Παρουσίαση εργασιών στο 25ο Ελληνικό Συνέδριο Κλινικής Ογκολογίας
Στο 25o Ελληνικό Συνέδριο Κλινικής Ογκολογίας 2019 παρουσιάστηκαν δύο εργασίες της ερευνητικής μας ομαδας.
Η πρώτη εργασία αφορούσε στις αντικαρκινικές δράσης των cranberries και των ουσιών τους.
Η δεύτερη εργασία αφορούσε στην χρησιμότητα εύκολα διαθέσιμων εργαλείων εκτίμησης θρέψης στην πρόγνωση των ασθενών με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου και στην εξέλιξη της νόσου. Τα εργαλεία που μελετήθηκαν ήταν οι τιμές της βιοηλεκτρικής εμπέδησης (μεθόδου ανάλυσης σύστασης σώματος) και η απώλεια βάρους.
Γιατί να επισκεφτεί κάποιος έναν διαιτολόγο;
H διατροφή είναι από τα πιο επίκαιρα θέματα. Η τηλεόραση, τα περιοδικά, οι εφημερίδες, διάφορα μπλογκ και ιστοσελίδες, μοντέλα, ηθοποιοί και παρουσιαστές παρέχουν πληθώρα συνταγών μαγειρικής και συμβουλών διατροφής.
Τα τελευταία χρόνια επανήλθαν στη «διατροφική μόδα» ιδιαίτερα συστατικά και εδέσματα, ενώ ολοένα και περισσότερα "superfoods" κάνουν την εμφάνισή τους. Επιπλέον, η απώλεια βάρους και η βελτίωση της φυσικής κατάστασης απασχολεί αρκετούς, παρά τα αυξημένα επίπεδα παχυσαρκίας στη χώρα μας.
Τι μπορεί να κάνει ένας κλινικός διαιτολόγος για να βοηθήσει τα άτομα που θέλουν να ελέγξουν το βάρος τους;
Με την πληθώρα πληροφοριών που υπάρχουν αναρωτιέται κανείς γιατί να επισκεφτεί έναν διαιτολόγο, ενώ μπορεί μόνος του να ακολουθήσει μια δίαιτα από περιοδικό ή το διαδίκτυο.
Οι δίαιτες που κυκλοφορούν κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγήσουν σε απώλεια σωματικού βάρους, εφόσον παρέχουν λιγότερες θερμίδες από όσες χρειάζεται ο οργανισμός για να διατηρηθεί στο ίδιο σωματικό βάρος. Παρ’ όλα αυτά, η πλειοψηφία των ατόμων που ακολουθούν τέτοιου είδους δίαιτες είτε παρατούν σύντομα την προσπάθεια, είτε ύστερα από μια παροδική απώλεια βλέπουν με απογοήτευση τα... κιλά να επανέρχονται!
Τα φαινόμενα αυτά οφείλονται στο γεγονός ότι οι δίαιτες εκείνες συχνά είναι αρκετά στερητικές, δε λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε ατόμου, ενώ δεν απευθύνονται σε άτομα που πάσχουν από νοσήματα. Επιπλέον, δεν είναι λίγες οι φορές που συμβουλές διατροφής δίνουν άτομα άσχετα με την επιστημονική προσέγγιση της διατροφής.
Αντιθέτως, ο κλινικός διαιτολόγος έχει εκπαιδευτεί στη διαιτολογία και τη διατροφή, γνωρίζει καλά τα οφέλη της ισορροπημένης διατροφής στην υγεία και καθοδηγεί το άτομο στη βελτίωση του τρόπου ζωής του μέσω υγιεινής διατροφής και τακτικής άσκησης, με απώτερο στόχο την καλή υγεία και τη βελτιωμένη ποιότητα ζωής.
