Ο Ιπποκράτης και η ψευδοεπιστήμη: Τροφή, φάρμακο ή και τα δύο;
Ο Ιπποκράτης έλεγε «η τροφή να είναι το φάρμακό μας, και το φάρμακό μας η τροφή μας». Τι σημαίνει όμως αυτό; Σήμερα, με την πληθώρα νέων δεδομένων και τη ραγδαία πρόοδο της επιστήμης, η φράση του πατέρα της Ιατρικής έχει βάση;
Το γεγονός ότι η διατροφή παίζει βαρυσήμαντο ρόλο στην πρόληψη χρόνιων νοσημάτων, αλλά και γενικά στη βέλτιστη λειτουργία του σώματός μας είναι πλέον κοινή γνώση. Πιο αναλυτικά, όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας για να λειτουργεί τα προσλαμβάνει μέσω της τροφής, επομένως χρειάζεται επαρκείς ποσότητες πληθώρας θρεπτικών συστατικών. Επίσης, η Μεσογειακή Διατροφή, το πιο εκτενώς μελετημένο πρότυπο υγιεινής διατροφής συνδέεται σημαντικά με την πρόληψη χρόνιων νόσων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τους παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακών, διάφορους τύπους καρκίνου, τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, έως την οστεοπόρωση και την πτώση της γνωστικής λειτουργίας! Επιπλέον, η προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται με χαμηλότερη θνησιμότητα, παίζοντας σημαντικό ρόλο στη μακροζωία!
Μπορεί η τροφή να είναι το φάρμακό μας;
Πολλά από τα φαρμακευτικά σκευάσματα που έχουμε στη διάθεσή μας προέρχονται από την φύση, με ορισμένα να είναι μεμονωμένες ουσίες, οι οποίες προέρχονται από φυτά τα οποία καταναλώνουμε, δηλαδή είναι βρώσιμα. Για παράδειγμα, οι προανθοκυανιδίνες που περιέχονται στα cranberries φαίνεται να βοηθούν στην πρόληψη επανεμφάνισης ουρολοιμώξεων σε γυναίκες που υποφέρουν από συνεχείς ουρολοιμώξεις, αν και τα cranberries στην πλειοψηφεία των μελετών δίνονται με τη μορφή συμπληρώματος διατροφής, με υψηλή συγκέντρωση προανθοκυανιδινών, που δύσκολα θα λαμβάναμε αν τρώγαμε τα cranberries! Επίσης, σε άτομα με κοιλιοκάκη η μόνη θεραπεία είναι η αποφυγή της γλουτένης, άρα αυτή η αλλαγή στη διατροφή είναι το «φάρμακο», χωρίς όμως να γιατρεύεται η νόσος! Επιπλέον, η βελτίωση ή η διατήρηση μιας καλής κατάστασης θρέψης και η επαρκής σίτιση είναι πολύ σημαντική σε άτομα που πάσχουν από χρόνιες νόσους, οι οποίες επιφέρουν συχνά απώλεια βάρους, όπως ο καρκίνος ή και οι φλεγμονώδεις νόσοι εντέρου. Σε άλλες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, είναι απαραίτητη η μετατροπή της σύστασης της διατροφής, σύμφωνα με τις οδηγίες οργανισμών που έχουν μελετήσει εκτενώς τη βιβλιογραφία, σχετικά με τη βελτίωση δεικτών και τη διαφύλαξη της κατάστασης θρέψης των ασθενών! Συνεπώς, βλέπουμε ότι η διατροφή και η κατάσταση θρέψης ναι μεν παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση ασθενειών, δεν αποτελούν όμως θεραπεία!
Ο Ιπποκράτης, και άλλοι επιστήμονες της εποχής αυτής ναι μεν έκαναν κάποιες σημαντικές παρατηρήσεις, αλλά δεν είχαν τα μέσα που έχουμε σήμερα να μελετάμε το ανθρώπινο σώμα, τον κόσμο γύρω και μέσα μας! Ακόμη και αυτή τη στιγμή, ανά τον κόσμο η Ιατρική και οι άλλες επιστήμες ακμάζουν και προοδεύουν.
