Clean eating: η διαστρέβλωση της υγιεινής διατροφής φτάνει στο τέλος της (για τώρα)
Όλο και περισσότερο ασχολούμαστε με τη διατροφή μας. Και καλά κάνουμε! Διαπιστευμένοι οργανισμοί και σύλλογοι ανά τον κόσμο συστήνουν την προσκόλληση σε υγιεινά διατροφικά πρότυπα, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, ενώ για τις νόσους σχετιζόμενες με τη διατροφή, και συμπτώματα που βελτιώνονται με αλλαγές στη διατροφή υπάρχουν σχετικές συστάσεις.
Αυτό όμως που βλέπουμε συχνά είναι ότι ορισμένες κοινές απόψεις γύρω από τη διατροφή προέρχονται από άτομα που δεν εχουν γνώσεις διαιτολογίας, όπως blogger που ασχολούνται με το lifestyle και τη μαγειρική, είτε είναι παρωχημένες θεωρίες που έχουν διαψευσθεί (πχ. η απαγόρευση του συνδυασμού πρωτεΐνης και αμύλου).
Το clean eating ("καθαρή διατροφή") είναι μια "διατροφική μόδα" ή " διατροφική τρέλα", η οποία συνδυάζει την παροχή συμβουλών από μη εξειδικευμένα άτομα, και την αναπαραγωγή ψευδών, μη επιστημονικά τεκμηριωμένων συμβουλών διατροφής. Αν και ξεκίνησε για την παρακίνηση του κοινού να τρώει μη επεξεργασμένα τρόφιμα, φτιαγμένα στο σπίτι, με πληθώρα φορύτων και λαχανικών, προϊόντων ολικής άλεσης και οσπρίων, εξελίχθηκε σε έναν ανορθόδοξο τρόπο διατροφής, μια "fad diet". Ξαφνικά, αυτή η ευεργετική κίνηση έγινε συνώνυμη με την αποφυγή της γλουτένης και των γαλακτοκομικών δίχως ιατρικό λόγο, τη δαιμονοποίηση της κρυσταλλικής ζάχαρης, αλλά την χρήση σιροπιών και ζάχαρης καρύδας, που ουσιαστικά είναι ζάχαρη σε άλλη μορφή, την χρήση του ελαίου-κορεσμένου λίπους- καρύδας, και την αλκαλική δίαιτα. Εν τω μεταξύ οι bloggers που πρωτοασχολήθηκαν με το clean eating πλούτισαν μέσω των ιστολογίων τους, των βιβλίων και των εκπομπών που έκαναν. Μάλιστα, μια από τις πιο γνωστές food bloggers, η Ella Mills (Delliciously Ella) έχει δύο καταστήματα και συσκευασμένα προϊόντα, ενώ λίγο καιρό πιο πριν σύστηνε το σπιτικό φαγητό!!!
Το πρόβλημα που δημιουργήθηκε με το clean eating ήταν ότι το κοινό έχασε το δρόμο προς την υγιεινή διατροφή, παρασύρθηκε από τις φωτογενείς bloggers και πίστεψε ότι ο δρόμος για την υγεία και την ευεξία έρχεται από την αυστηρή προσκόλληση σε ορισμένους κανόνες διατροφής. Και ενώ απαγορεύεται η κατανάλωση ολόκληρων ομάδων τροφίμων (γαλακτοκομικά, ζωικά τρόφιμα, κ.α.), μαθαίνουμε ότι ο οργανισμός μας δεν είναι φιταγμένος να καταναλώνει πληθώρα τροφίμων, ακόμη και αν γενιές και γενιές, εδώ και χιλιετίες καταναλώνουν τα τρόφιμα αυτά! Ως αποτέλεσμα, ελλείψεις θρεπτικών συστατικών μπορούν να εμφανιστούν, ενώ παρατηρήθηκε ραγδαία αύξηση στην διατροφική διαταραχή ορθορεξία!
Επιπλέον, ευκαιρία βρήκαν αυτο-αποκαλούμενοι γιατροί και φυσικοπαθητικοί να πουλήσουν ακριβά τις θεωρίες τους σε άτομα που είχαν ανάγκη από ιατρική περίθαλψη. Λαμπρό παράδειγμα αποτελεί ο Dr Robert Young, ο οποίος μάλιστα σε λίγο καιρό θα εκτελέσει ποινή για άσκηση της ιατρικής χωρίς άδεια. Ο κύριος αυτός εξαπάτησε καρινοπαθείς, πείθοντάς τους ότι με την αλκαλική δίαιτα, ένα πρότυπο διατροφής που βασίζεται σε μια θεωρία που δεν έχει καμία επιστημονική βάση, θα γιατρευτούν από τον καρκίνο! Αλλά, όπως είναι προφανές, δυστυχώς, χάνουν τη μάχη. Ακόλουθοι του αποτελούν και πολλοί διάσημοι, ενώ για πολλές food blogger αποτελεί πρότυπο και έχουν βασίσει βιβλία μαγειρικής πάνω στη δίαιτα αυτή!