Ο διαιτολόγος σχεδιάζει εξατομικευμένη διαιτητική φροντίδα, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες, το καθημερινό πρόγραμμα, τον τρόπο ζωής, τις διατροφικές συνήθειες, το ιατρικό ιστορικό και τους στόχους του κάθε ατόμου. Ύστερα από την ανάλυση του μεταβολισμού και της σύστασης σώματος, ο διαιτολόγος σε συνεργασία με τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο θέτει τους διατροφικούς στόχους και συντάσσει το πλάνο διατροφής, το οποίο ο ενδιαφερόμενος πρώτιστα θα το πιστέψει και κατόπιν θα το ακολουθήσει χωρίς να αγχώνεται και κυρίως χωρίς να στερείται.
Επιπλέον, σε περίπτωση που κάποιος πάσχει από κάποιο νόσημα ο κλινικός διαιτολόγος παρέχει την απαραίτητη διαιτητική αντιμετώπιση με στόχο την επίτευξη ή/και διατήρηση μιας καλής κατάστασης θρέψης, την ελαχιστοποίηση των συμπτωμάτων της ασθένειας και των παρενεργειών της φαρμακευτικής αγωγής.
Φυσικά, η δουλειά του διαιτολόγου δεν τελειώνει εκεί που ένα πρόγραμμα διατροφής αρχίζει! Για να επιτευχθεί απώλεια σωματικού βάρους και να διατηρηθεί αυτή η απώλεια χρειάζεται βελτίωση του τρόπου ζωής και της σχέσης με το φαγητό μέσω διατροφικής συμβουλευτικής, όπου ο διαιτολόγος προπονεί, καθοδηγεί και στηρίζει το άτομο για την επίτευξη των στόχων του.
Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, πως η έγκυρη επιστημονική γνώση και η εξατομίκευση που προσφέρει ο διαιτολόγος είναι τα στοιχεία που παίζουν κεντρικό ρόλο στο να καταφέρει κάποιος να ελέγξει το βάρος του ή τα σχετιζόμενα με τη διατροφή συμπτώματα μιας ασθένειας.
Προβιοτικά: τα οφέλη στην υγεία μας
Τα προβιοτικά έχουν γίνει γνωστά τα τελευταία χρόνια για τις ευεργετικές τους ιδιότητες, ιδιαίτερα μέσω τροφίμων -όπως του γιαουρτιού- και συμπληρωμάτων διατροφής.
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί, συνήθως μη παθογόνα βακτήρια και ζύμες, που όταν χορηγηθούν σε επαρκή ποσότητα παρέχουν οφέλη στην υγεία. Τα οφέλη των προβιοτικών αποδίδονται σε συγκεκριμένα στελέχη και έχουν θετική επίδραση σε συγκεκριμένες ασθένειες ή συμπτώματα το καθένα. Αυτό συμβαίνει διότι κάθε στέλεχος έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά, ενώ σημαντικός παράγοντας είναι η ανθεκτικότητά τους στα γαστρικά υγρά και τη χολή καθώς και η δυνατότητά τους να αποικίσουν το παχύ έντερο και να έχουν αντιμικροβιακή δράση. Εκτενής έρευνα έχει διεξαχθεί ως τώρα, ακόμη όμως δεν γνωρίζουμε αρκετά πάνω στα προβιοτικά.
Αν και η δράση τους δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί πλήρως, τα προβιοτικά βελτιώνουν τη χλωρίδα του εντέρου, όπου ήδη κατοικούν γύρω στο 1 κιλό βακτήρια! Τα προβιοτικά αποτρέπουν την ανάπτυξη παθογόνων βακτηρίων και την εγκατάσταση άλλων μη ευεργετικών μικροοργανισμών, ενώ βοηθούν στην ανάπτυξη ευεργετικών βακτηρίων, βελτιώνοντας την ισορροπία μεταξύ των «καλών» και «κακών» βακτηρίων. Έτσι, φαίνεται πως βοηθούν στην αποφυγή της διάρροιας μετά από αγωγή με αντιβίωση, ενώ ανακουφίζουν τα συμπτώματα του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου και ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και τη καλή λειτουργία του εντέρου.
