν αυτόν τον τύπο διαβήτη. Αν και ακόμη η εμφάνιση της νόσου σε αυτή την ηλικία θεωρείται σπάνια, το γεγονός της αύξησης στις διαγνώσεις προκαλεί έκπληξη και ανησυχία στους επαγγελματίες υγείας.
Η νόσος εμφανίζεται σε παιδιά 13-14 ετών, και πιο νωρίς σε κορίτσια, μάλλον λόγω ορμονικών αλλαγών της εφηβείας. Ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου εμφάνισης του διαβήτη είναι η παχυσαρκία σε συνδυασμό με οικογενειακό ιστορικό ή γενετική προδιάθεση για διαβήτη. Έλεγχος για διαβήτη πρέπει να γίνεται από την ηλικία των 10 ετών ή νωρίτερα αν η εφηβεία έχει ξεκινήσει νωρίτερα, και να επαναλαμβάνεται κάθε 3 έτη.
Τα παιδιά δεν είναι ενήλικες σε μικρογραφία, επομένως, οι στρατηγικές που ακολουθούνται στους ενήλικες μπορεί να μην έχουν αποτέλεσμα στα παιδιά, ενώ λίγες είναι οι μελέτες που έχουν γίνει πάνω στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 σε παιδιά!
Η αντιμετώπιση της νόσου βασίζεται στην πρόληψη και μείωση των επιπλοκών της νόσου, μέσω απώλειας βάρους, αύξησης της φυσικής δραστηριότητας, έλεγχου των επιπέδων γλυκόζης και των συννοσημάτων της νόσου όπως υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, νεφροπάθεια και λιπώδη διήθηση του ήπατος.
Πέρα από τη φαρμακευτική αγωγή και την -προς το παρόν- αμφιλεγόμενη για τα παιδιά βαριατρική, η αλλαγή του τρόπου ζωής παραμένει μια από τις κυριότερες θεραπευτικές πρακτικές για την αντιμετώπιση της νόσου σε παιδιά και ενήλικες. Η έγκυρη ενημέρωση και η βελτίωση του τρόπου ζωής (υγιεινή διατροφή και άσκηση) όλης της οικογένειας είναι βαρυσήμαντη και απαραίτητη.
Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Επομένως, η αντιμετώπιση του αυξημένου σωματικού βάρους, η βελτίωση της διατροφής και η τακτική άσκηση αποτελούν απαραίτητα κομμάτια του παζλ. Στο σπίτι και το σχολείο οι πιο υγιεινές επιλογές σε τρόφιμα πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμες και προσβάσιμες, ενώ η άσκηση και στο σχολείο και σε εξωσχολικές δραστηριότητες πρέπει να γίνει μέρος της καθημερινότητας των παιδιών, με ταυτόχρονη μείωση των καθιστικών δραστηριοτήτων. Όλη η οικογένεια οφείλει να προσπαθήσει και με υπομονή, επιμονή και κατανόηση να γίνει αρωγός στην πρόληψη και αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 στα παιδιά και τους εφήβους.
Λειτουργία του διαιτολογικού γραφείου από 27/4/2020
Επιστρέφουμε σταδιακά στην καθημερινότητα, και το διαιτολογικό γραφείο θα επαναλειτουργήσει κανονικά από τη Δευτέρα 27/4/2020.
Φυσικά, τηρούνται όλοι οι κανόνες υγιεινής, όπως άλλωστε και πριν.
Κάθε συνεδρία είναι ατομική & κατόπιν ραντεβού. Παρακαλείστε να τηρείτε αυστηρά την ώρα του ραντεβού σας προς αποφυγή συνωστισμού!
Κλείστε εγκαίρως το ραντεβού σας στο 2251103358, με email στο info@mantzorou.gr & με προσωπικό μήνυμα στο facebook & στο instagram.