Τα παραδείγματα είναι πολλά γύρω από τις διατροφικές απάτες, που βρήκαν την ευκαιρία να έρθουν στο φως της δημοσιότητας. Τις προάλλες ο καθηγητής του Cambridge Dr Giles Yeo παρουσίασε το ντοκυμαντέρ του πάνω στο clean eating και μίλησε με αρκετούς από τους guru των ανυπόστατων θεωριών πάνω στη διατροφή. Αυτό που κάνει εντύπωση είναι ότι οι bloggers που διακύρρηταν τα υπέρ του clean eating και τις αβάσιμες θεωρίες τους, όπως η Ella Mills (Deliciously Ella) και οι αδερφές Hemsley (Hemsley+Hemsley) απαρνήθηκαν το clean eating, τώρα που ξεσκεπάζεται η αλήθεια, ενώ για χρόνια έχουν πλουτίσει χάρη στην προσκόλλησή τους στο clean eating και την αναπαραγωγή των αβάσιμων και μη επιστημονικά τεκμηριωμένων διατροφικών συμβουλών!
Τώρα, όμως η ζημιά έγινε, όπως επισήμανε η Lara Prendergast στο άρθρο της για το The Spectator. Πολλοί εξαπατήθηκαν και τώρα τα άτομα που ξεκίνησαν αυτή την ανορθόδοξη δίαιτα νίπτουν τας χείρας τους, μέχρι να βρουνε ένα νέο όνομα για τις αβάσιμες πεποιθήσεις τους!
Η Μεσογειακή Διατροφή αποτελεί το πρότυπο διατροφής, για το οποίο εκτενείς επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι έχει ευεργετικό ρόλο στην υγεία μας! Γιατί λοιπόν να στερούμαστε και ενδεχομένως να βλάπτουμε τον οργανισμό μας, ενώ μπορούμε να ακολουθήσουμε μια πλήρη, πραγματικά υγιεινή διατροφή;
Εσείς από πού παίρνετε συμβουλές διατροφής;
Διαβάστε εδώ επιπλέον άρθρα πάνω στο ντοκυμαντέρ του Dr. Yeo:
- http://blogs.spectator.co.uk/2017/01/clean-eating-gurus-now-repenting-da...
- http://www.telegraph.co.uk/food-and-drink/news/clean-eating-dirty-truth-...
- https://www.thesun.co.uk/living/2659152/health-expert-dr-giles-yeo-trave...
- https://www.getthegloss.com/article/clean-eating-the-dirty-truth-our-review
- https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2017/jan/23/bad-fad-ruby-tandoh...
Διαβάστε εδώ επιπλέον άρθρα μου που αναφέρονται στο clean eating:
- Clean eating: Ποιος θα το έλεγε ότι δεν τρώμε καθαρά; http://mantzorou.gr/el/blog/clean-eating-poios-tha-elege-oti-den-trome-k...
- Oι χειρότερες δίαιτες των επονύμων του 2017 σύμφωνα με τον Βρετανικό Σύλλογο Διαιτολόγων http://mantzorou.gr/el/blog/oi-heiroteres-diaites-ton-eponymon-toy-2017-...
- Ανορθόδοξες δίαιτες: Η πανάκεια (Μέρος Στ΄) http://mantzorou.gr/el/blog/anorthodoxes-diaites-i-panakeia-meros-st
- Ζάχαρη καρύδας: τελικά είναι υγιεινή ή όχι; http://mantzorou.gr/el/blog/zahari-karydas-telika-einai-ygieini-i-ohi
- Ανορθόδοξες δίαιτες: Μέρος Δ’ http://mantzorou.gr/el/blog/anorthodoxes-diaites-meros-d
Ό,τι πληρώνεις, παίρνεις;
Το ρητό «ό,τι πληρώνεις παίρνεις» είναι γνωστό σε όλους μας. Η πεποίθηση αυτή συναντάται συχνά και στη διατροφή, δηλαδή ότι η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή είναι και πιο ακριβή και ότι τα πιο ακριβά τρόφιμα είναι και πιο υγιεινά. Μια σειρά πειραμάτων μάλιστα ανέδειξε ακριβώς αυτό.