Δεν υπάρχει κάποιο προβιοτικό που να βοηθάει γενικά στη διατήρηση της καλής υγείας, αλλά συγκεκριμένα στελέχη έχουν θετική επίδραση για ορισμένα συμπτώματα, ενώ οι ισχυρισμοί των εταιρειών τροφίμων με προβιοτικά δεν στηρίζονται από την έρευνα και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Τυποποίησης Τροφίμων (European Food Standards Agency-EFSA). Στην αγορά βρίσκουμε τα προβιοτικά στο γιαούρτι και το κεφίρ, καθώς και σε άλλα προϊόντα εμπλουτισμένα με προβιοτικά, καθώς και σε κάψουλες ως συμπλήρωμα διατροφής. Και οι δύο μορφές θεωρούνται εξίσου αποτελεσματικές, αν και η έρευνα δεν έχει καταλήξει στο πόσο αποτελεσματική είναι η χρήση τους σε υγιείς πληθυσμούς για βελτίωση της υγείας. Η κατανάλωσή τους από υγιή άτομα θεωρείται ασφαλής, ενώ σε άτομα με προβλήματα υγείας και ανοσοποιητικό σύστημα σε καταστολή δεν έχει αποσαφηνιστεί η ασφάλειά τους, καθώς έχουν αναφερθεί μολύνσεις.
Δεν χρειαζόμαστε συμπλήρωμα προβιοτικών για να διατηρήσουμε την υγεία μας, αν και συστήνεται συμπλήρωμα προβιοτικών και κατανάλωση γιαουρτιού στις περιόδους που λαμβάνουμε αντιβιοτικά. Όμως οι μικροοργανισμοί αυτοί που έχουν δράση προβιοτικών είναι ωφέλιμοι και έχουν βοηθητικό ρόλο στην προστασία της καλής λειτουργίας του εντέρου και την προστασία από τα «κακά» βακτήρια. Συμπεριλαμβάνοντας γαλακτοκομικά προϊόντα -όπως γιαούρτι και κεφίρ- στο διαιτολόγιο, προσλαμβάνουμε αυτά τα ωφέλιμα βακτήρια και βελτιώνουμε την εντερική χλωρίδα μας.
Πώς αντιμετωπίζουμε κοινά διατροφικά προβλήματα παιδιών προσχολικής ηλικίας;
H διατροφή παίζει σπουδαίο ρόλο στη βέλτιστη ανάπτυξη των παιδιών, θέτοντας τις βάσεις για μια ζωή με υγεία. Η Περιφέρεια Β. Αιγαίου κατατάσσεται δεύτερη στην παιδική παχυσαρκία, και τρίτη στην έλλειψη φυσικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό. Κατά την προσχολική ηλικία, το παιδί πλάθει τις διατροφικές του συνήθειες, ενώ δοκιμάζει καινούρια τρόφιμα, υπό τη σημαντική επιρροή των φίλων, της οικογένειας και του νηπιαγωγείου. Αναμφίβολα, αυτή η περίοδος είναι απαιτητική.
Στην ηλικία αυτή, τα παιδιά μπορούν να καταναλώνουν το ίδιο φαγητό με την υπόλοιπη οικογένεια, αλλά σε μικρότερες ποσότητες, που δίνονται σε 3 κυρίως γεύματα και 2-3 σνακ. Η μερίδα των παιδιών είναι σαφώς μικρότερη από εκείνη των γονέων. Έχουμε δύο πρακτικούς οδηγούς για τις μερίδες: α) 1 κουταλιά της σούπας ανά τρόφιμο για κάθε έτος (πχ. για παιδί 3 ετών 3 κ.σ. κοτόπουλο με 3 κ.σ. πουρέ) και β) με τη χρήση των παιδικών χεριών, όπου 1 φρούτο είναι 1 γροθιά, 1 πηγή υδατανθράκων όσο χωράει το χέρι τους ενώ σχηματίζουν το γράμμα C, και πηγή πρωτεΐνης όσο η παλάμη τους. Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 3 ετών καταναλώνουν όσο φαγητό θέλουν, ενώ μετά όσο τους δώσουμε!