Δυστυχώς, όμως, πολλοί εκμεταλλεύονται τα λεγόμενα των αρχαίων επιστημόνων προς όφελός τους (οικονομικό όφελος, απήχηση, δημοσιότητα), ενώ παρερμηνεύουν την έρευνα, παρασύρουν και φανατίζουν αρκετούς συμπολίτες μας. Λαμπρό παράδειγμα ο εμπνευστής της αλκαλικής δίαιτας, ο οποίος εξαπάτησε πολλούς καρκινοπαθείς τελικού σταδίου, λέγοντάς τους ότι η δίαιτα αυτή θα τους γιατρέψει. Σήμερα, έχει καταδικαστεί για τις πράξεις του. Αλλά και στη χώρα μας τουλάχιστον μια παρόμοια περίπτωση έχει καταγραφεί, χωρίς όμως να έχει καταδικαστεί ο ψευδο-επιστήμονας!
Εν κατακλείδι, ενώ η διατροφή παίζει σημαντικότατο ρόλο στην πρόληψη και την αντιμετώπιση ασθενειών, δεν είναι θεραπεία, ενώ την πολύτιμη φράση του Ιπποκράτη πολλοί ψευδο-επιστήμονες την έχουν καταχραστεί με σκοπό την δική τους ανάδειξη. Αυτό που εμείς μπορούμε να κάνουμε είναι να επαληθεύουμε τις πληροφορίες που δεχόμαστε. Το διαδίκτυο είναι γεμάτο με λανθασμένες πληροφορίες και δυνητικά επικίνδυνες συμβουλές, αλλά οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ή ο British Dietetic Association παρέχουν πληροφορίες προς το κοινό.
Είμαι στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία σχετική με τη διατροφή χρειάζεστε.
Μύθοι για τη Διαιτολογία & τους Διαιτολόγους: Ο διαιτολογος μπορει να σου δώσει δίαιτα για να χάσεις λίπος από συγκεκριμένο μέρος του σώματος
Μύθοι για τη Διαιτολογία & τους Διαιτολόγους: Ο διαιτολογος μπορει να σου δώσει δίαιτα για να χάσεις λίπος από την κοιλιά
Από πού θα θέλατε να χάσετε λίπος;
Ένας από τους πλέον διαδεδομένους μύθους είναι οτι ο διαιτολόγος μπορεί να δώσει δίαιτα για απώλεια λίπους από συγκεκριμένο μέρος του σώματος, ή αντίστοιχα οτι κάνοντας συγκεκριμένες ασκήσεις μπορούμε να χάσουμε λίπος από το μέρος του σώματος που γυμνάζουμε.
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία άσκηση ή δίαιτα ή τρόφιμο που να οδηγεί σε απώλεια λίπους από συγκεκριμένο μέρος του σώματος (1-4).
Για μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην απώλεια λίπους θα πρέπει να ακολουθήσουμε ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής & να βελτιώσουμε τον τρόπο ζωής μας, ενώ η “συντήρηση” μετά από το πρόγραμμα απώλειας βάρους είναι εξίσου σημαντικό & αποτελεί ενεργή προσπάθεια (5,6).
Χρήσιμες Πηγές
3. The effect of abdominal exercise on abdominal fat.
4. Subcutaneous Fat Alterations Resulting from an Upper-Body Resistance Training Program
5. Is There an Optimal Diet for Weight Management and Metabolic Health?
6. Dietary patterns in weight loss maintenance: results from the MedWeight study.
Συμμετοχή στο 2ο European Lifestyle Medicine Congress
Στο 2ο European Lifestyle Medicine Congress παρουσίασα, εκ μέρους της ομάδας μας 7 εργασίες, εκ των οποίων 6 ποστερ & 1 προφορική παρουσίαση.