Μια ομάδα ερευνητών διεξήγε πέντε πειράματα σε διαφορετικές ομάδες συμμετεχόντων και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι καταναλωτές επιλέγουν τρόφιμα βασισμένοι στην πεποίθηση ότι τα πιο ακριβά προϊόντα είναι και πιο υγιεινά, και η τιμή των τροφίμων μπορεί να επηρεάσει και το πόσο σημαντικές θεωρούνται κάποιες καταστάσεις υγείας ή ασθένειες.
Πιο αναλυτικά, σε ένα από τα πειράματα στους συμμετέχοντες παρουσιάστηκε ένα τρόφιμο και τους ζητήθηκε να το κοστολογήσουν. Στη μια υπο-ομάδα είπανε ότι το τρόφιμο είναι υγιεινό και στην άλλη ότι δεν είναι τόσο υγιεινό. Πιο ακριβά κοστολόγησε το προϊόν η υπο-ομάδα που της αναφέρθηκε ότι το προϊόν είναι υγιεινό. Παρομοίως, σε άλλο πείραμα θεωρήθηκε πιο υγιεινό το κράκερ που είχε υψηλότερη τιμή, σε σχέση με άλλο πανομοιότυπο κράκερ που παρουσιάστηκε.
Σε άλλο πείραμα ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να επιλέξουν το πιο υγιεινό γεύμα για τους συνεργάτες τους, ανάμεσα σε δύο παρόμοια σάντουιτς, των οποίων τα υλικά μπορούσαν να διαβάσουν. Οι συμμετέχοντες επέλεξαν το πιο ακριβό σάντουιτς ως το πιο υγιεινό.
Στο επόμενο πείραμα στους συμμετέχοντες ζητήθηκε να επιλέξουν μείγμα ξηρών καρπών, ανάμεσα σε τέσσερα προϊόντα εκ των οποίων το ένα ονομαζόταν «perfect vision mix» (μείγμα για τέλεια όραση). Για κάποιους από τους συμμετέχοντες το μείγμα προωθήθηκε ως υψηλό σε βιταμίνη Α για καλύτερη υγεία ματιών, ενώ για άλλους ως υψηλό σε DHA (ω-3 λιπαρό οξύ) για καλύτερη υγεία ματιών. Αν και τα δυο συστατικά είναι ευεργετικά για την υγεία των ματιών, η βιταμίνη Α είναι πιο γνωστή. Για μερικούς από τους συμμετέχοντες το μείγμα είχε μέτρια τιμή και για άλλους την υψηλότερη. Όταν ερωτήθηκαν για το τι πιστεύουν για το συστατικό που προωθούνταν, οι συμμετέχοντες πίστευαν ότι η βιταμίνη Α είναι ευεργετική για την υγεία, ανεξαρτήτως τιμής του προϊόντος. Στην περίπτωση που το DHA προωθήθηκε, οι συμμετέχοντες πίστευαν ότι ήταν πιο ευεργετικό για την υγεία όταν το προϊόν είχε υψηλότερη τιμή! Επιπλέον, στο τελευταίο πείραμα όταν οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν ότι η κατανάλωση DHA προλαμβάνει την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και το προϊόν είχε υψηλότερη τιμή, τότε οι συμμετέχοντες θεώρησαν τη νόσο αυτή ως κοινό πρόβλημα υγείας.
Τα αποτελέσματα των πειραμάτων αυτών ήταν πραγματικά εντυπωσιακά και έχουν αντίκτυπο στην καθημερινότητά μας, ειδικά λόγω της αύξησης της ενασχόλησης με τη διατροφή και την προώθηση των ακριβών «superfoods» («υπερτροφών») που έχουν πλέον μόνιμη θέση στα ράφια των σούπερ μάρκετ.
Πολλά είναι τα παραδείγματα τροφών που πωλούνται σε πολλαπλάσια τιμή από άλλα παρόμοιά τους, με δικαιολογία το ότι είναι υπερτροφές, ένας όρος του μάρκετινγκ και όχι της επιστήμης. Αν αναλογιστούμε τις διαφορές των σπόρων chia και του λιναρόσπορου όσον αφορά την περιεκτικότητα σε ω-3 λιπαρά οξέα, ο λιναρόσπορος έχει λίγο υψηλότερη περιεκτικότητα, όμως οι σπόροι chia είναι πολύ πιο ακριβοί με τιμή 4,82 ευρώ/ 100 γρ., σε αντίθεση με το λιναρόσπορο με τιμή 1,24 ευρώ /100 γρ.! Άλλο ένα παράδειγμα είναι η απλή κρυσταλλική ζάχαρη που τη βρίσκουμε λιγότερο από 1 ευρώ ανά κιλό, σε σχέση με τη ζάχαρη καρύδας που πωλείται για 30 ευρώ το κιλό, ενώ πρόκειται για δυο πηγές σακχάρων, χωρίς σημαντικές διαφορές! Δηλαδή όποια ζάχαρη και να επιλέξουμε είναι το ίδιο!
