Φυτικές ίνες: Γιατί είναι τόσο σημαντικές & ποιά η επίδρασή τους στην υγεία;
“The lifesaving food 90% aren’t eating enough of” (“Το τρόφιμο που σώζει ζωές και το 90% των ατόμων δεν καταναλώνει επαρκώς”) ήταν ο τίτλος ενός προσφατου άρθρου του BBC. Αν και τέτοιοι τίτλοι είναι επί τον πλείστον παραπλανητικοί, και τους βλέπουμε σε μη αξιόπιστες πηγές, όμως αυτή τη φορά, ο τίτλος δεν είναι παραπλανητικός!
Το εν λόγω τρόφιμο είναι οι φυτικές ίνες!
Οι φυτικές ίνες είναι υδατάνθρακες που δεν χρημιποιούνται από τον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά αντιθέτως από τα βακτήρια του εντέρου, ώντας η τροφή τους. Ο Τα προϊόντα του μεταβολισμού των φυτικών ινώ απο τα βακτήρια είναι και τα λιπαρά οξέα μικρής αλύσου και άλλες ενώσεις σημαντικές για την υγεία μας (πχ. προστασία από καρκίνο του παχέος εντέρου). Τα όσπρια, τα δημητριακά, οι σπόροι, τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν εξαιρετικές πηγές φυτικών ινών.
Η έρευνα έχει δείξει ότι η κατανάλωση προιόντων ολικής άλεσης βοηθάει στην μείωση του κινδύνου για εμφάνιση ασθενειών, όπως τον καρκίνο του πεπτικού συστήματος, και τα καρδιαγγειακά, ενώ βοηθούν στην αποφυγή της απότομης ανόδου της γλυκόζης του αίματος μετά το γεύμα. Μάλιστα, διαβητικοί που ακολουθούν διατροδή υψηλή σε φυτικές ίνες χρειάζονται λιγότερη ινσουλίνη από αυτούς που δεν καταναλώνουν αρκετές φυτικές ίνες. Επιπλέον, επιφέρουν γρηγορότερο κορεσμό, γεγονός που συμβάλλει στον έλεγχο του σωματικού βάρους.
Νέα μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό the Lancet αναδυκεικνύει την σημαντικότητα των φυτικών ινών για την υγεία μας. Συγκεκριμένα, άτομα που καταναλώνουν υψηλή ποσότητα φυτικών ινών και προϊόντων ολικής άλεσης βρίσκονται σε χαμηλότερο κίνδυνο για χρόνιες νόσους, σε σχέση με εκείνους που καταναλώνουν μικρότερες ποσότητηες. Αναλυτικά, παρατηρήθηκε 15-30% μείωση στην θνησιμότητα και την θνησιμότητα λόγω καρδιαγγειακών στα άτομα που καταναλώνουν την υψηλότερη ποσότητα φυτικών ινών, σε σχέση με τα άτομα που καταναλώνουν τη χαμηλότερη ποσότητα φυτικών ινών! Παράλληλα, η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες μειώνει την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, εγκεφαλικού, διαβήτη τύπου 2 και καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 16-24%.
Επιπλέον, αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών σχετίστηκε με χαμηλότερο σωματικό βάρος, και χοληστερόλη σε σχέση με χαμηλή κατανάλωση φυτικών ινών! Για κάθε αύξηση κατά 8 γραμμάρια φυτικών ινών/ ημέρα, η θνησιμότητα και η εμφάνιση στεφανιαίας νόσου, διαβήτη τύπου 2, και καρκίνου του παχέος εντέρου μειώθηκαν κατά 5-27%, ενώ για κάθε 15 γραμμάρια αύξηση σε κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης οι παραπάνω νόσοι μειώθηκαν κατά 2-19%. Μπορούμε να “γλιτώσουμε” 26 θανάτους ανά 1.000 ανθρώπους με αυξημένη κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης!
Συστήνεται να καταναλώνουμε περί τα 25-30 γρ φυτικών ινών ημερησίως! Η παραπάνω μετα-ανάλυση έδειξε ότι 29 γραμμάρια φυτικών ινών την ημέρα είναι αρκετά, αλλά ακόμη υψηλότερη πρόσληψη ενδέχεται να έχει επιπρόσθετα οφέλη!