Η θεματολογία των εργασιών ήταν:
- Ο ρόλος του μητρικού θηλασμού στον έλεγχο σωματικού βάρους των μητέρων & των παιδιών τους
- Ο ρόλος της Ελληνοορθόδοξης νηστείας στην υγεία
- Ο ρόλος των cranberry στην πρόληψη ουρολοιμώξεων σε ασθενείς με γυναικολογικούς καρκίνους & καρκίνο του προστάτη
- Ο ρόλος των blueberry στην πρόληψη & αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών
- Ο ρόλος των διατροφικών συνηθειών στην υγεία των επαγγελματιών υγείας
- Ο ρόλος της άσκησης & της διατροφής στη σαρκοπενία
- Ο ρόλος της διατροφής στην ανάπτυξη πολλαπλής σκλήρυνσης (σκλήρυνση κατά πλάκας)
Τα πόστερ είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του συνεδρίου (πατήστε εδώ).
Δείτε επίσης εδώ.
Διατροφή & αιμορροϊδοπάθεια
Οι αιμορροιδες είναι ένα σύμπλεγμα αγγείων στον πρωκτό, τα οποία όταν διογκώνοτναι οδηγούν στην αιμοροειδοπάθεια, κοινώς αιμορροιδες, με κλασσικό σύμπτωμα τις επίπονες κενώσεις. Τυπικά συμπτώματα αποτελούν ο πόνος στον πρωκτό, κνησμό, αιμορραγια, και πιθανώς και πρόπτωση των αιμορροιδων. Αν και είναι σπάνια επικίνδυνες.
Υπάρχουν 2 τύποι: Ο εσωτερικός τύπος (στο ορθό) και ο εξωτερικός (κάτω από το δέρμα στον πρωκτό), και διακρίνονται σε τέσσερα στάδια. Και στους δύο τύπους, τα κόπρανα που περνούν μπορεί να προκαλέσουν πόνο και αιμορραγία, με τον εξωτερικό τύπο να θεωρείται ο πιο “άβολος” τύπος, ενώ στον εσωτερικό τύπο δεν υπάρχει πόνος συνηθως, αν και τότε βλέπουμε πιο συχνά την πρόπτωση των αιμορροιδων.
Οι αιμορροιδες σχετίζονται με τη χρόνια δυσκοιλιότητα, και δυσκολίες στην εντερική κένωση και χρονοβόρα εντερική κένωση, που επηρεάζουν την κυκλοφορία του αίματος, το οποίο συσσωρεύεται στην περιοχή με αποτέλεσμα τη διόγκωση των φλεβών. Μάλιστα, οι ασθενείς με αιμορροιδες φαίνεται να έχουν ήδη και επηρεασμένη κινητικότητα και “σφίξιμο" του σφικτήρα του πρωκτού.
Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης τους είναι η ηλικία, η κληρονομικότητα, η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή, και η διατροφή χαμηλή σε φυτικές ίνες και υγρά, καθώς και η εγκυμοσύνη.
Η διάγνωση γίνεται με λήψη ιστορικού και φυσική εξέταση.
Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, και σε ορισμένες περιπτώσεις άλλες πιο επεμβατικές μεθόδους (πχ. αφαίρεση με laser, αιμορροιδοπηξία ή χρήση ελαστικών δακτυλίων). Για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των αιμορροειδων ομως, υπάρχουν και διατροφικές οδηγίες.
1. Αυξήστε την πρόσληψη των φυτικών ινών. Πηγές φυτικών ινών αποτελούν τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι, καθώς και τα προιόντα ολικής άλεσης (ψωμί ολικής, καστανό ρύζι, ζυμαρικά οσπρίων ή ολικής άλεσης, σκανδιναβικές φρυγανιές, φρυγανιές και παξιμάδια ολικής άλεσης, βρώμη, δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης). Αν καταναλώνετε μικρή ποσότητα από τις παραπάνω ομάδες τροφίμων, αυξήστε σταδιακά την πρόσληψή τους μέσα στη μέρα στα 25 με 30 γραμμάρια ημερησίως.