Η τιμή πολλές φορές είναι αυξημένη σε κάποια προϊόντα επειδή παράγονται σε χώρες εκτός Ε.Ε. (πχ. εξωτικά φρούτα) ή είναι πιο ακριβή η παραγωγή τους σε σχέση με άλλα προϊόντα (πχ. τρόφιμα χωρίς γλουτένη, βιολογικά τρόφιμα), ενώ η υψηλή τιμή χρησιμοποιείται και ως μάρκετινγκ, καθώς όπως έδειξαν τα παραπάνω πειράματα, θεωρούμε πιο υγιεινό το πιο ακριβό τρόφιμο!
Η υγιεινή διατροφή δεν χρειάζεται να είναι ακριβή! Ένα σακουλάκι φακές είναι πιο φτηνά από μία πίτα σουβλάκι, και τρώει μια οικογένεια! Εάν στο σούπερ μάρκετ κάνουμε πραγματικά πιο υγιεινές επιλογές, με γνώμονα την προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή, τη διατροφική ετικέτα του προϊόντος, και όχι την τιμή του, θα δούμε ότι μπορούμε να τρώμε υγιεινά, χωρίς να ξοδεύουμε πολλά!
Φυσικά, το να γνωρίζουμε τι σημαίνει υγιεινή διατροφή, και να αποφεύγουμε την παραπληροφόρηση, τις παγίδες των ανορθόδοξων διαιτών, και των μύθων γύρω από τη διατροφή, είναι πολύ σημαντικά εργαλεία!
Χοληστερόλη και διατροφή
Σχεδόν όλοι μας είμαστε οικείοι με τη χοληστερόλη ή χοληστερίνη, όπως συνηθίζεται να λέγεται. Η τελευταία πρόκειται για μία λιπαρή ουσία που έχει καίριο ρόλο στα κύτταρά μας, στο νευρικό σύστημα καθώς και στις ορμόνες του φύλου (γυναικείου και ανδρικού). Οι πηγές χοληστερόλης είναι τα ζωικά προϊόντα που καταναλώνουμε, ενώ και ο οργανισμός μας παράγει. Το 75% της χοληστερόλης παράγεται από τον οργανισμό μας.
Σε αιματολογικές εξετάσεις θα έχετε δει ότι μετράμε την «καλή» (HDL) και την «κακή» (LDL) χοληστερόλη. Η «καλή» χοληστερόλη είναι ο μεταφορέας της χοληστερόλης που την απομακρύνει από το αίμα και τις αρτηρίες και τη μεταφέρει στο ήπαρ, προστατεύοντάς μας από καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ η «κακή» είναι ο μεταφορέας που έχει την αντίθετη δράση, δηλαδή μεταφέρει χοληστερόλη από το ήπαρ στα κύτταρα.
Τα αυξημένα επίπεδα LDL χοληστερόλης έχουν ως αποτέλεσμα αυτή να εναποτίθεται στα τοιχώματα των αγγείων, όπου και οξειδώνεται, οδηγώντας το ανοσοποιητικό μας σύστημα να βλέπει την οξειδωμένη χοληστερόλη ως ξένη ουσία και να επιτίθεται, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν αθηρωματικές πλάκες, οι οποίες θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται σε περίπτωση που δεν λάβουμε τα μέτρα μας για μείωση της LDL χοληστερόλης στο αίμα μας.
Σε προχωρημένο στάδιο, οι πλάκες αυτές μπορούν να αποκολληθούν και να φράξουν αρτηρίες, όπως τις στεφανιαίες αρτηρίες που αιματώνουν την καρδιά, προκαλώντας καρδιακό επεισόδιο ή τις αρτηρίες του αιματώνουν τον εγκέφαλο και να έχουμε εγκεφαλικό επεισόδιο. Έτσι, η αυξημένη LDL χοληστερόλη συνδέεται με καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ η μείωσή της κατά 1% οδηγεί σε 1% μείωση κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών και αύξηση της HDL κατά 1% οδηγεί σε μείωση του κινδύνου κατά 2-3%! Μάλιστα, μείωση κατά 10% της ολικής χοληστερόλης μπορεί να μειώσει την εμφάνιση καρδιαγγειακών κατά 30%!