Πώς θα το καταφέρουμε;
1. Διαλέγουμε προϊόντα ολικής άλεσης! Πλέον τα προιόντα ολικής άλεσης είναι πολύ πιο γευστικά, σε σχέση με μερικά χρόνια πριν, ενώ είναι πιο θρεπτικά και χορταστικά, σε σχέση με προϊόντα μη-ολικής άλεσης.
2. Τρώμε φρούτα σαν σνακ, και τα προσθέτουμε σε σαλάτες και γεύματα (πχ. γιαούρτι/γάλα με δημητριακά και φρούτα)
3. Τρώμε σαλάτα σε κάθε κύριο γεύμα, και προσθέτουμε έξτρα λαχανικά σε σάλτσες και σούπες
4. Βάζουμε τα όσπρια & τα λαδερά στο πρόγραμμά μας, σε εβδομαδιαία βάση. Οι συνταγές με όσπρια έχουν αυξηθεί το τελευταίο διάστημα, χάρη στην αύξηση των vegeterian και vegan!
Οι φυτικές ίνες λοιπόν είναι από τα σημαντικότερα θρεπτικά συστατικά που δυστυχώς πολλοί δεν λαμβάνουν σε επαρκείς ποσότητες! Μάλιστα, χάρη σε ακραίες δίαιτες, όπως πρωτεϊνικές χαμηλών υδατανθράκων (keto, Atkins κ.α.) πολλοί λαμβάνουν ελάχιστες εως μηδαμηνές ποσότητες φυτικών ινών, γεγονός που έχει αρνητική επίδραση στην υγεία ποικιλοτρόπως!
Διατροφικοί μύθοι: τελικά τι ισχύει; (Μέρος Α')
Παγκοσμίως, η παχυσαρκία αποτελεί ένα σοβαρό και δαπανηρό πρόβλημα υγείας. Σύμφωνα με το World Obesity, ο αριθμός των παχύσαρκων ενηλίκων φτάνει τα 475 εκατομμύρια, με σχεδόν διπλάσιο τον αριθμό των υπέρβαρων.
Όσον αφορά τα παιδιά, πάνω από 200 εκατομμύρια έχουν υπερβάλλον σωματικό βάρος, το οποίο συμβάλλει στην ανάπτυξη μεταβολικών ασθενειών. Υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από την παχυσαρκία και το αδυνάτισμα. Παρακάτω αναλύονται κάποιοι από αυτούς τους μύθους.
1. Για την παχυσαρκία φταίει ο χαμηλός μεταβολισμός και ο υπερθυρεοειδισμός
Πολλά παχύσαρκα άτομα ρίχνουν το φταίξιμο για το αυξημένο βάρος τους στο χαμηλό τους μεταβολισμό. Η αλήθεια όμως είναι ότι έχουν υψηλότερο μεταβολισμό σε σχέση με νορμοβαρή άτομα. Η έρευνα έχει δείξει ότι οι παχύσαρκοι έχουν πιο καθιστική ζωή από τους νορμοβαρείς, ενώ μένουν για λιγότερη ώρα όρθιοι.
Συνεπώς, παρά τον υψηλότερο βασικό μεταβολικό ρυθμό, τα παχύσαρκα άτομα κινούνται λιγότερο από τα νορμοβαρή.
Επιπλέον, αν και πολλοί ρίχνουν το φταίξιμο για το βάρος τους στον υποθυρεοειδισμό, εάν ο θυρεοειδής είναι ρυθμισμένος με φαρμακευτική αγωγή, τότε δεν υφίσταται η ορμονική διαταραχή που να οδηγεί σε χαμηλό μεταβολικό ρυθμό.
2. Δίαιτα = Ασιτία
Για πολλούς, δίαιτα σημαίνει αυστηρός περιορισμός φαγητού, με λίγα, άστατα γεύματα την ημέρα. Όμως, ακολουθώντας ένα τέτοιο πλάνο διατροφής, ο μεταβολικός ρυθμός μειώνεται και η απώλεια βάρους γίνεται δυσκολότερη! Επιπλέον, άτομα που τρώνε σταθερό αριθμό γευμάτων ανά τακτά χρονικά διαστήματα, έχουν υψηλότερο μεταβολικό ρυθμό και χάνουν βάρος πιο εύκολα.