Είναι σημαντικό να καταναλώνουν ποικιλία τροφίμων διαφόρων υφών, και γεύσεων. Η νεοφοβία, δηλαδή η απόρριψη άγνωστων τροφίμων, αυξάνεται σε αυτή την ηλικία, αλλά το γεγονός αυτό δεν πρέπει να αποθαρρύνει τους γονείς. Χρειάζονται γύρω στις 5-10 εκθέσεις σε ένα νέο τρόφιμο μέχρι το παιδί να το δεχτεί, αλλά μπορεί κάποιο παιδί να χρειαστεί πολλές παραπάνω! Οι γονείς, οι φίλοι και οι δάσκαλοι αποτελούν πρότυπα, οπότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μπορέσει να αποδεχτεί ένα παιδί το νέο τρόφιμο. Ένα άλλο τρικ είναι να συνδυάσουμε το νέο τρόφιμο με γνώριμα, αρεστά στο παιδί φαγητά, ή να το κρύψουμε αρχικά σε άλλο, αρεστό τρόφιμο και να το εμφανίζουμε σιγά σιγά.
Πολλές φορές τα παιδιά ζητούν συγκεκριμένα τρόφιμα, και απορρίπτουν το φαγητό της ημέρας, γνωρίζοντας ότι θα γίνει αυτό που εκείνα θέλουν. Είναι σημαντικό να επιμείνουμε και να εξηγήσουμε ότι δεν είναι δυνατόν να φτιάξουμε κάποιο άλλο φαγητό αυτή τη στιγμή, αλλά αύριο. Εάν το παιδί δεν φάει το φαγητό αποφύγετε να του δώσετε γλυκό ή άλλο φαγητό, ενώ παρουσιάστε ξανά το φαγητό που απέρριψε πριν στο επόμενο γεύμα ή όταν πεινάσει. Μια σοκολάτα ή ένα γλυκό δεν μπορεί να υποκαταστήσει ένα θρεπτικό γεύμα!
Αναφορικά με τα σνακ, καλό είναι να προτιμούμε μη επεξεργασμένα τρόφιμα (τραγανά φρούτα, τραγανά λαχανικά, γιαούρτι), ή κουλουράκια φτιαγμένα στο σπίτι με τη λιγότερη δυνατή προσθήκη σακχάρων. Αν επιλέξουμε ένα έτοιμο προϊόν είναι σημαντικό να ελέγξουμε τη διατροφική ετικέτα στο πίσω μέρος της συσκευασίας και να επιλέξουμε το τρόφιμο με τη λιγότερη ζάχαρη (σάκχαρα), λιπαρά και αλάτι.
Τα γλυκά που πολλές φορές ζητούν τα παιδιά είναι σημαντικό να δίδονται 1 φορά την εβδομάδα, όχι όμως πριν το κύριο γεύμα. Προτιμήστε σπιτικά γλυκά, και προσθέστε τη λιγότερη δυνατή ζάχαρη. Στη Μεσογειακή Διατροφή τα φρούτα χρησιμοποιούνται ως επιδόρπιο. Το φαγητό και το γλυκό δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ούτε ως επιβράβευση, ούτε ως τιμωρία, καθώς έτσι προωθείται η σύνδεση των συναισθημάτων με το φαγητό. Έτσι, τα άτομα, ως παιδιά αλλά και ενήλικες τρώνε λόγω συναισθημάτων, και όχι πείνας, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρβαρου και παχυσαρκίας!
Η προσκόλληση σε ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, είναι σημαντική για την σωστή ανάπτυξη των παιδιών, με ποικιλία τροφίμων για την ικανοποιητική πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, καθώς και την αποτροπή εμφάνισης παιδικής παχυσαρκίας, όπως αναδεικνύουν επιστημονικές μελέτες.