Η διατροφή, μαζί με την επίτευξη και διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους και δραστήρια ζωή, είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που βοηθούν στη διαχείριση των επιπέδων της χοληστερόλης.
Η χοληστερόλη είναι μία συγκεκριμένη ουσία, έτσι δεν υπάρχουν πηγές καλής και κακής χοληστερόλης. Όμως, ακολουθώντας μια δίαιτα πλούσια σε κορεσμένα (κυρίως από επεξεργασμένα τρόφιμα και ζωικό λίπος) και τρανς λιπαρά (κυρίως από επεξεργασμένα τρόφιμα) και χοληστερόλη οδηγούν σε αύξηση της κακής χοληστερόλης στο αίμα.
Όμως, τα κορεσμένα λιπαρά οξέα οδηγούν όχι μόνο σε αύξηση της κακής, αλλά και της καλής χοληστερόλης, ενώ τα τρανς λιπαρά αυξάνουν την κακή χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια και μειώνουν την καλή χοληστερόλη.
Ορισμένα άτομα είναι ευαίσθητα στη χοληστερόλη, με αποτέλεσμα μία αύξηση στην ημερήσια πρόσληψη χοληστερόλης να επιφέρει αύξηση στα επίπεδα της LDL χοληστερόλης. Γι’ αυτό το λόγο προτείνεται η χαμηλή κατανάλωση χοληστερόλης, γύρω στα 300 mg ημερησίως για υγιή άτομα, ενώ για άτομα με καρδιαγγειακά νοσήματα προτείνεται περαιτέρω μείωση στα 200 mg.
Η Μεσογειακή Διατροφή είναι ιδιαίτερα ευεργετική για τη μείωση της χοληστερόλης. Προτιμήστε τα όσπρια, τα φασόλια, ως φυτικές πηγές πρωτεΐνης και φυτικών ινών, καταναλώστε 1-2 φορές την εβδομάδα ψάρια, και πέντε μερίδες εποχικών φρούτων και λαχανικών την ημέρα, ενώ χρησιμοποιήστε ελαιόλαδο για τη μαγειρική και τις σαλάτες, ενώ είναι καλό να περιορίστε το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας σε μία φορά την εβδομάδα και το αλκοόλ σε ένα ποτήρι την ημέρα για τους άνδρες και τις γυναίκες. Παράλληλα, προτιμήστε γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά, προϊόντα ολικής άλεσης και δημητριακά με βρώμη, άπαχο κρέας και πουλερικά χωρίς το δέρμα.
Είναι καλό να αποφεύγετε τα τηγανητά και το τσιγάρισμα, ενώ μπορείτε να αντικαταστήσετε το βούτυρο με μαργαρίνη με φυτοστερόλες. Τέλος, φτιάξτε στο σπίτι γλυκά και εδέσματα με ελαιόλαδο και προτιμήστε πιο ελαφριές συνταγές, με λιγότερη ζάχαρη.
Τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα επηρεάζουν όλους μας. Ένας υγιεινός τρόπος ζωής με υγιεινή διατροφή, άσκηση, αποφυγή καπνίσματος και διατήρηση φυσιολογικού βάρους μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην αποφυγή αυξημένων ή και βελτίωση των επιπέδων χοληστερόλης και στο μειωμένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά, τη νούμερο ένα αιτία θανάτων στην Ελλάδα και τον κόσμο!
Παξιμάδι με τυρί cottage και μέλι
Μετά από το γιαούρτι με το ταχίνι ένας ακόμη ασυνήθιστος συνδυασμός είναι ιδιαίτερα απολαυστικός! Συνήθως απολαμβάνουμε το τυρί cottage με σαλάτα, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για ένα γρήγορο, χορταστικό και γλυκό σνακ!
Πάνω σε ένα παξιμάδι μπορείτε να προσθέστε τυρί cottage και μέλι και έτοιμο το σνακ σας!
Πέρα από το ότι είναι μια χορταστική επιλογή, το σνακ αυτό είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες, λόγω του παξιμαδιού, είναι πηγή πρωτεΐνης, λόγω του τυριού και μπορεί να καλύψει και την όρεξή μας για γλυκό, χάρη στο μέλι!