3. Δεν τρώω πολύ, αλλά παχαίνω
Το τσιμπολόγημα είναι ο πιο εύκολος τρόπος για ασυνείδητη κατανάλωση φαγητού και θερμίδων. Έτσι, χωρίς να το καταλάβει κάποιος, μπορεί να καταναλώσει αρκετές θερμίδες, τις οποίες όμως δεν τις λαμβάνει υπ’ όψιν! Μια νοικοκυρά που δοκιμάζει το φαγητό ή κάποιος που τρώει ψωμί περιμένοντας το φαγητό να σερβιριστεί, είναι παραδείγματα τέτοιας συμπεριφοράς. Η καταγραφή όλων των τροφών που καταναλώνονται σε μια μέρα, μπορεί να βοηθήσει στη συνειδητοποίηση της έκτασης του... τσιμπολογήματος!
4. Οι υδατάνθρακες παχαίνουν
Οι υδατάνθρακες δεν παχαίνουν! Αποδίδουν τέσσερις θερμίδες ανά γραμμάριο και είναι απαραίτητοι για τον οργανισμό μας. Υδατάνθρακες υπάρχουν στα όσπρια, τα μακαρόνια, το ρύζι, τις πατάτες, τα φρούτα και τα λαχανικά.
Ο εγκέφαλός μας χρειάζεται γλυκόζη για να λειτουργήσει σωστά, άλλωστε! Το πρόβλημα δεν είναι οι υδατάνθρακες, αλλά το πόσο τρώμε. Αν καταναλώνουμε μεγαλύτερη ποσότητα οποιουδήποτε θρεπτικού συστατικού απ’ ό,τι χρειαζόμαστε, τότε ο οργανισμός μας θα αποθηκεύσει την περίσσια ενέργεια σα λίπος.
Πολλές φορές οι άνθρωποι δικαιολογούν το αυξημένο τους βάρους με διάφορους τρόπους, ενώ άλλες φορές καταφεύγουν σε «περίεργους» τρόπους για γρήγορο αδυνάτισμα. Είναι πολλοί οι μύθοι γύρω από τη διατροφή και ακόμη περισσότερα τα άτομα που δημιουργούν νέους μύθους και δίαιτες με σκοπό να αποκτήσουν φήμη και χρήματα.
Η λύση στην απώλεια βάρους δε βρίσκεται στον αποκλεισμό τροφών ή θρεπτικών συστατικών, αλλά στην υγιεινή διατροφή, με όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στη σωστή ποσότητα.
Πώς χάνουν βάρος οι διάσημοι;
Καθημερινά κατακλυζόμαστε από διάφορες πληροφορίες. Από τα άρθρα και βίντεο που αφορούν τη διατροφή μας πολλά δεν είναι επιστημονικώς τεκμηριωμένα και διαιωνίζουν μύθους περί διατροφής, ενώ αρκετές φορές βλέπουμε τίτλους όπως “Μάθαμε τι τρώει η Χ.Ψ. και διατηρείται αδύνατη”, “Χ.Ψ.: το πρόγραμμα της διατροφής μου” και άλλους παρόμοιους.
Μας ενδιαφέρει τι τρώει ένας γείτονάς μας καθημερινά; Τότε γιατί να μας ενδιαφέρει τι τρώει ένας διάσημος ή κάποιος blogger (influencer); Θεωρούμε ότι ο διάσημος έχει πίσω του μια ομάδα γιατρών, διαιτολόγων-διατροφολόγων και γυμναστών να τους καθοδηγεί και έτσι εμείς ρίχνοντας μια ματιά στη ζωή τους μπορούμε να καταφέρουμε τους μοιάσουμε!
Όμως, όπως έχει αποδειχθεί για αρκετούς διάσημους από την Όπρα μέχρι τον Steve Jobs και άλλους διασήμους, άντρες και γυναίκες, δεν τους συμβουλεύουν όλους καταρτισμένοι επιστήμονες! Το τελευταίο διάστημα η γνωστή ηθοποιός Gwyneth Paltrow απασχολεί την επιστημονική κοινότητα για τις δηλώσεις της και τις προτροπές περί διατροφής και τρόπου ζωής που όχι μόνο δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες, αλλά και δυνητικά επικίνδυνες για την υγεία. Στο παρελθόν, ο ιατρός σύμβουλος της Όπρα έχει καταθέσει ενώπιον δικαστηρίου για ψευδή διαφήμιση προϊόντων αδυνατίσματος, ενώ κάθε χρόνο στη λίστα με τις χειρότερες δίαιτες αδυνατίσματος του Βρετανικού Συλλόγου Διαιτολόγων αναφέρονται και τα ονόματα διασήμων (και μελών της βασσιλικής οικογένειας) που ακολουθούν τις διάφορες παράδοξες δίαιτες. Επιπλέον, χάρη στα μέσα κοινωνικής δυκτίωσης μπορούμε να δούμε πώς διατρέφονται οι διάσημοι και influencers. Μάλιστα, αρκετοί έχουν κάνει ένα βήμα παρακάτω και έχουν εκδόσει βιβλία αδυνατίσματος ή και μαγειρικής.