Για να αυξήσετε την πρόσληψη των φυτικών ινών μέσα στη μέρα μπορείτε να επιλέξετε φρούτα και ξηρούς καρπούς ως σνακ, να προσθέστε σαλάτες στα κύρια γεύματα, να αντικαταστήστε σταδιακά τα λευκά σιτηρά με προϊόντα ολικής άλεσης, να δοκιμάστε να προσθέστε τη βρώμη σε σπιτικές μπάρες και σε μπιφτέκια, και να καταναλώστε περισσότερες μέρες στην εβδομάδα όσπρια και λαδερά. Επίσης, μπορείτε να προσθέσετε στις σαλάτες ξηρούς καρπούς και αβοκάντο, καθώς και βρασμένα όσπρια (πχ. μαυρομύτικα φασόλια) ή αμυλούχα λαχανικά (καλαμπόκι).
2. Ενυδατωθείτε. Καταναλώστε τουλάχιστον 6-8 ποτήρια υγρών την ημέρα. Η υψηλή πρσόληψη φυτικών ινών πρέπει να συνοδεύεται από επαρκή κατανάλωση υγρών. Στα υγρά ανήκουν πέρα από το νερό, και άλλα υγρά όπως το τσάι, οι χυμοί και οι γρανίτες, το γάλα, και οι σούπες. Σημαντική πηγή υγρών ειναι άλλα τρόφιμα πλούσια σε υγρά, όπως φρούτα, λαχανικά, γιαούρτι και ζελέ.
Επίσης, τα καυτερά τρόφιμα φαίνεται να οδηγούν σε επίπονες κενώσεις, και συστηνεται η αποφυγη της κατανάλωσής τους.
Η ήπια αερόβια άσκηση επίσης επηρεάζει θετικά στην κινητικότητα του εντέρου.
Παραδείγματα πηγών φυτικών ινών:
Πηγές φυτικών ινών |
Ποσότητα φυτικών ινών (γραμμάρια) |
---|---|
1 μήλο με φλούδα |
4,5 |
1 μπανάνα |
3 |
1 αχλάδι |
5,5 |
1 πορτοκάλι |
3 |
1 φλ. μπρόκολο βρασμένο |
5 |
1 πατατα με τη φλούδα |
4 |
1 καρότο |
1,5 |
1 φλ. ζυμαρικα ολικής άλεσης |
6 |
1 φλ κινόα βρασμένη |
5 |
1 φέτα ψωμί ολικής άλεσης |
2 |
1/2 ωμή βρώμη |
8 |
1 φλ. βρασμένες φακές |
13,5 |
1 φλ. βρασμενα ρεβύθια |
12,5 |
30 γρ σπόροι chia |
10 |
30 γρ αμυγδαλα |
3,5 |
100 γρ αβοκάντο |
6,7 |
Πηγές:
- Sandler RS, Peery AF. Rethinking What We Know About Hemorrhoids. Clin Gastroenterol Hepatol. 2019 Jan;17(1):8-15. doi: 10.1016/j.cgh.2018.03.020. Epub 2018 Mar 27. PMID: 29601902; PMCID: PMC7075634.
- Alonso-Coello P et al. Fiber for the treatment of hemorrhoids complications: a systematic review and meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2006 Jan;101(1):181-8. doi: 10.1111/j.1572-0241.2005.00359.x.
- Trompetto M et al. Evaluation and management of hemorrhoids: Italian society of colorectal surgery (SICCR) consensus statement. Tech Coloproctol. 2015 Oct;19(10):567-75. doi: 10.1007/s10151-015-1371-9. Epub 2015 Sep 24. Erratum in: Tech Coloproctol. 2016 Mar;20(3):201.
- Labidi A et al. Dietary habits associated with internal hemorrhoidal disease: a case-control study. Tunis Med. 2019 Apr;97(4):572-578. PMID: 31729708.
- Garg P, Singh P. Adequate dietary fiber supplement and TONE can help avoid surgery in most patients with advanced hemorrhoids. Minerva Gastroenterol Dietol. 2017 Jun;63(2):92-96. doi: 10.23736/S1121-421X.17.02364-9. Epub 2017 Feb 1. PMID: 28150480.
- USDA food list