Πώς όμως μπορούμε να εμπιστευτούμε τη διατροφή μας και κατ΄ επέκταση την υγεία μας σε κάποιον που δεν έχει βασικές γνώσεις διατροφής, αλλά πουλάνε τον τρόπο ζωής τους βασιζόμενοι στην καριέρα τους ως ηθοποιοί/τραγουδιστές/παρουσιαστές/blogger; Σίγουρα, ο τρόπος ζωής και διατροφής, καθώς και η εμφάνιση των διασήμων μας εντυπωσιάζει. Όμως, είναι η ζωή τους πραγματικά όπως μας δείχνουν; Μπορούμε να είμαστε σίγουροι για την εγκυρότητα των πληροφοριών που μας δίνουν και την κατάσταση της υγείας τους;
Κάποιοι μπορεί να βοηθηθούν ή να κινητοποιηθούν χάρη στη μαρτυρία των διασήμων, πολλοί όμως μπορεί να έχουν τοπ αντίθετο αποτέλεσμα. Καθένας μας έχει διαφορετικές ανάγκες, διατροφικές προτιμήσεις, budget, και στόχους. Το θέμα δεν είναι να αδυνατίσουμε, όπως η Χ.Ψ. Όλες οι δίαιτες λειτουργούν βραχυπρόθεσμα στην απώλεια βάρους, αρκεί να τρώμε λιγότερες από τις θερμίδες που χρειαζόμαστε. Το θέμα είναι να είμαστε υγιείς, να έχουμε υγιή σχέση με το φαγητό και να μην ξεχνάμε την κοινωνική του υπόσταση, και αν θέλουμε να χάσουμε βάρος, τότε να κάνουμε με έναν υγιή, εξατομικευμένο τρόπο που θα μας βοηθήσει μακροπρόθεσμα.
Banana bread με βρώμη και αλεύρι αμυγδάλου
Το κέικ μπανάνας, το κέικ που σημάδεψε την καραντίνα, είναι η τέλεια δικαιολογία για να φτιάξουμε κέικ όταν έχουμε ώριμες μπανάνες στο σπίτι! Είναι γευστικό, θρεπτικό, πλούσιο σε φυτικές ίνες και καλά λιπαρά, και συνεισφέρει στην μείωση της σπατάλης τροφίμων.
Θα χρειαστείτε:
- 3 ώριμες μπανάνες
- 1 βανιλίνη
- 1 κ.γ. κανέλα
- 1 αυγό
- 3 κουταλιές σούπας ελαιόλαδο
- 1/2 φλ. μέλι ή σιρόπι ή ζάχαρη
- 1/4 φλ. αμυγδαλοβούτυρο (ή φυστικοβούτυρο ή ταχίνι)
- 3/4 φλ. γάλα αμυγδάλου
- 1 κ.σ. baking powder
- 1 ¾ φλ. αλεύρι αμυγδάλου ή αλεσμένα αμύγδαλα
- 1 ¼ φλ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις
- 1 ⅓ φλ. βρώμη
Εκτέλεση:
1. Προθερμάνετε το φούρνο στους 175 βαθμούς
2. Σε ένα μπολ λιώστε την μπανάνα και προσθέστε το αυγό και αναμείξτε
3. Προσθέστε το αμυγδαλοβούτυρο, την κανέλα, τη βανιλίνη, το μέλι, το λάδι και το γάλα και αναμείξτε
4. Σε ένα μπολ αναμείξτε το αλεύρι, τη βρώμη, και το αλεύρι αμυγδάλου και μετά ενώστε τα δυο μίγματα
5. Ψήστε για 60-75 λεπτά.
Καλή απόλαυση!